အသက္ ၅၀ ေက်ာ္သူတုိင္း သတိျပဳသင့္ေသာ အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာ

အစာေဟာင္းအိ္မ္သည္ အူမၾကီး၏ေနာက္ဆံုးပိုင္းျဖစ္ျပီး လူခႏၶာကိုယ္၏အစာေျခစနစ္ ၏တစ္စိတ္္တစ္ပိုင္းလည္းျဖစ္သည္။ အစာေဟာင္းအိမ္သည္ ၆ လက္မအရွည္ခန့္ရိွသည္။ တာ၀န္မွာ အူမၾကီးမွ ျဖတ္သန္းလာေသာအစာေဟာင္း မ်ား( အီး) ကို ေခတၱသိုေလွာင္ေပးထားျပီး ျပည့္လာေသာအခါတြင္ စအိုမွတစ္ဆင့္ျပင္ပသုိ့စြန့္ထုတ္ေပးပါသည္။

အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာသည္ကမၻာေပၚတြင္တတိယအျဖစ္အမ်ားဆံုးေသာကင္ဆာျဖစ္ပါသည္။

အစာေဟာင္း၏ တစ္ရွဴးမ်ားသည္ အူမၾကီး၏တစ္ရွဴးမ်ားနွင့္ ကြဲျပားျခားနားျခင္းသိပ္မရိွေသာေၾကာင့္ အူမၾကီးကင္ဆာနွင့္ ကင္ဆာအမ်ိဳးအစားနွင့္ျဖစ္ေပၚပံုအလားတူေသာ္လည္း လကၡဏာမ်ားမွာကြဲျပားျခားနားပါသည္။ အူမၾကီး နွင့္ အစာေဟာင္းအိမ္ဆက္သည့္ Junction ဆံုရာတြင္ ကင္ဆာအျဖစ္အမ်ားဆံုးျဖစ္ပါသည္။

အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာအေၾကာင္းမ်ားမွာတိတိက်က်ေျပာ၍မရေပ။ အသက္ၾကီးလာသည္နွင့္အမ်ွ ဆဲလ္မ်ားပ်က္စီးျခင္း၊ အသစ္ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းျခင္းတုိ့ တြင္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားအျဖစ္ေျပာင္းလဲဖြဲ႔စည္းၾကျခင္းျဖစ္နုိင္ေသာေၾကာင့္ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္သူတုိင္းသည္ အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာျဖစ္နုိင္ရန္ risk ရိွသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ အျခားေသာျဖစ္နုိင္သည့္အခ်က္မ်ားမွာ မိသားစုမ်ိဳးရိုးရိွျခင္း၊ အူေရာင္ေရာဂါမ်ားျဖစ္သည့္ ulcerative colitis နွင့္ Crohn’s disease တု့ိမိမိတြင္ျဖစ္ဖူးျခင္း၊ အစာေဟာင္းအိမ္တြင္ အူမၾကီးတြင္းကဲ့သုိ့ပင္ အသားပိုလံုးမ်ားရိွေနျခင္း၊ အျခားေသာကင္ဆာေရာဂါမ်ားရိွျခင္းတု့ိျဖစ္ပါသည္။

၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ အသားစားမ်ားျခင္းတုိ့သည္လည္းေသခ်ာသက္ေသမျပနုိင္ေသာ္လည္းျဖစ္နုိင္သည္ဟုယူဆခ်က္မ်ားရိွပါသည္။

၀မ္းခ်ဳပ္ေသာအခါတြင္ အစာေဟာင္းမ်ားသည္ အစာေဟာင္းအိမ္နံရံနွင့္ၾကာရွည္စြာထိေတြ႔ျပီး အဆုိပါဓာတ္မ်ားက ကင္ဆာဆဲလ္ေျပာင္းလဲေစျခင္း၊ အသားမ်ားတြင္ပါ၀င္ေသာ oxidant ဓာတ္မ်ားကလည္းအစာေဟာင္းအိမ္နံရံရိွဆဲလ္မ်ားကိုေျပာင္လဲေစျခင္းမ်ားဟုယူဆရပါသည္။

အစာေဟာင္းအိမ္တြင္ျဖစ္နုိင္ေသာကင္ဆာအမ်ိဳးအစားမ်ားမွာအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္နုိင္ေသာ္လည္းအျဖစ္အမ်ားဆံုး အမ်ိဳး အစားမွာ အူမၾကီးကင္ဆာနွင့္အလားတူေသာ adenocarcinoma အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါသည္။အဆုိပါကင္ဆာအမ်ိဳးအစားသည္ ကာကြယ္၍ရနုိင္ေသာအခ်က္တစ္ခုမွာ အမ်ားအားျဖင့္ အသားပိုလံုး မွတစ္ဆင့္ျဖစ္တတ္ေသာေၾကာင့္ မွန္ေျပာင္းၾကည့္ရွဳျပီးအသားပိုလံုးေတြ႔သည္နွင့္ျဖတ္ေတာက္ထားျခင္းျဖင့္ ကင္ဆာအျဖစ္ေျပာင္းလဲျခင္းကိုကာ ကြယ္နုိင္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္လွ်င္ အူမၾကီးမွနေ္ျပာင္းၾကည့့္ျခင္းအား ျဖင့္ အသားပိုမ်ားေတြ႔ပါက ၾကိဳတင္ ျဖတ္ေတာက္ျပီး အူမၾကီး ကင္ဆာ ျဖစ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ႏုိင္သည္ ျဖစ္သည့္အတြက္ အူမၾကီး မွန္ေျပာင္းၾကည့္ျခင္းသည္ အလြန္ပင္ အက်ိဳးေက်းဇူးးမ်ားေသာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ ျဖစ္ပါသည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာ၏ လကၡဏာမ်ားကို အျဖစ္အနည္းအမ်ားအလုိက္ေဖာ္ျပပါမည္။

၁။ ၀မ္းသြားရာတြင္ေသြးပါျခင္း (၆၀%) - ၀မ္းတြင္းေသြးပါျခင္းသည္အျဖစ္အမ်ားဆံုးျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ားစုသည္သတိမထားမိျခင္းေၾကာင့္ လကၡဏာမျပသလုိျဖစ္ေနျပီး ဆရာ၀န္မွ စအိုတြင္း လက္ေခ်ာင္းထည့္ စမ္းသပ္ရာမွ အမွတ္မထင္ေတြ႕႔ရိွျခင္းမ်ိဳးျဖစ္တတ္ပါသည္။

အဆုိပါလကၡဏာသည္ ေတြ႔ရိွလ်ွင္လည္း လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ဟုမိမိဘာသာ ေခါင္းစဥ္တပ္ျပီး မွားယြင္းကုသေနတတ္ျခင္းမ်ိဳးလည္းရိွပါသည္။

၂။ ၀မ္းသြားသည့္ပံုစံေျပာင္းလဲျခင္း( ၄၃%) - ၀မ္းေလ်ွာျခင္း၊ ၀မ္းကိုက္ျခင္း၊ သို့မဟုတ္ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း ပံုစံမ်ိဳးနွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးလာနုိင္ျပီး ၀မ္းက်န္သလိုခံစားရျခင္းကို ၀မ္းသြားတုိင္းခံစားေနရတတ္ပါသည္။

၃။ Medical checkup တြင္ ၀မ္းစစ္ရာမွေသြးပါေၾကာင္းေတြ႔ရိွျခင္း (၂၆%) - ဖြံ႔ျဖိဳးျပီးနုိင္ငံမ်ားတြင္နုိ္င္ငံေတာ္မွေထာက္ပံ့ေပးေသာက်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈတြင္ ၀မ္းတြင္းေသြးစစ္ေဆးျခင္း( FIT) ပါ၀င္သည္။ လူတုိင္းအသက္ ၅၀ ေက်ာ္သည္နွင့္ နွစ္နွစ္တစ္ၾကိမ္စစ္ေဆးၾကရျပီး အဆုိ္ပါစစ္ေဆးမႈမွ ေစာစီးစြာေတြ႔ရိွ ၍ကုသမႈျမန္ျမန္ရေသာလူမ်ားမွာလည္းမ်ားပါသည္။

ျမန္မာနုိင္ငံတြင္ အဆုိပါေထာက္ပံံ့မႈမ်ိဳးမရိွသျဖင့္ မိမိဘာသာ medical checkup ျပဳလုပ္ရာတြင္ ပါ၀င္မွသာ အူမၾကီးနွင့္အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာတုိ့၏ screening test ျဖစ္ေသာ FIT ကို စစ္ေဆးမိျပီးသိရိွသြားတတ္ပါသည္။

၄။ ဗုိက္နာျခင္း(20%) - ဗုိက္နာျခင္းမွာလည္း၀မ္းကိုက္သကဲ့သုိ့ ဆြဲဆုပ္နာလုိက္ သက္သာလုိ္္က္၊ ဆြဲဆုပ္နာလုိက္၊သက္သာလုိ္က္ျဖစ္ေနျပီး ဗိုက္ၾကီးတင္းေဖာင္းေနျခင္းလည္းျဖစ္တတ္ပါသည္။

၅။ ခါးနာျခင္း - ကင္ဆာမွာအေတာ္ၾကီးထြား၍ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ပိုင္းသုိ့ေရာက္သြားခ်ိန္တြင္ ကင္ဆာၾကိတ္မွ ခါးရိွအာရံုေၾကာမ်ားကိုဖိျခင္း၊ ၀င္ေရာက္ျခင္းတုိ့ေၾကာင့္ခါးနာျခင္းကိုခံစားရပါသည္။

၆။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းလကၡဏာမ်ားျဖစ္ေသာဆီးပူျခင္း၊ ဆီးက်ဥ္ျခင္း - ကင္ဆာေနာက္ပိုင္းအဆင့္မ်ားတြင္ အနီးကပ္တြင္ရိွေနေသာဆီးအိမ္နွင့္ ဆီးသြားသည့္လမ္းေၾကာင္းတုိ့ကို ဖိျခင္းေၾကာင့္ ဆီးလကၡဏာမ်ားခံစားရပါသည္။

၇။ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္လြယ္ျခင္း( ၉%)

၈။ ေသြးအားနည္းျခင္း- ၀မ္းတြင္းေသြးပါျခင္းျဖင့္မသိမသာေသြးမ်ားဆံုးရံွဴးေနျခင္းေၾကာင့္ေသြးအားနည္းျခင္းနွင့္ေသြးအားနည္းျခင္း၏လကၡဏာမ်ားခံစားရျခင္းမွတစ္ဆင့္ ကင္ဆာကိုရွာေဖြေတြ႔ရိွျခင္းမ်ားလည္းရွိပါသည္။

၉။ အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ဆင္းျခင္း
အစာေဟာင္း အိမ္ နွင့္ အူမၾကီးကင္ဆာတုိ့သည္ ကင္ဆာျဖစ္ပံုျခင္း အလားသဏၭာန္ တူေသာ္လည္း ကုသမႈမ်ားမွာကြာျခားပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆုိေသာ္ အစာေဟာင္းအိမ္တည္ရိွရာေနရာသည္ အူမၾကီးကဲ့သို့၀မ္းဗုိက္တြင္းမဟုတ္ေတာ့ဘဲ အူမၾကီး အဆံုး စအို အေပၚနားက်ဥ္းေျမာင္းေသာလမ္းေၾကာင္းေလးတြင္းတည္ရိွေနျပီး ကပ္ရပ္ တြင္ သားအိမ္၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းတုိ့နွင့္ကပ္ရပ္တည္ရိွေနေသာေၾကာင့္ ကုသမႈမွာပို၍ ခက္ခဲသည့္အပိုင္းမ်ားရိွသကဲ့သို့ ကင္ဆာျပန့္နွံ႔မႈပံုစံမ်ားမွာလည္းကြာျခားပါသည္။

ကင္ဆာျပန့္နွံ႔မႈမွာအနီးအနားရိွ တစ္ရွဴးမ်ားျဖစ္သည့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊သားအိမ္လမ္းေၾကာင္း တုိ့ဆီတုိ့ ဦးစြာျပန့္နွံ႔ျပီး လမ္းေၾကာင္းတုျဖစ္ေပၚျခင္းမ်ားျဖစ္တတ္ပါသည္။ ေနာက္ဘက္ခါးရိုး သို့လည္း ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားျပန့္နွံ႔လြယ္ျပီး အရိုးကိုက္ျခင္း၊တင္ပဆံုနာျခင္းတုိ့လည္းျဖစ္တတ္ပါသည္။

ထိုမွတစ္ဆင့္ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားမွ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ခႏၶာကိုယ္အနွံ႔ျပန့္နွ႔ံျပီး အသည္းသုိ့ျပန့္နွ႔ံျခင္း၊ အဆုတ္သို့ျပန္႔နွံ႔ျခင္း၊ ဦးေနွာက္သို့ျပန့္နွ႔ံျခင္းမ်ားသည္ အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာ၏ေနာက္ဆံုးအဆင့္ျဖစ္ျပီး ကုသရန္ခက္ခဲေသာအဆင့္သုိ့ေရာက္ရိွေနျပီျဖစ္ပါသည္။

အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာသည္အူမၾကီးကင္ဆာနွင့္အမ်ိဳးအစားတူသည့္ အမ်ိဳးအစားတစ္မ်ိဳးျဖစ္ေသာ အလံုးအၾကိတ္အမ်ိဳးအစားမ်ိဳး၊ ေနာက္တစ္မ်ိဳးမွာ အနာအမ်ိဳးအစား၊ ေနာက္တစ္မ်ိဳးမွာအစာေဟာင္းအိမ္နံရံ တစ္ပတ္လည္ ရွံဳ႔သြားေသာအမ်ိဳးအစားဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးရိွပါသည္။ ထုိ အမ်ိဳးအစားတုိ့ေပၚမူတည္ျပီး ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာကြာျခင္းတတ္ပါသည္။

အလံုးအၾကိတ္ခံျပီးအူလမ္းေၾကာင္းပိတ္၍ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ အစာေဟာင္းအိမ္အနာမွ ေသြးမ်ား ထြက္ျခင္းေၾကာင့္ ၀မ္းတြင္းေသြးပါျခင္း၊ ၀မ္းကိုက္သလိုခံစားရျခင္း၊ နံရံတစ္ပတ္လည္လံုး ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားအလ်င္အျမန္ထိုးေဖာက္ျခင္းေၾကာင့္ ျပန့္နွံ႔သည့္လကၡဏာမ်ားေပၚမွသိျခင္း စသျဖင့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာအတိအက်ထက္ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနွင့္လာနုိင္ပါသည္။

အျဖစ္မ်ားေသာ မ်ိိဳးရိုးလုိက္တတ္သည့္အစာေဟာင္းအိမ္ သို့မဟုတ္အူမၾကီးကင္ဆာ နွစ္မ်ိဳး ရိွပါသည္။

၁။ အသားပိုအလံုးမ်ားျဖင့္ ၾကိဳတင္ျဖစ္ေပၚျခင္းမရိွေသာ HNPCC ဟုေခၚသည့္ အူမၾကီးကင္ဆာေရာဂါနွင့္

၂။ မ်ိဳးနွင့္ရိုးနွင့္ အသားပိုလံုးမ်ားပါရိွေနေသာ အူမၾကီးကင္ဆာ(FAP)ဟူ၍ အဓိက နွစ္မ်ိဳး ရိွပါသည္။

၁။ အသားပိုအလံုးမ်ားျဖင့္ ၾကိဳတင္ျဖစ္ေပၚျခင္းမရိွေသာ HNPCC ဟုေခၚသည့္ အူမၾကီးကင္ဆာေရာဂါ

HNPCC အူမၾကီးကင္ဆာသည္ အသားပိုလံုးမ်ားအျဖစ္ အၾကိဳကင္ဆာလကၡဏာမေတြ႔ရဘဲ ၾကိဳတင္သိရိွနိင္ေသာ မ်ိဳးရိုးဗီဇအရ အေသအခ်ာေျပာနိုင္ေသာ အခ်က္ ၃ ခ်က္ရိွပါသည္။

၁။ မိသားစုမ်ိဳးရိုးထဲတြင္ ေဆြမ်ိဳး သံုးဦးနွင့္ အထက္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ဖူးျခင္း ( ထိုေဆြမ်ိဳး ၃ ဦးတြင္ ေမာင္နွမရင္းခ်ာသို႔မဟုတ္ မိဘ အနည္းဆံုးတစ္ဦးတြင္ျဖစ္ဖူးျခင္း)

၂။ မ်ိဳရိုးစဥ္ဆက္ နွစ္ဆက္ နွင့္ အထက္တြင္ ဆက္တိုက္ျဖစ္ဖူးျခင္း

၃။ ေဆြမ်ိဳးတစ္ဦးဦးသည္ အသက္ ၅၀ ေအာက္တြင္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ဖူးျခင္း
အထက္ပါ အခ်က္ ၃ခ်က္ အျပင္ အခ်ိဳ႕ေသာ မိသားစုမ်ားတြင္ အူမၾကီး ကင္ဆာသာမက ဘဲ သားအိမ္ကင္ဆာ၊ သားဥအိမ္ကင္ဆာ၊ ပန္ကရိယကင္ဆာ၊ ကို အသက္ ၄၅ နွစ္ေအာက္တြင္ျဖစ္ဖူးသူမ်ားတြင္လည္း HNPCC ေရာဂါျဖစ္နုိင္ပါသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာ သို့မဟုတ္ အူမၾကီးကင္ဆာ သည္အသက္ ၄၅ နွစ္ေအာက္တြင္ျဖစ္ဖူးသူ မ်ိဳးရိုးတြင္းရိွပါက မိမိတြင္အစာေဟာင္းအိမ္နွင့္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ရန္အလားအလာမွာ ၈၀ % ျဖစ္ပါသည္။

ထုိသို႔မ်ိဳးရိုးထဲတြင္သိသိသာသာ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားျဖစ္ဖူးသူသည္ အူမၾကီးမွန္ေျပာင္းစစ္ေဆးျခင္းသို႔မဟုတ္ မ်ိဳးရိုးဗီဇစစ္ေဆးျခင္းကို အသက္ ၂၅ နွစ္မွစ၍ သို႔မဟုတ္
မိသားစုထဲတြင္ကင္ဆာစတင္ျဖစ္ခဲ့ဖူးသည့္ အငယ္ဆံုးအသက္မတုိင္ခင္ ၁၀ နွစ္ အၾကိဳ ကတည္းကၾကိဳတင္ စစ္ေဆးထားရန္လုိပါသည္။

ထုိသုိ႔မ်ိဳးရိုးရိွသူသည္ အူမၾကီးမွန္ေျပာင္းကို ၁- ၂ နွစ္ တစ္ၾကိမ္ ျပန္ၾကည့္ရန္လိုအပ္ျပီး ကင္ဆာထျဖစ္နုိင္သည့္အခ်ိန္မွာအခ်ိန္မေရြးျဖစ္ပါသည္။

၂။ အသားပိုလံုးမ်ားေတြ႔ရေလ့ရိွေသာ အစာေဟာင္းအိမ္နွင့္ အူမၾကီးကင္ဆာ(FAP)
Famalial adenomatous polyposis

မ်ိဳးရိုးဗီဇ ေၾကာင့္ ျဖစ္ျပီး အသက္ ၁၅ နွစ္အရြယ္ကတည္းက အသားပိုလံုးမ်ားသည္ ရာေထာင္ခ်ီေအာင္ပင္ ရိွေနတတ္ပါသည္။ ထုိမ်ိဳးရိုးဗီဇ ပါသူမ်ား၏ ၉၀ ရာခုိင္နႈန္းသည္ အသက္ ၅၀ အရြယ္တြင္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႔ရိွရျပီး အလြန္ကင္ဆာအျဖစ္မ်ားေသာေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မ်ိဳးရိုးထဲတြင္ ရိွေၾကာင္းသိရိွပါက အသက္ ၁၄ နွစ္မွစ၍ gene မ်ိဳးရိုးဗီဇ စစ္ေဆးျခင္း ျပဳလုပ္ျပီး gene ေတြ႔ရိွပါက ၾကိဳတင္၍ အူမၾကီးျဖတ္ျခင္းတို႔ပင္ျပဳလုပ္ထားရပါသည္။

အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာ သို့မဟုတ္ အူမၾကီးကင္ဆာစစ္ေဆးမႈအျဖစ္ အူမၾကီးမွန္ေျပာင္းၾကည့္ရွဳျခင္းသည္ gold standard ဟုေခၚေသာ အေကာင္းဆံုးစစ္ေဆးမႈတစ္ခုျဖစ္ျပီး အရံစစ္ေဆးမႈမ်ားအေနျဖင့္ ၀မ္းတြင္းေသြးပါမပါစစ္ေဆးျခင္းသည္ နုိင္ငံတကာတြင္ screening test အေနျဖင့္ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္သူတုိင္းကို ျပဳလုပ္ေပးေသာစစ္ေဆးျခင္းတု့ိျဖစ္ပါသည္။ အူမၾကီးမွန္ေျပာင္းၾကည့္ရွဳျခင္းသည္ အစာေဟာင္းအိမ္နံရံသာမက အူမၾကီးလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလ်ွာက္နံရံအားလံုးကို ဆရာ၀န္ မွကင္မရာျဖင့္ရိုက္ကူးမွတ္တမ္းတင္နုိင္ျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အလံုးအၾကိတ္္၊ အနာ၊ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာအသားပိုလံုးမ်ား၊လမ္းေၾကာင္းမ်ားကိုေတြ႔ျမင္နုိင္သည့္အျပင္ အသားစယူျပီး ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးျခင္းျပဳလုပ္နုိင္ေသာေၾကာင့္ အေကာင္းဆံုးစစ္ေဆးမႈတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။

ကုသမႈအပိုင္းမွာကင္ဆာအမ်ိိဳးအစား၊ ကင္ဆာ ၏ ျပန့္နွံ႔မႈအဆင့္တုိ့ေပၚမူတည္ျပီး ခြဲစိတ္ကုသျခင္း၊ အူလမ္းေၾကာင္းျဖတ္ျပီးျပန္ဆက္ျခင္း၊ အူလမ္းေၾကာင့္လႊဲျပဳလုပ္ျပီး စအို ကို ပိတ္လုိက္ျခင္း၊ ေဆးသြင္းကုသျခင္း ၊ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေပးကုသျခင္းတုိ့ဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးရိွပါသည္။

အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာနွင့္အူမၾကီးကင္ဆာတို့မျဖစ္ေအာင္ကာကြယ္သည့္နည္းလမ္းမ်ားရိွပါသည္။

ေရမ်ားမ်ားေသာက္ျခင္း၊ အသီးအရြက္မ်ားမ်ားစားျခင္းတုိ့သည္တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းပါ၀င္ေသာ္လည္း အထိေရာက္ဆံုးကာကြယ္နည္းမွာ colorectal cancer screening ဟုေခၚေသာ ၾကိဳတင္စစ္ေဆးမႈမ်ားျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

Guideline မ်ားအေနျဖင့္
အေမရိကန္နုိင္ငံမွ guideline မ်ားတြင္အသက္ ၄၅ နွစ္ေရာက္သည္နွင့္ ေရာဂါလကၡဏာရိွရိွမရိွရိွ၊ မ်ိဳးရိုးအလားအလာရိွရိွမရိွရိွ အူမၾကီးမွန္ေျပာင္းၾကည့္ရွဳျခင္းကို ပံုမွန္medical checkup မ်ားတြင္ထည့္သြင္းလုပ္ေဆာင္ေပးပါသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ရွင္းလင္းေအာင္ တိတိက်က်ေျပာရလွ်င္ ၄၅ ႏွစ္ အထက္ မည္သည့္လကၡဏာမွ မရွိေသာ လူတုိင္း အူမၾကီး မွန္ေျပာင္း ၾကည့္ရႈျပီး စစ္ေဆးႏုိင္လွ်င္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာ သံသယ ျဖစ္ဖြယ္ လကၡဏာ တစ္ခုခု ရွိပါက အူမၾကီး မွန္ေျပာင္း ၾကည့္ရႈစစ္ေဆးျခင္း အား မျဖစ္မေန မေပါ့ေလ်ာ့ပဲ ျပဳလုပ္သင့္ ပါသည္။