SOUL ဂီတေပ်ာက္ကြယ္ မသြားခင္

--> ဒီေန႔ေခတ္မွာ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အရင္ ေခတ္ကပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဂီတ ေရစီးေၾကာင္း ထဲမွာ ေမ်ာပ ေနၾကတဲ့ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ဂီတေတြဟာ အမ်ားေသာ အားျဖင့္ လူမည္း ဂီတေတြသာ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။

လူမည္းေတြက စတင္ခဲ့တဲ့ ဂီတေတြဟာ ပရိသတ္ေတြ ၾကားထဲမွာ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေရပန္းစား ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဥပမာ ေျပာရရင္-Disco, House, Blues, Hip Hop စတဲ့ ဂီတေတြဟာ လူမည္း ဂီတေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္ မွာေတာ့ အရိပ္အေယာင္ အနည္းငယ္ မွ်သာ က်န္ရွိေတာ့တဲ့ လူမည္းဂီတ တစ္မ်ဳိးနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပး ခ်င္ပါတယ္။အဲဒီ ဂီတကေတာ့ Soul ဂီတပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Soul ဂီတဟာ ေျမာက္ အေမရိက ႏိုင္ငံေတြက စတင္ေပၚ ထြက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက ေပၚထြက္ရာ ေနရာကေတာ့ ခ်ီကာဂို ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ၿပီး၊ နယူးေယာက္၊ ဒီထေရာ့၊ ဖန္ဖစ္(စ)၊ ဖေလာရင့္(စ) အစရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြ မွာလည္း ေဒသလိုက္ ကိုယ္ပိုင္ Soul ဂီတေတြကို ဖန္တီးခဲ့ ၾကပါတယ္။ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ အတြင္းမွာ Doo Wop လို႔ အမည္ရတဲ့ ဂီတတစ္ခု ေပၚထြက္ခဲ့ ဖူးပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ Gospel ဂီတဟာလည္း အာဖရိက၊ အေမရိကန္ လူမ်ဳိးေတြေၾကာင့္ အေတာ္ေလး ေနရာရ ေနခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္မွာေတာ့ အဲဒီဂီတ ႏွစ္မ်ဳိးဟာ တျဖည္းျဖည္း ေပါင္းစပ္သြားၿပီး Soul ဂီတျဖစ္လာ ခဲ့တယ္လို႔ တခ်ဳိ႕က ေျပာၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း Soul ဂီတဟာ Gospel နဲ႔ R&B ေပါင္းစပ္ ထားတာလို႔ ဆိုၾကျပန္ ပါတယ္။

Soul ဂီတဟာ လူမည္း ဂီတတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ Soul ဂီတမွာ ပရိသတ္ ေတြကို ဆြဲေဆာင္ေနတဲ့ အဓိက အရာကေတာ့ လက္ခုပ္သံ မ်ားမ်ားပါတဲ့ စည္းခ်က္ေတြနဲ႔ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ ထားတာမ်ဳိး မဟုတ္တဲ့ ခႏၶာကိုယ္ လႈပ္ရွားမႈ ကကြက္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Solo နဲ႔ Chorus ၾကားထဲမွာ သီခ်င္း သီဆိုတတ္တဲ့ အမူအက်င့္ ကလည္း ထူးျခား လွပါတယ္။ တစ္ခါ တေလမွာ ႀကိဳတင္ စီစဥ္ထားျခင္း မရွိဘဲ သီခ်င္းဆိုေနရင္းနဲ႔ သီခ်င္းစာသားေတြကို ထပ္တိုးျဖည့္ၿပီး လက္တန္း သီဆိုထားတာမ်ဳိးကိုလည္း ေတြ႕ရ  တတ္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ စတင္ေပၚထြက္ ခဲ့တဲ့ Soul ဂီတဟာ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ အတြင္းမွာ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့ Hard Gospel ဂီတရဲ႕ ပံုစံေတြ အမ်ားႀကီး ပါ၀င္ ေနတာကိုေတာ့ ျငင္းလို႔ မရပါဘူး။

Soul ဂီတရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းမွာ ထင္ရွားတဲ့ အႏုပညာရွင္ ႏွစ္ေယာက္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီ အႏုပညာရွင္ေတြကေတာ့ Ray Charles နဲ႔ Curtis May field တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။  Ray Charles ဟာ Soul ဂီတကို စတင္ တီထြင္ခဲ့သူလို႔ ေျပာစမွတ္ ရွိခဲ့ ၾကပါတယ္။ I Got a Woman ဆိုတဲ့ သီခ်င္းဟာ Ray Charles ရဲ႕ အႏုပညာ သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ လူႀကိဳက္ အမ်ားဆံုး ခံရတဲ့ သီခ်င္း တစ္ပုဒ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Ray Charles ဟာ ကေလး ဘ၀ကတည္းက မ်က္စိအလင္း ကြယ္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့  သူဟာ သူ႔ရဲ႕ Soul သီခ်င္းေပါင္း မ်ားစြာေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ေမတၱာကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ Ray Charles  အမ်ားဆံုး သီဆိုတဲ့ သီခ်င္း ပံုစံကေတာ့ က႐ုဏာ သက္ဖြယ္ရာ သီခ်င္း ပံုစံေလးေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Curtis May field ကေတာ့ အေမရိကန္ ေျမာက္ပိုင္းရဲ႕ ဂီတ ဖခင္ႀကီးလို႔ သိရပါတယ္။ Soul ဂီတနဲ႔ ထင္ရွားခဲ့တဲ့ အျခား အေစာပိုင္း အႏုပညာရွင္ေတြ ကေတာ့ Sam Cooke, James Brown နဲ႔ Solomon Burke တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Soul ဂီတကို အမွီျပဳၿပီး ထြက္ေပၚလာတဲ့ ဂီတေတြ ထဲမွာ Psychedelic rock, funk နဲ႔ House ဂီတတို႔ ပါ၀င္ပါတယ္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္တို႔မွာ Disco ဂီတနဲ႔ funk  ဂီတဟာ Soul ဂီတထက္ကို ပိုၿပီး လူႀကိဳက္ မ်ားခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ အဆံုးမွာေတာ့ အရွိန္ အဟုန္ေကာင္း ေကာင္းနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့ Disco ဂီတနဲ႔ funk ဂီတကို ပရိသတ္ေတြက ၿငီးေငြ႕စ ျပဳလာၾကၿပီး Soul ဂီတကို တျဖည္းျဖည္း လူႀကိဳက္မ်ား လာၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Soul ဂီတဟာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ အဆံုးမွာ စတင္ေက်ာ္ ၾကားခဲ့တယ္လို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။ Soul ဂီတမွာ British-Soul, Blue-eyed Soul, Psychedelic Soul နဲ႔ Neo-Soul ဆိုၿပီး အစရွိတဲ့ ဂီတပံုစံ ခြဲေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိ ေနပါတယ္။ Psychedelic Soul ဂီတကေတာ့ Psychedelic rock နဲ႔ Soul ဂီတတို႔ ေပါင္းစပ္ထားတာ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ Blue-eyed Soul ကေတာ့ R&B နဲ႔ အလား သဏၭာန္တူၿပီး လူျဖဴအႏု ပညာရွင္ေတြ သီဆိုတဲ့ Soul ဂီတ တစ္မ်ဳိးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မွာ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ Soul ဂီတရဲ႕ လူျဖဴ အႏုပညာ ရွင္ေတြကေတာ့ Taylor Hicks, George Michae နဲ႔ Amy Winehouse အစရွိတဲ့ ေခတ္သစ္ Soul အႏုပညာ ရွင္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ British Soul ဂီတဟာလည္း ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မွာပဲ စတင္ေပၚထြက္ ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အဂၤလန္ လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ အႏွစ္သက္ဆံုး ဂီတတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ Neo-Soul ဂီတကေတာ့ R&B နဲ႔ Hip Hop တို႔ ကို ေပါင္းစပ္ထားတဲ့ ဂီတတစ္ခု ျဖစ္ၿပီး ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မွာ စတင္ခဲ့ ပါတယ္။ သီခ်င္းထဲမွာ ကဗ်ာ စာသားလို သီခ်င္း စာသားေတြ ပါ၀င္ေနတာ ဟာလည္း Neo-Soul ဂီတရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ အခ်က္ တစ္ခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Soul ဂီတဟာ လူမည္းေတြက တီထြင္ခဲ့တဲ့ ဂီတတစ္ခု ျဖစ္ေပမယ့္ လည္း Soul  ဂီတေက်ာ္ၾကား လာၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ လူျဖဴေတြ ဟာလည္း Soul ဂီတကို သေဘာက် ႏွစ္ၿခိဳက္ ခဲ့ၾကၿပီး Soul ဂီတ လူျဖဴ အႏုပညာရွင္ ေတြလည္း ေပၚထြက္လာ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Soul ဂီတဟာ လူျဖဴေတြနဲ႔ လူမည္းေတြကုိ ေပါင္းစည္းေပး ခဲ့တဲ့ ဂီတတစ္ခု လို႔ေျပာရင္လည္း မမွားပါဘူး။ Soul ဂီတဟာ ယေန႔ေခတ္ လူငယ္ေတြနဲ႔ အနည္းငယ္ ေ၀းကြာေနတဲ့ ဂီတတစ္ခု ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Soul ဂီတဟာ တစ္ခ်ိန္က ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့ ဂီတ တစ္ခုပဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ Soul ဂီတ ေပ်ာက္ကြယ္မသြား ခင္မွာ လူငယ္ေတြအတြက္ သိသမွ်၊ မွတ္သမွ် လက္ဆင့္ကမ္း ေပးလိုက္ရ ပါတယ္။           

စိမ့္စိမ့္လြင္ဦး
(Teen မဂၢဇင္း၊ေအာက္တိုဘာလ ၂၀၁၁)