Vaginitis ေမြးလမ္း-ေရာဂါလို႔လဲ ေခၚတယ္။ ေမြးလမ္း (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေရာင္ျခင္း နဲ႔ Vulvovaginitis ေမြးလမ္းနဲ႔ မ-အဂၤါေရာင္ျခင္းဟာ အမ်ိဳးမ်ိဳးကေန ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
၁။ ေမြးလမ္းေရာင္တာကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ပိုးအမ်ိဳးအစား (၅) မ်ိဳးရွိတယ္။ (ရိစ္) (ဖန္းဂတ္စ္) မိႈ၊ (ထရြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္)၊ (ပရိုတိုဇိုးဝါး)၊ (ကလာမိုင္းဒီးယား) (ဗက္တီးရီးယား)၊ တျခား (ဗက္တီးရီးယား) နဲ႔ (ဗိုင္းရပ္စ္) ေတြျဖစ္တယ္။
၂။ ဓါတုေဆးေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာေတြမွာသံုးတဲ့ (ခရင္မ္)၊ (စပေရး)၊ အတြင္းခံ အဝတ္အစားေတြမွာ ပါႏိုင္တယ္။
၃။ ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္။ ဥပမာ ေသြးဆံုးခ်ိန္။ ေသြးဆံုးခ်ိန္မွာ ေမြးလမ္းေရာဂါ တမ်ိဳးတိုးလာႏိုင္တယ္။ “Menopause ေသြဆံုး-သားဆံုး” ကို ဖတ္ပါ။
၄။ မသင့္တာ-မတည့္တာေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္။
၅။ ေရာဂါပိုးအတြက္သံုးတဲ့ ပဋိဇီဝေဆးေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္။
၆။ ဆီးခ်ိဳရွိေနရင္လဲ ျဖစ္တယ္။
၇။ အရက္ အေသာက္မ်ားသူေတြနဲ႔ (စတီရြိဳက္) ေဆးသံုးသူလဲ ျဖစ္တယ္။
၈။ ကိုယ္ခံအား နည္းေနသူမွာလဲ ျဖစ္တယ္။
၉။ လိင္ဆက္ဆံရာကေနလဲ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။
၁ဝ။ ကူးစက္ေရာဂါမဟုတ္တဲ့ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရသူ၊ ပြန္းပဲ့ေနသူ၊ အတြင္းခံ တင္းၾကပ္ေနေအာင္ ဝတ္သူေတြမွာလဲ ျဖစ္တတ္ပါ။
ေဆးပညာအရသာ အဲလိုခြဲႏိုင္ေပမဲ့ တကယ္ေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာ ၾကည့္ျပီး တိတိက်က် ခြဲရတာ ခက္လို႔ အေတြ႔အၾကံဳနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ ရတတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ တမ်ိဳးထဲမက ေရာေနတာလဲ ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ၾက ပိုးရွိေနျပီး ဘာမွ မရွိသလို-မသိသလို ေနၾကတယ္။ ေဆးကုတဲ့အခါ ဘာ့ေၾကာင္ျဖစ္သလဲ သိဘို႔ အေရးၾကီးတယ္။
- Chlamydia (ကလာမိုင္းဒီးယား) (ဗက္တီးရီးယား)၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္းေရာင္ျခင္း၊
STD/STI လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြထဲမွာ Chlamydia trachomatis က အျဖစ္အမ်ားဆံုးပါ။ ပိုးရွိေနေပမဲ့ လကၡဏာ မျပသူေတြ ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ အျဖဴဆင္းမယ္။ တခ်ိဳ႕ လိင္ဆက္ဆံျပီးခ်ိန္ ေသြးနဲနဲဆင္းမယ္။ အသက္ ၃ဝ ေအာက္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အထူးသျဖင့္ လိင္ဆက္ဆံဖက္ မ်ားသူေတြမွာ ျဖစ္တယ္။ လိင္အဂၤါေတြမွာ အနာျဖစ္တာပါ။ အနာ ဆိုေပမဲ့ မနာဘူး။ ေပါင္ၿခံမွာ တက္ေစ့ေတြ ေရာင္လာမယ္။ သားအိမ္အဝမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ဆင္းတာက ျပည္လိုေနတယ္။ နဲနဲဝါမယ္။ မီးခိုးေရာင္၊ ခပ္စိမ္းစိမ္း အေရာင္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အျမွဳတ္လိုလဲ ရွိတတ္တယ္။ ယားမယ္။ အနံ႔ဆိုးတယ္။ ေသြးနဲနဲလဲ စြန္းႏိုင္တယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္ၿပီး ဆီးေအာင့္တယ္။ အတြင္းအဂၤါေတြအထိ ေရာက္ႏိုင္တယ္္။ ဒီအခ်ိန္မွာ လိင္ဆက္ဆံရင္ နာမယ္။ Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား) အျဖစ္မ်ားဆံုး STD http://dts-medicaleducation-
- (ဖန္းဂတ္စ္) (ရိစ္) မိႈ၊
Candida albicans ပိုးကေနျဖစ္တယ္။ လိင္ကတဆင့္ မဟုတ္တာေရာ ဟုတ္တကာကေန ကူးႏိုင္တယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၂၀ % ေလာက္မွာျဖစ္ၾကရတယ္။ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အျဖဴပ်စ္ပ်စ္ကေန ဒိန္ခဲလို အဖတ္အဖတ္ ဆင္းတတ္တယ္။ အရည္က်ဲလဲ ဆင္းႏိုင္ေပမဲ့ အနံ႔မရွိဘူး။ ယားမယ္၊ ျဖစ္တဲ့ ေနရာမွာ နီရဲေနမယ္။ ေရာဂါ တခုခုေၾကာင့္ ပဋိဇီဝေဆးေသာက္ေတာ့ ေမြးလမ္းထဲမွာ နဂိုရွိေနတဲ့ မိတ္ေဆြ-ပိုးေတြပါ ေသေစတာေၾကာင့္ မိႈဝင္တတ္တယ္။ ကုသဘို႔ရာ -
• Clotrimazole 1% ခရင္မ္၊ ဒါမွမဟုတ္ Miconazole 2% ခရင္မ္၊ ၃-၇ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Fluconazole 150 mg စားေဆး၊ Clotrimazole ေမြြးလမ္းထဲထည့္ေဆး၊ 100 mg ၆-၇ ညထည့္ပါ။ 200 mg ၃ ညထည့္ပါ။ Monistat; Femizol; Vagistat; M-Zole; Micatin; Lotrimin နာမယ္ေတြနဲ႔ ေရာင္းတယ္။ (ရာသီလာခ်ိန္မွာလဲ သံုးႏိုင္တယ္။)
• Nystatin 100,000 IU, Nystatin Ointment လိမ္းေဆး၊ ထည့္ေဆးေတြကိုလည္း သံုးတယ္။
• ခဏခဏျဖစ္သူေတြ Diflucan (Fluconazole) 150 mg တခါတည္းေသာက္ပါ။ လိုအပ္ရင္ ရက္ပိုေပးပါတယ္။ Nystatin (Bio-Statin, Mycostatin, Pastilles, Nilstat, Nyamyc, Nystex, Nystop, Pedi-Dri) စားေဆး၊ (400,000 to 600,000 units) တေန႔ ၄ ၾကိမ္ေသာက္ပါ။
ေမြးလမ္းေၾကာင္း မိႈေရာဂါအတြက္ လိမ္းေဆးေတြထဲမွာ Miconazole (Monistat-7, M-Zole) နဲ႔ Clotrimazole ေတြက ၈၅-၉ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ Nystatin ေဆးက ၇၅-၈ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ လိမ္းေဆးေတြနဲ႔ မရေသးရင္ ေသာက္ေဆးေတြက Fluconazole နဲ႔ Itraconazole ျဖစ္တယ္။ ၃-၅ ရက္ေသာက္ရင္ ၈ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ အသဲ မေကာင္းရင္ သတိထားရမယ္။ ခဏခဏ ျပန္ျဖစ္သူေတြက Fluconazole နဲ႔ Itraconazole ေသာက္ေဆးရယ္ Clotrimazole ထည့္ေဆးရယ္ကို ၆ လၾကာ သံုးရတတ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိေနခ်ိန္ဆိုရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ပါ။
ေမြးလမ္းမိႈ ခဏခဏျဖစ္သူေတြကို Fluconazole (Diflucan) and Itraconazole Sporanox), or Clotrimazole (Mycelex, Gyne-Lotrimin, Femcare) စားေဆးေပးတယ္။ တခ်ိဳ႕က ၆ လအထိ ေသာက္ရတယ္။ ဒီၾကားထဲ လိင္ဆက္ဆံတာ ေရွာင္ေနတာ ေကာင္းတယ္။ ေမြးလမ္းေနရာ ေျခာက္ေသြ႔ေစပါ။ အေနေတာ္ (ေကာ္တြန္) အတြင္းခံသာ သံုးပါ။ ေရေဆးရင္ လက္ကို ေရွ႕ကေန ေနာက္ဆီကိုသာ တလမ္းသြား လုပ္ပါ။ ဆပ္ျပာ အဆန္းေတြ ေဆးအဆန္းေတြ မသံုးပါနဲ႔။ Tampons, Pad ရာသီလာတာအတြက္သံုးတဲ့ ေမြးလမ္းထည့္-ပစၥည္း၊ Diaphragms ကိုယ္၀န္တား-ပစၥည္း သံုးတာ အခ်ိန္ မၾကာေစနဲ႔။ အခ်ိဳ ေလွ်ာ့စားပါ။ အရက္ ေလွ်ာ့ပါ-ေရွာင္ပါ။ ေဆးေတြအျပင္ Sitz baths ေခၚတာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္တယ္။ ေရ ၁ ဂါလဲထဲမွာ Vinegar ဇြန္းေသးေလး တဇြန္းထည့္ျပီး ေမြးလမ္းတဝိႈက္ကို ေဆးတာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္တယ္။ Yogurt စားေပးတာလဲ ေကာင္းတယ္။ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းကို မကုဘဲ-မဖယ္ဘဲေတာ့ မရပါ။ ယားလို႔ ကုပ္ရအထိ ျဖစ္ရင္ Calamine lotion (အယား သက္သာေဆး)၊ Xylocaine ointment (ထံုေဆး) တခုခု လိမ္းႏိုင္တယ္။ ဒါလဲ ေရာဂါ ျဖစ္ေစတာကို ကုတာ မဟုတ္ပါ။
- Trichomoniasis (ပရိုတိုဇိုးဝါး) (ထရြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္)၊
လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တယ္။ ေမြးလမ္းကေန ဆင္းတာက အျမွဳတ္လိုေနမယ္။ ခပ္စိမ္းစိမ္း၊ ခပ္ဝါဝါအေရာင္ရွိမယ္။ အနံ႔ရွိမယ္။ ယားမယ္။ နာမယ္။ ပူေလာင္မယ္။ ဆီးပူ-ဆီးေအာင့္ျဖစ္မယ္။ ရာသီလာအျပီး ပိုဆိုးတယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္တတ္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံဘက္ကိုပါ ေရာဂါလကၡဏာျပေပမဲ့ တခါတည္း ေဆးကုရမယ္။
Metronidazole (မက္ထရိုႏိုက္ဒဇိုး) ေဆးဟာ နာမည္ေတြလဲ မ်ားတယ္။ Flagyl, MetroCream, MetroGel, MetroGel-Vaginal, MetroLotion, Noritate, Vandazole ေတြျဖစ္တယ္။ Metronidazole 2 Gm တခါတည္းေသာက္။ တခ်ိဳ႕က ေဆးမခံႏိုင္ဘူး။ တဝက္စီ ၂ ခါခြဲျပီးျဖစ္ျဖစ္ေပးႏိုင္တယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္တတ္တယ္။ အစားပ်က္တယ္။ ေဆးနဲ႔ အရက္ မတြဲရဘူး။ Metronidazole 500 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ ၇ ရက္၊ လိင္ဆက္ဆံဘက္ကပါ ေသာက္သင့္တယ္။ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။
မဆက္ဆံမီ ေရေဆးပါ။ ေရကူးကန္မွာ ေရမကူးပါနဲ႔။ အတြင္းခံ သူမ်ားနဲ႔ လဲမဝတ္ပါနဲ႔။ တခါေသာက္ 250 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ဒါမွမဟုတ္ တခါေသာက္ 375 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္။ Clotrimazole (Gyne-Lotrimin, Mycelex-7) ေမြးလမ္းထည့္ေဆး ညတိုင္း ၇ ရက္ထည့္ပါ။
- Bacterial Vaginosis (Hemophilus, Gardnerella) ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ေမြးလမ္းေၾကာင္း ေရာင္ျခင္း၊
ၾကည္တဲ့ ျဖဴဝါတဲ့ အနံ႔ဆိုးတဲ့ အရည္ဆင္းတယ္၊ ႏြားႏို႔လို ခပ္က်ဲက်ဲ ဆင္းမယ္။ ငါးညွိနံ႔ရမယ္။ ယားမယ္၊ လိင္ဆက္ဆံ ၿပီးရင္ ပိုဆိုးတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ အျဖစ္ (PID) တင္ပါးဆံုတြင္းအဂၤါေတြ ေရာင္တာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိရင္ ေရႁမႊာအိတ္ ေရာင္တာ၊ သားအိမ္ေရာင္တာ ျဖစ္ေစမယ္။
• Metronidazole 2 g တခါတည္းေသာက္။ တခ်ိဳ႕က ေဆးမခံႏိုင္ဘူး။ ပ်ိဳ႕-အန္တတ္တယ္။ အစားပ်က္တယ္။
• Metronidazole 500 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ ၇ ရက္၊
• Clindamycin cream 2% ညအခ်ိန္၊ ၇ ရက္ ေမြးလမ္းထဲထည့္ပါ။
• Clindamycin 300 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ ၇ ရက္ေသာက္ပါ။
• ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာျဖစ္ရင္ Metronidazole 0.75% ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲကို တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၅ ရက္ထည့္ပါ။
Bacterial vaginosis (ဗဂ်ိဳင္းနား) (ဗက္တီးရီးယား) ဝင္ျခင္း ျဖစ္ေနရင္ Metronidazole (Flagyl) နဲ႔ Clindamycin (Cleocin) ေတြေသာက္ရမယ္။
Vulvovaginitis အမ်ိဳးသမီးအဂၤါ ေရာင္ျခင္း http://dts-medicaleducation-
- Viral (ဗိုင္းရပ္စ္)
Genital Herpes လိင္ကတဆင့္ကူးစက္မယ္။ နာမယ္၊ အနာ (ေရယံု) ေပါက္မယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ျဖစ္လို႔ သူ႔ကိုႏိုင္တဲ့ေဆး မရွိေသးပါ။ သန္႔ရွင္းေရးနဲ႔ အနာသက္သာေဆးသာသံုးပါ။
- Noninfectious ကူးစက္ေရာဂါ မဟုတ္တာ၊
အသံုးအေဆာင္ပစၥည္း၊ ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ကိုယ္နဲ႔ မတည့္-မသင့္လို႔ျဖစ္တယ္။ ေမြးလမ္း သန္႔ရွင္းေအာင္ သံုးတဲ့ Vaginal sprays, douches ျဖန္းေဆး-ပန္းေဆးနဲ႔ Spermicidal products သုတ္ပိုးေသဆးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕ Perfumed soaps, Detergents အေမႊးအၾကိဳင္ ဆပ္ျပာေတြ မတည့္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ အဝတ္ေလွ်ာ္သံုး Fabric softeners ေတြနဲ႔ မတည့္ဘူး။ ကိုယ္ဝန္ မရေအာင္ထည့္တဲ့ IUCD ထည့္သူ ၅% မွာ ပိုးဝင္တတ္တယ္။
- Pelvic inflammatory disease (PID) ေခၚတဲ့ တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ သားအိမ္အဝ၊ သားအိမ္၊ သားအိမ္ျပြန္၊ မ်ိဳးဥအိမ္ေတြ ေရာင္ႏိုင္တယ္။ ခဏခဏျဖစ္ရင္ ကေလးမရတာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားေတြ ျဖစ္ရင္ လကၡဏာ မျပသူေတြလဲ ရွိမယ္။ ျပရင္ ဆီးေအာင့္မယ္၊ ပူမယ္၊ Epididymitis အေစ့ထိပ္ေရာင္လို႔ နာမယ္။ ခဏခဏျဖစ္ရင္ ကေလးမရ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆက္ဆံခ်င္ရင္ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။
• Azithromycin 1 Gm ေသာက္ပါ။
• Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ ၇-၁၄ ရက္။
• Erythromycin 250-500-800 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ၇-၁၄ ရက္။
• Ofloxacin 300 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္၊
• Ofloxacin = 400 mg တခါတည္းေသာက္ပါ။
• Tetracycline 250-500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။
- Allergies or Irritations ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာဆိုရင္ မသင္တာ-မတည့္တာေတြ မသံုးပါနဲ႔ေတာ့။ Antihistamine စားေဆး၊ လိမ္းေဆး လိုမယ္။ Cetirizine, Chlorpheniramine, Cinnarizine, Clemastine, Cyclizine, Desloratadine, Dexchlorpheniramine, Dimenhydrinate, Dimetindene, Diphenhydramine, Doxylamine, Ebastine, Embramine, Fexofenadine, Levocetirizine, Loratadine, Meclozine Hydrochloride, Olopatadine, Pheniramine, Promethazine, Quetiapine ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။
- ဆရာဝန္မလိုတဲ့ အေထာက္အကူနည္းေတြ -
Yogurt (ေရာဂတ္) ဒိန္ခ်ဥ္ စားေပးသင့္တယ္။ Antihistamines (အင္တီ-ဟစ္တမင္း) လိမ္းေဆး၊ Topical anesthetics ထံုေဆးလိမ္းရင္ နာတာ၊ ယားတာ သက္သာေစမယ္။ Vinegar douches ဆိုတဲ့ (ဗဂ်ိဳင္းနား) သန္႔ေအာင္ေဆးေၾကာနည္း မသင့္ပါ။ မ-အဂၤါေနရာ သန္႔ရွင္းေရးကို လိုတာထက္ မပိုေစနဲ႔။ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ဟာ သူ႔အလိုလို သန္႔ေအာင္ၾကိဳးစားႏိုင္တယ္။ မိႈေတြက စိုထိုင္းျပီး ပူေႏြးတာကိုၾကိဳက္တယ္။ အတြင္းခံ (ေကာ္တြန္) သာသံုးပါ။ အတြင္းေနရာေတြကို ေလသလပ္ခ်ိန္ လုပ္ယူပါ။ လိင္ဆက္ဆံတာမွာ အထူးသတိထားပါ။ Antibiotic ပဋိဇီဝေဆးကို လိုမွသာသံုးပါ။
Pelvic Inflammatory Disease (PID) အမ်ိဳးသမီး တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါမ်ားေရာင္ျခင္း http://dts-medicaleducation-
Vaginal Discharge ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ အျဖဴဆင္းျခင္း http://dts-medicaleducation-
Vaginal infections ေမြးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ျခင္း http://dts-medicaleducation-
Vaginal itching မိန္းမကိုယ္ ယားျခင္း http://dts-medicaleducation-
Vaginal odor (ဗဂ်ိဳင္းနား) အနံ႔ဆိုးေနျခင္း http://dts-medicaleducation-
Vulvovaginitis အမ်ိဳးသမီးအဂၤါ ေရာင္ျခင္း http://dts-medicaleducation-
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
Credit: ေဒါက္တာတင့္ေဆြ - ေမြးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ျခင္း
No comments:
Post a Comment