ရန္ကုန္ သဃၤန္းကြ်န္း စံျပေစ်းအနီး ေရာင္ျခည္သစ္ ကုသိုလ္ျဖစ္ ေဆးခန္းေရွ႕တြင္ မိမိအမည္ကို ေခၚရန္ ေစာင့္ဆိုင္း ေနသူမ်ားထဲတြင္ အသက္ ၃၇ႏွစ္အရြယ္ မေက်ာ့ တေယာက္လည္း အပါအဝင္ျဖစ္သည္။
အသားျဖဴျဖဴ အနည္းငယ္၀ဖိုင့္ေသာ ခႏၶာကိုယ္ရိွၿပီး ေဝဒနာေၾကာင့္ မ်က္ႏွာက ႏြမ္းလ်ေနသည္။
မၾကာခဏ ယားယံသည့္ ေရာဂါခံစားရ၍ ေဆးခန္းျပရာမွ ဆီးခ်ိဳေ၀ဒနာျဖစ္ေနမွန္း သိခဲ့ရၿပီး ကုသမႈခံယူေနသည္မွာ ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ ရိွသြားၿပီ ျဖစ္သည္။
“က်မမွာ ဆီးခ်ိဳမ်ိဳးရိုးလည္း မရိွဘူး။ သူမ်ားေတြလို အခ်ိဳေတြ၊ လက္ဖက္ရည္ေတြကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ေသာက္ေလ့မရိွဘဲ ဆီးခ်ိဳျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ အံ့ၾသေနတာ”ဟုလည္း မေက်ာ့က ဆိုသည္။
ကူးစက္ ေရာဂါ မဟုတ္သည့္ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး၊ ႏွလံုးေရာဂါမ်ား အျဖစ္မ်ားလာျခင္းက စားသံုးဆီမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္မႈ ရိွေနေၾကာင္း ေဆးပညာရွင္တခ်ိဳ႕က သံုးသပ္လာၾကသည္။
“အရင္တုန္းက ေသြးတိုး ဆီးခ်ိဳဆိုရင္ သူေဌးေရာဂါေပါ့။ အရမ္း အဆီအစိမ့္ေတြ စားတဲ့သူေတြမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေယဘုယ် အားျဖင့္ သံုးသပ္တာေပါ့။ ေနာက္ပိုင္း လမ္းေဘးေစ်းသည္ေတြ၊ ဆိုက္ကားသမားေတြက အစ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ လာတယ္”ဟု အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ ေဒါက္တာ ေက်ာ္စြာဦးက ေျပာသည္။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ပြားပါက အျမင္အာရံု ဆံုးရံႈးျခင္း၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာဆိုင္ရာ ေလျဖတ္ေရာဂါႏွင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ပိတ္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း၊ ေျခပုပ္၍ ျဖတ္ေတာက္ပစ္ရျခင္း စသည့္ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္။
အိမ္ေထာင္သည္ ကေလးတေယာက္ အေမျဖစ္ေသာ မေက်ာ့တို႔ မိသားစု၏ အဓိက၀င္ေငြမွာ ရာသီေပၚပန္းမ်ားကို ေရာင္းရေငြျဖစ္သည္။
အသက္ ၁၄ႏွစ္အရြယ္ ကေလးတဦးအတြက္ ေက်ာင္းစရိတ္လည္းရိွေသာ သူတို႔မိသားစုသည္ ေခ်ာင္ေခ်ာင္ လည္လည္ ေနထိုင္စားေသာက္ေရး မလြယ္ကူေပ။
ေန႔စဥ္ စားေသာက္ရာတြင္ သံုးစြဲေသာ ဆီအမ်ိဳးအစားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပဲဆီ ရုိးရုိးသာ စားသုံးႏုိင္သည္ဟု မေက်ာ့က ေျပာသည္။
“ပဲဆီေပါ့၊ အရမ္း အေကာင္းႀကီးေတာ့ မသံုးႏိုင္ဘူး။ ပဲရိုးရိုးေပါ့။ တပိႆာ က်ပ္ ၂၀၀၀ ေပးရတယ္”ဟုလည္း သူက ေျပာျပသည္။
လက္ရိွတြင္ ေျမပဲ တပိႆာ ခန္႔မွန္းေျခ ၂၅၀၀ က်ပ္ က်သင့္ၿပီး ေျမပဲ တပိႆာကို ဆီႀကိတ္ပါက ဆီေလးဆယ္သား ခန္႔ရႏိုင္ေၾကာင္း ဆီလုပ္ငန္းရွင္မ်ားထံမွ သိရသည္။
အလုပ္သမား ခ၊ မီတာခ၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စရိတ္မ်ား ထည့္တြက္ပါက ပဲဆီစစ္စစ္ ရရိွရန္ တပိႆာလွ်င္ အရင္းအႏွီး က်သင့္ေငြမွာ ၅၅၀၀ က်ပ္နီးပါး ရိွသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္ထဲတြင္ ပဲဆီဟုဆိုကာ ေရာင္းခ်ေနေသာ ဆီမ်ား၏ ေစ်းႏႈန္းႏွင့္ ခ်ိန္ထိုး စဥ္းစားပါက ယင္းဆီမ်ား မွာ ပဲဆီ စစ္စစ္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
ေဒါက္တာ ေက်ာ္စြာဦးက “ဆီမသန္႔တဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာ မေကာင္းတဲ့ အဆီဓာတ္ေတြ မ်ားလာရင္၊ ေသြးထဲမွာ အဆီ ဓာတ္ေတြ မ်ားလာရင္ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာေတြက ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အသက္ငယ္ငယ္ နဲ႔ ျဖစ္ေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီေရာဂါေတြေၾကာင့္ အသက္တိုသြားႏိုင္တယ္”ဟု ေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္းသည္ ႏွစ္စဥ္ အျခားေသာ ေသဆံုးႏႈန္းမ်ား၏ ထက္ဝက္ေက်ာ္ ျဖစ္ေသာ ၅၉ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ရိွသည္။
မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားမွာ ေသြးတိုး၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳေရာဂါ၊ ကင္ဆာ၊ နာတာရွည္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ားျဖစ္သည္။
ေသြးတိုး၊ ႏွလံုး၊ ဆီးခ်ိဳႏွင့္ကင္္ဆာ ေရာဂါမ်ားျဖစ္ပါက ေရာဂါကို အျမစ္ျပတ္ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသ၍ မရႏိုင္ေတာ့ဘဲ ယင္းေရာဂါမ်ားႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ အသက္ဆံုးပါး သြားႏိုင္သည္။
မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားသည္ က်န္းမာေရးႏွင့္ မညီညြတ္ေသာ အစားအေသာက္မ်ား စားသံုးျခင္းႏွင့္ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈ နည္းျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ မညီညြတ္ေသာ အစားအေသာက္မ်ားသည္ ခ်ိဳလြန္း၊ ငန္လြန္း၊ အဆီမ်ားလြန္းေသာ အစားအေသာက္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာန မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ား ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းေရး ဌာနခြဲမွ ညႊန္ၾကားေရးမႉး ဦးျမင့္ေရႊက ေျပာျပသည္။
“အဆီလို႔ဆိုရင္ တိရစာၦန္က ထုတ္တဲ့ ဝက္ဆီ၊ အမဲဆီ၊ ေနာက္ စားအုန္းဆီလည္း ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေဆးပညာမွာ ျပည့္ဝဆီလို႔ ေခၚတယ္။ အဲဒီ ျပည့္ဝဆီေတြကို ေလွ်ာ့သံုးဖို႔ လိုတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ေရွာင္ရမယ္”ဟုလည္း ၎က ေျပာသည္။
ျပည့္ဝဆီမ်ားကို စားသံုးျခင္းေၾကာင့္ ေရရွည္တြင္ ေသြးတြင္း အဆီဓာတ္မ်ားကာ ေသြးေၾကာဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ား၊ အသည္း အဆီဖံုးျခင္း၊ ႏွလံုးေရာဂါႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါဆိုးမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြင္းက ကမၱာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႔(WHO) ၊ ကမၻာ့ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေဖာင္ေဒးရွင္း (WDF) ႏွင့္ က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီး ဌာနတို႔ ပူးေပါင္း ေကာက္ယူေသာ စစ္တမ္းအရ ျမန္မာ တႏိုင္ငံလံုးတြင္ ေသြးတြင္း အဆီမ်ားေနသူမွာ ၃၆ ဒသမ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွေၾကာင္း သိရသည္။
ဆီဟုဆိုလွ်င္ ကေလးမွအစ လူႀကီးအဆံုး မည္သူမွ် မကင္းႏိုင္ေပ။ ေန႔စဥ္စားသံုးေသာ အစာ အာဟာရမ်ားတြင္ အဆီဓာတ္ ပါဝင္သည္။ ထမင္းႏွင့္ ဟင္းကို အဓိက စားသံုးေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဟင္းခ်က္ရာတြင္ ဆီကို နစ္ေနေအာင္ သံုးတတ္ၾကသည္။
လမ္းေဘး စားေသာက္ဆိုင္အမ်ားစုႏွင့္ ျမန္မာ စားေသာက္ဆိုင္ တခ်ိဳ႕ကို ၾကည့္ပါကလည္း ငရုတ္ဆီေရာင္ ရဲရဲႏွင့္ ဆီျပန္ ဟင္းမ်ိဳးစံုမွာ ေနရာယူလ်က္။ ဆီကိုေရခ်ိဳး ေဆးရိုးမီးလံႈ ဆိုသည့္ ဆိုရိုးစကား အတိုင္းပင္။
ေစ်းကြက္ထဲက စားသုံးဆီ ဆိုတာ
စားသံုးဆီ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို အမွတ္တံဆိပ္ ကပ္ကာ ပါကင္ဘူးမ်ားျဖင့္ ေရာင္းခ်ျခင္းမ်ား ရိွသလို လက္လီဆိုင္မ်ားတြင္ ပဲဆီရိုးရိုး၊ ပဲဆီသန္႔၊ ရွယ္ပဲဆီ စသျဖင့္ ေရာေႏွာဆီ အမ်ိဴးမ်ိဳးကို ဒန္အိုး၊ ဒန္ခ်ိဳင့္မ်ားထဲထည့္ကာ ခြက္ျခင္ ေရာင္းခ်ျခင္းမ်ားလည္း ရိွသည္။
ဆင္းရဲမြဲေတမႈ ၂၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူအမ်ားစုသည္ ခြက္ျခင္ စနစ္ကိုသာ အားထားေနရဆဲ ျဖစ္ သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္ထဲတြင္ ေရာင္းခ်ေနေသာ စားသံုးဆီမ်ား၏ အရည္အေသြးကို သိရွိႏိုင္ရန္ လက္လီလက္ကား ေရာင္း ဝယ္ ေဖာက္ကားရာ ေညာင္ပင္ေလးေစ်းႏွင့္ လွည္းတန္းေစ်း အျပင္ဘက္တန္းမွ အိမ္ရွင္မအမ်ားစု ဝယ္ယူၾကေသာ တပိႆာ ၂၅၀၀ က်ပ္ ႏွင့္ တပိႆာ ၃၀၀၀ က်ပ္ တန္ ဆီနမူနာ ႏွစ္မ်ိဳးကိုယူ၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ဓာတ္ခြဲ ခန္း ၂ ခုသို႔ ပို႔ေဆာင္၍ ဓာတ္ခြဲ စမ္းသပ္ခဲ့သည္။
“ရလဒ္ေတြအရေတာ့ ေျမပဲဆီမစစ္ဘူး။ ေျမပဲဆီဆို သူ႔ Iodine Value (IV) က ၈၀ ကေန ၁၀၆ ျဖစ္ရမွာ။ အခုက ၆၀ ေက်ာ္ ပဲရိွတယ္ဆိုေတာ့ ေျမပဲဆီ မဟုတ္ဘူး”ဟု ဆီလုပ္ငန္းႏွင့္ ဆီထြက္ သီးႏွံဆိုင္ရာ အႀကံေပး အဖြဲ႕ တဖြဲ႕ ျဖစ္ေသာ Green Grain Group အဖြဲ႔မွ ဒါရိုက္တာ အႀကံေပးပညာရွင္ ဦးသန္းေဌးက ေျပာသည္။
မည္သည့္ဆီမ်ား ေရာစပ္ထားေၾကာင္း FAME Profile ဟုေခၚေသာ အေသးစိတ္ စစ္ေဆးမႈ ရလဒ္ အရ စားအုန္းဆီ တြင္ ပါဝင္ေသာ ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား လႊမ္းမိုးမႈရိွေနေၾကာင္း ဓာတ္ခြဲခန္းပညာရွင္ တစ္ဦးကလည္း ေျပာျပသည္။
ေရာေႏွာဆီ ျပႆနာ
ႏိုင္ငံတကာတြင္လည္း ေရာေႏွာဆီ(Blanded oil) ေစ်းကြက္ရိွၿပီး တြင္က်ယ္စြာ ေရာင္း၀ယ္ေနၾကေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ အဆိုပါ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား(Blanded oil law, labeling law)ျဖင့္ မွန္မွန္ကန္ကန္ လုပ္ကိုင္ ေနၾကျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဆီစက္လုပ္ငန္းကို ၁၅ ႏွစ္ခန္႔ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည့္ မႏၱေလးမွ ကိုေက်ာ္ဆန္းလင္း က ေျပာသည္။
ေရာစပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ဆီမ်ားသည္ ျပည္ပ နိုင္ငံမ်ားမွတင္သြင္းသည္ ျဖစ္ေစ ျပည္တြင္းထြက္ ဆီမ်ားပင္ ျဖစ္ေစ ေစ်းေပါၿပီး က်န္းမာေရး အႏၲရာယ္ရွိေသာ စက္မႈလုပ္ငန္းသံုးဆီမ်ား ပါဝင္ေနျခင္း၊ ျပည္တြင္းတြင္ ပ်က္စီးေနေသာ၊ ပုပ္ေနေသာ ဆီထြက္ သီးႏွံမ်ားကို ႀကိတ္ခြဲ ထုတ္လုပ္ထားေသာ ဆီမ်ား၊ နည္းစနစ္တက် သန္႔စင္ထားျခင္း မရွိေသာ ဆီမ်ား ပါဝင္ေနျခင္း၊ ေရာစပ္ရာတြင္ အပူခ်ိန္ျမင့္မားစြာ ေပး၍ ေရာစပ္ေနၾကျခင္းမ်ား (Over 90'C)၊ အနံ႔ (Artificial Flavor) ကို အခ်ိန္အဆ နွင့္ နည္းစနစ္ မွားယြင္းစြာ ေရာစပ္ေနၾကျခင္း၊ ထုတ္လုပ္သည့္ နိုင္ငံ၏ ေထာက္ခံခ်က္ မပါသည့္ အနံ႔ေဆးမ်ားကို အသံုးျပဳ ေရာစပ္ေနၾကျခင္း စသည့္အေၾကာင္းရင္းမ်ားေၾကာင့္ ေရာစပ္ အနံ႔သံုးဆီမ်ားသည္ က်န္းမာေရး အႏၲရာယ္ ရွိနိုင္ေၾကာင္းလည္း ကိုေက်ာ္ဆန္းလင္း က ဆက္ေျပာျပသည္။
ရန္ကုန္ လိႈင္ၿမိဳ႕နယ္ေန အိမ္ရွင္မတဦး ျဖစ္သူ မျဖဴျဖဴဇင္က “အညာက အသိတစ္ေယာက္ကို ဆံုဆီ ၁၀ ပိႆာ မွာလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ စားအုန္းဆီထည့္တဲ့ အဝါေရာင္ပံုးနဲ႔ ေရာက္လာတယ္။ ဆက္စပ္ ေတြးၾကည့္ေတာ့ ဒီပံုးေတြ အညာမွာ ေရာက္ေနတယ္ ဆိုကတည္းက သူတို႔ဒါေတြကို ေရာလို႔ေပါ့။ အဲဒါကို ေနာက္ပိုင္းက် ေၾကာက္လို႔ မစားေတာ့ဘူး”ဟု ေျပာသည္။
ဆံုဆီ ဆိုသည္မွာ ေျမပဲဆန္ကို သစ္သားဆံုျဖင့္ ႀကိတ္ခြဲၿပီး ရရိွလာေသာ ဆီျဖစ္သည္။
သစ္သားဆံုျဖင့္ ႀကိတ္ျခင္းသည္ သံဆံုျဖင့္ ႀကိတ္သလို အပူခ်ိန္မျမင့္၍ အေအးသား စနစ္ျဖင့္ႀကိတ္ခြဲ ရရွိေသာဆီ (Cold Press Oil) ဟူ၍ နိုင္ငံ အမ်ားအျပားတြင္ ေခၚဆိုၾကၿပီး က်န္းမာေရးနွင့္ အသင့္ေလ်ာ္ဆံုး ဆီႀကိတ္ နည္းလမ္းတခု ျဖစ္သည္။
ပံုမွန္ေျမပဲဆီ စစ္စစ္၏ အေရာင္အေသြးသည္ ျဖဴေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ အေရာင္ျဖစ္ၿပီး ေစ်းကြက္အတြင္း ေရာင္းခ်ေနေသာ ပဲဆီ မ်ားမွာ နႏြမ္းေရာင္ကဲ့သို႔ ဝါဝင္းေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
ထိုကဲ့သို႔ေရႊဝါေရာင္ ေတာက္ေနေသာ ဆီမ်ားသည္လည္း ေျမပဲဆီစစ္စစ္ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ဦးသန္းေဌးက ေျပာသည္။
“ေစ်းထဲမွာ ၾကည့္လိုက္လို႔ သိပ္ဝါေနတာႀကီးဆို ဒါ ပဲဆီ မဟုတ္ဘူး။ တခုခု ေရာထားတယ္”ဟုလည္း ၎က ေျပာဆို သည္။
သို႔ေသာ္လည္း လက္ရိွ အခ်ိန္တြင္ ျပည္တြင္းထုတ္ ပဲဆီ၊ ႏွမ္းဆီမ်ားကို ျပည္ပမွတင္သြင္းေသာ အျခား ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ ဆီမ်ားျဖင့္ ေရာေႏွာကာ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္းေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရိွရိွ လုပ္ေဆာင္ျခင္းသည္ ပံုမွန္ကိစၥတခု ျဖစ္ေနေၾကာင္း နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ LEI Wageningen တကၠသိုလ္ႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရတို႔ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ေသာ Business opportunities and food safety of the Myanmar edible oil sector စစ္တမ္းအရ သိရသည္။
အဆိုပါစစ္တမ္းသည္ ရန္ကုန္မွ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕အထိ တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းတာျဖင့္ ဆီစက္ရံုမ်ားသို႔ ကြင္းဆင္းကာ ေကာက္ယူ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ျမန္မာ့ရိုးရာ အစားအစာမ်ားျဖစ္ေသာ ငါးေျခာက္ဖုတ္၊ ပဲျပဳတ္ထမင္း ဆီစမ္း၊ လက္ဖက္သုပ္ စသည့္ အစားအစာ မ်ားကို စားရာတြင္ ပဲဆီ ႏွမ္းဆီ အန႔ံေလး ေမႊးေနမွပင္ သေဘာက်တတ္ၾကသည္။
ယင္းကို အခြင့္ေကာင္းယူကာ တခ်ိဳ႕က ေစ်းသက္သာေသာ စားအုန္းဆီထဲသို႔ ဓာတု အနံ႔မ်ားထည့္ကာ ပဲဆီဟု လိမ္ညာ ေရာင္းခ်လာခဲ့သည္။
မႏၱေလးၿမိဳ႕ရိွ အာရွသား ဆီစက္လုပ္ငန္းမွ ဦးသန္းလြင္က ဆီစက္လုပ္ငန္းလုပ္ရာတြင္ ကုန္ၾကမ္းခ၊ စက္လည္ရန္ အတြက္ မီတာခ၊ အလုပ္သမားခ စသည္ျဖင့္ ကုန္က်စရိတ္မ်ားရိွေၾကာင္း၊ အနံ႔ထည့္ပဲဆီ ေစ်းကြက္ ႀကီးထြားလာၿပီးေနာက္ မွန္မွန္ကန္ကန္ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်သူမ်ား တြက္ေျခမကိုက္ေတာ့၍ လုပ္ငန္း ရပ္ဆိုင္းသြားသူမ်ားလည္း ရိွေၾကာင္း ေျပာျပသည္။
“အရင္တုန္းက ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက ဆင္းရဲသားျပည္သူေတြ စားႏိုင္ေအာင္ စားအုန္းဆီကို သြင္းတာေပါ့ဗ်ာ။ အခုက ဆင္းရဲသားေတြက အဲဒီစားအုန္းဆီကို မစားေတာ့ဘူး။ အနံ႔ထည့္တဲ့ ဆီကို ပဲဆီဆိုၿပီး စားေနတာ”ဟုလည္း ၎က ဆက္ေျပာသည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ ဇူလိုင္လ အတြင္းက လားရိႈးၿမိဳ႕နယ္ စားသံုးသူေရးရာ ဦးစီးဌာနကလည္း ဆီထုတ္လုပ္ေနေသာ ေနရာမ်ား သို႔ ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးရာတြင္ အမွန္တကယ္ ဆီစက္ လည္ပတ္ ထုတ္လုပ္ေနျခင္းထက္ ပံုးဆီမ်ားကို မွာယူ၍ မိမိတို႔ ကိုယ္ပိုင္ အမွတ္တံဆိပ္ကပ္ ေရာေႏွာ ေရာင္းခ်ေနသည္ကို စစ္ေဆးေတြ႔ရိွရေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသးသည္။
ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးရာတြင္ ပါဝင္ေသာ လားရိႈးၿမိဳ႕နယ္ စားသံုးသူေရးရာ ဦးစီးဌာနမွ ဒုတိယ ျပည္နယ္ဦးစီးမႉး ဦးေဇာ္မင္းသန္း က “အဲဒီပဲဆီကို ဘယ္က ဝယ္သလဲဆိုေတာ့ မႏၱေလးက ဆီစက္ေတြကဝယ္ၿပီး သူတို႔ တံဆိပ္ကပ္ ျပန္ေရာင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕က် စားအုန္းဆီေတြ ဝယ္တယ္။ ဒီမွာစားဆီအေနနဲ႔ ျပန္ေရာင္းတယ္”ဟု ေျပာျပသည္။
ဓာတုပစၥည္းမ်ား အသံုးျပဳေန
ရန္ကုန္ၿမဳိ႕ရွိ ဓာတုပစၥည္း ကုန္ၾကမ္းမ်ား ေရာင္းခ်ေနေသာ ကုန္ေဈးတန္းတြင္ ဆီမခဲေဆးအျပင္ ပဲဆီ အနံ႔ဘူးမ်ားကိုလည္း ေရာင္းခ်ေနၾကသည္။
သၾကားနွင့္ ဆင္တူေသာ ဆီမခဲေဆးအမႈန္႔သည္ တေပါင္လွ်င္ ၁၃၀ဝ၀ က်ပ္ခန္႔ ေဈးရွိျပီး စားအုန္းဆီ တေပပါလွ်င္ ယင္း အမႈန္႔ ကို ထမင္းစားဇြန္း ၂ ဇြန္းခန္႔ ထည့္၍ ရေၾကာင္း ေရာင္းခ်သူက အညႊန္းေပးသည္။
ထို႔အျပင္ တရုတ္စာမ်ား ေရးထားေသာ ပဲဆီအနံ႔ ဘူးငယ္မ်ားကို ဂရိတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ပဲစိမ္းနံ႔၊ ပဲေလွာ္နံ႔ စသျဖင့္ အနံ႔အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ လည္းေကာင္း တလီတာလွ်င္ ၁၂၀ဝ၀ က်ပ္မွစ၍ ၁၄၀ဝ၀ ခန္႔အထိ ေရာင္းခ်လ်က္ ရွိသည္။
ယင္း ပါကင္ပိတ္ ပဲဆီအနံ႔ဘူးမ်ားကို ေဈးကြက္တြင္ လက္လီ ခြဲမေရာင္းပါ။ ေျမပဲဆီအတု ျပဳလုပ္ေရာင္းခ်သူမ်ားက ပါကင္ မဟုတ္ပါက အေရာအေနွာပါမည္ကို စိုးရိမ္ကာ မယံုၾကည္၍ ျဖစ္သည္။
ဓာတုပစၥည္းမ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ တရုတ္နိုင္ငံဘက္မွ ဝင္ေရာက္ျခင္းျဖစ္သည္။
ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ လက္လွမ္းမီသေရြ႕ လိုက္လံစံုစမ္းၾကည့္ေသာ ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ားတြင္ ယင္းဓာတုပစၥည္းမ်ားကို ဓာတ္ခြဲ စမ္းသပ္ ၍ မရသျဖင့္ ဓာတုကြ်မ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ားပင္ မည္သည့္ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း အေျဖ မထုတ္နိုင္ေပ။
“အနံ႔ဘူးဆို အနံ႔က ျပင္းလြန္းေတာ့ ေသခ်ာတာကေတာ့ ဒါကို ရႈမိရင္ ေရရွည္မွာ အဆုတ္တို႔၊ အသက္ရႈ လမ္းေၾကာင္း ေရာဂါတို႔ ျဖစ္လာနိုင္တယ္။ အဆုတ္ထဲ ယင္သြားျပီးရင္ ျပန္ထြက္ဖို႔ မလြယ္ဘူး”ဟု Green Grain Group အဖဲြ႔မွ ဒါရိုက္တာ အၾကံေပးပညာရွင္ ဦးသန္းေဌးက ေျပာသည္။
အစားအေသာက္ ပညာရွင္ ေဒါက္တာ စိုးခိုင္က စားသံုးဆီမ်ားကို သန္႔စင္ေစရန္ Solvent(အရည္ေပ်ာ္ေစသည့္ သတၱိ ရွိေသာ) ဓာတုပစၥည္းမ်ားကို သံုးရျပီး Hexane(အေရာင္အေသြး မရွိေသာ ဟိုက္ဒရိုကာဗြန္ ဓာတ္ေပါင္းရည္)ဆိုေသာ Solvent ကို အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကေၾကာင္း၊ Hexane သည္ ပင္ကိုအားျဖင့္ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္နိုင္ေသာ ဓာတ္ပစၥည္း တမ်ဳိး ျဖစ္ရာ စနစ္တက် မွန္ကန္တိက်စြာ အသံုးမျပဳလွ်င္ စားသံုးသူမ်ားကို ကင္ဆာေရာဂါမ်ဳိးစံု ျဖစ္ေစနိုင္ေၾကာင္း ေျပာသည္။
“အုန္းဆီ၊ စားအုန္းဆီ၊ ဟင္းရြက္ဆီခဲ (Magarine) ေတြက ျပည့္ဝဆီ (Saturated fats) ျဖစ္လို႔ အခန္းအပူခ်ိန္ ေအာက္ ေအးတဲ့ အေနအထားဆို အဆိုင္အခဲေတြ ျဖစ္ေနတတ္တယ္။ အဲဒီလို မျဖစ္ဖို႔ ခုနက ေျပာတဲ့ Solvent ေတြကို သံုးရတဲ့ အတြက္ ေရာဂါေတြ ျဖစ္လာနိုင္တယ္”ဟုလည္း ေဒါက္တာ စိုးခိုင္က ေျပာဆိုသည္။
ေဈးကြက္ထဲက ေဘးအနၱရာယ္
ကြန္ကရစ္ အၾကမ္းခင္းထားေသာ ရန္ကုန္ ဘုရင့္ေနာင္ ပြဲရံုေရွ့ လမ္းေပၚနွင့္ ေပ ၂၀ ခန္႔အက်ယ္ရွိ ေမွာင္ကုတ္ကုတ္ ပြဲရံုခန္း ထဲတြင္ ဆီခ်ဳိးမ်ားတက္ျပီး ညစ္ပတ္ေပေရေနေသာ တိုင္ကီမ်ားသည္ ဟိုတစု၊ ဒီတစု ျပန္႔က်ဲလ်က္ ရွိသည္။
မည္းညစ္ျပီး ဆီေခ်းမ်ား အထပ္ထပ္တက္ေနေသာ ယင္းတိုင္ကီမ်ားထဲတြင္ လူအမ်ားစု စားသံုးၾကသည့္ စားအုန္းဆီမ်ား ရွိေနသည္။
ျပည္တြင္းသို႔ တရားဝင္ ဝင္ေရာက္ေသာ စားအုန္းဆီမ်ား၏ အရည္အေသြးနွင့္ပတ္သက္၍ တင္သြင္းခြင့္ျပဳေသာ စီးပြား ေရးနွင့္ ကူးသန္း ေရာင္းဝယ္ေရး ဝန္ၾကီးဌာနနွင့္ တရားဝင္ တင္သြင္းေနေသာ ဆီကုန္သည္မ်ားက အျပည့္အဝ တာဝန္ ယူသည္ဟု ဆိုသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ ဆီကုန္သည္နွင့္ ဆီလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းမွ တြဲဖက္ အတြင္းေရးမႉး ဦးပိုင္ျဖိဳးသန္႔ က “Normal trade (တရားဝင္ လမ္းေၾကာင္း) နဲ႔ ဝင္တဲ့ဆီက အကုန္ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးျပီးမွ ဝင္တာ။ နိုင္ငံေတာ္လည္း အခြန္ရတယ္။ ျပည္သူေတြ အေနနဲ႔လည္း က်န္းမာေရး အာမခံခ်က္ရွိတယ္”ဟု ေျပာသည္။
သို႔ေသာ္နယ္စပ္မွ တရားမဝင္တင္သြင္းလာေသာ ဆီမ်ားသည္ အာမခံခ်က္မရွိသလို ျပည္တြင္းတြင္ မည္မွ်ပ်ံ့နွံ႔ ေရာင္းခ် ေနသည္ဆိုေသာ ကိန္းဂဏန္း အခ်က္အလက္လည္း မရွိေပ။
ထို႔အျပင္ ျပည္တြင္းတြင္ ေရာင္းခ်ေနေသာ စားသံုးဆီမ်ားနွင့္ ပတ္သက္၍ ျပည္သူမ်ား၏ က်န္းမာေရးအေပၚ မည္ကဲ့သို႔ သက္ေရာက္နိုင္ေၾကာင္း သုေတသန ျပဳလုပ္ထားေသာ စစ္တမ္းမ်ားလည္း ရွာမရပါ။
လက္ရွိအခ်ိန္ထိ စားသံုးဆီဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္း သတ္မွတ္ခ်က္နွင့္ စည္းမ်ဥ္း သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား မရွိသျဖင့္ စားသံုးဆီ မ်ား၏ အရည္အေသြးနွင့္ ေဘးအနၱရာယ္ ကင္းမႈအေျခေနကို မသိနိုင္ေၾကာင္း၊ အျခားေသာ ေဘးအနၱရာယ္ ကင္းရွင္းေရး ျပႆနာတရပ္မွာ ယခင္က ဓာတုဆီမ်ား သိုေလွာင္ထားေသာ ပံုးမ်ားျဖင့္ စားသံုးဆီမ်ားကို သယ္ယူ သိုေလွာင္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း Business opportunities and food safety of the Myanmar edible oil sector စစ္တမ္း အရ သိရသည္။
ယခင္က ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ Packing Material(ထုတ္ပိုးမႈ ပစၥည္းမ်ား) မလုပ္နိုင္သလို၊ နည္းပညာလည္း မတိုးတက္ ေသးေပ။ စားသံုးဆီ သယ္ယူသိုေလွာင္ရန္ ေပပါမ်ားကိုလည္း နိုင္ငံျခားမွ မွာယူသံုးစြဲျခင္း မျပဳနိုင္သျဖင့္ ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္ဆီ၊ အင္ဂ်င္ဝိုင္ စသည့္ လုပ္ငန္းသံုးရန္ သြင္းလာေသာ တိုင္ကီမ်ားကိုျပန္လည္ အသံုးျပဳရျခင္းမ်ားလည္း ရွိသည္။
ယင္း တိုင္ကီမ်ားကို ေရေဆး ေနလွန္းကာ ျပန္လည္ အသံုးျပဳေသာ္လည္း အလံုးစံု မသန္႔စင္နိုင္သျဖင့္ အလြန္ အနၱရာယ္ မ်ားေၾကာင္း ဆီထြက္ သီးနွံဆိုင္ရာ အၾကံေပး အဖဲြ႔တဖဲြ႔ ျဖစ္ေသာ Green Grain Group အဖဲြ႔မွ ဒါရိုက္တာ အၾကံေပး ပညာရွင္ ဦးသန္းေဌးက ေျပာသည္။
“အဲဒါက ပိုျပီး ေၾကာက္စရာ ေကာင္းတယ္။ အဲဒီထဲ ထည့္တဲ့ဆီေတြက Mineral oil ေခၚတာေပါ့။ ေရနံ၊ ဓာတုက ထြက္လာ တဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ အင္ဂ်င္ဝိုင္တို႔၊ ဘရိတ္ဆီတို႔၊ အဲဒီ ဆီေတြက ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ေျပာင္ေအာင္ ေဆးလို႔မရဘူး။ ေဆးရတာ လည္း အင္မတန္ခက္ခဲတယ္”ဟုလည္း ၎က ေျပာဆိုသည္။
တိုင္ကီ အစပ္ၾကားမ်ားထဲတြင္ ဆီအၾကြင္းအက်န္မ်ား ကပ္က်န္ေနနိုင္သည္။ ထိုတိုင္ကီထဲသို႔ စားသံုးဆီမ်ား ထည့္ပါက ဆီ ၂ မ်ဳိးမွာ ဓာတ္ျပဳမႈ ျမန္ဆန္ျပီး စားသံုးဆီထဲသို႔ ယင္းဓာတုဆီမ်ား ေပ်ာ္ဝင္သြားေၾကာင္း သိရသည္။
“အဲဒါေတြထဲကို လံုးဝ ထည့္မသံုးသင့္တာ။ ေရရွည္ဆို ဘာျဖစ္လာလဲဆို ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္ဆိုတာ Heavy Molecule ေတြ ဆိုေတာ့ ၾကာရင္ ကင္ဆာျဖစ္လာနိုင္တယ္”ဟု ဦးသန္းေဌးက ဆိုသည္။
ထို႔အျပင္ စားအုန္းဆီ ေပပါမ်ားကို နိုင္ငံျခားမွ တင္သြင္းလာျပီးေနာက္ ယင္းေပပါမ်ားကို အၾကိမ္ၾကိမ္ အသံုးျပဳျခင္း၊ ဆီ စက္ ရံုမ်ားတြင္ သိုေလွာင္ရာ၌ သံတိုင္ကီမ်ားျဖင့္ သိုေလွာင္ျခင္းမ်ားလည္းရွိရာ သံတိုင္ကီမွ အိုင္းယြန္း၊ ေကာ့ပါး ဓာတ္ မ်ားက ဆီနွင့္ ဓာတ္ျပဳလြယ္ျပီး ဆီထဲသို႔ တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာ္ဝင္လာနိုင္ေၾကာင္းလည္း သိရသည္။
၂၀၁၆ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၇ ရက္ေန့က ရခိုင္ျပည္နယ္ မင္းျပားျမိဳ႕နယ္ မင္းဘာၾကီး ရပ္ကြက္တြင္း ထမင္းေၾကာ္နွင့္ အစား အစာ တခ်ဳိ႔စားျပီး မူးေဝေအာ့အန္၍ ကေလး လူၾကီး ၆၀ ေက်ာ္ ေဆးရံုသို႔ အေရးေပၚ တက္ေရာက္ ကုသခံခဲ့ရသည္။
ထိုျဖစ္စဥ္ကို သက္ဆိုင္ရာက စံုစမ္းရာ အသံုးျပဳသည့္ဆီ မသန္႔ရာမွ ဆီေၾကာင့္ အစာအဆိပ္သင့္ျခင္း ျဖစ္ေပၚသည္ဟု ယူဆ ျပီး ယင္း ဆီေရာင္းခ်သည့္ ဆိုင္မ်ားအား ဆက္လက္ မေရာင္းခ်ရန္ ညႊန္ၾကားခဲ့သည္။
ထုတ္လုပ္ပံု အဆင့္ဆင့္ကေရာ သန္႔စင္ရဲ့လား
ပဲဆီ ထုတ္လုပ္ရာတြင္ ေျမပဲဆန္ကို ေရြးခ်ယ္ကာ ေရေနြးေငြ႔ျဖင့္ ေပါင္းျပီး ပထမအဆင့္ ၾကိတ္ေျခလိုက္သည္။
ျပီးေနာက္ Pre-press ျပဳလုပ္ၾကိတ္ခြဲကာ ဆီၾကိတ္စက္ထဲသို႔ ထည့္ျပီးေနာက္ ဆီသပ္သပ္၊ ေျမပဲဖတ္ သပ္သပ္ ထြက္လာ သည္။
ယင္းဆီမ်ားတြင္ အမႈန္အမႊားမ်ားပါလာသျဖင့္ Filter ျဖင့္ စစ္ယူျပီး ရလာေသာဆီမ်ားကို ပံုးသြတ္ကာ ပါကင္ ပိတ္ျပီး ေဈးကြက္တြင္းသို႔ ျဖန္႔ျဖူး ေရာင္းခ်ျခင္း ျဖစ္သည္။
ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ဆီစက္အမ်ားစုမွာ သန္႔စင္ျခင္းလုပ္ငန္းစဥ္ကို မျပဳလုပ္နိုင္ဘဲ ယင္းစနစ္အတိုင္း လုပ္ကိုင္ေနျခင္း ျဖစ္ သည္။
ေျမပဲဆန္၏ အရည္အေသြး၊ ေျမပဲ အေျခာက္ခံမႈ၊ ကုန္ၾကမ္း သိုေလွာင္မႈစနစ္ေပၚ အေျခခံ၍ ဆီ အရည္အေသြး ကြာျခား သည္။
ထို႔အျပင္ ေျမပဲ သိုေလွာင္ရာ ေနရာသည္ စိုထိုင္းဆရွိေနပါက ယင္းကို ၾကိတ္ခြဲရာတြင္ အာဖလာေတာက္စင္ မိႈဆိပ္မ်ား ရွိေနနိုင္ေၾကာင္း၊ ယင္းမိႈဆိပ္မွာ ျပင္းထန္ေသာ အဆိပ္တမ်ဳိးျဖစ္ျပီး ကင္ဆာေရာဂါ အထိ ျဖစ္ေစနိုင္ေၾကာင္း ဓာတ္ခြဲခန္း ပညာရွင္ တဦးက ေျပာသည္။
လက္ရွိေဈးကြက္တြင္ ပဲဆီ၊ နွမ္းဆီေဈးကြက္ က်ဆင္းရျခင္းသည္ ကုန္ၾကမ္းရရွိမႈ နည္းပါးလာျခင္း၊ ဆီထြက္သီးနွံမ်ား ကို နိုင္ငံျခား တင္ပို႔ခြင့္ျပဳလိုက္သျဖင့္ Export ေဈးနွင့္ယွဥ္ကာ ေဈးျမင့္ဝယ္ယူရျခင္း၊ ျပည္တြင္း ဆီစက္မ်ားသည္ မိရိုးဖလာ လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾက၍ ေခတ္မမီေတာ့ျခင္း၊ ျပည္ပမွ တံဆိပ္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ဆီမ်ား အေျမာက္အမ်ား ဝင္လာျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆီလုပ္ငန္းရွင္မ်ား ထံမွ သိရသည္။
ကုန္ၾကမ္း အေျခအေန
ဆီၾကိတ္ရာတြင္ အဓိက လိုအပ္ေသာ ေျမပဲဆန္၊ နွမ္းဆန္မ်ားကို၂၀၁၄ ခုနွစ္မွစကာ နိုင္ငံျခားသို႔ တင္ပို႔ခြင့္ ျပဳလိုက္ျပီး ေနာက္ Export ေဈးနွင့္ယွဥ္ကာ ဝယ္ယူရျပီး ေဈးနႈန္းမ်ား ျမင့္လာသည္။
အဓိက အားျဖင့္ ေျမပဲဆန္ကို တရုတ္ နိုင္ငံ၊ နွမ္းကို ဂ်ပန္၊ တရုတ္၊ ကိုရီးယား၊ အိနၵိယ နိုင္ငံမ်ားက အဝယ္မ်ားျပီး ျပည္ပ မွ ဝယ္ယူမႈအေပၚ မူတည္၍ ေဈးအတက္အက် ၾကမ္းေသာေၾကာင့္ ေတာင္သူမ်ားကလည္း ေျမပဲ အစိုက္ နည္းလာသည္။
မေကြးတိုင္းေဒသၾကီး ေတာင္သူလယ္သမား သမဂၢ အတိုင္ပင္ခံ ကိုေအာင္ေက်ာ္ေက်ာ္က ဆီထြက္သီးနွံ စိုက္ပ်ဳိးမႈ က်ဆင္း လာျခင္းသည္ ေျပာင္းလဲလာေသာ ရာသီဥတုနွင့္လည္း သက္ဆိုင္ျပီး မ်ိးေကာင္းမ်ဳိးသန္႔ မရရွိျခင္း ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။
“တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေတာင္သူေတြက နည္းပညာ အကူညီ၊ မ်ဳိးေကာင္းမ်ဳိးသန္႔ အကူအညီ မရေတာ့တာ ဒီေန့အခ်ိန္ထိပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္ ေျမပဲအစိုက္နည္းလာတယ္။ မေကြးတိုင္းဟာ ျမန္မာျပည္ရဲ့ ဆီအိုးၾကီးလို႔ ေျပာတာကေန မဟုတ္သလိုလို ျဖစ္ လာတယ္။ စိုက္တယ္ဆိုတာကလည္း ကုန္က်စရိတ္နဲ႔ ကာမိမွ စိုက္မွာေပါ့။ ရွင္းရွင္း ေျပာရရင္ ျမတ္မွ စိုက္မွာေပါ့” ဟု လည္း ၎က ဆိုသည္။
ဆီထြက္သီးနွံ ကုန္ၾကမ္းအတြက္ အဓိကက်ေသာ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရးနွင့္ ဆည္ေျမာင္း ဝန္ၾကီးဌာန အေနျဖင့္လည္း ျပည္တြင္း ဆီထြက္သီးနွံ စိုက္ပ်ဳိးမႈ တိုးတက္ေစရန္ အာရံုစူးစိုက္မႈ အားနည္းေနေသးသည္။
စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရးနွင့္ ဆည္ေျမာင္း ဝန္ၾကီးဌာနမွ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ လက္ေထာက္ အတြင္းဝန္ ဦးမ်ဳိးတင့္ထြန္း က “က်ေနာ္တို႔ ဝန္ၾကီးဌာန အေနနဲ႔ နွမ္းဘက္ကို နည္းနည္းေလး စိတ္ဝင္စားတဲ့သေဘာ ရွိတယ္။ ဘာလို႔လဲဆို သူက Export Demand တက္လာတဲ့ သေဘာရွိတယ္။ ကိုရီးယားနဲ႔ ဂ်ပန္နိုင္ငံကဆို ဝယ္ခ်င္တဲ့သေဘာ ကမ္းလွမ္း လာတာရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ နွမ္းဘက္ကို အာရံုေပး အေလးထားမယ့္ သေဘာေတာ့ရွိတယ္။ ရာသီဥတု အေျခအေနအရ တိုးခ်ဲ့နိုင္မႈ ရွိမရွိ ခ်ိန္ဆ ရဦးမယ္”ဟု ေျပာဆိုသည္။
ယင္းကဲ့သို႔ေသာ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဆီအိုးၾကီးဟု တင္စား ေခၚေဝၚရေသာ မေကြးတိုင္းအတြင္းမွာပင္ ဆီစက္ေပါင္း အၾကီး အေသး အလတ္ ၁၅၀ ခန္႔တြင္ အမွန္တကယ္ လည္ပတ္နိုင္ေသာ စက္ရံုမွာ ၃၅ ရာခိုင္နႈန္း ခန္႔သာ ရွိေၾကာင္း မေကြးတိုင္းေဒသၾကီး ဆီစက္လုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္း ဥကၠ႒ ဦးေနလင္းေအာင္ က ေျပာသည္။
မနၱေလးတိုင္းေဒသၾကီး အတြင္း ၂၀၁၃ -၂၀၁၄ ခုနွစ္ ေနာက္ဆံုး ေကာက္ယူထားေသာ စာရင္းမ်ားအရ လက္ရွိတြင္ ၈၀ ရာခိုင္နႈန္းနွင့္ ၉၀ ရာခိုင္နႈန္းၾကားရွိ ဆီစက္မ်ားမွာ ရပ္ထားရေၾကာင္း မနၱေလးတိုင္း ေဒသၾကီး ဆီကုန္သည္မ်ားနွင့္ ဆီ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းထံမွ သိရသည္။
ေဈးကြက္ထဲက ဆီေတြကို ဘယ္လိုစစ္ေဆး အေရးယူသလဲ
ေျမပဲဆီဟု တံဆိပ္ ကပ္ထားျပီး ေျမပဲဆီမဟုတ္ဘဲ စားအုန္းဆီနွင့္ အျခားစားသံုးဆီ အေရာမ်ားကို စစ္ေဆးေတြ႔ရွိရ၍ ေတာ္ဝင္နဒီ၊ Lucky ၊ SS၊ ေရႊမိုး၊ စိန္သရဖူ၊ စံထိပ္တန္း၊ ေရႊစင္၊ ေရႊကမၻာ၊ Family စသည့္ အမွတ္တံဆိပ္ ၁၈ မ်ဳိးကို ေဈးကြက္အတြင္းမွ အျမန္ဆံုးျပန္လည္ ရုပ္သိမ္းရန္နွင့္ ဆက္လက္ ထုတ္လုပ္ေနပါက အမ်ဳိးသား အစားအေသာက္ ဥပေဒ ပုဒ္မ (၂၈) ခ အရ အေရးယူသြားမည္ဟု က်န္းမာေရး ဝန္ၾကီးဌာနက ၂၀၁၅ ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၅ ရက္က ထုတ္ျပန္ ထား သည္။
ယင္းကဲ့သို႔ အမွတ္တံဆိပ္ကပ္ ပါကင္ဘူးမ်ားကို အေရးယူရ လြယ္ကူေသာ္လည္း ခြက္ျခင္ျဖင့္ ေရာင္းခ်ေသာ ဆီမ်ားကို စစ္ေဆး အေရးယူရာတြင္ အခက္ခဲရွိသည္ဟု ရန္ကုန္တိုင္းေဒသၾကီး စားသံုးသူေရးရာ ဦးစီးဌာနမွ တိုင္းဦးစီးမႉး ဦးျမင့္ခ်ဳိ က ေျပာသည္။
“Lose Cargo(အမွတ္တံဆိပ္ မပါေသာပံုးဆီ) ကိုလည္း FDA နဲ႔ေပါင္းျပီးေတာ့ ေဈးကြက္ထဲမွာ ၾကည့္တဲ့အခါ လူေတြ စားသံုးရန္ သင့္လား၊ မသင့္ဘူးလား၊ ေဘးဥပါဒ္ျဖစ္လား။ ျဖစ္နိုင္ရင္ေတာ့ ဒါမ်ဳိးေတြကို Action ယူသြားဖို႔ရွိတယ္”ဟု လည္း ၎က ေျပာျပသည္။
အဆိုပါကုန္ပစၥည္းသည္ စားသံုးသူ ထိခိုက္နစ္နာျပီး ေဈးကြက္တြင္ ဆက္လက္မျဖန္႔သင့္ဟု စားသံုးသူေရးရာ ဦးစီးဌာန က ဆံုးျဖတ္ပါက အရင္ဆံုး သတိေပးသည့္ အပိုင္းကို လုပ္ေဆာင္ေၾကာင္း ဦးျမင့္ခ်ဳိက ဆက္လက္ ေျပာဆိုသည္။
“ဒါမွမရရင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ သတိေပးတယ္။ ေဈးကြက္ထဲမွာရွိေနတဲ့ ပစၥည္းေတြ ျပန္သိမ္းခိုင္းတယ္။ နစ္နာမႈရွိခဲ့ရင္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးခိုင္းမယ္။ ဒီအပိုင္းေတြကိုေက်ာ္ျပီး သူက မလိုက္နာဘူးဆိုရင္ ဥပေဒအရ တရားစြဲျပီး အေရးယူမယ္”ဟု လည္း ၎က ဆိုသည္။
လက္ရွိ အခ်ိန္ထိ ေဈးကြက္အတြင္းမွ ဆီမ်ားကို စစ္ေဆးအေရးယူမႈ အပိုင္းအား ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္နိုင္ေသး ေၾကာင္း၊ ထို႔အျပင္ စားသံုးဆီဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္း သတ္မွတ္ခ်က္သည္လည္း အတည္မျပဳနိုင္ေသးေၾကာင္း၊ Food Adaptation law ကိုလည္း ေရးဆြဲေနဆဲျဖစ္ျပီး ယခုနွစ္ကုန္ပိုင္းမွသာ လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္နိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေနျပည္ေတာ္ အစားအေသာက္နွင့္ ေဆးဝါး ကြပ္ကဲေရး ဦးစီးဌာန(FDA)မွ ညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ုပ္ ေဒါက္တာ သန္းထြဋ္ က ေျပာသည္။
ဆီလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ပါက ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ စက္မႈၾကီးၾကပ္ လိုင္စင္နွင့္ စည္ပင္သာယာ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ ရွိထားရ မည္ျဖစ္ျပီး ေနာက္တဆင့္တြင္ FDA ေထာက္ခံခ်က္ ရယူထားရမည္ ျဖစ္သည္။
ခြက္ျခင္ ေရာင္းခ်သူမ်ားအေနျဖင့္ မည္သည့္ေနရာက ဝယ္ယူေၾကာင္း အေထာက္ထားေျပစာ (ေငြရွင္း ေဘာက္ခ်ာ) ရယူထားရန္လိုျပီး တာဝန္ရွိသူမ်ား စစ္ေဆးသည့္အခါ ယင္း အေထာက္အထားကို ျပသနိုင္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ရန္ကုန္ တိုင္း ေဒသၾကီး အစားအေသာက္နွင့္ ေဆးဝါး ကြပ္ကဲေရး ဦးစီးဌာန(FDA)မွ ညႊန္ၾကားေရးမႉး ေဒါက္တာ ေဒၚခင္ေစာလွ က ေျပာသည္။
ျပန္ေၾကာ္ဆီ နွင့္ ကင္ဆာ
ဆီကို ထပ္ခါထပ္ခါ အသံုးျပဳ ေၾကာ္ေလွာ္ျခင္းျဖင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစနိုင္ေသာ ဓာတု ဓာတ္ေပါင္းအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲ သြားနိုင္ေၾကာင္း သိရွိသူ နည္းပါးလွသည္။
ေျမာင္းဆီနွင့္ အၾကိမ္ၾကိမ္ အသံုးျပဳ ေၾကာ္ေလွာ္ေသာဆီတြင္ ခဲ၊ အာဆင္းနစ္နွင့္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစေသာ Dioxin ဓာတ္ ပါဝင္ျပီး ယင္းသည္ အျပင္းထန္ဆံုးေသာ ကင္ဆာျဖစ္ေစသည့္ ဓာတ္ျဖစ္ေၾကာင္း WHO က သတ္မွတ္ထားသည္။
အၾကိမ္ၾကိမ္ ျပန္လည္ျပဳလုပ္ထားေသာ ေျမာင္းဆီတြင္ Formaldetyde (ေဖာ္မလင္ ဓာတ္ပစၥည္း)နွင့္ Bleaching Agents (ခြ်တ္ေဆး ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား) ပါဝင္ ျဖစ္ေပၚလာျပီး စားသံုးမိပါက ေသြးျဖဴဥမ်ား ပ်က္စီးျခင္း၊ အစာေျခ လမ္းေၾကာင္း အဂၤါမ်ား၏ အေျမွးပါးပ်က္စီး၍ အစာအဆိပ္သင့္ျခင္း၊ ယင္းမွတဆင့္ ကင္ဆာျဖစ္ေစနိုင္ျခင္း၊ ခဲဓာတ္နွင့္ အာဆင္းနစ္ ဓာတ္ သည္ အခ်ိန္တိုအတြင္း အသည္းကို အဆိပ္သင့္ေစျပီး ကေလးမ်ားတြင္ ၾကီးထြားမႈေနွးေကြးျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္လာ နိုင္ေၾကာင္း အစားအေသာက္ ပညာရွင္ ေဒါက္တာ စိုးခိုင္က ေျပာသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္း ေျမာင္းဆီေခၚ ျပန္ေၾကာ္ဆီကို လြန္ခဲ့သည့္ ၅ နွစ္ခန္႔က မနၱေလးဘက္တြင္ စတင္သိရွိ ေဖာ္ထုတ္ နိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး ယင္းဆီမွာ နယ္စပ္လမ္းေၾကာင္းမွ ဝင္ေရာက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။
မနၱေလးတိုင္းေဒသၾကီး ဆီကုန္သည္မ်ားနွင့္ ဆီလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္း ဥကၠ႒ ဦးကိုၾကီး က “ေျမာင္းဆီ၊ ျပန္ေၾကာ္ ဆီ ဆိုတာ အသံုးျပဳျပီးသားေတြကို ျပန္ခ်က္ထားတဲ့ဆီ၊ သူ့ကို သံုးစြဲျခင္းအားျဖင့္ ကင္ဆာေတြဘာေတြ ျဖစ္ဖို႔ ေတာ္ေတာ္ေလး မ်ားတယ္”ဟု ေျပာသည္။
အဆိုပါ ေျမာင္းဆီဝင္ေရာက္လာသည့္ လမ္းေၾကာင္းကို စံုစမ္းရာ တရုတ္ျပည္ဘက္မွ ဝင္လာသည္ကို ေတြ႔ရွိရေၾကာင္း၊ ထို႔ေနာက္ မိုဘိုင္းတင္း(Mobile Team) ျဖင့္ စစ္ေဆး အေရးယူမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေသာေၾကာင့္ ဝင္ေရာက္မႈ အနည္းငယ္ ေလ်ာ့က်လာေၾကာင္းလည္း ၎က ဆက္ေျပာသည္။
ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ေစနိုင္ျပီး အနၱရာယ္ၾကီးေသာ ျပန္ေၾကာ္ဆီကို FDA ကလည္း တားျမစ္ထားသည္။
စားေသာက္ကုန္ လုပ္ငန္းမ်ားမွ ထြက္လာေသာ အသံုးျပဳျပီး ဆီမ်ားကို သီးသန္႔အမွတ္အသား ျပဳလုပ္ျပီး စနစ္တက် စြန္႔ပစ္ ရန္ လည္း ညႊန္ၾကား ထားသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ ဆီကုန္သည္နွင့္ ဆီလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းမွ တြဲဖက္ အတြင္းေရးမႉး ဦးပိုင္ျဖိုးသန္႔က “က်ေနာ္တို႔က ဒီလို သံုးတဲ့ ပံုစံေတြကအစ ေျပာင္းရမယ္။ တခ်ဳိ႔အေၾကာ္ဆိုင္ေတြ ၾကည့္လိုက္၊ ဆီက မည္းတူးေနေအာင္ ေၾကာ္တာ။ ဒီလိုမ်ဳိး လုပ္ရင္ေတာ့ ဘာဆီပဲစားစား ဒီလိုစားရင္ ေသမွာပဲ။ ဘယ္ေလာက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ ဆီျဖစ္ပါေစ၊ ဒီလိုမ်ဳိး သံုးေနရင္ေတာ့ အနၱရာယ္ရွိမွာပဲ”ဟု ေျပာဆိုသည္။
စားသံုးရန္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ ဆီအမ်ဳိးအစား ဆိုတာ
စားသံုးရန္ အသင့္ေလ်ာ္ဆံုး ဆီမွာ မျပည့္ဝဆီ အမ်ဳိးအစားျဖစ္ျပီး ေျပာင္းဖူး၊ ပဲပိစပ္၊ ေနၾကာ၊ မုန္ညင္း၊ အုန္းသီး၊ နွမ္း နွင့္ ေျမပဲ၊ ဖြဲနု တို႔မွ ရရွိေသာ ေနၾကာဆီ၊ ပဲပိစပ္ဆီ၊ မုန္ညင္းဆီ၊ သံလြင္ဆီ၊ အုန္းဆီ၊ ပဲဆီ၊ နွမ္းဆီ၊ ဖြဲနုဆီမ်ား ျဖစ္ သည္။
မနၱေလးတိုင္းေဒသၾကီး ဆီကုန္သည္မ်ားနွင့္ ဆီလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္း ဥကၠ႒ ဦးကိုၾကီးက “အဓိက ပဲဆီ၊ နွမ္းဆီက ျမန္မာတျပည္လံုးက ႀကိဳက္လည္း ႀကိဳက္တယ္။ နွစ္ေပါင္းရာခ်ီျပီး စားလာလည္း ဘာမွ အနၱရာယ္မရွိဘူး။ WHO က လည္း ဒီဆီေတြက က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တယ္၊ နွလံုး ေသြးတိုး မျဖစ္ဘူးဆိုတဲ့ ေထာက္ခံခ်က္ေတြ ရတယ္”ဟု ေျပာသည္။
လူဦးေရ တိုးပြားလာျပီး ကုန္ေဈးနႈန္း ၾကီးျမင့္လာေသာ ယေန့ေခတ္အခါတြင္ ပဲဆီ၊ နွမ္းဆီ စစ္စစ္မွာ လူတိုင္းစားနိုင္ သည့္ အရာ မဟုတ္ေတာ့ေပ။
ျမန္မာနိုင္ငံ ဆီကုန္သည္နွင့္ ဆီလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းမွ ရရွိေသာ စာရင္းမ်ားအရ ျမန္မာနိုင္ငံသား ၁ ဦးသည္ ၁ နွစ္လွ်င္ ဆီ ၆ ပိႆာနႈန္း သံုးစြဲရာ၊ ျပည္တြင္းလိုအပ္ခ်က္ တန္ခ်ိန္ ၆ သိန္း ေက်ာ္၊ ဟိုတယ္၊ စားေသာက္ကုန္ စသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား အပါအဝင္ ၁ နွစ္လွ်င္ ဆီလိုအပ္ခ်က္မွာ တန္ခ်ိန္ ၁ သန္း ခန္႔ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
ျပည္တြင္းမွ ပဲဆီ ထုတ္လုပ္နိုင္မႈသည္ တန္ခ်ိန္ ၃ သိန္းခန္႔၊ နွမ္းဆီ၊ ေနၾကာဆီ အပါအဝင္ အျခားဆီ ထုတ္လုပ္နိုင္မႈ သည္ တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္း၊ စုစုေပါင္း တန္ခ်ိန္ ၄ သိန္းခန္႔သာ ထုတ္လုပ္နိုင္၍ ျပည္ပမွ နွစ္စဥ္ တန္ခ်ိန္ ၆ သိန္း ခန္႔ တင္သြင္းေနရ သည္။
စားအုန္းဆီ တင္သြင္းခဲ့သည္မွာ စစ္အစိုးရလက္ထက္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္သည္။
ဝင္ေငြ၊ ထြက္ေငြ မမွ်တေသာ အေျခခံ လူတန္းစားမ်ားအတြက္ ေဈးနႈန္းခ်ဳိသာေသာ စားအုန္းဆီသည္ ပစ္မွတ္တခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။
လက္ရွိတြင္လည္း စားအုန္းဆီသည္ ျပည္တြင္း ဆီေဈးကြက္၏ ၉၀ ရာခိုင္နႈန္း နီးပါးကို ရယူထားနိုင္သည္။
ရန္ကုန္တိုင္းေဒသၾကီး စားသံုးသူေရးရာ ဦးစီးဌာနမွ တိုင္းဦးစီးမႉး ဦးျမင့္ခ်ဳိက “နိုင္ငံအတြက္ လိုေနတဲ့ စားသံုးဆီကို ျဖည့္ဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးက စားအုန္းဆီပဲ။ ေဈးနႈန္းအရေရာ၊ က်ေနာ္တို႔က စားအုန္းဆီမွ တင္သြင္းခြင့္ ျပဳထားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဘယ္ဆီျဖစ္ျဖစ္ တင္သြင္းခြင့္ျပဳထားတယ္။ ေဈးနႈန္းအရ ျဖန္႔ခ်ိဖို႔ အသင့္ဆံုးက စားအုန္းဆီ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ စားအုန္းဆီပဲ ေပးသြင္းတယ္”ဟု ေျပာသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ တင္သြင္း ေရာင္းခ်ေနေသာ စားအုန္းဆီမ်ား ၏ အနိမ့္ဆံုး အရည္အေသြးကို (Cloud Point) CP 8 ဟု သတ္မွတ္ထားသည္။
ယင္းအမွတ္ထက္ ျမင့္ပါက စက္မႈကုန္ၾကမ္း အျဖစ္သာ အသံုးျပဳသင့္ျပီး လက္ရွိ ေဈးကြက္ထဲတြင္ CP 8 နွင့္ CP 6 ကို တင္သြင္းမႈ မ်ားေၾကာင္း စားအုန္းဆီ တင္သြင္းေရာင္းခ်ေသာ လုပ္ငန္းရွင္ တဦးထံမွ သိရသည္။
ဥပေဒဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈလည္းရွိ
ေရာေနွာဆီမ်ားနွင့္ပတ္သက္၍ အေရးယူမႈအပိုင္းတြင္ FDA နွင့္ စားသံုးသူ အကာအကြယ္ ေပးေရး ဥပေဒၾကား အျငင္း ပြားစရာလည္း ျဖစ္ေနသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ အစားအေသာက္နွင့္ ေဆးဝါး ကြပ္ကဲေရး ဦးစီးဌာန(FDA) က မည္သည့္ ပစၥည္း၊ ဆီ အမ်ဳိးအစားမ်ားနွင့္ ေရာေနွာေၾကာင္း အာဟာရ တန္ဖိုး စာရင္း Nutrition Fact တြင္ တရားဝင္ေဖာ္ျပပါက ေရာေနွာခြင့္ ျပဳထားသည္။
စားသံုးသူ အကာအကြယ္ ေပးေရး ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၀ (စ) တြင္ အမ်ဳိးအစားတူ အရည္အေသြးနိမ့္ ကုန္စည္ကို ေရာေနွာ ေရာင္းခ်ျခင္းနွင့္ အမ်ဳိးအစားမတူ စားသံုးရန္ မသင့္ေသာ ကုန္စည္ကို ေရာေနွာ ေရာင္းခ်ျခင္းျဖင့္ စားသံုးသူအား လိမ္လည္ လွည့္ျဖားျခင္း မျပဳရန္ တားျမစ္ထားသည္။
တားျမစ္ခ်က္အား ခ်ဳိးေဖာက္ေၾကာင္း ျပစ္မႈထင္ရွား စီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ၃ နွစ္ထက္မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ က်ပ္ သိန္း ၅၀ ထက္ မပိုေသာ ေငြဒဏ္ ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ နွစ္ရပ္လံုးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ျခင္းခံရမည္ဟု ျပ႒ာန္းထားသည္။
ယင္းစားသံုးသူ အကာအကြယ္ ေပးေရး ဥပေဒကိုလည္း အသစ္ျပန္လည္ ေရးဆြဲေနေၾကာင္း သိရသည္။
“အဓိကက စားသံုးဆီကို ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္တဲ့အေျဖက စကားေျပာတယ္”ဟု ယခင္က ဗဟိုတရားရံုး ေရွ့ေန တဦး ျဖစ္ျပီး လက္ရွိ ဥပေဒပညာရပ္ ဆိုင္ရာ စာေရးဆရာ ဦးေနမင္းက ေျပာသည္။
အမ်ဳိးအစားနွစ္ခု ေရာေနွာရာတြင္ က်န္းမာေရးကို မထိခိုက္ေစနိုင္ေၾကာင္း တိက်သည့္ ဓာတ္ခြဲခန္း အေျဖထြက္ပါက ေရာေနွာျခင္းသည္ ျပႆနာ မရွိနိုင္ေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ စားသံုးရန္ မသင့္ေလ်ာ္ဘဲ လူကို အနၱရာယ္ ျဖစ္ေစနိုင္ေသာ ေရာေနွာျခင္းကိုမူ ခြင့္မျပဳသင့္ေၾကာင္း ၎က ဆက္ေျပာသည္။
မည္သည့္ စားေသာက္ကုန္ ပစၥည္းမဆို ပါဝင္ပစၥည္းမ်ားကို ပါကင္ေပၚတြင္ ေဖာ္ျပရန္လိုေၾကာင္း၊ စားသံုးဆီမ်ား တြင္ လည္း မည့္သည့္ဆီ အမ်ဳိးအစားမ်ား ေရာေနွာထားေၾကာင္း စံနႈန္းသတ္မွတ္ကာ တိတိက်က် ေဖာ္ျပျပီး ေရာင္းခ်ပါက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ဦးေနမင္းက ေျပာသည္။
“အဲဒီစံနႈန္း သတ္မွတ္ခ်က္ကို စားေသာက္ကုန္ စစ္ေဆးတဲ့အဖဲြ႔ေတြက ေထာက္ခံတယ္၊ အတည္ျပဳတယ္ဆိုတဲ့ ေထာက္ခံ ခ်က္ လက္မွတ္။ အဲဒီ သက္ေသခံ လက္မွတ္ေလးလည္းပါရင္ အေကာင္းဆံုး၊၊ ထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ ေဈးကြက္မွာလည္း စားသံုးသူ ေတြအတြက္ စိတ္ခ်ရတဲ့ အေနအထားရွိမွာေပါ့”ဟုလည္း ဦးေနမင္းက ေျပာဆိုသည္။
ယင္းကဲ့သို႔ စိတ္ခ်ရေသာ ထုတ္လုပ္မႈပံုစံကို ေသခ်ာစြာ မလုပ္ေဆာင္နိုင္သမွ် ကာလပတ္လံုး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ မေက်ာ့ တို႔လို လူေပါင္းမ်ားစြာထံသို႔ ေရာဂါမ်ဳိးစံုက မဖိတ္ေခၚဘဲ ေရာက္လာေနဦးမည္သာ။ ။
(သက္ထားေဆြသည္ အလြတ္ သတင္းေထာက္ တဦးျဖစ္ၿပီး ယခု ေဆာင္းပါးကို ကုိယ္တိုင္ ကြင္းဆင္းေလ့လာ၍ Investigative Reporting ေရးသား တင္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၅ - ၂၀၁၆ အေျခအေနမ်ားကို အဓိက ေလ့လာ ေရးသား ထားျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ယခု ေဆာင္းပါးကို အပိုင္း ၃ ပုိင္းခဲြၿပီး ဧရာဝတီသတင္းဌာန အြန္လိုင္းစာမ်က္ႏွာတြင္ ေဖာ္ျပၿပီး ျဖစ္ပါသည္)
No comments:
Post a Comment