AIDS ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံမႈ အဓိက အဟန္႔အတား

HIV/AIDS နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တိုးတက္မႈ ဘယ္ေလာက္ရွိလာၿပီလဲ

ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ​မဲလ္ဘုန္းၿမိဳ႕မွာ ​တနဂၤေႏြေန႔ကစၿပီး ​၂၀ ​ႀကိမ္ေျမာက္ ​အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ​AIDS ​ညီလာခံကို ​က်င္းပေနၿပီ ​ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ​ဒီကေန႔မွာ ​AIDS ​နဲ႔ ​ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္း၊ ​ဘယ္ေလာက္အထိ ​တိုးတက္မႈေတြရွိလာၿပီလဲ ​ဆိုတဲ့အေၾကာင္းေတြကို ​တင္ျပေပးထားပါတယ္။ ကမာၻေပၚက ​လူသန္းေပါင္း ​၃၅ ​သန္းေလာက္ဟာ ​AIDS ​ေရာဂါျဖစ္လာေစတဲ့ ​HIV ​ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ​ကူးစက္ခံရသူေတြ ​ျဖစ္ၾကပါတယ္။
AIDS ​ေရာဂါရယ္လို႔ ​သိရွိလာတဲ့ေနာက္ပိုင္း ​AIDS ​ေရာဂါ ​ျဖစ္ပြားမႈႏွဳန္းေလွ်ာ့ခ်တဲ့ ​လုပ္ငန္းေတြ ​လုပ္ေဆာင္လာၿပီး ​ဒီ၂၀၁၄ ​ခုႏွစ္ ​မဲလ္ဘုန္းၿမိဳ႕မွာ ​က်င္းပတဲ့ ​ညီလာခံကေတာ့ ​ၾသစေၾတးလ်အတြက္အႀကီးမားဆုံးေသာ ​က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ​ညီလာခံလို႔ေတာင္ ​တင္စားေခၚေဝၚၾကပါတယ္။
ဒီညီလာခံကို ​ကမာၻတလႊားက ​သိပၸံပညာရွင္ေတြ၊ ​ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ ​တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြနဲ႔ ​HIV ​ဗိုင္းရပ္စ္ ​ကူးစက္ခံရသူေတြ ​တက္ေရာက္ေနၾကၿပီး ​စုစုေပါင္း ​အေယာက္ ​တစ္ေသာင္းေက်ာ္ ​တက္ေရာက္မယ္လို႔ ​ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကပါတယ္။
အခုအခ်ိန္ထိ ​ကမာၻတလႊားက ​လူသန္းေပါင္း ​၃၀ ​ဟာ ​AIDS ​ေရာဂါေၾကာင့္ ​ေသဆုံးခဲ့ရၿပီ ​ျဖစ္ပါတယ္။ ​လြန္ခဲ့တဲ့ ​၁၀ ​ႏွစ္အတြင္း ​AIDS ​ေရာဂါေၾကာင့္ ​ေသဆုံးသူေတြ၊ ​HIV ​ေရာဂါပိုး ​ကူးစက္ခံရသူေတြ ​ေလ်ာ့နည္းလာၿပီး ​လာမယ့္ ​၁၅ ​ႏွစ္အတြင္း ​အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသမွာ ​AIDS ​လုံးဝ ​ပေပ်ာက္သြားေအာင္ ​လုပ္ေဆာင္မယ္လုိ႔ ​ဆုံးျဖတ္ေနၾကပါတယ္။
HIV တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ ေအာင္ျမင္မႈ ရၿပီလဲဆိုတာကို ေလ့လာၾကရေအာင္
HIV/ AIDS ရယ္လို႔ စတင္သိရွိၾကတဲ့ အခ်ိန္ကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္က ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေရာဂါပိုးဟာ အင္မတန္ေၾကာက္စရာေကာင္းသလို၊ ကူးစက္ရလြယ္ကူတဲ့အတြက္လည္း ဒီေရာဂါဆိုး ပေပ်ာက္သြားေအာင္ အစြမ္းကုန္ လုပ္ေဆာင္လာၾကပါတယ္။ အဲဒီ ေရာဂါပိုးကို နားလည္ဖို႔အတြက္ ဘီလီယံနဲ႔ခ်ီတဲ့ ေငြေၾကးေတြကို သုံးစြဲၿပီး စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။

အဲဒီလို သုေတသန ျပဳစုမႈကေနတဆင့္ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ကို ဘယ္လို ထိန္းသိမ္းမလဲ၊ ေရာဂါအရွိန္ ေႏွးေကြးေအာင္ ဘယ္လုိ လုပ္ေဆာင္ၾကမလဲ ဆိုတာေတြအျပင္ တစ္ဦးကို တစ္ဦး မကူးစက္ေအာင္ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္သင့္သလဲ စတဲ့ ပညာေပးအစီအစဥ္ေတြကိုပါ လုပ္ေဆာင္လာႏိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

အခုအခ်ိန္ထိ ဒီေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြမရွိေသးေပမယ့္ antiretrovirals လို႔ေခၚတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြကိုေတာ့ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ေဆးေတြေၾကာင့္လည္း HIV ေဝဒနာရွင္ေတြအေနနဲ႔ သက္တမ္းေစ့ ေနထိုင္ႏိုင္တာေတြ ရွိလာေပမယ့္လည္း တခ်ဳိ႕ပိုးေတြဟာ ေဆးမႏိုင္တဲ့ ပိုးေတြျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ သိပၸံပညာရွင္ေတြအတြက္ စိန္ေခၚမႈႀကီး ျဖစ္ေနဆဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးရဲ့ လွဳပ္ရွားပုံအေၾကာင္းကို ေလ့လာၾကရေအာင္
HIV ရဲ့အရွည္ကေတာ့ Human Immunodeficiency Virus ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာလိုကေတာ့ ခုခံအားက်ဆင္းေစတဲ့ ေရာဂါပိုးလို႔ ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက ခႏၥာကိုယ္ထဲမွာ ရွိေနရင္ ကင္ဆာနဲ႔ တျခားေရာဂါေတြကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္စြမ္းရွိမွာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။

ၿပီးေတာ့ ခႏၥာကိုယ္အတြက္ အသုံးဝင္တဲ့ ေသြးျဖဴဥေတြကို တိုက္ဖ်က္တဲ့အျပင္ ဆဲလ္ေတြရဲ့ DNA ထဲ ဝင္ေရာက္ေနထိုင္တဲ့ေရာဂါ ပိုးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ကိုယ္ေယာင္ေဖ်ာက္ ေနထိုင္ႏိုင္တဲ့အတြက္ HIV ေရာဂါပိုး ရွိတယ္ဆိုတာကို မသိၾကတာျဖစ္ၿပီး တခုခု ျဖစ္လာတဲ့အခါမွသာ ကိုယ္ခႏၥာက တိုက္ခိုက္ႏိုင္စြမ္းမရွိပဲ တေျဖးေျဖး ပိုဆိုးလာတဲ့အဆင့္ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
အဲဒီလို အဆင့္ေရာက္တဲ့အခါ Acquired Immune Deficeiency Syndrome လို႔ေခၚတဲ့ AIDS ေရာဂါအဆင့္ ေရာက္ရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ေရာဂါကို အေကာင္းဆုံး ထိန္းသိမ္းႏိုင္တဲ့ ေဆးကေတာ့ ARV လို႔ေခၚတဲ့ Antiretroviral ေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။

ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ့ လွဳပ္ရွားမႈ အဆင့္အလိုက္ ေဆးေသာက္ရတဲ့ ႏွဳန္းေတြကြာၿပီး အဆင့္ ၅ ဆင့္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အဲဒီလို ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံမွာ AIDS ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ေသဆုံးသူ ဦးေရ ၈၀% ေလ်ာ့က်သြားပါတယ္။ ARV ေဆးေတြဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ျပန္႔ႏွံ႕မႈကိုပါ ကာကြယ္ေပးတဲ့အတြက္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း ကူးစက္မႈႏွဳန္း ၂၀% ေလ်ာ့က်သြားတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဒီလို ေဆးေတြကို ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ရွိသူတိုင္း မရႏိုင္ၾကေသးပါဘူး။ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ WHO ရဲ့ အဆိုအရ ARV ေဆးေတြ မရရွိေသးသူ လူေပါင္း ၁၉ သန္းေလာက္ ရွိေနေသးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

HIV အေပၚ အသာစီးမႈ ရေအာင္ ဘာေတြလုပ္ေဆာင္ေနၾကပါသလဲ
HIV ေရာဂါပိုးကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္ဖို႔ အဓိက လုပ္ေဆာင္ေပးတာကေတာ့ ေအာင္ျမင္တဲ့ သိပၸံစမ္းသပ္မႈေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ARV လို ေဆးေတြကို တီထြင္ႏိုင္မႈ၊ ကြန္ဒုံးအစြတ္ေတြကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္မႈေတြေၾကာင့္ HIV တိုက္ဖ်က္ေရးကို ေတာ္ေတာ္ေလး လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ အခုလည္း ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ေဆးဝါး ကုမၸဏီတခုရဲ့ တီထြင္မႈေၾကာင့္ HIV ေရာဂါပိုးကို ၉၉.၉% သတ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ ကြန္ဒုံးေတြ ထြက္ေပၚလာေပမယ့္ ျပည္သူေတြကို ေရာင္းခ်ဖို႔ခြင့္ျပဳခ်က္ကိုေတာ့ ေစာင့္ဆိုင္းေနရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။
သိပၸံစမ္းသပ္မႈအျပင္ ပညာေပးလုပ္ငန္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ့ အားေပးအားေျမာက္မႈေတြ၊ ရံပုံေငြ ေတာင့္တင္းမႈေတြနဲ႔ တျခား တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြေၾကာင့္လည္း ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာ အေတာ္ေလးကို ေအာင္ျမင္မႈ ရေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ကြန္ဒုံးလို ကာကြယ္ေရးပစၥည္းေတြကို စာသင္ေက်ာင္းေတြအထိ ပညာေပး သင္ၾကားတာေတြလုပ္ႏိုင္သလို ကြန္ဒုံးကို အလြယ္တကူရရွိေစႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ လုပ္ထားေပးတဲ့အတြက္လည္း ေရာဂါျပန္႔ႏွံ႕မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္တာေတြ အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ လုပ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ လူတန္းစားမေရြး အခမဲ့ ေဆးစစ္ခြင့္ေပးတာေတြကလည္း ေကာင္းက်ဳိးေတြျဖစ္ေစပါတယ္။

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ လိင္လုပ္သားေတြကေနတဆင့္ ျပန္႔ႏွံ႕ေနတာလို႔ ယူဆၾကေပမယ့္ တရားမဝင္ မူးယစ္ေဆးဝါး သုံးစြဲမႈေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို လိင္တူခ်င္းဆက္ဆံမႈကေနလည္း အျဖစ္မ်ားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ ကုသေရးေတြမွာ ကမာၻနဲ႔တဝွမ္း တိုးတက္မႈေတြ ရွိလာေပမယ့္ အခုအခ်ိန္အထိ စိန္ေခၚမႈႀကီး တစ္ခုျဖစ္ေနတာကေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးရွိသူေတြအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသမွာဆိုရင္ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ရွိသူေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ မလုပ္ဖို႔ ပညာေပးကန္ပိန္းေတြ အႀကီးအက်ယ္ ျပဳလုပ္ေနၾကပါတယ္။
HIV ေရာဂါပိုး အျမစ္ျပတ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္ နီးစပ္လာၿပီလဲ ဆိုတာကို ေလ့လာရေအာင္
တခ်ိန္တခါတုန္းက လူေတြကို အင္မတန္ ဒုကၡေပးတဲ့ ေရာဂါတခ်ဳိ႕ကို လုံးဝ အျမစ္ျပတ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သလို တခ်ဳိ႕ကို လုံးဝ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေပမယ့္ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို အျမစ္ျဖတ္ႏိုင္မယ့္ ေဆးကိုေတာ့ မတီထြင္ႏိုင္ၾကေသးပါဘူး။ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ဒီေရာဂါပိုးဟာ အေျပာင္းအလဲျမန္တဲ့ ေရာဂါပိုးျဖစ္သလို အမ်ဳိးအစားေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိတဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၀၉ ခုႏွစ္တုန္းကေတာ့ HIV ပိုးကို ကာကြယ္ႏိုင္မယ့္ ေဆးကို ေတြ႔လုနီးပါး ျဖစ္ခဲ့တဲ့အတြက္ အဲဒါကို သုတသနျပဳဖို႔ ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၈၀၀ ရာထားခဲ့ၾကေပမယ့္ ေအာင္ျမင္မႈ မရခဲ့ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးအစား ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္မယ့္နည္းကို ရွာေဖြၾကလာၾကပါတယ္။ ကေလးငယ္တစ္ဦးကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ၿပီလို ေၾကညာခဲ့ၾကေပမယ့္ မၾကာခင္တုန္းကပဲ အဲဒီကေလးငယ္ကိုခႏၥာထဲမွာ HIV ပိုးကို ျပန္လည္ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံတိုင္း ႏိုင္ငံတိုင္းက ပညာရွင္ေတြ သုေတသနေတြ လုပ္ၿပီး ႀကိဳးစားမယ္ဆိုရင္ ေအာင္ျမင္မႈ ရႏိုင္တယ္လို႔ မဲလ္ဘုန္းၿမိဳ႕မွာ က်င္းပတဲ့ ၂၀၁၄ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ AIDS ညီလာခံ ျဖစ္ေျမာက္ေရးဥကၠဌ ပါေမာကၡ Sharon Lewin က ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။

အခုေလာေလာဆယ္အခ်ိန္အထိ HIV ေရာဂါပိုးကို အထိ ေရာက္ဆုံး တိုက္ဖ်က္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ HIV ပိုးရွိသူတိုင္းကို ARV ေဆးေတြ ေပးကမ္းႏိုင္ဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံရသူ ၉၅% ဟာ အေတာ္အတန္ ခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံနဲ႔ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံက လူေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

အခုအခ်ိန္အထိ ARV ေဆးကို ခ်မ္းသာသူနဲ႔ ပရဟိတ အဖြဲ႔ေတြက ကူညီတဲ့ လူေတြကသာ ရရွိတာျဖစ္တဲ့အတြက္ လာမယ့္ ၁၅ ႏွစ္အတြင္း လူတိုင္းကို ေဆးေတြ ေပးႏိုင္ရင္ လုံးဝေရာ့က်ႏိုင္တဲ့ အေနအထား ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ သုံးသပ္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း HIV ကူးစက္မႈႏွဳန္းဟာ အင္ဒိုနီးရွား၊ သီရိလကၤာနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္လို ႏိုင္ငံမွာ ျမင့္တက္လာတဲ့အတြက္ လူတိုင္းကို ARV ေဆးေပးဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္က ျဖစ္လာႏိုင္ပါ့မလားဆိုၿပီးေတာ့လည္း စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။

The goal: leave no one behind

မဲလ္ဘုန္းၿမိဳ႕မွာ က်င္းပေနတဲ့ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ AIDS ညီလာခံရဲ့ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ HIV ပိုး ကူးစက္ခံရတူေတြ သာတူညီမွ်စြာ ကုသခြင့္ရဖို႔နဲ႔ ေဝဒနာသည္ေတြအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံတာေတြ ပေပ်ာက္လုပ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ အဓိက ရည္ရြယ္ၿပီး ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျပဳလုပ္ေနတာျဖစ္ေၾကာင္းလည္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

Radio Australia - HIV/AIDS နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တိုးတက္မႈ ဘယ္ေလာက္ရွိလာၿပီလဲ 

HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးနဲ႔ မူးယစ္ေဆး အသံုးျပဳမႈ သုေတသန အတြက္ ေထာက္ပံ့ေၾကး ေပးအပ္

 HIV ​ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးနဲ႔ ​မူးယစ္ေဆးဝါး ​အသုံးျပဳမႈတို႔နဲ႔ ​ပတ္သက္ၿပီး ​သုေတသန ​လုပ္ဖို႔အတြက္ ​ပညာရွင္ ​ငါးဦးကို ​အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ​မူးယစ္ေဆးဝါး ​တိုက္ဖ်က္ေရး ​အသင္းက ​ေထာက္ပံ့ေၾကးေတြ ​ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။

ၾသစေၾတးလ်၊ ​ၿဗိတိန္၊ ​အိႏၵိယ၊ ​ဇင္ဘာေဘြနဲ႔ ​အီရန္ႏိုင္ငံက ​သုေတသီ ​လူငယ္ ​ငါးဦးကို ​အေမရိကန္ ​ေဒၚလာ ​၇၅၀၀၀ ​စီ ​ဆုခ်ီးျမွင့္လိုက္တာ ​ျဖစ္ပါတယ္။

တရားမဝင္ ​မူးယစ္ေဆးဝါး ​သုံးစြဲမႈဟာ ​တစ္ကမာၻလုံး ​အတြက္ ​ျပႆနာႀကီး ​တစ္ခုျဖစ္ေနၿပီး ​မူးယစ္ေဆးဝါး ​သုံးစြဲမႈကေန ​HIV ​ပိုး ​ျပန္႔ႏွံ႕မႈကိုပါ ​ျဖစ္ေစႏိုင္ ​တဲ့အတြက္ ​ဒီက႑မွာ ​သုေတသနေတြ ​ျပဳလုပ္ဖို႔ ​လုပ္ေဆာင္ေနၾကတာ ​ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီ ​ပညာရွင္ ​လူငယ္ ​ငါးဦးကေတာ့ ​စိတ္ၾကြေဆးျပား ​အသုံးျပဳမႈနဲ႔ ​HIV ​ဆက္စပ္ပုံ၊ ​ဘိန္းျဖဴနဲ႔ ​HIV ​ဆက္စပ္ပုံ၊ ​အရက္ေသစာနဲ႔ ​HIV ​ဆက္စပ္ပုံ ​အစရွိတဲ့ ​စာတမ္းေတြျပဳစုၿပီး ​သုေတသန ​ျပဳလုပ္မွာ ​ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ​သိရပါတယ္။

Radio Australia - HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးနဲ႔ မူးယစ္ေဆး အသံုးျပဳမႈ သုေတသန အတြက္ ေထာက္ပံ့ေၾကး ေပးအပ္

AIDS ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံမႈ အဓိက အဟန္႔အတား

လိင္တူခ်င္းဆက္ဆံသူေတြဟာ ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္သူေတြ မဟုတ္ဘူးလို႔ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီးက ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ေရာဂါ ပိုးရေနသူေတြ၊ ေ၀ဒနာရွင္ေတြကို အေမွာင္ထုထဲ ေခ်ာင္ထိုးထားလိုက္႐ံုနဲ႔ ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး မေအာင္ျမင္ႏိုင္ဘူးလို႔ အႀကိမ္ (၂၀) ေျမာက္ က်င္းပတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ AIDS ညီလာခံမွာ အေမရိကန္ သံအမတ္ John Berry က ေျပာၾကားလိုက္တဲ့ အေၾကာင္း ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ Joe De Capua က သတင္းေပးပို႔ထားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ HIV/AIDS ေ၀ဒနာရွင္ေတြအေပၚ ခဲြျခားဆက္ဆံတာေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္ ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ အခက္အခဲေတြ ဆက္ၿပီး ရွိေနဆဲပဲလို႔လည္း ညီလာခံကို တက္ေရာက္ေနတဲ့ ေအးၿငိမ္းေမတၱာအဖဲြ႔ရဲ႕ စီမံကိန္းမန္ေနဂ်ာ ကိုမ်ဳိးမင္းထက္ က ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က တင္ျပထားပါတယ္။ ကမၻာႀကီးမွာ HIV/AIDS ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ အေရးႀကီးဆံုးအခ်ိန္ကို ေရာက္ေနၿပီလို႔ ညီလာခံကို တက္ေရာက္လာတဲ့ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ႀကီး John Berry က ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ အခုဆုိရင္ AIDS ေရာဂါကင္းတဲ့ မ်ိဳးဆက္ရႏုိင္ဖို႔ လက္လွမ္းမီလုနီးပါးျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ဒီဦးတည္ခ်က္ေရာက္ဖို႔က က်ေနာ္တုိ႔အားလံုးအတြက္ အတူတကြ လက္တြဲ လုပ္ေဆာင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ ေရာဂါကုသမႈအတြက္ လူတုိင္း လက္လွမ္းမီေစရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။” ဒါေပမဲ့လို႔ ကမၻာမွာ ဒီေရာဂါပိုးကို ကာကြယ္ဖို႔ ကုသဖို႔အတြက္ အတားအဆီး အခက္အခဲေတြဟာ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။

“ဒီေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ဖို႔ အလားအလာ မ်ားတဲ့သူေတြနဲ႔ HIV ပိုး ရေနသူေတြကို ႏွိမ္ခ်ဆက္ဆံတာ၊ HIV နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အရွက္ရစရာအျဖစ္ ထင္ျမင္ယူဆၾကတာေတြဟာ ဒီေရာဂါ ပေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရာမွာ အဟန္႔အတားေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။”
HIV ပိုး ကာကြယ္တားဆီးေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ လူငယ္ေတြကို ပညာေပးတာ၊ သုေတသန လုပ္ငန္းတြကို ေထာက္ပံ့တာ၊ HIV ပိုး ရွိေနသူေတြကို ခရီးသြားလာခြင့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကို ဖယ္ရွားတာ၊ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို တိုက္ဖ်က္ေရး ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ Global Fund အဖဲြ႔ႀကီးကို ေထာက္ပံ့တာ စတဲ့ အခ်က္ေတြကိုလည္း အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီးက ေျပာသြားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လိင္တူခ်င္းဆက္ဆံသူေတြ၊ လိင္လုပ္သားေတြအေနနဲ႔ ေရာဂါပိုးကာကြယ္ေရးမွာ ခဲြျခားဆက္ဆံတာေတြေၾကာင့္ အခက္အခဲေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ေအးၿငိမ္းေမတၱာအဖဲြ႔ရဲ႕ စီမံကိန္းမန္ေနဂ်ာ ကိုမ်ဳိးမင္းထက္ က ေျပာပါတယ္။ သူကိုယ္တိုင္လည္း လိင္တူခ်င္းဆက္ဆံသူေတြရဲ႕ လိင္မႈဆိုင္ရာနဲ႔ မ်ဳိးစက္ပြားဆိုင္ရာ က်န္းမာေရးဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုယ္စားျပဳၿပီး ေဆြးေႏြးခဲ့တာပါ။

“လူငယ္အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္စံုမက္သူေတြေလ ၿပီးေတာ့က်ေတာ့ လူငယ္အမ်ိဳးသမီး လိင္လုပ္သားေတြ၊ ၿပီးေတာ့ မူးယစ္ေဆး အေၾကာထဲ ထုိးသြင္းတဲ့လူငယ္ေတြအတြက္၊ ေနာက္တခါ HIV ပိုး ကူးစက္ထားတဲ့ လူငယ္ေတြအတြက္ရယ္ေပ့ါေနာ္ သူတို႔အတြက္ကို က်ေနာ္က လာၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးတာ၊ လာၿပီး ေဆြးေႏြးတဲ့အထဲမွာေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ဆို အဓိကက လူငယ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လူႀကီးပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေနာ္ ဒီ HIV/AIDS နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ ခြဲျခား ႏွိမ္ခ် ဆက္ဆံမႈေတြက အခုထိ ရွိေနတုန္းပဲေပ့ါ။ အဲ့ဒီလို က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရွိေနတဲ့အေၾကာင္းေတြကို က်ေနာ္က ဒီမွာလာၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးတာေပါ့ေနာ္။” ဒါအျပင္ ၿမိဳ႕နဲ႔ေ၀းတဲ့ ေနရာေတြမွာ ခဲြျခားဆက္ဆံမႈ အေျခအေနေတြကိုလည္း အခုလို ေျပာျပပါတယ္။

“ခြဲျခားတာက ၂ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ကိုယ္ကိုယ္တုိင္ ခြဲျခားတာရယ္၊ လူထုကေနၿပီး ခြဲျခားတာရယ္ ၂ ခုရွိတယ္။ အဓိက ကိုယ္ကိုယ္တုိင္ ခြဲျခားတာ အရမ္းဆုိးပါတယ္။ ကိုယ္ကိုယ္တုိင္ ခြဲျခားလို႔ရွိရင္ေတာ့ ဒီ HIV ပိုးအေၾကာင္းကိုလည္း မသိဘူး။ ဒီ HIV ပိုးကေနၿပီးေတာ့ ဘယ္လုိ ကူးစက္ပံု ကူးစက္နည္းေတြကိုလည္း မသိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ကိုယ္ကိုယ္တုိင္ ခြဲျခားေနတယ္။ ကိုယ္ကိုယ္တုိင္ ခြဲျခားၿပီးေတာ့ ေဆး၀ါးကုသခံယူမႈ မရွိဘူး။ အဲလိုမရွိဘဲ တခ်ိဳ႕ေသသြားတဲ့ HIV ပိုး ကူးစက္ထားသူေတြ ရွိပါတယ္။ အဓိကနယ္ေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ ခြဲျခားႏွိမ္ခ် ဆက္ဆံမႈေတြ ရွိေနတဲ့အတြက္ကို အျပင္မထြက္ရဲတာမ်ိဳးတို႔၊ သူကိုယ္တုိင္က ဖြင့္မေျပာရဲတာမ်ိဳးတို႔ တခ်ိဳ႕ဆုိရင္ေတာ့ ဘယ္ေနရာမွာ ေဆးကုသမႈ ခံယူရမလဲဆုိတာ လက္လွမ္းမမီတဲ့ ပံုစံမ်ိဳး ရွိတာေတြ အဲ့လိုမ်ိဳးေလးေတြ ရွိတယ္။”

လက္ရွိ က်င္းပေနတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ AIDS  ညီလာခံမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း  အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ထူးျခားတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ HIV- AIDS ကုသမႈနည္းေတြ ေျပာင္းလဲလာပံုေတြ၊ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ အဖဲြ႔အစည္းေတြ အပါအဝင္ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ တြဲဖက္ၿပီးေတာ့ HIV-AIDS ေရာဂါ ကူးစက္ပ်ံ႕ပြားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ရာမွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိေနတဲ့အေၾကာင္းကို ျမန္မာအစိုးရ က်န္းမာေရး ဒု၀န္ႀကီး ေဒါက္တာသိန္းသိန္းေဌးနဲ႔ UNAIDS က တာ၀န္ရွိသူေတြ ဦးေဆာင္ၿပီး ဇူလိုင္လ (၂၃) ရက္ေန႔က ေဆြးေႏြးပဲြ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။

VOA - AIDS ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံမႈ အဓိက အဟန္႔အတား