Cervical intraepithelial neoplasia (CIN) သားအိမ္ဝ ေရာဂါတမ်ိဳး
၁။ ဆရာရွင့္ ကၽြန္မေမေမ အတြက္ေမးခ်င္လို႔ပါ။ ေမေမက အသက္ ၅၇ ႏွစ္ပါ။ သမီးတစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ ရာသီကေတာ့ အသက္ ၄၅ ေလာက္ကတည္းကမလာေတာ့ပါ။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအတြက္ pap smear စစ္တာ CIN 1 လို႔ ထြက္ေနလို႔ပါ။ စိုးရိမ္ရပါသလား။ ဘယ္လို ဆက္ကုသရမလဲဆိုတာ ေျဖၾကားေပးပါရွင့္။ ေဆးစစ္ခ်က္အေျဖစာရြက္ပါ ပို႔ထားပါတယ္ရွင့္။
၂။ မဂၤလာပါဆရာ။ မႏၲေလးကပါရွင့္။ ကၽြန္မအသက္ ၂၈ ႏွစ္ပါ။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ အခုဒုတိယေျမာက္ကေလးကို ခြဲေမြးထားတာ၂ လခြဲရွိပါၿပီ။ အခုမွသားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးထိုးမယ္ဆိုၿပီး Pap smear test စစ္လိုက္တာ CIN 1 အေျဖထြက္ပါတယ္ရွင့္။ကာကြယ္ေဆးထိုးသင့္ /မထိုးသင့္ ေျပာျပေပးေစလိုပါတယ္ရွင့္။ ဘယ္လိုကုသမႈမ်ိဳးကို ခံယူရမလဲဆရာ။ ႏွစ္ၾကာလာေသာ္ ကင္ဆာအဆင့္ထိမျဖစ္ပြားရေအာင္ ေဆာင္ရန္/ေရွာင္ရန္ေတြ ေျပာျပေပးေစခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ ႐ိုေသေလးစားစြာျဖင့္။
၃။ ဆရာရွင့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၇ လေလာက္က ေမးဖူးပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးထိုးရင္းနဲ႔ pap smear စစ္ ၾကည့္လိုက္တာ CIN 1 ေတြ႔တာ။ အခု ၆ လ ျခားၿပီးထပ္စစ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မရွိေတာ့ဘူးရွင့္။ က်န္းမာေရး အသိပညာေတြ ျဖန္႔ေဝေပးတဲ့ဆရာ့စာေတြကိုလည္း အၿမဲဖတ္ပါတယ္။ ေမးတာကို ျပန္လည္ေျဖၾကားေပးတဲ့ အတြက္လည္း ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဆရာတို႔မိသားစုေတြ အၿမဲက်န္းမာရႊင္လန္းၾကပါေစ။
Cervical interstitial neoplasia (CIN) ေရာဂါကို Cervical dysplasia လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကင္ဆာ မတိုင္မီအဆင့္ကို ေျပာင္းသြားႏိုင္ေခ်ရွိတယ္။ ေဆးမကုဘဲ ကိုယ္ခံစြမ္းအားနဲ႔ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ ရာခိုင္ႏွဳန္း နည္းနည္းေလးဟာ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Cervical squamous cell carcinoma (SCC) လို႔ ေခၚမယ္။ ဒါကလဲ ကိုယ္ခံအားနဲ႔ မေပ်ာက္၊ ေဆးလဲမကုမွသာျဖစ္တယ္။ အေမရိကားမွာ အမ်ိဳးသမီး ၂ သိန္းခြဲကေန ၁ သန္းမွာ ၁ ေယာက္ CIN ျဖစ္ေနတာ ႏွစ္တိုင္းေတြ႔ရတယ္။ အသက္ ၂၅ ကေန ၃၅ ၾကားမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။
CIN ဘာလို႔ျဖစ္သလဲဆိုရင္ (HPV) (ပပယ္လိုမား ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးဟာ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ျပီး သားအိမ္ဝမွာ နာတာရွည္ ေရာင္တာကေန ျဖစ္တယ္။ HPV types အမ်ိဳးအစား ရာေက်ာ္ထဲက တဒါဇင္ကေန၊ အဲဒီထဲက HPV 16, 18, 31, or 45 ကေန အျဖစ္မ်ားတယ္။ က်န္တဲ့အမ်ိဳးအစားေတြက Warts ၾကြက္ႏို႔ ျဖစ္ေစတယ္။ အိမ္ေထာင္ဘက္ ဒါမွမဟုတ္ ေယာက္်ားေဖၚမ်ားသူေတြ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြ၊ ကိုယ္ခံအား နည္းသူေတြ၊ ငယ္ငယ္နဲ႔ ကေလး ေမြးသူေတြဟာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
ျဖစ္ကာစမွာ ဘာမွမခံစားရဘူး။ Pap smear စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ သိလာရတယ္။ Papanicolaou test, Pap test, Cervical smear, Smear test လို႔ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚတယ္။ Vagina ေမြးလမ္းေၾကာင္း ထဲကို ၾကည့္လို႔ရတဲ့ Speculum ကရိယာ ထည့္မယ္။ Endocervical brush ကို အဝထဲထည့္ျပီးလွည့္၊ သားအိမ္ဝ အျပင္ေပါက္အနားက (ဆဲလ္) ေတြကို Aylesbury spatula ဆိုတာေလးနဲ႔ယူ၊ မွန္ျပားေလးေပၚ တင္ျပီး၊ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ေဆးမယ္။
Cervical dysplasia ကို Pap smear လုပ္ေတာ့ Squamous intraepithelial lesion (SIL) ဆိုတာနဲ႔ အဆင့္ခြဲတယ္။
- Low-grade (LSIL) အဆင့္နိမ့္၊
- High-grade (HSIL) အဆင့္တက္ နဲ႔
- Possibly cancerous (Malignant) ကင္ဆာျဖစ္လုနီးလို႔ သတ္မွတ္တယ္။
Pap smear မွာ အဲလို မူမွန္မဟုတ္တာ ျပေနရင္ ဆက္လုပ္စရာေတြ လိုမယ္။
၁။ Follow-up Pap smears သာမန္အဆင့္ကို ေနာက္တခါ ေခၚစစ္မယ္။
၂။ Colposcopy-directed biopsy နည္းနဲ႔ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးမယ္။
၃။ Cone biopsy may be done after colposcopy နည္းနဲ႔ လိုအပ္ရင္ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးမယ္။
Biopsy အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးလို႔ Dysplasia ေတြ႔ရရင္ Cervical intraepithelial neoplasia (CIN) ေခၚတယ္။ အဆင့္ခြဲရင္ -
CIN I = Mild dysplasia အဆင့္ (၁)၊
CIN II = Moderate to marked dysplasia အဆင့္ (၂) နဲ႔
CIN III = Severe dysplasia to carcinoma in situ အဆင့္ (၃) ရွိတယ္။
Mild dysplasia (LSIL or CIN I) သာမန္အဆင့္ေတြကို ၃-၆ လၾကာရင္ ထပ္စစ္ဘို႔ သင့္တယ္။ မေပ်ာက္ေသးတာ ေတြ႔လာရင္ ေဆးကုဘို႔ လိုမယ္။ Higher grade CIN အဆင့္ကို Removal or destruction of the neoplastic cervical cells ကင္ဆာ (ကလပ္စည္း) ေတြကို ဖ်က္ဆီး ထုတ္ျပစ္နည္းေတြ လုပ္ရမယ္။
၁။ Cryocautery ေအးခဲနည္းသံုးျခင္း၊
၂။ Electrocautery လွ်ပ္စစ္မီးရွိဳ႕ျခင္း၊
၃။ Laser cautery ေလဆာနည္း၊
၄။ Loop electrical excision procedure (LEEP) လွ်ပ္စစ္သံုး ျဖတ္ထုတ္ျခင္း နဲ႔
၅။ Cervical conization နည္းေတြ ရွိတယ္။
၆။ Therapeutic vaccines ကာကြယ္ေဆးသံုး ကုသနည္းလဲ ရွိေနျပီ။
အလားအလာ
အမ်ားစုက သူ႔ဖါသူေပ်ာက္တယ္။ ေဆးမကုသဘဲ CIN-1 ထဲက ၇ဝ-၉ဝ% ဟာ ၂ ႏွစ္အတြင္း ေပ်ာက္သြားမယ္။ CIN 2 ထဲက ၅ဝ% ဟာ ၂ ႏွစ္အတြင္း ေပ်ာက္သြားမယ္။ ေပ်ာက္သြားသူလဲ ထပ္ျဖစ္တတ္တယ္။ ကင္ဆာ ေျပာင္းဘို႔ ဆိုတာ ၃-၄ဝ ႏွစ္၊ ပ်မ္းမွ် ၁၅ ႏွစ္ ၾကာတယ္။ ၂ဝ% ျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆခ်က္တခု ရွိတယ္။ ေစာေစာသိလို႔ ေဆးကုတာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ အားလံုးေလာက္နီးနီး ေကာင္းတယ္။
ကာကြယ္နည္း
- တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးနည္းတာ၊
- အစာအာဟာရမျပည့္စံုတာ၊
- ေယာက္်ားေဖၚ မ်ားမ်ားထားတာ၊
- ဆက္ဆံရာမွာ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးတာ၊
- စီးကရက္ ေသာက္တာေတြေၾကာင့္ ကင္ဆာအဆင့္ကို ပိုေရာက္ေစႏိုင္တယ္။
မိန္းကေလးတိုင္း ၉-၂၆ ႏွစ္ သမီး၊ တနည္းအားျဖင့္ လိင္မႈဆိုတာ မျဖစ္ေသးခ်ိန္ကတည္းက ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။ သားအိမ္ကင္ဆာကို ၇ဝ% ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံတာ ေစာေလေလ ျဖစ္ႏိုင္ေလဆိုတာ သတိထားပါ။ စိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈသာ ျပဳပါ။ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။ ကြ်န္ေတာ္က OG ေတာ့မဟုတ္ပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၆-၁-၂ဝ၁၆
၂ဝ-၇-၂ဝ၁၆
၃၁-၁ဝ-၂ဝ၁၆
၁။ ဆရာရွင့္ ကၽြန္မေမေမ အတြက္ေမးခ်င္လို႔ပါ။ ေမေမက အသက္ ၅၇ ႏွစ္ပါ။ သမီးတစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ ရာသီကေတာ့ အသက္ ၄၅ ေလာက္ကတည္းကမလာေတာ့ပါ။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအတြက္ pap smear စစ္တာ CIN 1 လို႔ ထြက္ေနလို႔ပါ။ စိုးရိမ္ရပါသလား။ ဘယ္လို ဆက္ကုသရမလဲဆိုတာ ေျဖၾကားေပးပါရွင့္။ ေဆးစစ္ခ်က္အေျဖစာရြက္ပါ ပို႔ထားပါတယ္ရွင့္။
၂။ မဂၤလာပါဆရာ။ မႏၲေလးကပါရွင့္။ ကၽြန္မအသက္ ၂၈ ႏွစ္ပါ။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ အခုဒုတိယေျမာက္ကေလးကို ခြဲေမြးထားတာ၂ လခြဲရွိပါၿပီ။ အခုမွသားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးထိုးမယ္ဆိုၿပီး Pap smear test စစ္လိုက္တာ CIN 1 အေျဖထြက္ပါတယ္ရွင့္။ကာကြယ္ေဆးထိုးသင့္ /မထိုးသင့္ ေျပာျပေပးေစလိုပါတယ္ရွင့္။ ဘယ္လိုကုသမႈမ်ိဳးကို ခံယူရမလဲဆရာ။ ႏွစ္ၾကာလာေသာ္ ကင္ဆာအဆင့္ထိမျဖစ္ပြားရေအာင္ ေဆာင္ရန္/ေရွာင္ရန္ေတြ ေျပာျပေပးေစခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ ႐ိုေသေလးစားစြာျဖင့္။
၃။ ဆရာရွင့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၇ လေလာက္က ေမးဖူးပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးထိုးရင္းနဲ႔ pap smear စစ္ ၾကည့္လိုက္တာ CIN 1 ေတြ႔တာ။ အခု ၆ လ ျခားၿပီးထပ္စစ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မရွိေတာ့ဘူးရွင့္။ က်န္းမာေရး အသိပညာေတြ ျဖန္႔ေဝေပးတဲ့ဆရာ့စာေတြကိုလည္း အၿမဲဖတ္ပါတယ္။ ေမးတာကို ျပန္လည္ေျဖၾကားေပးတဲ့ အတြက္လည္း ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဆရာတို႔မိသားစုေတြ အၿမဲက်န္းမာရႊင္လန္းၾကပါေစ။
Cervical interstitial neoplasia (CIN) ေရာဂါကို Cervical dysplasia လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကင္ဆာ မတိုင္မီအဆင့္ကို ေျပာင္းသြားႏိုင္ေခ်ရွိတယ္။ ေဆးမကုဘဲ ကိုယ္ခံစြမ္းအားနဲ႔ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ ရာခိုင္ႏွဳန္း နည္းနည္းေလးဟာ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Cervical squamous cell carcinoma (SCC) လို႔ ေခၚမယ္။ ဒါကလဲ ကိုယ္ခံအားနဲ႔ မေပ်ာက္၊ ေဆးလဲမကုမွသာျဖစ္တယ္။ အေမရိကားမွာ အမ်ိဳးသမီး ၂ သိန္းခြဲကေန ၁ သန္းမွာ ၁ ေယာက္ CIN ျဖစ္ေနတာ ႏွစ္တိုင္းေတြ႔ရတယ္။ အသက္ ၂၅ ကေန ၃၅ ၾကားမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။
CIN ဘာလို႔ျဖစ္သလဲဆိုရင္ (HPV) (ပပယ္လိုမား ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးဟာ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ျပီး သားအိမ္ဝမွာ နာတာရွည္ ေရာင္တာကေန ျဖစ္တယ္။ HPV types အမ်ိဳးအစား ရာေက်ာ္ထဲက တဒါဇင္ကေန၊ အဲဒီထဲက HPV 16, 18, 31, or 45 ကေန အျဖစ္မ်ားတယ္။ က်န္တဲ့အမ်ိဳးအစားေတြက Warts ၾကြက္ႏို႔ ျဖစ္ေစတယ္။ အိမ္ေထာင္ဘက္ ဒါမွမဟုတ္ ေယာက္်ားေဖၚမ်ားသူေတြ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြ၊ ကိုယ္ခံအား နည္းသူေတြ၊ ငယ္ငယ္နဲ႔ ကေလး ေမြးသူေတြဟာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
ျဖစ္ကာစမွာ ဘာမွမခံစားရဘူး။ Pap smear စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ သိလာရတယ္။ Papanicolaou test, Pap test, Cervical smear, Smear test လို႔ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚတယ္။ Vagina ေမြးလမ္းေၾကာင္း ထဲကို ၾကည့္လို႔ရတဲ့ Speculum ကရိယာ ထည့္မယ္။ Endocervical brush ကို အဝထဲထည့္ျပီးလွည့္၊ သားအိမ္ဝ အျပင္ေပါက္အနားက (ဆဲလ္) ေတြကို Aylesbury spatula ဆိုတာေလးနဲ႔ယူ၊ မွန္ျပားေလးေပၚ တင္ျပီး၊ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ေဆးမယ္။
Cervical dysplasia ကို Pap smear လုပ္ေတာ့ Squamous intraepithelial lesion (SIL) ဆိုတာနဲ႔ အဆင့္ခြဲတယ္။
- Low-grade (LSIL) အဆင့္နိမ့္၊
- High-grade (HSIL) အဆင့္တက္ နဲ႔
- Possibly cancerous (Malignant) ကင္ဆာျဖစ္လုနီးလို႔ သတ္မွတ္တယ္။
Pap smear မွာ အဲလို မူမွန္မဟုတ္တာ ျပေနရင္ ဆက္လုပ္စရာေတြ လိုမယ္။
၁။ Follow-up Pap smears သာမန္အဆင့္ကို ေနာက္တခါ ေခၚစစ္မယ္။
၂။ Colposcopy-directed biopsy နည္းနဲ႔ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးမယ္။
၃။ Cone biopsy may be done after colposcopy နည္းနဲ႔ လိုအပ္ရင္ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးမယ္။
Biopsy အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးလို႔ Dysplasia ေတြ႔ရရင္ Cervical intraepithelial neoplasia (CIN) ေခၚတယ္။ အဆင့္ခြဲရင္ -
CIN I = Mild dysplasia အဆင့္ (၁)၊
CIN II = Moderate to marked dysplasia အဆင့္ (၂) နဲ႔
CIN III = Severe dysplasia to carcinoma in situ အဆင့္ (၃) ရွိတယ္။
Mild dysplasia (LSIL or CIN I) သာမန္အဆင့္ေတြကို ၃-၆ လၾကာရင္ ထပ္စစ္ဘို႔ သင့္တယ္။ မေပ်ာက္ေသးတာ ေတြ႔လာရင္ ေဆးကုဘို႔ လိုမယ္။ Higher grade CIN အဆင့္ကို Removal or destruction of the neoplastic cervical cells ကင္ဆာ (ကလပ္စည္း) ေတြကို ဖ်က္ဆီး ထုတ္ျပစ္နည္းေတြ လုပ္ရမယ္။
၁။ Cryocautery ေအးခဲနည္းသံုးျခင္း၊
၂။ Electrocautery လွ်ပ္စစ္မီးရွိဳ႕ျခင္း၊
၃။ Laser cautery ေလဆာနည္း၊
၄။ Loop electrical excision procedure (LEEP) လွ်ပ္စစ္သံုး ျဖတ္ထုတ္ျခင္း နဲ႔
၅။ Cervical conization နည္းေတြ ရွိတယ္။
၆။ Therapeutic vaccines ကာကြယ္ေဆးသံုး ကုသနည္းလဲ ရွိေနျပီ။
အလားအလာ
အမ်ားစုက သူ႔ဖါသူေပ်ာက္တယ္။ ေဆးမကုသဘဲ CIN-1 ထဲက ၇ဝ-၉ဝ% ဟာ ၂ ႏွစ္အတြင္း ေပ်ာက္သြားမယ္။ CIN 2 ထဲက ၅ဝ% ဟာ ၂ ႏွစ္အတြင္း ေပ်ာက္သြားမယ္။ ေပ်ာက္သြားသူလဲ ထပ္ျဖစ္တတ္တယ္။ ကင္ဆာ ေျပာင္းဘို႔ ဆိုတာ ၃-၄ဝ ႏွစ္၊ ပ်မ္းမွ် ၁၅ ႏွစ္ ၾကာတယ္။ ၂ဝ% ျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆခ်က္တခု ရွိတယ္။ ေစာေစာသိလို႔ ေဆးကုတာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ အားလံုးေလာက္နီးနီး ေကာင္းတယ္။
ကာကြယ္နည္း
- တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးနည္းတာ၊
- အစာအာဟာရမျပည့္စံုတာ၊
- ေယာက္်ားေဖၚ မ်ားမ်ားထားတာ၊
- ဆက္ဆံရာမွာ (ကြန္ဒြမ္) မသံုးတာ၊
- စီးကရက္ ေသာက္တာေတြေၾကာင့္ ကင္ဆာအဆင့္ကို ပိုေရာက္ေစႏိုင္တယ္။
မိန္းကေလးတိုင္း ၉-၂၆ ႏွစ္ သမီး၊ တနည္းအားျဖင့္ လိင္မႈဆိုတာ မျဖစ္ေသးခ်ိန္ကတည္းက ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။ သားအိမ္ကင္ဆာကို ၇ဝ% ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံတာ ေစာေလေလ ျဖစ္ႏိုင္ေလဆိုတာ သတိထားပါ။ စိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈသာ ျပဳပါ။ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။ ကြ်န္ေတာ္က OG ေတာ့မဟုတ္ပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၆-၁-၂ဝ၁၆
၂ဝ-၇-၂ဝ၁၆
၃၁-၁ဝ-၂ဝ၁၆
No comments:
Post a Comment