နှစ်တရာပင် (Ginkgo)

 Myanmar name: နှစ်တရာပင်

ယနေ့ကမ္ဘာမှာ ၎င်းအပင်ကို Ginkgo လို့ ခေါ်ပါတယ်။ Ginkgo ဟူသောအသုံးအနှုန်းမှာ ဂျာမန်လူမျိုး ရုက္ခဗဒပညာရှင်ကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ ၁၆၉၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဂျပန်ဘုရားကျောင်း၀င်းဥယျာဉ်တစ်ခုထဲတွင် အပင်များကို လေ့လာရင်း ဂျပန်အခေါ် Ginkgo (ဂျင်ကျို)ပင်ကို စတင်တွေ့ရှိ ခဲ့ပါတယ်။ ထိုဂျာမန်ပညာရှင်က ဂျင်ကျိုပင်ကို လေ့လာ၍ သုတေသနများစွာ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၇၁၂ ခုနှစ်မှာ Ginkyo ဂျပန်အသံထွက်ကိုလိုက်ပြီး Ginkgo ဟု ရေးသားဖော်ပြ ရာမှအစပြု၍ ၎င်းအပင်ကို Ginkgo Biloba ဟု အမည်တွင်ခဲ့ပါတယ်။ ရုက္ခဗဒအရ Ginkgoaceae မျိုးရင်းဖြစ်ပြီး မျိုးစိတ်မှာ Ginkgoales ဖြစ်ပါတယ်။

လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းပေါင်း ၂၇၀ ကျော်က Ginkgo ပင်၏ ကျောက် ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းကို တွေ့ရှိ ခဲ့ရတာကြောင့်လည်း ပြည်ပနိုင်ငံတော် တော်များများက နှစ်တစ်ရာပင် ကို ကမ္ဘာဦးပင်လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်။

သက်ရှိအပင်တွေထဲတွင် သက်တမ်း အရှည်ကြာဆုံးနှင့် ရာသီဥတုဒဏ္ကို အခံနိုင်ဆုံးသော အပင်အမျိုးအစား ဖြစ်ပါတယ်။ ပင်ရင်းဒေသမှာ တရုတ်ပြည်ဖြစ်ပြီး တရုတ်လူမျိုးများက ယင်ရှင် ့လို့သုံးကာ ငွေရောင်အဆင်းရှိေ သာ တရုတ်ဆီးသီးဟု အဓိပ္ပါယ် ပါတယ်။ ယင်ရှင့်မှ ရင်းကော၊ ရင်းကောမှပိုင်ကောလို့ ခေါ်ဆိုလာကြပြီး နောက်၄င်းတရုတ်အမည် ပိုင်ကောကို မြန်မာမှုပြု၍ ပဲကော (နှစ်တစ်ရာပဲ)ဟု အမည်တွင်ဖြစ်ပါတယ်။ အမည်တွင် ပဲ ဟုပါရှိသော်လည် ပဲစေ့အမျိုး အစားမဟုတ်ပါ။ ချို၊ ဆိမ့်၊ ခါးသက်ရသာ သုံးမျိုးရောထားသည့် အရသာထူးလွေသာ အစေ့ဖြစ်ပါတယ်။ ပဲကောစေ့ကို ကြော်စားလေ့ရှိကြသလို စွပ်ပြုတ်အဖြစ်လည်း သောက်သုံးကြ ပါတယ်။ တရုတ်ရိုးရာ ဟင်းလျာအမျိုးမျိုးတွင် ချက်ပြုတ်လေ့ရှိကြပြီး ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ မင်္ဂလာဆောင်ပွဲ များနှင့်ရိုးအစားအစာများတွင်လည်း ပဲကောစေ့ကို အသုံးပြု ကြပါတယ်။

ထူးခြားဆန်းပြား နှစ်တစ်ရာပဲပင်များ

နှစ်တစ်ရာပဲပင်၏ အသက်ရှည်သော အစွမ်းသတိ်္တမှာ အံ့မခန်းပါ။ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဒုတိယကမ်ဘာစစ်ကြီးတွင် ဂျပန်နိုင်ငံ ၏ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါစကီမြို့တို့ကို အဏုမြူဗုံးကြဲချခံရပြီး ၄င်းမြို့ များနှင့်ပတ်၀န်း ကျင်များတွင်လည်း ပြာပုံအတိ လောင်မီးကျခဲ့ပါတယ်။ အဏုမြူဗုံးပေါက်သော နေရာနှင့် ၂ ကီလိုမီတာ အတွင်း မှာရှိနေသော Ginkgo Biloba အပင်သည်လည်း မီးသွေးခြောက်ဘ၀ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် မီးသွေးခြောက်ဖြစ်နေသော ၎င်းအပင်ဟာ ဗုံးဒဏ်သင့်ပြီး ရက် ၂၀ ခန့်အကြာတွင် အရွက်နုများပြန်၍ ထွက်လာသည်ကို အံ့သြဖွယ်တွေ့မြင်ကြ ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ၎င်းအပင်အမျိုးအစား ကို နျူကလီးယား ဗုံးပေါက်ပြီး မသေတဲ့အပင်၊ ၎င်းအသီးကို မသေသီးဟုဆို ကြကာ ဆေးပညာရှုထောင့်မှနေ၍ ၀ိသေသကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာကြတယ်။

နှစ်ပေါင်းထောင်နှင့်ချီ၍ အသက်ရှည်သော အပင်ဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်၏ ရှန်ဟိုင်းဒေသတွင် နှစ် ၁၅၀၀ ကျော် သက်တမ်းရှိသော Ginkgo ပင်ကို တွေ့မြင်နိုင်ပါတယ်။ အေးမြ၍ စွတ်စိုသော ဒေသများ တွင်ဖြစ်ထွန်းပြီး အမေရိကန်၊ အင်္ဂလန်၊ သြစတြေးလျ၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယား တို့တွင်လည်း တွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ ၏ပြင်ဦးလွင် နှင့်မြန်မာ ပြည်မြောက်ပိုင်း တို့တွင် နှစ်တစ်ရာပဲပင်များ ဖြစ်ထွန်းကြပြီး ယနေ့ပြင်ဦးလွင်၏ ရုက္ခဗေဒ ဥယျာဉ်ထဲတွင် နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်ပြီဖြစ်သော Ginkgo Biloba ပင်ကို တွေ့မြင်နိုင်ပါတယ်။

နှစ်တစ်ရာ ၏ ထူးခြားချက်များဟာ လေဒဏ်၊ မိုးဒဏ်သာမက ပိုးမွှားဒဏ်တွေပါ ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါ တယ်။ ပြင် လေထုညစ်ညမ်းမှုကို ကြံ့ကြံ့ခိုင် ရင်ဆိုင်နိုင်ပြီး မသန့်ရှင်းသော လေကိုစုပ်ယူ၍ သန့်ရှင်းေ သာအောက်ဆီဂျင်ကို ပြန်လည်ထုတ်ပေးနိုင်သောအ ပင်အမျိုးအစား ဖြစ်ပါတယ်။ ရေစီးရေလား ပြား နှစ်တစ်ရာပဲ ပင်များနှစ်တစ်ရာပဲပင်၏ အသက်ရှည်သောကောင်း မွန်သောနေရာများမှာ အဓိကပေါက်ရောက်ကြပါတယ်။ အရွက်၏ ပုံသဏ္ဌာန်မှာ အ၀ိုက်နှစ်၀ိုက်ပါသော ယပ်တောင်ပုံစံ ဖြင့်လှပပါတယ်။ အရွက်၏ထူးခြားချက်မှာ ပုံမှန်အားဖြင့် အစိမ်းရောင်ရှိ၍ နွေရာသီတွင် စိမ်းနေသောအရွက်ဟာ ဆောင်းဦးပေါက်ရောက်သောအခါ အဝါရောင် ပြောင်းသွားပါတယ်။ ဝါပြီးနောက် ရက်သတ္တတစ်ပတ်မှ တစ်လအတွင်း အရွက်ကြွေကျပါတယ်။ ဆောင်းဦးရွက်ကြွေ အပင်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။

အပင်မှာ အဖိုပင်၊ အမပင်နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။ အမပင်မှ အသီးသီး၍ ထိုအသီးတွင် အခွံနှစ်ခုပါရှိနေပြီး နူးညံ့၍ အရည်ရွှမ်းသော အပြင်ခွံနှင့် မာသောအတွင်းအခွံ တို့ဖြစ်ကြပါတယ်။ နူးညံ့သော အပြင်ခွံမှ နှစ်လိုဖွယ်ရာ မရှိသော ရနံ့ကိုထုတ်လေ့ ရှိပါတယ်။ မာသောအတွင်းခွံကို ဖယ်လိုက်ပါက အစေ့ကို ရရှိပါတယ်။ ၎င်းင်းအစေ့ကို ပဲကော (နှစ်တစ်ရာပဲ)အဖြစ် နှစ်ခြိုက်စွာ စားသုံးကြပါတယ်။

နှစ်တစ်ရာပင်နှင့်ကျန်းမာရေး

အသီးသာမက အရွက်တွေပါဆေးဖက်၀င်ကာ သမိုင်းမတင်မီ ခေတ်ကတည်း ကစ၍ ဆေးဝါးအဖြစ် သုံးစွဲလာခဲ့ကြပါတယ်။ USDA ခေါ် အမျိုးသား အာဟာရပြုအဖွဲ့မှ လေ့လာမှုအရ ၁၀၀ ဂရမ်အလေးချိန်ရှိသော ပဲကောစေ့တွင် ခွန်အား ၁၈၂ ကယ်လိုရီ၊ ကစီဓာတ် ၃၇ ဒသမ ၆ ဂရမ်၊ ပရိုတင်း ၄ ဒသမ ၃၂ ဂရမ်၊ အဆီဓာတ် ၁ ဒသမ ၆၈ ဂရမ်၊ ဖောလိပ် ၅၄ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ နီအာစင်း ၆ မီလီဂရမ်၊ ပန်တိုသနစ်အက်စစ် သုည ဒသမ ၁၆ မီလီဂရမ်၊ ပိုင်ရီဒေါက်ဆင်း သုည ဒသမ ၃၂၈ မီလီဂရမ်၊ ရီဘိုဖလာဗင် သုည ဒသမ ၁၆ မီလီဂရမ်၊ သီအာမင် သုည ဒသမ ၂၂ မီလီဂရမ်၊ ဗီတာမင်အေ ၅၅၈ IU ၊ ဗီတာမင်စီ ၁၅ မီလီဂရမ်၊ ဆိုဒီယမ် ၇ မီလီဂရမ်၊ ပိုတက်စီယမ် ၅၁၀ မီလီဂရမ်၊ ကယ်လ်စီယမ် ၂ မီလီဂရမ်၊ ကော့ပါး သုည ဒသမ ၂၇၄ မီလီဂရမ်၊ သံဓာတ် ၁ ဒသမ ၀၀ မီလီဂရမ်၊ မဂ္ဂနီစီယမ် ၂၇ မီလီဂရမ်၊ မဂ္ဂနီးစ် သုည ဒသမ ၁၁၃ မီလီဂရမ်၊ မီးစုန်း ၁၂၄ မီလီဂရမ်နှင့် ဇင့် သုည ဒသမ ၃၄ မီလီဂရမ်တို့ အသီးသီးပါရှိနေကြပါတယ်။

အရွက်နှင့်ကျန်းမာရေး

အရွက်ထဲတွင် ဖလေဗိုနွိုက်ဓာတ်နှင့် တာပင်းနွိုက်ဓာတ် တွေပါရှိနေကြပြီး ၄င်းဓာတ်ပေါင်းစုက အောက်ဖော်ပြပါကျန်းမာ ရေးအကျိုးအာနိသင် တွေဖြစ်စေပါတယ်။ အရွက်ကို ရေနွေးဆူဆူတွင်ခတ်၍ သောက်သုံးပေးပါ။

အနောက်နိုင်ငံများတွင် အရွက်မှ အဆီအနှစ်ထုတ်ယူပြီး ဆေးဝါးဖော်စပ် ကြပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ ၏ရောင်း အားအကောင်းဆုံး ဆေးဖက်၀င်အပင် တစ်မျိုးလည်းဖြစ်ပါတယ်။ အရွက်တွင်ပါ၀င်သော ဓာတ်ပေါင်းစုများက လူ့ခန္ဓာ ကိုယ်ရှိ ဆံခြည်မျှင် သွေးကြောလေးများကို သွေးကောင်းစွာ လှည့်ပတ်စီးဆင်း စေပါတယ်။ ခြေဖျား၊ လက္ဖ်ား၊ နားရွက်၊ မ်က္စိ၊ ဦးနှောက်၊ နှလုံး၊ အဆုတ်၊ ကျောက်ကပ်၊ အသည်း စသည့်တစ်သျှူးများထံသို့ ဆံခြည်မျှင် သွေးကြောများ မှတစ်ဆင့် အောက်ဆီဂျင် ရောက်အောင် ပို့ဆောင်ပေးနိုင် စွမ်းရှိပါတယ်။ ဆီးချို၊ သွေးချိုရောဂါ၏ နောက်ဆက်တွဲ ဝေဒနာဆိုးများဖြစ် ကြသော မျက်စိကွယ်ခြင်း၊ ကျောက်ကပ် ပျက်စီးခြင်း၊ ထုံကျင်ခြင်း၊ သတိမေ့လျော့ခြင်း၊ ပန်းသေပန်း ညှိုးဖြစ်ခြင်း၊ ခြေထောက်ဖြတ်ရခြင်း၊ အနာမကျက် ခြင်းတို့အတွက် နှစ်တစ်ရာပင်၏အရွက်က ကောင်းကျိုးပြုပေးနိုင်ပါတယ်။ သွေးကြောပိတ်၍ လေဖြတ်ခြင်း၊ ရုတ်တရက်နှလုံး တိုက်ခိုက်ခံရခြင်း၊ သွေးကြောနံရံ ထူ၍ သွေး ကြောကျဉ်း ခြင်းတို့မှလည်း ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ သွေးတိုးရောဂါသည်များအတွက် နှစ်တစ်ရာပင်၏အရွက်ကို အားကိုးထိုက် ပါတယ်။

နှစ်တစ်ရာပဲ(ပဲကော)နှင့်ကျန်းမာရေး

ပဲဟုခေါ်သော်လည်း အမှန်စင်စစ်ပဲ အမျိုးအစားမဟုတ်ပါ။ Ginkgo Biloba သီးအတွင်း မှရရှိသော အစေ့ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်တွင်းကိုယ် ရောင်ရမ်းနာများ ဖြစ်နိုင်ခြေအလား အလာများကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။ ပဲကောစေ့ထဲတွင် စွမ်းအားပြည့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင် ပစ္စည်းများပါရှိနေကြပြီး ၄င်းပစ္စည်းများက ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ ဖရီးရယ်ဒီကယ်လ်များ အန္တရာယ်ကို တိုက်ထုတ်ပေးကာ ကျန်းမာရေး ကိုအထောက်အပံ့ ပေးနိုင်ပါတယ်။ နှလုံးနှင့် နှလုံးသွေးကြောများတွင် သွေးလည်ပတ်မှု အားကောင်းစေ၍ နှလုံးကိုကျန်းမာစေပါတယ်။ ဒါ့ပြင် နှလုံးသွေးကြောနှင် ့ပတ်သက်ဆက်စပ်လျက်ရှိသော လေဖြတ်ခြင်းမှလည်း ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ပဲကောစေ့က ဦးနှောက်သို့ သွေးစီးဆင်း လည်ပတ်စေနိုင်၍ ဦးနှောက်စွမ်းဆောင်ရည်အား ကောင်းမွန် စေပါတယ်။ စိတ်ရူးသွပ်ပျံ့လွင့် ခြင်းရောဂါနှင့် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါတို့ အတွက်ကိုလည်း ပဲကောစေ့က လွန်စွာကောင်း ကျိုးပြုပေးနိုင်ပါတယ်။ ဆီးအိမ်ရောင်ခြင်းကို ကောင်းကျိုးပြုပေးနိုင်ပါတယ်။ စိတ်ကျရောဂါရှိသူများ ပဲကောစေ့ကို မကြာခဏစားပေးပါ။ မျက်လုံးကြွက်သား တစ်၀ိုက်အတွင်းရှိ ဆံခြည်မျှင်သွေးကြောများ အတွင်း သွေးလည်ပတ်မှု ကောင်းစေ၍ မျက်စိကို ကျန်းမာစေပါတယ်။ အသက်အရွယ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသော မျက်စိမှုန် ေ၀ခြင်းကို လျော့ပါးသက်သာမှုပေးစွမ်းနိုင်ပါတယ်။ ပဲကောစေ့က သွေးလည် ပတ်မှုကောင်းစေ တဲ့အပြင် ရောင်ရမ်းနာအမျိုးမျိုးတို့မှ ကာကွယ်ပေးနိုင်၍ ခေါင်းအုံ၊ ခေါင်းခဲ၊ ခေါင်းကိုက် ခြင်းနှင့်ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက် ဝေဒနါများအတွက် သက်သာပျောက်ကင်း စေပါတယ်။ ပဲကောစေ့ တွင်ပါရှိနေသော သဘာ၀ ဓာတ်ပေါင်းစုများက အသက်ရှူလမ်းကြောင်း စနစ်ကို ကောင်းမွန်တိုးတက်စေ ပါတယ်။ ပန်းနာရင်ကျပ် ဝေဒနာသည်များ အတွက်ကိုလည်း ပဲကောစေ့က ကောင်း ကျိုး ပြု ပေးနိုင်ပါတယ်။ သွေးဆုံး ကိုင်ေ၀ဒနာများ အတွက် ပဲကောစေ့က ဆေးဖက်၀င်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးများသွေးဆုံးပြီးနောက် လိင်စိတ်လျော့ နည်း၍ အိမ်ထောင်ရေးသုခမခံစားနိုင်သူများအတွက်ကိုလည်း ပဲကောစေ့ မကြာခဏစားပေးသင့်ပါတယ်။

သတိပြုရန်

အထူးအားဖြင့် သတိပေးလိုသည်မှာ ကိုယ်၀န်ဆောင်များနှင့် နို့တိုက်မိခင်များမစားသင့်ပေ။ ခွဲစိတ်ခန်း၀င်မည့်သူများ မစားရ။ သီဟိုဠ်စေ့နှင့်ဓာတ်မတည့်သူများ ပဲကောစေ့မစားသင့်ပေ။ သွေးကျဲရောဂါ ရှိသူများနှင့် မကြာခဏနှာခေါင်း သွေးလျှံ တတ်သူများအထူးရှောင်ရှားပါ။ အချို့သူတွေမှာ ပဲကောစေ့နှင့်မွေးရာပါဓာတ်မတည့်ရောဂါပါလာတတ်၍ ပဲကောစေ့စားပြီးနောက် ရင်တုန်၊ မောပန်း၊ မူးဝေ၊ နှာစေး၊ ဗိုက်နာ၊ အော့အန်၊ ၀မ်းသွားခြင်း၊ အကြောပျော့ခြင်းများဖြစ်ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပဲကောစေ့ကို ပထမဦးဆုံးအကြိမ် စားဖူးသူများအနေဖြင့် သင့်တင့်ရုံ လောက်သာစားပါ။

Common name:Ginkgo biloba, Ginkgo, Gingko, Maidenhair tree.

Botanical term:Ginkgo biloba L.

Family:Ginkgoaceae.

#credit