HIV/AIDS အထင္မွား နဲ႔ အမွန္တရား

• Having HIV means you have AIDS (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ) ရွိေနျခင္းဟာ (ေအအိုင္ဒီအက္စ္) နဲ႔အတူတူဘဲ = အထင္မွား
Human immunodeficiency virus (HIV) ဆိုတာ (ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးျဖစ္တယ္။ သူကေန ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ CD4 immune cells ခုခံအား (ဆဲလ္) ေတြကို ပ်က္စီးေစတယ္။ ဒါေတြက ေရာဂါပိုးဝင္လာရင္ ခုခံတိုက္ဖ်က္ေပး တဲ့ (ဆဲလ္) ေတြျဖစ္တယ္။ ေဆးမွန္မွန္ကန္ကန္ ကုသေနရင္ HIV ပိုးေတြရွိေနေပမဲ့ ႏွစ္ေတြ အမ်ားၾကီး အသက္ရွင္ေနႏိုင္တယ္။ AIDS အထိေတာင္ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မယ္။ AIDS (Acquired immunodeficiency syndrome) ေခၚတဲ့ ေရာဂါအစုအေဝးဆိုတာ (၁) HIV ပိုးေတြ ရွိေနမယ္၊ (၂) Opportunistic infections အခြင့္ေကာင္းယူျပီး ဝင္လာမဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြရွိမယ္၊ (၃) CD4 cell count (စီဒီ-ဖိုး) အေရအတြက္က လည္း 200 ထက္ နည္းေနမယ္။

• It's difficult to get HIV from casual contact သာမန္ကာရွန္ကာ ထိေတြ႔မႈရွိတာနဲ႔ေတာ့ HIV မကူးႏိုင္ဘူး = အမွန္တရား
Hugging ေပြ႔ဖက္ျခင္း၊ Same towel ပုဝါအတူတူသံုးတာ၊ Same glass ဖန္ခြက္အတူေသာက္တာေတြနဲ႔ေတာ့ HIV မကူးစက္ေစပါ။ Blood transfusion ေသြးသြင္းတာကေနလဲ နည္းနည္းသာျဖစ္ေစတယ္။ Unprotected sex အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံတာ၊ Sharing needles ေဆးထိုးအပ္အတူသံုးတာ၊ Tattoo ပိုးသန္႔မထားတဲ့ ကရိယာနဲ႔ (တက္တူး) ထိုးတာေတြကေန ကူးစက္ႏိုင္တယ္။

• You have just a few years to live အသက္ရွင္ေနဘို႔ အခ်ိန္နည္းနည္းသာ က်န္ေတာ့တယ္ = အထင္မွား
HIV ပိုးရွိေနသူေတြဟာ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ ျဖစ္လာႏိုင္တာေတြ မတူၾကပါ။ တခ်ိဳ႕မွာ AIDS ေရာဂါအဆင့္ကို လအနည္းငယ္နဲ႔ ေရာက္လာၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေရာဂါ မရဘဲေနႏိုင္ၾကတယ္။ ဆရာဝန္ကို မွန္မွန္ျပ၊ ေဆးစစ္တာကို မွန္မွန္လုပ္၊ ေဆးကုသတာကို ပံုမွန္ခံယူေနသူေတြ ျဖစ္တယ္။

• You'll know you have HIV because of your symptoms ေရာဂါလကၡဏာတခုခုရွိလာတာဟာ HIV ရွိေနတာျဖစ္တယ္ = အထင္မွား
တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ပိုးေတြရွိေနေပမဲ့ ဘာေရာဂါလကၡဏာတခုမွ မျပဘဲေနႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ပိုးဝင္လာခံရတဲ့ေနာက္ ၁ဝ ရက္ကေန ရက္သတၲပါတ္နဲနဲၾကာတဲ့အထိ ေရာဂါလကၡဏာေတြျပေနတယ္။ အဲလိုေရာဂါလကၡဏာေတြက တုပ္ေကြးနဲ႔ အေတာ္တူပါတယ္။ ကိုယ္ပူမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ အနီျပင္ေတြထြက္မယ္၊ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္။ ဒီလိုဟာေတြ မၾကာခင္ ေပ်ာက္သြားပါမယ္။ ဒိေနာက္ ဘာမွမျဖစ္ သလိုေနမယ္။ ႏွစ္ေတြအမ်ားၾကီးအဲလိုေနႏိုင္မယ္။ HIV test လုပ္မွသာ ပိုးရွိေနတာကို သိႏိုင္တယ္။

• Anyone Can Get HIV ဘယ္သူမဆို ကူးစက္ႏိုင္တယ္ = အမွန္တရား
အေမရိကားမွာ ႏွစ္တိုင္းႏွစ္တိုင္း လူေပါင္း ၅၆ဝဝဝ ေယာက္ဟာ ဒီပိုးကူးစက္တာခံေနရျပီး ၁၈ဝဝဝ ေယာက္ဟာ ေသဆံုးေနၾကရတယ္။ ဘယ္သူမဆို (ေယာက္်ား၊ မိန္းမ၊ ကေလး)၊ (ေဂး) ျဖစ္ျဖစ္၊ အေျဖာင့္ သမားျဖစ္ျဖစ္ ကူးစက္တာ ခံရႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားခ်င္း လိင္တူဆက္ဆံသူေတြက သူမ်ားေတြထက္ လူနာသစ္စာရင္းထဲမွာ ၅၃% ရွိတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြက ၂၇% နဲ႔ ကေလးေတြက ၁၃% ရွိၾကတယ္။ အာဖရိ ကန္ႏြယ္ဖြါးေတြက ထက္ဝက္ရွိတယ္။

• Sex is safe when both partners have HIV လိင္ဆက္ဆံဘက္ ႏွစ္ေယာက္လံုးမွာ ပိုးရွိေနရင္ ကိစၥမရွိဘူး = အထင္မွား
လိင္ဆက္ဆံဘက္ ႏွစ္ေယာက္လံုးမွာ HIV ပိုးရွိေနတာသိထားလို႔ (ကြန္ဒြမ္) သံုးေနဘို႔မလိုဘူး ထင္တာ မမွန္ပါ။ (ကြန္ဒြမ္) ကေန တျခား လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ျပီး ကိုယ့္မွာရွိေနျပီးသား HIV ပိုး အမ်ိဳးအစား မဟုတ္တာေတြ ကူးစက္လာမွာကိုလဲ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုအမ်ိဳးအစားေတြက ေဆးမတိုးတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေဆးလဲကုေနတယ္၊ လူကလဲေနေကာင္းတယ္ဆိုေပမဲ့ လိင္ဆက္ဆံရာမွာ အကာအကြယ္သံုးရပါမယ္။

• You can have a baby if you are HIV-positive ကိုယ့္မွာ ပိုးရွိေနေပမဲ့ ကေလးယူလို႔ရေသးတယ္ = အမွန္တရား
ပိုးရွိေနတဲ့ မိခင္ေလာင္းဟာ သူကေနေမြးလာမဲ့ကေလးကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုးျဖစ္ျဖစ္ ေမြးဖြါးျဖစ္စဥ္မွာျဖစ္ျဖစ္ ပိုးကူးစက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကူးစက္ႏွဳန္းနည္းေစေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္တာေတြရွိေနတယ္။ မိခင္ေလာင္းက ေဆးေသာက္ေနရမယ္။

• You can’t avoid other HIV-related infections ပိုးရွိေနရင္ ဘယ္ေရာဂါကိုမွ ေရွာင္လႊဲလို႔မရေတာ့ဘူး = အထင္မွား
ပိုးရွိေနသူဟာ ခုခံအားစနစ္ အားနည္းေနတာမို႔ တျခားကူးစက္ေရာဂါေတြကို ခံႏိုင္ရည္နည္းၾကတယ္။ အမ်ားဆံုးေတြ႔ရတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြကေတာ့ Pneumocystis pneumonia ႏူမိုဆစ္တစ္-ႏူမိုးနီးယား၊ Tuberculosis တီဘီ၊ Candidiasis မိႈေရာဂါ၊ Cytomegalovirus (ဆိုင္တိုမဂၢလို-ဗိုင္းရပ္စ္) နဲ႔ Toxoplasmosis (ေတာက္ဆိုပလပ္စ္မိုးဆစ္) ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြ ကိုယ့္ဆီ ကူးမလာေစေအာင္ ေဆးေသာက္ေနရမယ္။ တခ်ိဳ႕ေရာဂါေတြကို ေဆးနဲ႔ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္ ပိုဂရုစိုက္ေနရ စားရမယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၂-၄-၂ဝ၁၂ )

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ - HIV/AIDS အထင္မွား နဲ႔ အမွန္တရား