ျမန္မာ့စီးပြားေရး စဥ္းစားဆင္ျခင္စရာမ်ား (၁)

Published on October 8, 2012 by ေနသြင္    

ျမန္မာ့အစိုးရက စီးပြားေရးကို ဖြင့္လုိက္ပါျပီ။ နုိ္င္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံသူေတြကလည္း ေစာင့္ရတာကို စိတ္မ႐ွည္နိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ အရင္ဆံုး ျမန္မာ့စီးပြားေရးအေျခအေနကို ဓမၼဓိဌာန္ က်က်ၾကည့္ဖို့ လိုလာပါတယ္။

(၁) ျမန္မာျပည္ အာ႐ွက်ားျဖစ္မယ္ဆုိတာ တကယ္လား။

ဇြတ္ မယံုလုိက္ပါနဲ့။ အာ႐ွက်ားျဖစ္သြားတဲ့ နုိင္ငံေတြရဲ့ စီးပြားေရးကို ၾကည့္လုိက္ရင္ ျမန္မာျပည္လိုမ်ဳိး  ဓာတ္ေငြ့ေရာင္း၊ စိုက္ပ်ဳိးေရးထုတ္ကုန္ေတြေရာင္း၊ ကၽြန္းသစ္၊ ေက်ာက္စိမ္းနဲ့ တြင္းထြက္ေတြ ေရာင္းတဲ့ နိုင္ငံေတြ မဟုတ္ၾကပါဘူး။

မနွစ္တုန္းက ျမန္မာျပည္ရဲ့ နိုင္ငံျခားပို့ကုန္ေတြကို ၾကည့္လုိက္ရင္ ဆုိခဲ့တဲ့က႑ေတြက ရတဲ့ ၀င္ေငြက ၈၀ ရာခုိင္နႈန္း႐ွိပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္နွစ္အတြင္း နိုင္ငံျခား ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြကို ၾကည့္လုိက္ရင္လည္း ေရနံ၊ ဓာတ္ေငြ့၊ သတၱုတူးေဖာ္ေရးက႑ေတြမွာ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈကပဲ နုိင္ငံျခားတုိက္႐ုိက္ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈစုစုေပါင္းရဲ့ ၉၀ ရာခုိင္နႈန္းျဖစ္ေနပါတယ္။ အခုတခါ ျမန္မာနဲ့ အေနာက္နုိင္ငံေတြၾကားမွာ ျပန္လည္ သင့္ျမတ္သြားၾကျပန္ေတာ့ ေစာေစာက က႑ေတြက အရင္ထက္ေတာင္ စန္းပြင့္လာဖို့ ႐ွိပါတယ္။

ဒီနွစ္အေစာပိုင္းမွာပဲ အစိုးရသစ္က ေရနံနဲ့ ဓာတ္ေငြ့ လုပ္ကြက္ ၁၀ ခုကို လုပ္ကိုင္ခြင့္ေတြ ခ်ေပးခဲ့သလို ေနာက္ထပ္ ၂၃ ကြက္မွာ လုပ္ကိုင္မယ့္ သူေတြကို ဖိတ္ေခၚေနပါတယ္။ သတၱုတူးေဖာ္ျခင္းလုပ္ငန္းနဲ့ စုိက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ခ်ေပးေနတာ ႐ွိပါတယ္။ တယ္လီကြန္ျမူနေကး႐ွင္းနဲ့ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြမွာ စိတ္၀င္စားမႈ တခ်ို့႐ွိနိုင္ေပမယ့္ နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံသူေတြ အဓိက မ်က္စိက်မယ့္ က႑က သဘာ၀သယံဇာတေတြကို ထုတ္ယူတဲ့က႑ (extractive industries) ေတြပဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ ေစာေစာက အာ႐ွက်ားကိစၥကို ျပန္ေကာက္ရရင္ ျမန္မာျပည္နဲ့ ေျပာင္းျပန္ပါ။ အာ႐ွက်ားနိုင္ငံေတြဟာ သဘာ၀သယံဇာေတြ ဆင္းရဲၾကပါတယ္၊ ဖြ့ံျဖိုးေရးအတြက္ ပို့ကုန္ဦးစားေပးထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္းေတြအေပၚမွာပဲ မွီခိုၾကပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက အာ႐ွက်ားေတြ စီးပြားေရးေကာင္းလာဲ့ အခင္းအက်င္းကလည္း အခုနဲ့ မတူပါဘူး။ ပို့ကုန္ေလာကမွာ အခုေလာက္ အျပိုင္အဆုိင္မျဖစ္ေသးပါဘူး၊ ကုန္ပစၥည္းေတြကို စားသံုးမႈနႈန္းျမင့္တဲ့ အေနာက္နုိင္ငံေတြကို တင္ပို့ၾကပါတယ္။ အခုေတာ့ အာ႐ွက်ားေတြ ပို့ကုန္တင္ပို့ခဲ့တဲ့ အဲဒီအေနာက္နိုင္ငံေတြ ကိုယ္တုိင္မွာလည္း ကမၻာစီးပြားေရးပ်က္ကပ္ရဲ့ ဂယက္ထဲမွာ အသဲအသန္ ႐ုန္းကန္ေနရပါတယ္။

ပိုဆုိးတာက ျမန္မာျပည္လိုမ်ဳိး သဘာ၀သယံဇာတေတြ အဓိက တင္ပိုတဲ့ နိုင္ငံေတြမ်ဳိးမွာ အာ႐ွက်ားေတြလိုမ်ဳိး စီးပြားေရး ျမန္ျမန္ တုိးတက္သြားဖို့ လမ္းမ႐ွိပါဘူး၊ အဓိက ျပဿနာကေတာ့ စီးပြားေရးေလာကမွာ ဒတ္ခ်္ေရာဂါ ( Dutch Disease)  လို့ ေခၚၾကတဲ့ သဘာ၀သယံဇာတ ထုတ္ယူတဲ့ အပိုင္းကိုု တဖက္သတ္ေဇာင္းေပးလြန္းျပီး တျခားထုတ္လုပ္မႈက႑ေတြမွာ အညီအမွ် ရင္းနွီးျမႈပ္နွံတာ မလုပ္တဲ့ ျပဿနာေၾကာင့္ပါ။ ေျပာရရင္ အခုေတာင္မွပဲ ျမန္မာျပည္မွာ ဒတ္ခ်္ေရာဂါ ခံစားေနရပါျပီ။ ေ႐ွ့လာမယ့္ နွစ္ေတြမွာလည္း တုိင္းျပည္စီးပြားေရးမွာ မအီမသာျဖစ္ေအာင္ အဲဒီေရာဂါက တဆစ္ဆစ္ကိုက္ခဲဖုိ့လည္း ႐ွိပါတယ္။

သဘာ၀သယံဇာတေတြကို တင္ပို့တဲ့အတြက္ နုိင္ငံျခားေငြနဲ့ လဲတဲ့ေနရာမွာ ျမန္မာက်ပ္ေငြ တန္ဖိုးေတြ ျမင့္တက္ဖို့ (ေငြမာဖို့) အေၾကာင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ျပန္ၾကည့္ရင္ ၂၀၀၇ ခုနွစ္တုန္းက အေမရိကန္ တေဒၚလာကို ျမန္မာက်ပ္ေငြ ၁၄၀၀ ႐ွိခဲ့ရာကေန ၂၀၁၁ ခုနွစ္က်ေတာ့ တေဒၚလာကို ၇၀၀ က်ပ္ ျဖစ္သြားပါတယ္။  ျပုျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ၾကီးမားတဲ့ အခက္အခဲကို ျပပါဆုိရင္ ျမန္မာက်ပ္ေငြမာေနတဲ့ ကိစၥကို ျပရမွာပါပဲ။

ျမန္မာက်ပ္ေငြက မာသေလာက္၊ ကုန္စည္နဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈမွာ အေထြေထြစရိတ္ေတြ (transaction costs) ေတြက ျမင့္မား၊ အေျခခံအေဆာက္အဦပိုင္းကလည္း ဆုိး႐ြားတဲ့ ျမန္မာျပည္လို နိုင္ငံမ်ဳိးအတြက္ နိုင္ငံတကာနဲ့ ယွဥ္ျပိုင္ရတဲ့ အခါမွာ အာ႐ွက်ားေတြရဲ့ ေျခရာကို နင္းနုိင္ဖို့ အခက္အခဲေတြ အမ်ားၾကီး႐ွိေနပါဦးမယ္၊၊

(၂) ျမန္မာျပည္မွာ နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြလိုအပ္ေနတယ္၊ အခုခ်က္ခ်င္းလိုအပ္ေနတယ္ တကယ္လား။

ဒီကိစၥက ႐ွႈပ္ေထြးပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ထဲကို ၀င္လာမယ့္ နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြက တကယ္လိုအပ္ေနတဲ့ ေနရာကို မ၀င္ဘဲ၊ သဘာ၀သယံဇာတ က႑ဆီကိုပဲ တန္းသြားၾကဖို့က မ်ားပါတယ္။ ဒီလို နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈမ်ဳိးက အလုပ္အကို္င္အခြင့္အလမ္းေတြ ဖန္တီးေပးနိုင္ေတာ့ မွာမဟုတ္ပါဘူး၊ ဒီိလို နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈမ်ဳိး၀င္လာရင္ အဓိက အက်ဳိးျဖစ္မွာက အစိုးရျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက ျပဿနာက ျမန္မာအစိုးရဆုိတာကလည္း တခ်ဳိ့နိုင္ငံေတြမွာလိုပဲ သဘာ၀သယံဇာက ရတဲ့ ေငြကို အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းတဲ့ နုိင္ငံျခား ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ မစြံတာပါ။

ဒီလို အေျခအေနေတြ ႐ွိေနေပမယ့္  ၾကည့္ရတာ ေ႐ြွႊျမို့ေတာ္မွာေတာ့ နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈ ညီမွ်ျခင္း ဖြံ့ျဖိုးမႈဆုိတဲ့ စဥ္းစားခ်က္ေတြက ပလူပ်ံေနပံံုရပါတယ္။ ဒီကိစၥက မမွန္ရံုတင္ မကပါဘူး။ နိုင္ငံျခားတုိက္႐ုိက္ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြဆုိတာ ဘယ္ေနရာမွာ နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံသလဲ ဆုိတဲ့အေပၚမွာ မူတည္ျပီးေတာ့ အက်ဳိးရလဒ္ခ်င္းကလည္း မတူျပန္ပါဘူး။ စီးပြားေရးမွာ ခ်င္ခ်င္းလက္ငင္း အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြ ႐ွိပါတယ္။  နည္းပညာနဲ့ အတတ္ပညာေတြကို လြွႊဲေျပာင္းေပးမယ့္ နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြက အက်ဳိးျဖစ္သေလာက္၊ သဘာ၀သယံဇာတေတြမွာ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံတာေတြကေတာ့ ဆုိးက်ဳိးေပးတတ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲလို့ ေမးရင္ ထုတ္ေရာင္းေနတဲ့ သဘာ၀သယံဇာတေတြက ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္မရနိုင္ေတာ့မယ့္ အရင္းအျမစ္ေတြ (non-renewable assets) ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ အစိုးရအေနနဲ့ သဘာ၀သယံဇာတက ရတဲ့ ေငြကို အက်ဳိး႐ွိ႐ွိ၊ နည္းလမ္းတက် ရင္းနွီးျမႈပ္နွံဖို့ အစြမ္းအစမ႐ွိေသးတဲ့ အခုလို အခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္မရနိုင္ေတာ့မယ့္ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ေတြကို အလ်င္စလို ထုတ္မေရာင္းတာက ပိုျပီးေကာင္းပါတယ္။ သဘာ၀သယံဇာတ ထုတ္ယူေသာ လုပ္ငန္းပြင့္လင္းျမင္သာမႈ သေဘာတူညီခ်က္ Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) ကို ျမန္မာအစိုးရက လက္ခံဖို့ ေျခလွမ္းေတြ လွမ္းလာတာလည္း ေကာင္းပါတယ္။ ဒီလို ျဖစ္လာရင္ သဘာ၀သယံဇာတထုတ္ယူတဲ့ ကိစၥ၊ သဘာ၀သယံဇာတက ရတဲ့ ေငြေတြနဲ့ ပတ္သက္လာရင္ လူထုအေပၚ တာ၀န္ခံမႈေတြ ႐ွိလာနုိင္ပါတယ္။ အဂတိလိုက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးမွာ အေထာက္အပံ့ ျဖစ္လာနုိင္ပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈလည္း ႐ွိလာနိုင္ပါတယ္။ နိုင္ငံပုိင္ဘ႑ာ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈရန္ပံုေငြ (sovereign wealth funds) ဆုိတာ ဘက္စံုစီးပြားေရးဖြံ့ျဖိုးတိုးတက္မႈအတြက္ အစားထုိးစရာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္အတြက္ေျပာရရင္ သဘာ၀သယံဇာတထုတ္ယူတဲ့ က႑ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈ(primary sector investment) ဆုိတာကို  အရမ္းၾကီး ဖုတ္ပူမီးတုိက္ မလုပ္တာက ပိုျပီး အက်ဳိးမ်ားဖုိ့႐ွိပါတယ္။

(ဆက္ပါမည္)

Foreign Policy မဂၢဇင္းတြင္ JARED BISSINGER  ေရးသည့္ သံုးသပ္ခ်က္ Think Again: Burma’s Economy  ေဆာင္းပါးကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ပါသည္။