ပလတ္စတစ္ႏွင့္ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းသက္ေရာက္မႈ

ဒီေခတ္ကို ပလတ္စတစ္ေခတ္လို႕ေတာင္ ေခၚလို႕ရတယ္။ ပလတ္စတစ္အေၾကာင္း ရွည္ရွည္ေ၀းေ၀း ရွင္းျပရင္ က်မ္းတစ္ေစာင္ ျဖစ္လာမယ္။

သာမန္အားျဖင့္ လူလုပ္ထားတဲ့ ပိုလီမာမ်ားကို ပလတ္စတစ္လို႕ ေခၚတယ္။ ပိုလီမာမျဖစ္ခင္ မိုႏိုမာဆိုတာ ရွိတယ္။ လူငယ္ေတြ နား လည္ေအာင္ ပလတ္စတစ္ရဲ႕ ဇစ္ျမစ္ကို အနည္းငယ္ရွင္းျပလိုတယ္။

မိုႏိုမာ

ပလတ္စတစ္ အေျမာက္အျမားထုတ္လုပ္တဲ့ မိုႏိုမာေတြရဲ႕ ပင္ရင္းကေတာ့ ေရနံပါပဲ။ ေရနံကို (fossil fuel)လို႕ေခၚပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ တို႕အေနနဲ႕ ေရနံကိုခ်က္ျပီး ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္၊ မီးထိုးဆီ၊ အမဲဆီ၊ ဖေယာင္း၊ ကတၲရာဆိုျပီး တိုက္ရိုက္ပစၥ့ည္းေတြရသလို တစ္ဘက္လည္း ဓာတ္ေငြ႕ေတြကို ေဘးထြက္ပစၥည္း(by-product) အေနနဲ႕ ရတယ္။

ဒီဓာတ္ေငြ႕ေတြထဲမွာ အီသင္း(ethene)ဟာ အဓိကပါ၀င္တယ္။ အီသင္းနဲ႕မ်ိဳးတူအုပ္စုေတြျဖစ္တဲ့ ပရုိပင္း၊ ဗီႏိုင္းကလိုရိုဒ္ေတြဟာ ပလတ္စတစ္လုပ္ဖို႕ အေျခခံ မိုႏိုမာေတြပါပဲ။

ပုိလီမာ

ဒီ မိုႏိုမာေတြကို ဖိအားေပး အပူေပး ကတ္တလစ္သံုးကာေပါင္းေစရင္ ပိုလီမာဆိုတဲ့ ဆက္တန္းရွည္ၾကီးကို ရတယ္။ အီသင္းကို ပိုလီမာျဖစ္ေစရင္ ပိုလီအီသင္း (PE) သို႕မဟုတ္ ပိုလီသင္းကို ရတယ္။

အသံုးျပဳပံု

ယေန႕မွာ လူတိုင္း ပလတ္စတစ္သံုးၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအမ်ားမွာ မႈိ႕ရွားလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခါင္းအံုးေတြမွာ cellular polyurethane သို႕မဟုတ္ polyester ကိုသံုးတယ္။

အိပ္ယာခင္းေတြ ေခါင္းအုံးစြပ္ေတြဟာလည္း ပလတ္စတစ္ေတြပါပဲ။ အိပ္ယာခင္းေတြဟာ acrylic plastic ေတြျဖစ္တယ္။ ယေန႕ေခတ္ ေကာ္ေဇာဆိုရင္လည္း polyester နဲ႕ nylon carpetsေတြပါပဲ။

သာမန္ ေမာ္ေတာ္ကားတစ္စီးမွာ ပလတ္စတစ္ပစၥည္း ေပါင္ ၃၀၀ေလာက္ပါ၀င္တယ္။ တယ္လီဖုန္းေတြ ကြန္ပ်ဴတာေတြရဲ႕ အစိတ္ အပိုင္း အမ်ားစုဟာ ပလတ္စတစ္ပါပဲ။ ဒီအထဲမွာ လူထုနဲ႕ထိေတြ႕တာအမ်ားဆံုး ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဒုကၡအေပးဆံုးကေတာ့ ပလတ္စတစ္အိတ္ သို႕မဟုတ္ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ေတြပါပဲ။

ၾကြပ္ၾကြပ္အိပ္ေတြကို လုပ္တဲ့ ပလတ္စတစ္ဟာ ပိုလီအီသင္း poly (ethene) or polyetthylene (PE) ေတြျဖစ္တယ္။

ေရပုလင္းေတြကိုေတာ့ (PET) ေတြနဲ႕ လုပ္တယ္။ ေဖာ့ဗူးေတြကေတာ့ polystyrene ျဖစ္တယ္။ သူတို႕ကို ယေန႕သံုးေနပံုကို အၾကမ္း အားျဖင့္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပႏိုင္ပါတယ္။

(a)       Poly vinyl chloride (PVC)

Used for insulation, pipes and guttering.

(b)        Polytetrafluoroetheneor

poly tetrafluoroethylene (PTFE)

Used for non-stick frying pans, non-stick taps and joints.

(c)        Poly (propene) or polypropylene (PP)

Used for crates and boxes, plastic rope.

(d)       Polystyrene (PS)

Used for insulation, packaging foam.

(e)       Poly(ethene) or polyetthylene (PE)

Use for plastic bags, bowls, bottles, packing

(f)        Polyethene phthalate (PET)

Use for plastic bottles

ဒီ ပိုလီမာေတြ အားလံုးဟာ အီသင္းဆီက အေျခခံတာပါပဲ။

စြန္႔ပစ္ပစၥည္း (Plastic Waste)

သူတို႕ဟာ အင္မတန္ အသံုး၀င္ေသာ္လည္း ပတ္၀န္းက်င္ကို ဒုကၡေပးသလို လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ႏိုင္တာပဲ။

သူတို႕ကိုမရွိမေကာင္း၊ရွိမေကာင္းလို႕ေခၚတယ္။ ကမၻာမွာ အသံုးျပဳျပီး စြန္႔ပစ္တဲ့ Plastic Waste ဟာ တစ္ႏွစ္မွာ တန္ ၂၀၀၀ေက်ာ္ ရွိတယ္။ ဒီပလတ္စတစ္ေတြဟာ အမႈိက္ေတြပြျပီး ေရေျမာင္းေတြကို ပိတ္ဆို႕တယ္။ သဘာ၀အရ မပ်က္စီးဘူး။ ဥပမာ - ထုပ္ပိုးပစၥည္း အျဖစ္ဖက္ေတြကို သံုးျပီး လႊင့္ပစ္လိုက္ရင္ ဖက္ဟာ ေျမၾကီးထဲမွာ ေဆြးသြားတယ္။ ဒါကို (Biodegradable) လို႕ေခၚတယ္။

ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္လို ပလစ္စတစ္ေတြက်ေတာ့ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ေလာက္ထိ ေဆြးေျမ႕ပ်က္စီးမွာ မဟုတ္ဘူး။ သူဟာ ေျမၾကီးထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို ပိတ္ဆို႕တယ္။ အပင္ေတြရွင္သန္ဖို႕နဲ႕ သတၲ၀ါေတြ ရွင္သန္မႈကို ဖ်က္ဆီးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္စံုတစ္ခုနဲ႕ အစားထိုးရမယ္။

ယေန႕တိုင္ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ကို အစားထိုးႏိုင္တဲ့ ပစၥည္းေတြ ရွာမေတြ႕ေသးဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕ကိုေလ်ာ့သံုးရမယ္။ အမႈိက္ပစ္ရင္လည္း စနစ္တက်ရွိၾကရမယ္။

ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္အစားထိုး

လက္ရွိလူေတြၾကား အမ်ားဆံုးေရာက္ျပီး ျပႆနာျဖစ္ေနတာကေတာ့ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ပါပဲ။ ေစ်းေပါတယ္။ အသံုးတည့္တယ္။ အဆင္ေျပ ၾကလို႕ အေရာင္းအ၀ယ္အတြက္ ထုပ္ပိုးစရာ ဒီအိတ္ေတြကိုသာ အသံုးမ်ားတယ္။

ေစာေစာကေျပာတဲ့အတိုင္းပဲ အီသင္း(အီသိုင္လင္း)ဟာ ေရနံခ်က္စက္ရုံေတြက ေပါေပါေလာေလာ စြန္႕ထုတ္ေနတဲ့ ေဘးထြက္ပစၥည္း ျဖစ္တယ္။

ဒီ အီသင္း(ဓာတ္ေငြ႕) ကို ဖိအားအပူခ်ိန္နဲ႕ ကက္တလစ္ထည့္ရင္ (PE) ပိုလီမာရတယ္။ ဒီပိုလီမာကို ကန္႕လန္႕ျဖတ္ဆက္တန္းအုပ္စု (cross linking group) ေတြထည့္ေပးလိုက္ရင္ မာလာတယ္။ ဆက္တန္းအုပ္စုေတြကေတာ့ (vinyl)အုပ္စုေတြပါပဲ။ မာမာလိုခ်င္ရင္ (cross linking group) ေတြမ်ားမ်ားထည့္ရတယ္။ ေပ်ာ့ေပ်ာ့လိုခ်င္ရင္ေတာ့ နည္းနည္းသာထည့္ရတယ္။ ဒီအတြက္ မ်ားေသာအားျဖင့္ (HDPE)နဲ႕ (LDPE)ဆိုျပီး (PE)ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ေကာင္းေကာင္းေတြကိုေတာ့ (HDPE)နဲ႕လုပ္ပါတယ္။ သူဟာ အပူခ်ိန္ ၂၀၀°Cထိေအာင္ ခံႏိုင္ရည္ရွိတဲ့အတြက္ အႏၲရာယ္နည္းတယ္။ ေနေရာင္ျခည္ေတြေၾကာင့္ထြက္တဲ့ စြမ္းအင္(UV-Ray)ေတြကို ခံႏိုင္ ရည္ရွိတယ္။

ဒီ(PE)ေတြဟာ ခံႏိုင္ရည္ေကာင္းတယ္။ တကယ္ေတာ့ ပလတ္စတစ္အၾကည္ေတြကို (PP)နဲ႕လုပ္ေလ့ရွိတယ္။ (PP)ကို (PE) ေလာက္ပါး ေအာင္ အိတ္ဆြဲလို႕မရဘူး။ စရိတ္စကပိုၾကီးတယ္။

သူ႕ကို ကြမ္းယာထုပ္တဲ့ေနရာေတြမွာ အမ်ားအျပားသံုးတယ္။

ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္မွာ ဘာေတြပါလဲ

ျမန္မာျပည္က ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ေတြမွာ (HDPE) နဲ႕ (LDPE) တို႕အျပင္အျခားပစၥည္းေတြလည္း အမ်ားအျပားပါတယ္။

သာမန္အားျဖင့္ ဆိုးေဆးေတြကို ျမင္ေနရတယ္။ ဆိုးေဆးမွာလည္း အရည္အေသြး(grade)ေတြရွိတယ္။ မေကာင္းတဲ့ဆိုးေဆးေတြဟာ ပလတ္စတစ္ထဲကေန လြယ္လြယ္ကူကူထြက္လာတယ္။ သူတို႕ဟာ အႏၲရာယ္ရွိတယ္။ အစားအေသာက္က ဆိုးေဆးေတြလိုပါပဲ။ သံုးခြင့္ ျပဳတဲ့ဆိုးေဆးနဲ႕ သံုးခြင့္မျပဳတဲ့ဆိုးေဆးဆိုတာရွိတယ္။ ၂၀၀၇ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ပလတ္စတစ္ဆိုးေဆးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တရုတ္မွာ ျပႆနာ ေပၚခဲ့တယ္။ ကေလးကစားတဲ့ အရုပ္ေတြမွာ "ခဲ" ေတြကိုသံုးထားတယ္။ Lead Oxide RedLead ေတြလို႕ဆိုတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ပြက္ေလာရိုက္သြားတယ္။ အနာဂတ္ကို စိုးမိုးတဲ့လူငယ္ေတြကို ဂရုတစိုက္မလုပ္ၾကလို႕ျဖစ္တဲ့ကိစၥပဲ။

အရုပ္ေတြကို ျပန္သိမ္းရတယ္။ စက္ရုံပိုင္ရွင္လည္း မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသသြားရွာတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ ေတြ႕ေနၾကတယ္။ ျမန္မာမုန္႕ ေတြကို ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ေတြနဲ႕ ထည့္ေရာင္းေနၾကတယ္။

ေကာက္ညႇင္းေပါင္းပူပူကို ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္နဲ႕ ထည့္ေရာင္းတယ္။ အဲဒီၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ဟာ အေရာင္ေလးနဲ႕ ဆိုးေဆးေတြပါလာျပီ။ အပူနဲ႕ ထိေတာ့ ပလတ္စတစ္ material ေရာ ဆိုးေဆးေတြပါ ထြက္လာလို႕ရတယ္။

အဲဒီၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ကေရာ သန္႕ရဲ႕လား။

ေဆးရုံက တစ္ခါသံုးေဆးထုိးအပ္ေတြ၊ ဆီးျပြန္ေတြ၊ ၀မ္းခ်ဴပိုက္ေတြ အားလံုးေသာ ပလတ္စတစ္ေတြကို ေရာျပီးေကာ္ေစ့လုပ္ကာ အိတ္ ဆြဲထားတာပါ။

ပလတ္စတစ္ေတြကို Recycle လုပ္တာေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့စဥ္းစားစရာေတြ အမ်ားၾကီးပါပဲ။ အပူေတြထည့္ရင္ ပလတ္စတစ္အိတ္ ေတြ မသံုးေကာင္းပါဘူး။ ပုိလီစတိုင္းရင္းေဖာ့ဘူးေတြကို ေခါက္ဆြဲေက်ာ္ေတြ ဒန္ေပါက္ေတြထည့္ေရာင္းတယ္။ ဒါလည္း ဒုကၡေပးႏိုင္တာ ပဲ။ ပိုရီ စတိုင္ရင္းမွာပါတဲ့ ဘင္ဇင္းအုပ္စုဟာ ကာစီႏိုဂ်င္ျဖစ္တယ္။ အေနာက္တိုင္းေတြမွာေတာ့ ပိုလီစတိုင္းရင္း ေဖာ့ဗူးေတြနဲ႕ အပူေတြ ထည့္မယ္ဆိုရင္ အလူမီနီယမ္ဖိုင္ (Aluminium Foil) ေတြခံေလ့ရွိတယ္။

Recycle

PP အၾကည္အိတ္ေတြဟာ ထူတယ္။ သူတို႕ကိုေကာက္ျပီး ေရာင္းသူေတြမ်ားတယ္။ အၾကည္မို႕ သန္႕တယ္။ PE အိတ္ေတြကေတာ့ အင္ မတန္ပါးလႊာတယ္။ ေလထဲလြင့္ေနတတ္တယ္။ သူ႕ကိုေကာက္ျပီး ေရာင္းလို႕ အက်ိဳးမ်ားစြာ မျဖစ္ထြန္းဘူး။ ဒါေၾကာင့္ Plastic Waste ရဲ႕ ျပႆနာဟာ အၾကီးၾကီးပါပဲ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ လြန္ခဲ့တဲ့ (၂)ႏွစ္က စစ္တမ္းအရ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ႏွစ္စဥ္ ပလတ္ စတစ္စြန္႕ပစ္ပစၥည္း တန္ခ်ိန္ ၂၃၀ေက်ာ္ကို စြန္႔ပစ္ေနရတယ္။ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ေနာက္ထပ္ (၁၀)ဆရွိေပမယ္။ တစ္ေန႕တျခားပလတ္ စတစ္အသံုးမ်ားလာၾကတယ္။ ဒါကို ဘယ္လိုလုပ္ေလ်ာ့မလဲ။ ဘာနဲ႕ အစားထိုးမွာလဲ။

တစ္ခ်ိန္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမႈိက္ျပႆနာ အင္မတန္နည္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ လူဦးေရမ်ားလာျပီး ပလတ္စတစ္အိတ္ေတြ ေပၚလာကတည္း က ေတာေရာျမိဳ႕ပါ ျပႆနာတက္ေတာ့တယ္။ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ေတြဟာ ေရေျမာင္းပိတ္တဲ့ တရားခံျဖစ္ရရွာတယ္။ တကယ္ေတာ့သူဟာ တရားခံမဟုတ္ပါဘူး။ တရားခံဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႕ပါ။ ကြၽန္ေတာ္ေျပာျပီးပါျပီ။ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ေတြဟာ အ၀ိဥာဏေတြပါ။ ေျမာင္းကို သူ သြားမပိတ္ပါဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ေၾကာင့္ ေျမာင္းပိတ္တယ္။ ျခင္ေတြေပါက္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ကေလးေတြ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေတြ ျဖစ္ေတာ့တာပါပဲ။

ယေန႕ ကမၻာၾကီးပူေႏြးလာတာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ယခု သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို လူေတြ မသိလို႕ ဖ်က္ခဲ့ၾကတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္ကို လူ ေတြဖ်က္ၾကမွာလား။ ျပဳျပင္ၾကမွာလား။ မိမိတို႕ကိုယ္တိုင္ ဆံုးျဖတ္ၾကရမွာပဲ ။    ။

ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္ညိဳ

Credit: UMFCCI – Business Magazine – Vol.11, No.6, June 2011