Testosterone (တက္စတိုစတီရုံး) က်ား-ေဟာ္မုန္း

၁။ မဂၤလာပါ ဆရာ႐ွင့္။ သမီးက pharmacist တေယာက္ပါ႐ွင့္။ တခ်ိဳ  ့ေယာက်္ားလ်ာေတြက online shopping ပုံစံနဲ႔ testosterone ထိုးေဆးေတြ စားေဆးေတြကို ေရာင္းပါတယ္။ ့ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ႐ွိေၾကာင္း ေျပာၾက ေရးၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေယာက်္ားလ်ာေလးေတြဆိုတာလည္း အသက္၂၀ပင္မျပည့္ေသာ္ျငား ရဲတင္းၾကပါတယ္႐ွင့္။ ေယာက်္ားဆန္ခ်င္လြန္းတာေၾကာင့္ ေစ်းႀကီးေပးဝယ္ယူသုံးစြဲၾကပါတယ္။ ထိုးေဆး ကိုယ္တိုင္ထိုးၾကပါတယ္။ သူတို ့သုံးတဲ့ေဆးေတြကို ေဆးဝါး မွတ္ပုံတင္ထားျခင္း႐ွိမ႐ွိေတာ့ သမီးမသိပါဘူး႐ွင့္။ testosterone အေၾကာင္းကို ျပည့္ျပည့္စုံစုံေလး သူတို႔ေလးေတြကို အသိပညာေပးခ်င္လို႔ပါ႐ွင္။

၂။ အသက္ ၁၇ ႏွစ္ရွိပါျပီ။ အမ်ိဳးသားေဟာ္မုန္းေဆး ေသာက္ခ်င္လို႔ပါ။ ညႊန္ေပးပါလားေဒါက္တာ။ လည္ေစ့လည္း မထြက္ဘူးဆရာ။ ကန္ေတာ့ အေမြးေပါက္ႏႈန္းကလည္း ေႏွးတယ္။ body structure ကလည္း မိန္းကေလးနဲ႔ ဆင္ေနတယ္။ အဲတာေၾကာင့္ ေသာက္ခ်င္တာပါဆရာ။ 

၃။ ကြၽန္ေတာ္ အသက္ ၂၇ နွစ္ပါ။ လူပ်ိဳပါ။ ကြၽန္ေတာ့္ဒူးက သိပ္အားမရွိဘူး။ ႕႕႕႕႕ လည္းသူမ်ားနဲ႔ ယွဥ္ရင္ နည္းနည္းေသးတယ္လို႔ ခံစားရတယ္။ သူငယ္ခ်င္းကအႀကံေပးလို႔ တက္စထိုရိုး က်ားေဟာ္မုန္းအားေဆး 10mm ေဆးဗူး အလံုး ၃ဝ ပါတဗူးဝယ္ၿပီး တေန႔နွစ္လံုးေသာက္တာ ၃ ရက္ေလာက္ရွိပါၿပီ။ အႏၲရာယ္ရွိနိုင္လားဆရာ။ side effect ဘာရွိလည္းသိခ်င္ပါတယ္။ အဲတာဘာျဖစ္လို႔လည္း သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။

၄။ ကြ်န္ေတာ္ အခုအသက္၂၆ ႏွစ္ရွိပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ လူပ်ိဳမျဖစ္ေသးပါဘူး။ ခ်ိဳင္းေမြး၊ မုတ္ဆိတ္ေမြး၊ ႏႈတ္ခမ္းေမြးလည္း မေပါက္ပါဘူး။ ဆီးစပ္ေမြးေတာင္ နည္းနည္းေလးဘဲ ရွိပါတယ္။ ဝက္ျခံလည္း တခါတေလမွ ရွားရွားပါးပါး ထြက္ပါတယ္။ အသံလဲ မေျပာင္းေသးပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္႔ရဲ႕ လိင္တံနဲ႔ ေဝွးေစ့က အလြန္ေသးပါတယ္။ သုက္လဲ လံုးဝမထြက္ခဲ့ပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ လေလာက္က ေဆးစစ္ရပါတယ္။ ဆရာဝန္က Testosterone နည္းေနတယ္ ထင္ေၾကာင္းနဲ႔ ေဆးစစ္ခိုင္းပါတယ္။ ေဆးစစ္တဲ့အခါ Testosterone ပမာဏဟာ ေတာ္ေတာ္နည္းေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ တျခားေသြးစစ္တာေတြ လုပ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ကို CT Scan ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ Testosterone ထိုးေဆးေပးပါတယ္။ တလကို တၾကိမ္နဲ႔ ေျခာက္လ ထိုးခိုင္းပါတယ္။ ေဆးထိုးတာေလးလရွိပါျပီ။ တသက္လံုး Testosterone ေဆး သံုးရႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ စားေဆးနဲ႔ေကာ အဆင္မေျပႏိုင္ဘူးလား။ အိမ္ေထာင္ျပဳလို႔ ရ-မရနဲ႔ ကေလး ရႏိုင္ မရႏိုင္လည္း သိခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဘာဆက္လုပ္သင့္တယ္ဆိုတာလည္း အၾကံဥာဏ္ေပးပါခင္ဗ်ာ။

၅။ ကြၽန္မေမာင္ေလး အသက္၂၅ ပါ။ ၁၈ ႏွစ္ေလာက္က ေဝွးေစ့ တလံုးထုတ္ထားပါတယ္။ အျခားေသာတဘက္မွလည္း ေသးသြားပါသည္။ ႂကာရင္အေျခာက္စိတ္ေပါက္သြားမွာစိုးပါသည္။ စိတ္ဓါတ္ေတာ့ က်ားစိတ္ရွိပါသည္။ ေဟာ္မုန္းေႂကာင့္ ေျပာင္းႏိုင္ပါသလား။ လမ္းညြန္ေပးေစလိုပါသည္။

၆။ ကြ်န္ေတာ္အသက္က ၂၄ ႏွစ္ပါ သူမ်ားေတြလို အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္ေတြမွာေရာ အခုေရာပါ အေမြႊးအမ်ွင္ နည္းပါတယ္။ ဂ်ဳိင္းေမြးဆုိ မေပါက္သေလာက္ပါပဲ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ညာဘက္လက္သန္းက ညာဘက္လက္ သူၾကြယ္ပထမအဆစ္ကုိ မမွီပါဘူး။ အဲလုိဆိုရင္ ကေလးမရႏိုင္ဘူးလုိ႔ေျပာပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလားဆရာ။ အခုကၽြန္ေတာ္ ကေလးမရေသးပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္ဘက္က ခ်ဳိ ႔ယြင္းေနတာမ်ားလား သိခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ အဲလုိျဖစ္လုိ႔ ကေလးမရႏုဳိင္ဘူးဆုိရင္ ကေလး ရႏိုင္ေအာင္ ဘယ္လုိေတြလုပ္ရပါမလဲခင္ဗ်ာ။

ေဟာ္မုန္းအမ်ိဳးေပါင္း (၁၇) မ်ိဳးရွိတယ္။ (တက္စတိုစတီရုံး) ကို က်ားလိင္ေဟာ္မုန္းလို႔ ေခၚတယ္။ ဒါေပမဲ့ အကုန္မွန္တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ မိန္းကေလးေတြ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာလဲ ငယ္ငယ္ၾကီးၾကီးရွိေနတာဘဲ။ သူ႔တန္ခိုးက လိင္နဲ႔ဆိုင္တဲ့အဂၤါေတြကို ပံုမွန္ျဖစ္ေနေစတယ္။ (စတီရြိဳက္ေဟာ္မုန္း) ျဖစ္တယ္။ ေယာက်္ားေတြမွာ က်ားအေစ့ကေန၊ မိန္းမေတြမွာ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန ထုတ္ေပးေနတယ္။ နည္းနည္းပါပါး (အဒရီနယ္လ္-ဂလင္း) ကေနလဲ ထုတ္ေသးတယ္။ 

သူ႔အလုပ္က ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။

၁။ Androgenic properties (အင္ဒရိုဂ်င္းနစ္) သတိၲလို႔ ေခၚတာေတြကေတာ့ ပင္မ (လိင္အဂၤါေတြ) နဲ႔ ဒုတိယ-လိင္အဂၤါေတြ ဖြံ႔ထြားေစတယ္။ အသံၾသလာမယ္၊ အေမြးေပါက္တာ ထူးျခားလာမယ္။ 

၂။ Anabolic properties (အင္နာေဘာလစ္) သတိၲလို႔ ေခၚတာေတြကေတာ့ ၾကြက္သားေတြ ထြားလာေစမယ္။

ဒုတိယ-လိင္အဂၤါေတြဆိုတာ ေယာက္်ားေလးေတြမွာ ခ်ိဳင္းေမြး၊ ရင္ပတ္ေမြး၊ ဗိုက္ေမြး၊ ဆီးစပ္ေမြးေပါက္၊ မ်က္ႏွာေမြး (မုတ္ဆိတ္၊ ပသိုင္းေမြး) ေပါက္၊ နဖူးေျပာင္၊ ေပါင္ေရွ႕ၾကြက္သားမ်ားလာ၊ Adam's apple လည္ေစ့ထြက္၊ အသံၾသ၊ အရပ္ရွည္၊ အရိုးေတြ ရွည္-မာ၊ ပခံုးက်ယ္၊ မ်က္ႏွာ အဆီျပန္၊ ဝက္ျခံေပါက္၊ ကိုယ္နံ႔ထြက္၊ အေရျပားၾကမ္းလာ၊ အဆီနည္းလာ။ မိန္းကေလးေတြမွာ ရင္သားထြားလာ၊ ႏို႔သီးကိုဆြရင္ သန္မာႏိုင္လာ၊ ဆီးစပ္ေမြး-ကိုယ္ေမြးႏုေပါက္၊ ေပါင္ေနာက္ပိုင္း ၾကြက္သားေတြ ပိုသန္လာ၊ တင္ကားလာ၊ ေခြ်း-အဆီထြက္လာ၊ ကိုယ္နဲ႔ရလာ၊ ဝက္ျခံေပါက္၊ လက္တံပိုရွည္လာ၊ တင္ပါး-ေပါင္ေတြမွာ အဆီပိုစုလာ။

တေယာက္တည္းမွာလည္း တခ်ိန္နဲ႔တခ်ိန္ မတူဘူး။ ရာသီဥတု၊ ေလ့က်င့္ခန္း၊ အစားအေသာက္ လိုက္ျပီး အနည္း-အမ်ား ေျပာင္းေနတယ္။ ေသြးစစ္ရင္ မနက္ခင္း စစ္တာေကာင္းတယ္။ Steroid ေယာက္်ားမွာ ပံုမွန္ 270-1070 ng/dl ရွိရတယ္။ (ယူနစ္) ေတြက ဓါတ္ခြဲခမ္းတခုနဲ႔တခု မတူၾကဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပံုမွန္ဆိုတာကို ျငင္းေနၾကဆဲ ျဖစ္တယ္။ အသက္ၾကီးေလး နည္းေလလဲ ျဖစ္တယ္။ ၄ဝ ေက်ာ္ရင္ ၁ ႏွစ္မွာ ဝ႕၃% နည္းနည္း လာတယ္။ အသက္ ၆ဝ ေအာက္ ေယာက္်ား ၂ဝဝ မွာ ၁ ေယာက္ ဒီေဟာ္မုန္း နည္းေနတယ္။ အရက္စြဲေနသူ၊ နာတာရွည္ ေရာဂါတခုခု ခံစားေနရသူ၊ Hemochromatosis ေသြးထဲမွာ သံဓါတ္မ်ားလြန္းေနသူ၊ Sarcoidosis က်ားအေစ့ေရာဂါ ရေနသူ၊ AIDS ေရာဂါရွိေနသူ၊ စိတ္ဖိအား မ်ားလြန္းေနသူေတြမွာ သူမ်ားထက္ နည္းေနမယ္။

ဘယ္လိုလူမ်ိဳးေတြမွာ လာျဖစ္သလဲ။ ေဟာ္မုန္းထြက္ရာေနရာမွာ ကင္ဆာေဆး၊ ဓါတ္ကင္ရရင္၊ (ခရိုမိုဇုမ္း) ပံုမွန္ မဟုတ္ရင္၊ ဦးေႏွာက္ထိခိုက္မိရင္၊ ေရာဂါရရင္၊ ကိုယ္ခႏၶာၾကီးထြားေအာင္ (စတီရြိဳက္) ေဆးေတြ တလြဲသံုးရင္၊ ပသိေရာင္နဲ႔တြဲတဲ့ က်ားအေက်ာေရာင္ေရာဂါျဖစ္ရင္၊ အမ်ိဳးသမီးမွာ မ်ိဳးဥအိမ္ အလုပ္မလုပ္ေတာ့ရင္၊ ခြဲစိတ္ထုတ္လိုက္ရရင္၊ က်ားအေစ့က သူေနရာ ကပ္ပဲ့အိတ္မွာ ရွိမေန-က်မေနရင္၊ ကပ္ပဲ့အိတ္ ထိခိုက္မိရင္၊ ဇရာေထာင္းလာရင္၊ အဝလြန္ရင္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ကတည္းက ဒီေဟာ္မုန္း နည္းရင္ ကေလးဟာ လိင္အဂၤါ ဖြြံ႔ထြားမႈ နည္းျပီး ေမြးလာႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားေလးဆိုရင္ လိင္တံ၊ ကပ္ပဲ့အိတ္ ေသးငယ္ေနမယ္။ မိန္းကေလးလဲ မအဂၤါ ပံုပန္းမတူျဖစ္ေနမယ္။ က်ားလိုလို မလိုလိုေနမယ္။ သိဘို႔ေကာင္းတာ တခုက က်ားရယ္ မရယ္ဆိုတာ အျပင္ပန္းအျမင္အရ သတ္မွတ္တာ မဟုတ္ဘူး။ Chromosomes ၾကည့္ေခၚရတာ ျဖစ္တယ္။ အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ဒီေဟာ္မုန္း နည္းေနရင္ လိင္ပိုင္းရင့္သန္မႈေတြ နည္းေနမယ္။ ၾကြက္သားထုထည္ ေသးေနမယ္၊ အသံၾသမလာဘူး၊ ကိုယ္ေမြးေပါက္တာ ၾကမ္း-ထူမလာဘူး၊ ေယာက္်ားေလျဖစ္ေပမဲ့ ႏို႔ၾကီးေနမယ္၊ လိင္တံနဲ႔ ေဝွးေစ့ေသးငယ္ေနမယ္။ အရြယ္ရလာမွ ျဖစ္တာဆိုရင္ လိင္စိတ္နည္းေနမယ္၊ လိင္ဆက္ဆံတာ ခက္ေနမယ္၊ ပန္းညွိဳးတာ၊ ကေလးမရႏိုင္တာ၊ ဆံပင္ကြ်တ္မယ္၊ ၾကြက္သားလွီမယ္၊ အရိုးအားနည္းမယ္။ မိန္းကေလးမွာျဖစ္ရင္ မ်က္ႏွာနီရဲေနမယ္၊ စိတ္တိုမယ္၊ လိင္စိတ္ နည္းေနမယ္၊ အိပ္ေရး ပ်က္မယ္၊ ၾကြက္သားေတြ လွီေနမယ္၊ အရိုးအားနည္းမယ္၊ ဆံပင္ကြ်တ္မယ္။

(တက္စတိုစတီရုံး) နည္းေနသူေတြမွာ ယာက္်ား ပန္းညွိဳး-ပန္းေသျဖစ္မယ္၊ (ကိုလက္စေထာ) မ်ားမယ္၊ အဝလြန္မယ္၊ စိတ္ဓါတ္က်မယ္၊ စိုးရိမ္စိတ္ကဲေနမယ္၊ စိတ္မူေျပာင္းမယ္၊ အာရံုစိုက္ရတာ ခက္မယ္၊ မွတ္ဥာဏ္ေလွ်ာ့မယ္၊ လိင္စိတ္နည္းမယ္၊ အရိုးအားနည္းေနမယ္။ 

အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေဆးကုရင္ Esterified estrogens and methyltestosterone ေပးတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ ျဖစ္ရင္ Testosterone Replacement Therapy (TRT) ထိုးေဆးကို ၂ ပတ္ ၁ ၾကိမ္ ထိုးေဆး၊ ဒါမွမဟုတ္ Patch ေဆးကပ္ခြါ၊ Gel (ဂ်ဲလ္)၊ Putty ငံုေဆးေတြ ရွိေသးတယ္။ 

အမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ ထိုးေဆးက Testosterone enanthate (TE) ျဖစ္တယ္။ 100-200 mg IM ကို ၂ ပတ္ ၁ ၾကိမ္ ထိုးတယ္။ ထိုးေဆးကို သံုးေနတာၾကာျပီ၊ ေစ်းလဲခ်ိဳတယ္။ Testosterone cypionate (TC) ေဆးကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ Implantable Testosterone အေရျပားေအာက္မွာ ထားလို႔ရတဲ့ေဆးကို ၁၉၄၀ ကတည္းက သံုးေနတယ္။ ေဆးတလံုးမွာ 75 mg of crystalline testosterone ပါတယ္။ ၃-၆ လ ခံတယ္။ တခါထည့္ထားရင္ ၂-၆ လံုး ထည့္ထားရတယ္။ Transbuccal System သြားဖံုးကေန စုပ္ယူႏိုင္တဲ့ေဆးကို ေရွ႕သြားအထက္မွာထားရတယ္။ 30 mg testosterone ပါတယ္။ တေန႔မွာ ၁-၂ ခါ သံုးရတယ္။ Transdermal TRT ဆိုတာက Patch ကပ္ခြါ နဲ႔ Gel ဂ်ဲလ္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္တယ္။ ေန႔တိုင္းသံုးေနရမယ္။ Patch ကို ကပ္ပဲ့အိတ္မွာ ကပ္တာနဲ႔ တျခားေနရာမွာ ကပ္ရတာ မတူဘူး။ TRT Gel ေစ်းၾကီးတယ္။ Testosterone စားေဆး၊ 17--methyltestosterone and fluoxymesterone ပါတယ္။ အသည္းအတြက္ သတိထားစရာေတြ ရွိတယ္။ Novel Testosterone Therapy ဆိုတာ ၃ လမွ တခါ ထိုးစရာလိုတာကို အသစ္နည္း ျဖစ္တယ္။ ဥေရာပမွာ သံုးႏိုင္ျပီျဖစ္ေပမဲ့ အေမရိကားမွာ စမ္းသပ္မႈ အဆင့္ ၃ အထိေရာက္ေသးတယ္။ 1000 mg ကို 10-14 ပတ္တခါသာ ထိုးဘို႔လိုတယ္။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ = ပ်ိဳ႕-အန္၊ ဝက္ျခံေပါက္၊ ေခါင္းကိုက္၊ အစားစားခ်င္စိတ္မ်ား၊ စိတ္မူေျပာင္း၊ အသည္းထိခိုက္၊ ေျခေထာက္ေရာင္။ လိင္တံမာတင္းေနတာ ျပန္မေလွ်ာ့၊ ႏွလံုးေရာဂါရွိေနသူ၊ (ကိုလက္စေထာ) မ်ားေနသူ၊ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ေနသူေတြကို မေပးသင့္ပါ။ ေဆးမ်ားသြားရင္ စိတ္ၾကမ္းဝင္တတ္တယ္။ စိတ္မူေျပာင္းတတ္တယ္။ 

ဆရာဝန္ကိုယ္တိုင္မညႊန္ရင္ မသံုးသင့္ပါေၾကာင္း။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

Credit:  Dr. တင့္ေဆြရဲ႕ Page