By ခရစၥတီယန္ ၀ယ္လ္ဇယ္
အာဏာပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ား ရွင္က်န္မႈသည္ လူထုေတြကို ဖိႏွိပ္ဖို႔ အီလစ္တို႔ ေရြးခ်ယ္ျခင္း၊ မေရြး ခ်ယ္ျခင္းအေပၚ ခပ္ရိုးရိုး ေမးခြန္းတရပ္ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ တဖန္ အီလစ္မ်ားႏွင့္ လူထုတို႔အတြင္း အင္အားစုမ်ား ခ်ိန္ခြင္လွ်ာက ဤကိစၥကို သက္ေရာက္ ရိုက္ခတ္ျပန္ပါေသးသည္။
ထိုခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မွ်ေျခက အခ်ိန္ကာလအေပၚ ေျပာင္းလဲသြားေစသည္။ အနီးဆံုး ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းလိႈင္း ခပ္ႀကီးႀကီးထဲ၌ လူထုပါဝင္ေရြ႕လ်ားမႈ သက္ေရာက္ခ်က္တို႔ ေတြ႔ရ၏။ လူေတြၾကားထဲ ကိုယ္ပိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ား အေေပၚ ဂရုျပဳ အာရံုစိုက္မႈ ႀကီးထြားအားေကာင္းလာျခင္းက လႈံ႔ေဆာ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေကာင္းစြာ စုစည္းႏိုင္ၿပီး မွန္မွန္ႀကီးမားလာေသာ အင္အားျပည့္လူေတြက လူထုျဖစ္လာသည္။
ထိုလူထုအတြက္ ထိုလူထုကပဲ လႈံ႔ေဆာ္ေစ့ေဆာ္ေပးသည္။ ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း၏ အဓိကအက်ိဳးဆက္ သက္ေရာက္မႈမွာ အီလစ္ေတြ ဒီမိုကေရစီကို လက္ခံလာေအာင္ လုပ္ဖို႔မဟုတ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ဤအခ်က္ကပဲ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျဖစ္လာေစေရး သာမန္လူတို႔၏ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရည္ႏွင့္ ဆႏၵျပဳ ေဆာင္ရြက္ခ်က္တို႔ကို တိုးပြား ႀကီးမားေစျပန္ပါ၏။
ဘြိဳက္ခ္စ္၏ ေကာင္းစြာ ရွင္းျပထားေသာ သီအိုရီက်က် မိုဒယ္က ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းသည္ ဝင္ေငြညီမွ်မႈ ေရခ်ိန္ျမင့္မားလာခ်ိန္ႏွင့္ အရင္းေရြ႕လ်ားမႈ ျဖစ္ေပၚလာခ်ိန္ႏွစ္ရပ္ အဆက္အစပ္ကို မူတည္ ေပၚထြန္းလာေၾကာင္း ပံုေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုအေျခအေနမ်ား ေအာက္၌ အီလစ္တို႔အေနျဖင့္ လူတိုင္း ဆႏၵမဲေပးခြင့္ ျပဳထားျခင္း ဆိုသည္ေလာက္ႏွင့္ စိတ္ခ် လံုၿခံဳစြာ ေနထိုင္ေနပိုင္မႈက ဆက္စပ္ေနျပန္သည္။ ဘြိဳက္ခ္စ္၏ သီအိုရီပိုင္းမွာ ဆြဲအားေကာင္း ညွိဳ႕အားျပင္းသည္မွန္ျငား သံသယ ျဖစ္ဖြယ္တခ်ိဳ႕ ရွိေနသည္။ ထိုအေနအထားမ်ားဟူသည္မွာ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းကို ရံဖန္ရံခါ ေက်းဇူးျပဳတတ္သည့္ ကိစၥရပ္တို႔ထဲမွ အခ်က္တခ်ိဳ႕သာ ျဖစ္ပါ၏။
ျဖစ္ရပ္ႏွင့္ လက္ေတြ႔အေျခခံ၍ ဘြိဳက္ခ္စ္က ရွင္းျပရန္ အားထုတ္ထားေသာ္လည္း စာတပုဒ္လံုးသည္ သူ႔ခ်ည္းသက္သက္ ျဖစ္ေနၿပီး လံုေလာက္ၿပီ မဆိုႏိုင္ေပ။ အေၾကာင္းအရာအားျဖင့္ ေျပာရပါက အရင္းေရြ႕လ်ားႏုိင္စြမ္း ေဖာ္ျပခ်က္တို႔က သူ႔က်မ္းကို သက္ေသျပႏိုင္ဖို႔ မလံုေလာက္၊ သဟဇာတမျဖစ္၊ မညီညြတ္ပါ။ ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စံျပဳအညႊန္းကိန္း တရပ္ျဖစ္ေသာ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ ဆက္စပ္ အရြယ္အစားကို ထည့္သြင္းျပထား၏။ အမွန္ဆိုလွ်င္ ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း လုပ္ငန္းစဥ္၌ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွ စက္မႈသို႔ ကူးေျပာင္းျခင္းသည္ အလြန္ဗဟိုခ်က္က် ကိစၥျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွ စက္မႈသို႔ အကူးအေျပာင္းသည္ အရင္းေရြ႕လ်ားႏိုင္မႈ၏ သတ္မွတ္စံညႊန္း ကိန္းတရပ္ မဟုတ္သလို ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း ေယဘုယ်အျမင္ တရပ္အျဖစ္ ျဖင့္သာ ဆက္စပ္၏။
အရင္းေရြ႕လ်ားမႈကို တိုးျမွင့္ႏိုင္ေရး၌ တျခားေျမာက္ျမားလွေသာ အရာမ်ားျဖင့္ ျပဆိုႏိုင္ၿပီး ထိုအထဲမွ ဤအခ်က္ တခ်က္ကိုသာ သတ္မွတ္စံျပဳျပ၍မရ၊ မျဖစ္ႏိုင္။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတရပ္၏ ပ်မ္းမွ် ႏွစ္စဥ္ ေက်ာင္းတက္ႏႈန္းကိုလည္း အရင္းေရြ႕လ်ားမႈ အညႊန္းကိန္း တရပ္အျဖစ္ အသံုးျပဳျပထားျပန္သည္။
တဖန္ ထိုအခ်က္ကို ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း ဗဟိုက် စံညႊန္းကိန္းမ်ားထဲမွ တခ်က္ဟု ထပ္ေျပာထားပါ၏။ ျဖစ္သင့္သည္က လူေတြ ႏိုင္ငံေရး၌ ပိုမိုထိေရာက္အားေကာင္း ပါဝင္လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္ဖို႔ လူထုပညာေရး ေရခ်ိန္မ်ား ျမင့္တက္လာေစ ျခင္းအျဖစ္ လူမႈ-ပူးေပါင္းပါဝင္ ေရြ႕လ်ားႏိုင္စြမ္းရွိျခင္း ေခါင္းစဥ္ေအာက္၌သာ ျပသင့္ပါ၏။
အီလစ္တို႔အေနျဖင့္ ဝင္ေငြျပန္လည္ ခြဲေဝပ်ံ႕ႏွံ႔မႈ၊ လူထုပညာေရးတို႔ကို ကာကြယ္ဖို႔ ရုန္းကန္စိတ္အၿမဲ ရွိတတ္ၾကျခင္းသည္ လူေတြ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးမ်ားအတြက္ ရုန္းၾကြႏိုးၾကားလာေစျခင္းကို ဘယ္လို သက္ေရာက္ေစသလဲ၊ အီလစ္တို႔ ခံစားခ်က္ စိတ္ခ်လံုၿခံဳမႈ ဘယ္လိုရွိသလဲဆိုေသာ အညႊန္းကိန္းႏွင့္ ေဝးကြာေန၏။ ဘြိဳက္ခ္စ္က ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္းစံျပ အညႊန္းကိန္းမ်ားကို အရင္းေရြ႕လ်ားမႈ အညႊန္းကိန္းတို႔အျဖစ္ ခပ္ရိုးရိုး အဖန္ဖန္တလဲလဲ တံဆိပ္ကပ္ျပထားျပန္သည္။ ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားေရးႏွင့္အတူ ၎အခ်က္တို႔ ဆက္ႏြယ္ေနေၾကာင္း ထပ္ရွင္းလင္းထား၏။
သူ၏ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ သာဓကျပဳခ်က္တို႔က အီလစ္ေတြအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးမ်ား အာမခံေထာက္ပံ့ေပးမႈ အတြင္း လံုၿခံဳေနၾကသည္ ဆိုေသာ အခ်က္ေအာက္မွ အေနအထားမ်ားကို ကိုယ္ပိုင္မိုဒယ္အျဖစ္ ျပဳျပထားသည္ထက္ ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း သီအိုရီ အျမင္ပံုစံမ်ိဳးကိုသာ ပိုအေထာက္အကူ ျဖစ္ေစေနေၾကာင္း ေတြ႔ရွိႏိုင္၏။
အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ ၎၏ ပူးတြဲေရးသားသူတို႔ ထပ္ခ်ဲ႕တင္ျပထားခ်က္ကလည္း ေလသံ တသံတည္း ေပါက္ေနသည္။ ၎ ဆရာမ်ားက ခ်မ္းသာေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ဆင္းရဲသည့္ႏိုင္ငံမ်ားထက္ ဘာေၾကာင့္ ပို၍ ဒီမိုကရက္တစ္ ျဖစ္ပံုရေၾကာင္းႏွင့္ အတြင္းက်ကိစၥရပ္တို႔ကို အသစ္ရွာေဖြေတြ႔ရွိေၾကာင္း တနည္းတဖံု တင္ျပထားၾကသည္။
သမိုင္းဝင္ ကိန္းဂဏန္းမ်ား ခ်ျပအသံုးျပဳျခင္း ပံုစံျဖင့္ အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ ပူးတြဲေရးသားထားသူမ်ားက အခ်ိန္ကာလကို ေနာက္ ျပန္ဆုတ္ျပၿပီး ဓနဥစၥာျမင့္မားမႈေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီ ပိုျမင့္တက္လာေၾကာင္း ျပဆိုၾကသည္။ ၎တို႔ သံုးသပ္ခ်က္၌ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ကို ျပန္တြန္းပို႔ၿပီး ဝင္ေငြေျပာင္းလဲမႈမ်ားႏွင့္ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲျခင္းမ်ားၾကားမွ အျပဳသေဘာ ပူးတြဲ ဆက္ႏြယ္မႈတရပ္ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ျပထားသည္။ ပူးတြဲဆက္ႏြယ္ေနမႈ တရပ္ဆိုသည္က သတ္မွတ္ႏိုင္ငံ အက်ိဳးသက္ ေရာက္မႈမ်ားအတြက္ ခ်ဳပ္ကိုင္လိုက္ခ်ိန္၌ ခ်ည့္နဲ႔ (သို႔မဟုတ္) ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါ၏။ စီးပြားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအျမင့္ ႏွစ္ရပ္လံုးသည္ အားေကာင္းေသာ မွီခိုလမ္းေၾကာင္းျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ရာစု ၅ ရာစုမွ ဥေရာပႏွင့္ ၎တို႔၏ ကိုလိုနီမ်ား ဤမွီခိုလမ္းေၾကာင္းျဖင့္ အျမင့္ပ်ံတက္လာခဲ့ၾကသည္။ အျခား ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဖိႏွိပ္မႈမ်ားႏွင့္ စီးပြားႀကီးထြားႏႈန္း အနိမ့္လမ္းေၾကာင္းတရပ္ဆီ ေရာက္သြားခဲ့ၾကသည္ဟု ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ နိဂံုးခ်ဳပ္ သံုးသပ္ျပထားပါသည္။
အီလစ္ အေပးအယူကိစၥကို စာေရးသူတို႔ အထူးျပဳ ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ၎တို႔ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားက ယဥ္ေက်းမႈျခင္းရာ ကိစၥမ်ားသည္လည္း အဆံုးအျဖတ္ေပးသည့္ အခန္းက႑တရပ္အျဖစ္ ေပၚလြင္ေန၏။ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံ သတ္မွတ္ ေဖာ္ျပခ်က္ သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးမ်ား အေရးပါပံုကို ေဖာ္ျပထားရာ၌ ထိုသက္ေရာက္ခ်က္မ်ား၏ သဘာဝကိုေတာ့ အနည္းငယ္သာ ထည့္သြင္းျပထားသည္။
ထိုသက္ေရာက္ခ်က္မ်ား၏ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံ သတ္မွတ္ျပဳျခင္း/ ျပဳပံုႏွင့္ ႏွစ္ခြၾကား ကာလျဖစ္ႏိုင္ေျခတို႔သည္ ယဥ္ေက်းမႈ ဖက္တာမ်ားကို နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း အျမစ္တြယ္ အေျချပဳေနေၾကာင္း ေရာဘတ္ပြတ္နမ္ ဖြင့္ဆိုလွစ္ဟျပခဲ့သည့္ အီတလီ ေတာင္ပိုင္း-ေျမာက္ပိုင္း ယဥ္ေက်းမႈတို႔ၾကား ကြဲျပားျခားနားခ်က္ သရုပ္ခြဲျပထားသည္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္ တူေနပါ၏။ ပြတ္နမ္အေနျခင့္ ရာစုမ်ားခ်ီ၍ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ ရွာေဖြခြဲျခမ္း ေဖာ္ထုတ္ျပရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရသည္။
အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ သူ၏ပူးတြဲေရးသားသူမ်ား မွန္ကန္ခဲ့ၾကသည္မွာ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ တခုတည္းႏွင့္ ဒီမိုကေရစီကို ယူေဆာင္ မလာႏိုင္၊ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါ၏။ ဒီမိုကေရစီသည္ ယဥ္ေက်းမႈဖက္တာမ်ား ေသေသခ်ာခ်ာတြဲယွက္ ေပါင္းစပ္ႏိုင္ျခင္း ျဖင့္သာ “ျဖစ္”လာပါ၏။ သို႔ေသာ္ ယင္းဖက္တာမ်ားသည္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ၎တို႔ ကိုလိုနီျပဳနယ္ေျမမ်ား၌ ေရရာေသခ်ာ ေစရန္ လိုအပ္ခ်က္အရ တခုတည္းရွိ၊ တရပ္တည္းက် မဟုတ္ခဲ့ၾက၊ မဟုတ္ၾကပါ။ ကမၻာ့စံတန္ဖိုးမ်ား စစ္တမ္းမ်ား (WVS) ၏ ေနာက္ဆံုး ထုတ္ျပန္ခ်က္ သာဓကအရ အနီးကပ္ဆံုးႏွစ္မ်ားအတြင္း ဤယဥ္ေက်းမႈ ဖက္တာမ်ား ကမၻာ့ေဒသအမ်ားစုကို ျဖတ္သန္းပ်ံ႕ႏွံ႔လာခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။
လူထုတန္ဖိုးမ်ားႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ားသည္ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းအေပၚ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆန္ ေဘးထြက္ေနာက္ ဆက္တြဲ အက်ိဳးတရပ္ ရွိေနျခင္းဆိုသည္ကဲ့သို႔ ေရးသားမႈကို ဘိြဳက္ခ္စ္မိုဒယ္၊ အက္စီမုိဂလူးမိုဒယ္ ႏွစ္ရပ္လံုးက ျပမထားပါ။ တကယ္တန္းေတာ့ ဤတန္ဖိုးမ်ား၊ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ားသည္ စကားလံုးအားျဖင့္ ေဖာ္ျပမထားေသာ္လည္း မေျပာင္းမလဲ တည္ၿမဲျခင္းတို႔ ျဖစ္ေစရန္ ခ်ိတ္ဆက္လ်က္ သေဘာသက္ေရာက္ အက်ံဳးဝင္ေနၿပီး လူထုဆႏၵျပအံုၾကြမႈကို စီးပြားေရး မညီမွ်မႈ ျမင့္မားလာခ်ိန္၌ ျဖစ္ေပၚလာတတ္သည့္ ကိစၥရပ္ဟူေသာ ရိုးရိုးရွင္းရွင္းအျမင္ ျဖစ္သည္။
ဤေဖာ္ျပခ်က္မ်ားက သမိုင္း အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ေတာ့ ေကာင္းေကာင္း အံကိုက္ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ အနီးကပ္ဆံုး ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း လိႈင္းအေၾကာင္း ျပည့္စံုလံုေလာက္ေအာင္ ရွင္းမျပႏိုင္ေပ။ ႏိုင္ငံေရး ေစ့ေဆာ္ခ်က္မ်ားသည္ တကယ္စင္စစ္ စိတ္ကူးသက္သက္ မဟုတ္ဘဲ ေရြ႕လ်ားေျပာင္းလဲေနၿပီး ၁၉၇၄ ကတည္းကစ၍ စက္မႈေခတ္လြန္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၌ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ားတြင္ ပူးေပါင္းလိုစိတ္ ႏွစ္ဆေက်ာ္ ျမင့္တက္လာေနေၾကာင္း သိသာထင္ရွား သိရွိေတြ႕ျမင္ရပါ၏။
၁၉၈၇ မွ ၁၉၉၅အထိ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းအတြက္ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား သမိုင္းဝင္အေရအတြက္ ထြက္ေပၚခဲ့ၾကရာတြင္ ဆိုးလ္ႏွင့္ မနီလာမွသည္ ေမာ္စကိုႏွင့္ ဘာလင္တို႔အထိ ျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႕ရ၏။ ထပ္ေျပာရလွ်င္ ဤရုန္းၾကြမႈသည္ စီးပြား ေရးျပန္လည္ခြဲေဝပ်ံ႕ႏွံ႔ေစမႈ အေျခခံသက္သက္တရပ္အတြက္မဟုတ္သလို ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္ လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ လည္း ျဖစ္ေနျပန္သည္။
ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံေဟာင္းမ်ား၌ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းသည္ စီးပြားေရး ညီမွ်မႈအတြက္ လူထုဖိအားမ်ားေၾကာင့္ ေပၚထြန္းလာျခင္း မဟုတ္။ စီးပြားညီမွ်ေရးကို အင္အားအျပည့္ ဂရုဓမၼ ျပဳၾကေျပာၾကေသာ အီလစ္ လူတန္းစားတရပ္ လက္အတြင္းမွ ႏိုင္ငံေရးပါဝါကို ေျပာင္းလဲ ေရြ႔လ်ားေစလိုျခင္းႏွင့္ လူထုဆီ ပါဝါ ပိုက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပန္ေရာက္ရွိေစရန္ အတြက္ ဆိုျခင္းက ပိုမ်ားၿပီး စီးပြားညီမွ်ေရးဖိအားက ပိုနည္းခဲ့ၾကပါ၏။
ဒီမိုကေရစီသည္ လူတိုင္း ဆႏၵမဲေပးခြင့္၊ ဓနျပန္လည္ ခြဲေဝပ်ံ႕ႏွံ႔ေစမႈတို႔ကို လိုခ်င္ေသာ အက်ိဳးစီးပြား တရပ္မွ်ေလာက္ကေန ေပၚထြန္းထြက္ေပၚ ျဖစ္တည္လာျခင္း မဟုတ္ပါ။ ဆႏၵမဲေပးခြင့္ ဆိုသည္ေလာက္ထက္ ေနာက္ကြယ္ အဓိပၸာယ္မ်ားစြာ က်ယ္ဝန္းလွေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ လြတ္လပ္မႈမ်ားအတြက္ ရုန္းၾကြမႈတရပ္မွ ေပၚထြန္းျခင္းသာ ျဖစ္သည္။
လူသားသမိုင္းစဥ္ အမ်ားစုကို ၾကည့္ျမင္ၾကည့္ၾကပါက နီးစပ္ရာႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးေကာင္းစားေရးဝါဒ၊ ေအာ္တိုကေရစီတို႔သာ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးေနခဲ့သည္။ အီလစ္တို႔က လူထုကို ႏွိပ္ကြပ္ေနႏိုင္စြမ္းေၾကာင့္ သိပ္ေတာ့ ရိုးရိုးစင္းစင္းမရွိ၊ မဟုတ္။ ေမာ္ဒန္ေခတ္ ထိတိုင္ေအာင္ လူထုလူအုပ္စုအေနျဖင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ားဘက္၌ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကို သိမ္းပိုက္ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေရး ေလ်ာ့နည္းအားေပ်ာ့ခဲ့သည္။ တဖန္ ဤ အခ်က္ကို ဝန္းရံကိုင္စြဲထားေရး ဆိုသည္ကလည္း ထိပ္တန္းဦးစားေပး မဟုတ္ခဲ့ျပန္ပါ။
ဒီမိုကေရစီ ဘယ္လိုေပၚထြန္းလာေၾကာင္း နားလည္ရန္အတြက္ အီလစ္တို႔ေကာင္းစြာ တင္းက်ပ္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားႏိုင္မႈ အေပၚ အျမင္ရွင္းၾကရန္လည္း လံုေလာက္မႈ မရွိခဲ့ေပ။ လူထုေရခ်ိန္အဆင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈမ်ားကိုလည္း ေလ့လာရမည္ျဖစ္ရာ၌ ဤတခ်က္က မလုပ္မျဖစ္ အေနအထားသို႔ ျမင့္မားလာေနပါ၏။
စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈသည္ ထိေရာက္အားေကာင္း ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပူးတြဲႏြယ္ယွက္၍ အျပဳသေဘာ ဆက္စပ္ေနသည္ ဆိုေသာ္လည္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးသက္ေရာက္မႈက ကိုယ္တိုင္ကိုယ္ပိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ားကို အားေပးတိုးျမွင့္ၾကရန္ အေျခခံ က်က် တိမ္းညြတ္ၾကေစဖို႔ လိုအပ္ခ်က္ရွိေနသည္။ ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးဆိုသည္က စက္မႈထြန္းကားေရး ဗဟိုျပဳနည္းစဥ္ တရပ္ျဖစ္ၿပီး လူထုပညာေရး၊ ေမာ္ဒန္အလုပ္အကိုင္ေနရာခ်ထားျခင္းတည္ေဆာက္ပံုတရပ္ႏွင့္ လက္ရွိကာလ အဓိကလံုၿခံဳ ေရးေရခ်ိန္အျမင့္မ်ားတို႔ကို ေဆာင္က်ဥ္းလာေစ၏။
ဤအျခင္းအရာအားလံုးက သာမန္ျပည္သူလူထုကို ဒီမိုကေရစီအေပၚ ဂရုဓမၼစိုက္မႈ တိုးျမင့္လာေစရန္ ျဖည္းျဖည္းမွန္မွန္ ႏွင့္ ေနရာက်လာေစပါသည္။ ေရနံတင္ပို႔ႏိုင္ငံမ်ားကို ၾကည့္လွ်င္ ဤအဟုန္ျမင့္ လမ္းေၾကာင္းကို မလိုက္ဘဲ ဥစၥာဓနေတြ အမ်ားအျပား ၾကြယ္ဝလာခဲ့ၾက၏။ ၎ႏိုင္ငံတို႔မွ ျပည္သူလူထု ကိုယ္တိုင္ကလည္း ဒီမိုကေရစီရွာေဖြျခင္းေပၚ ေစ့ေဆာ္ခ်က္ ရွိပံု မေပၚၾက။ ထိုကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ ျဖစ္မလာေပ။
ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ဆရာတခ်ိဳ႕ ေကာက္ခ်က္ခ်သလို ဒီမိုကေရစီကို ဆႏၵာဓိကက်က် အလိုခ်င္ဆံုးသူမ်ား မရွိသေရြ႕ ျဖစ္လာမည္မဟုတ္။ လူေတြအေနျဖင့္ စီးပြားေရးႏွင့္ အေရးႀကီးရင္းျမစ္မ်ားကို ဆက္စပ္ဆင္ျခင္သံုးသပ္ ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္ခ်ိန္၊ သက္ရွင္ရပ္တည္ရံံု တန္ဖိုးမ်ားမွ ဖယ္ခြာ၍ ကိုယ္ပိုင္ကိုယ္တိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ားဆီ ေရွးရႈ ဂရုဓမၼျပဳလာခ်ိန္ ေရာက္လွ်င္ေတာ့ (လုပ္လာၾကၿပီဆိုလွ်င္ေတာ့) ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား အားအေကာင္းဆံုးျဖစ္ေရး ၎တို႔ ကိုယ္တိုင္ ရုန္းကန္တည္ေဆာက္ ေရွ႕ဆက္လွမ္းၾကြၾကမည္သာ ျဖစ္၏။
ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္းဖိုးမ်ားသည္ ပုဂၢိဳလ္အတြင္းပိုင္းက် စိတ္ခ်ယံုၾကည္မႈ၊ သေဘာထား ႀကီးရင့္က်က္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး တက္ၾကြလႈပ္ရွားမႈဝါဒတို႔ကို ရိုက္ခတ္သက္ေရာက္ေစပါသည္။ အားေကာင္းေမာင္းသန္ ထိုအခ်က္သည္ ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားေရး၊ တည္တံ့သန္မာ ရွင္က်န္ေရးအတြက္ အလြန္အေရးပါေသာ အဆံုးအျဖတ္ အခန္းက႑တရပ္ ျဖစ္ပါသည္။
ဒီမိုကေရစီကို ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္းျဖစ္ေစ၊ အက်ယ္တဝင့္ျဖစ္ေစ ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါ၏။ က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဒီမိုကေရစီ အနိမ့္ဆံုး ဖြင့္ဆိုခ်က္မွ်ေလာက္ေလးကို အသံုးျပဳ၊ အသံုးခ်ၾကမည္ဆိုပါက ျပည္သူလူထု ဝိေသသလကၡဏာမ်ားသည္ ဘာမွ် အေရးမပါလွေတာ့ေပ။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ဆိုျခင္းကသာ ေနရာတိုင္း အရာတိုင္း အားလံုးအတြက္ ေနာက္ကြယ္မွ ႀကီးစိုးေနေပမည္။ သို႔ေသာ္ ဒီမိုကေရစီကို ဘယ္လိုဘယ္ပံု ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ထားသည္ဆိုေသာ ေယဘုယ်ဆန္ အေထြေထြ အမ်ားသံုး လက္ခံခ်က္သတ္မွတ္ျခင္းတို႔ အခ်ိန္ကာလတရပ္ကို ျဖတ္သန္း၍ လိုအင္ဆႏၵ ပိုမ်ားလာေနခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
ပထမဆံုးကိုယ္စားျပဳ ဒီမိုကေရစီ ေပၚထြန္းခဲ့စဥ္ ပိုင္ဆိုင္မႈအရည္အခ်င္း သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား (ဘယ္သူ ဘာကို ဘယ္ေလာက္ ပိုင္ဆိုင္သည္၊ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိသည္၊ ပိုင္ဆိုင္မွဟူေသာ အေၾကာင္းခံမ်ား) ႏွင့္ မိန္းမ၊ ေက်းကၽြန္တို႔ ဆႏၵမဲေပးခြင့္၊ ဥစၥာ စုေဆာင္းခြင့္ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကို ျပန္ေတြး ခ်င့္ခ်ိန္ႏိႈင္းယွဥ္ သံုးသပ္လာၾကရာမွ ယေန႔တြင္ေတာ့ ထိုဖြင့္ဆိုခ်က္ကို လက္ခံမည့္သူ ရွိေတာ့မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသိျမင္ႏိုင္ပါသည္။
ပညာရွင္အမ်ားကလည္း ဒီမိုကေရစီအတြက္ ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္း ေရြးေကာက္ပြဲဆိုသည့္ ခပ္သိမ္သိမ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားအေပၚ ပို၍ပို၍ ေဝဖန္သံုးသပ္လာေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။ က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းဆိုသည္ကို သာမန္ႏိုင္ငံသားမ်ား လက္သို႔ ႏိုင္ငံေရးပါဝါေရြ႕ေစ၊ ေရာက္ေစျခင္း နည္းစဥ္တရပ္ဟု ၾကည့္ျမင္ၾကမည္ဆိုပါက ဒီမိုကေရစီကို ပို၍ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ဖြင့္ဆိုရန္ လိုအပ္လာၾကၿပီ ျဖစ္သည္။
သို႔ႏွင့္ပင္ က်ေနာ္တို႔ ရွာေဖြေတြ႔ရွိ ထုတ္ေဖာ္လာႏိုင္ခဲ့ေသာ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္တရပ္ ရရွိလာခ့ဲၾက၏။ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္ကူးေျပာင္းရာ၌ သာမန္ႏိုင္ငံသားတို႔၏ ဦးတည္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကသာ အဓိကဗဟိုခ်က္ အခန္းက႑တရပ္ ဟူေသာ ဖြင့္ဆိုခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
(ခရစၥတီယန္ ၀ယ္လ္ဇယ္ (Christian Welzel) သည္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ၊ ဘရီမင္းၿမိဳ႕၊ ဂ်က္ေကာ့ဘ္စ္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမာၻ႔တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္းေကာက္ယူေရး အမႈေဆာင္ေကာ္မတီ၀င္ တဦးလည္းျဖစ္သည္။ ေရာ္နယ္အင္း ဂဲဟာ့တ္ (Ronald Inglehart) သည္ မီခ်ီဂန္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္း ေကာက္ယူေရး ဒါရိုက္တာလည္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ထုတ္ “ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ” စာအုပ္ကို ခရစၥတီယန္ဝယ္လ္ ဇယ္ႏွင့္ ေရာ္နယ္ အင္ဂဲဟာ့တ္တို႔ ပူးတြဲေရးသားခဲ့ၿပီး တျခားထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားကိုလည္း ျပဳစုခဲ့သည္။ ယခု ေဆာင္းပါးကို Journal of Democracy ႏွင့္ Johns Hopkins University Press တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီး Educational Initiatives (ပညာေရွ႕ေဆာင္) က ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ Educational Initiatives (www. eduinitiatives.org) အဖြဲ႔သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား၊ အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ားကို ပို႔ ခ်ေပးေနေသာ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါသည္။)
Credit: ဧရာဝတီသတင္းဌာန
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။)
အာဏာပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ား ရွင္က်န္မႈသည္ လူထုေတြကို ဖိႏွိပ္ဖို႔ အီလစ္တို႔ ေရြးခ်ယ္ျခင္း၊ မေရြး ခ်ယ္ျခင္းအေပၚ ခပ္ရိုးရိုး ေမးခြန္းတရပ္ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ တဖန္ အီလစ္မ်ားႏွင့္ လူထုတို႔အတြင္း အင္အားစုမ်ား ခ်ိန္ခြင္လွ်ာက ဤကိစၥကို သက္ေရာက္ ရိုက္ခတ္ျပန္ပါေသးသည္။
ထိုခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မွ်ေျခက အခ်ိန္ကာလအေပၚ ေျပာင္းလဲသြားေစသည္။ အနီးဆံုး ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းလိႈင္း ခပ္ႀကီးႀကီးထဲ၌ လူထုပါဝင္ေရြ႕လ်ားမႈ သက္ေရာက္ခ်က္တို႔ ေတြ႔ရ၏။ လူေတြၾကားထဲ ကိုယ္ပိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ား အေေပၚ ဂရုျပဳ အာရံုစိုက္မႈ ႀကီးထြားအားေကာင္းလာျခင္းက လႈံ႔ေဆာ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေကာင္းစြာ စုစည္းႏိုင္ၿပီး မွန္မွန္ႀကီးမားလာေသာ အင္အားျပည့္လူေတြက လူထုျဖစ္လာသည္။
ထိုလူထုအတြက္ ထိုလူထုကပဲ လႈံ႔ေဆာ္ေစ့ေဆာ္ေပးသည္။ ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း၏ အဓိကအက်ိဳးဆက္ သက္ေရာက္မႈမွာ အီလစ္ေတြ ဒီမိုကေရစီကို လက္ခံလာေအာင္ လုပ္ဖို႔မဟုတ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ဤအခ်က္ကပဲ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျဖစ္လာေစေရး သာမန္လူတို႔၏ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရည္ႏွင့္ ဆႏၵျပဳ ေဆာင္ရြက္ခ်က္တို႔ကို တိုးပြား ႀကီးမားေစျပန္ပါ၏။
ဘြိဳက္ခ္စ္၏ ေကာင္းစြာ ရွင္းျပထားေသာ သီအိုရီက်က် မိုဒယ္က ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းသည္ ဝင္ေငြညီမွ်မႈ ေရခ်ိန္ျမင့္မားလာခ်ိန္ႏွင့္ အရင္းေရြ႕လ်ားမႈ ျဖစ္ေပၚလာခ်ိန္ႏွစ္ရပ္ အဆက္အစပ္ကို မူတည္ ေပၚထြန္းလာေၾကာင္း ပံုေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုအေျခအေနမ်ား ေအာက္၌ အီလစ္တို႔အေနျဖင့္ လူတိုင္း ဆႏၵမဲေပးခြင့္ ျပဳထားျခင္း ဆိုသည္ေလာက္ႏွင့္ စိတ္ခ် လံုၿခံဳစြာ ေနထိုင္ေနပိုင္မႈက ဆက္စပ္ေနျပန္သည္။ ဘြိဳက္ခ္စ္၏ သီအိုရီပိုင္းမွာ ဆြဲအားေကာင္း ညွိဳ႕အားျပင္းသည္မွန္ျငား သံသယ ျဖစ္ဖြယ္တခ်ိဳ႕ ရွိေနသည္။ ထိုအေနအထားမ်ားဟူသည္မွာ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းကို ရံဖန္ရံခါ ေက်းဇူးျပဳတတ္သည့္ ကိစၥရပ္တို႔ထဲမွ အခ်က္တခ်ိဳ႕သာ ျဖစ္ပါ၏။
ျဖစ္ရပ္ႏွင့္ လက္ေတြ႔အေျခခံ၍ ဘြိဳက္ခ္စ္က ရွင္းျပရန္ အားထုတ္ထားေသာ္လည္း စာတပုဒ္လံုးသည္ သူ႔ခ်ည္းသက္သက္ ျဖစ္ေနၿပီး လံုေလာက္ၿပီ မဆိုႏိုင္ေပ။ အေၾကာင္းအရာအားျဖင့္ ေျပာရပါက အရင္းေရြ႕လ်ားႏုိင္စြမ္း ေဖာ္ျပခ်က္တို႔က သူ႔က်မ္းကို သက္ေသျပႏိုင္ဖို႔ မလံုေလာက္၊ သဟဇာတမျဖစ္၊ မညီညြတ္ပါ။ ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စံျပဳအညႊန္းကိန္း တရပ္ျဖစ္ေသာ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ ဆက္စပ္ အရြယ္အစားကို ထည့္သြင္းျပထား၏။ အမွန္ဆိုလွ်င္ ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း လုပ္ငန္းစဥ္၌ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွ စက္မႈသို႔ ကူးေျပာင္းျခင္းသည္ အလြန္ဗဟိုခ်က္က် ကိစၥျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွ စက္မႈသို႔ အကူးအေျပာင္းသည္ အရင္းေရြ႕လ်ားႏိုင္မႈ၏ သတ္မွတ္စံညႊန္း ကိန္းတရပ္ မဟုတ္သလို ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း ေယဘုယ်အျမင္ တရပ္အျဖစ္ ျဖင့္သာ ဆက္စပ္၏။
အရင္းေရြ႕လ်ားမႈကို တိုးျမွင့္ႏိုင္ေရး၌ တျခားေျမာက္ျမားလွေသာ အရာမ်ားျဖင့္ ျပဆိုႏိုင္ၿပီး ထိုအထဲမွ ဤအခ်က္ တခ်က္ကိုသာ သတ္မွတ္စံျပဳျပ၍မရ၊ မျဖစ္ႏိုင္။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတရပ္၏ ပ်မ္းမွ် ႏွစ္စဥ္ ေက်ာင္းတက္ႏႈန္းကိုလည္း အရင္းေရြ႕လ်ားမႈ အညႊန္းကိန္း တရပ္အျဖစ္ အသံုးျပဳျပထားျပန္သည္။
တဖန္ ထိုအခ်က္ကို ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း ဗဟိုက် စံညႊန္းကိန္းမ်ားထဲမွ တခ်က္ဟု ထပ္ေျပာထားပါ၏။ ျဖစ္သင့္သည္က လူေတြ ႏိုင္ငံေရး၌ ပိုမိုထိေရာက္အားေကာင္း ပါဝင္လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္ဖို႔ လူထုပညာေရး ေရခ်ိန္မ်ား ျမင့္တက္လာေစ ျခင္းအျဖစ္ လူမႈ-ပူးေပါင္းပါဝင္ ေရြ႕လ်ားႏိုင္စြမ္းရွိျခင္း ေခါင္းစဥ္ေအာက္၌သာ ျပသင့္ပါ၏။
အီလစ္တို႔အေနျဖင့္ ဝင္ေငြျပန္လည္ ခြဲေဝပ်ံ႕ႏွံ႔မႈ၊ လူထုပညာေရးတို႔ကို ကာကြယ္ဖို႔ ရုန္းကန္စိတ္အၿမဲ ရွိတတ္ၾကျခင္းသည္ လူေတြ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးမ်ားအတြက္ ရုန္းၾကြႏိုးၾကားလာေစျခင္းကို ဘယ္လို သက္ေရာက္ေစသလဲ၊ အီလစ္တို႔ ခံစားခ်က္ စိတ္ခ်လံုၿခံဳမႈ ဘယ္လိုရွိသလဲဆိုေသာ အညႊန္းကိန္းႏွင့္ ေဝးကြာေန၏။ ဘြိဳက္ခ္စ္က ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္းစံျပ အညႊန္းကိန္းမ်ားကို အရင္းေရြ႕လ်ားမႈ အညႊန္းကိန္းတို႔အျဖစ္ ခပ္ရိုးရိုး အဖန္ဖန္တလဲလဲ တံဆိပ္ကပ္ျပထားျပန္သည္။ ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားေရးႏွင့္အတူ ၎အခ်က္တို႔ ဆက္ႏြယ္ေနေၾကာင္း ထပ္ရွင္းလင္းထား၏။
သူ၏ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ သာဓကျပဳခ်က္တို႔က အီလစ္ေတြအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးမ်ား အာမခံေထာက္ပံ့ေပးမႈ အတြင္း လံုၿခံဳေနၾကသည္ ဆိုေသာ အခ်က္ေအာက္မွ အေနအထားမ်ားကို ကိုယ္ပိုင္မိုဒယ္အျဖစ္ ျပဳျပထားသည္ထက္ ေမာ္ဒန္ႏိုက္ေဇးရွင္း သီအိုရီ အျမင္ပံုစံမ်ိဳးကိုသာ ပိုအေထာက္အကူ ျဖစ္ေစေနေၾကာင္း ေတြ႔ရွိႏိုင္၏။
အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ ၎၏ ပူးတြဲေရးသားသူတို႔ ထပ္ခ်ဲ႕တင္ျပထားခ်က္ကလည္း ေလသံ တသံတည္း ေပါက္ေနသည္။ ၎ ဆရာမ်ားက ခ်မ္းသာေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ဆင္းရဲသည့္ႏိုင္ငံမ်ားထက္ ဘာေၾကာင့္ ပို၍ ဒီမိုကရက္တစ္ ျဖစ္ပံုရေၾကာင္းႏွင့္ အတြင္းက်ကိစၥရပ္တို႔ကို အသစ္ရွာေဖြေတြ႔ရွိေၾကာင္း တနည္းတဖံု တင္ျပထားၾကသည္။
သမိုင္းဝင္ ကိန္းဂဏန္းမ်ား ခ်ျပအသံုးျပဳျခင္း ပံုစံျဖင့္ အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ ပူးတြဲေရးသားထားသူမ်ားက အခ်ိန္ကာလကို ေနာက္ ျပန္ဆုတ္ျပၿပီး ဓနဥစၥာျမင့္မားမႈေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီ ပိုျမင့္တက္လာေၾကာင္း ျပဆိုၾကသည္။ ၎တို႔ သံုးသပ္ခ်က္၌ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ကို ျပန္တြန္းပို႔ၿပီး ဝင္ေငြေျပာင္းလဲမႈမ်ားႏွင့္ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲျခင္းမ်ားၾကားမွ အျပဳသေဘာ ပူးတြဲ ဆက္ႏြယ္မႈတရပ္ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ျပထားသည္။ ပူးတြဲဆက္ႏြယ္ေနမႈ တရပ္ဆိုသည္က သတ္မွတ္ႏိုင္ငံ အက်ိဳးသက္ ေရာက္မႈမ်ားအတြက္ ခ်ဳပ္ကိုင္လိုက္ခ်ိန္၌ ခ်ည့္နဲ႔ (သို႔မဟုတ္) ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါ၏။ စီးပြားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအျမင့္ ႏွစ္ရပ္လံုးသည္ အားေကာင္းေသာ မွီခိုလမ္းေၾကာင္းျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ရာစု ၅ ရာစုမွ ဥေရာပႏွင့္ ၎တို႔၏ ကိုလိုနီမ်ား ဤမွီခိုလမ္းေၾကာင္းျဖင့္ အျမင့္ပ်ံတက္လာခဲ့ၾကသည္။ အျခား ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဖိႏွိပ္မႈမ်ားႏွင့္ စီးပြားႀကီးထြားႏႈန္း အနိမ့္လမ္းေၾကာင္းတရပ္ဆီ ေရာက္သြားခဲ့ၾကသည္ဟု ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ နိဂံုးခ်ဳပ္ သံုးသပ္ျပထားပါသည္။
အီလစ္ အေပးအယူကိစၥကို စာေရးသူတို႔ အထူးျပဳ ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ၎တို႔ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားက ယဥ္ေက်းမႈျခင္းရာ ကိစၥမ်ားသည္လည္း အဆံုးအျဖတ္ေပးသည့္ အခန္းက႑တရပ္အျဖစ္ ေပၚလြင္ေန၏။ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံ သတ္မွတ္ ေဖာ္ျပခ်က္ သက္ေရာက္မႈ အက်ိဳးမ်ား အေရးပါပံုကို ေဖာ္ျပထားရာ၌ ထိုသက္ေရာက္ခ်က္မ်ား၏ သဘာဝကိုေတာ့ အနည္းငယ္သာ ထည့္သြင္းျပထားသည္။
ထိုသက္ေရာက္ခ်က္မ်ား၏ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံ သတ္မွတ္ျပဳျခင္း/ ျပဳပံုႏွင့္ ႏွစ္ခြၾကား ကာလျဖစ္ႏိုင္ေျခတို႔သည္ ယဥ္ေက်းမႈ ဖက္တာမ်ားကို နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း အျမစ္တြယ္ အေျချပဳေနေၾကာင္း ေရာဘတ္ပြတ္နမ္ ဖြင့္ဆိုလွစ္ဟျပခဲ့သည့္ အီတလီ ေတာင္ပိုင္း-ေျမာက္ပိုင္း ယဥ္ေက်းမႈတို႔ၾကား ကြဲျပားျခားနားခ်က္ သရုပ္ခြဲျပထားသည္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္ တူေနပါ၏။ ပြတ္နမ္အေနျခင့္ ရာစုမ်ားခ်ီ၍ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ ရွာေဖြခြဲျခမ္း ေဖာ္ထုတ္ျပရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရသည္။
အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ သူ၏ပူးတြဲေရးသားသူမ်ား မွန္ကန္ခဲ့ၾကသည္မွာ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ တခုတည္းႏွင့္ ဒီမိုကေရစီကို ယူေဆာင္ မလာႏိုင္၊ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါ၏။ ဒီမိုကေရစီသည္ ယဥ္ေက်းမႈဖက္တာမ်ား ေသေသခ်ာခ်ာတြဲယွက္ ေပါင္းစပ္ႏိုင္ျခင္း ျဖင့္သာ “ျဖစ္”လာပါ၏။ သို႔ေသာ္ ယင္းဖက္တာမ်ားသည္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ၎တို႔ ကိုလိုနီျပဳနယ္ေျမမ်ား၌ ေရရာေသခ်ာ ေစရန္ လိုအပ္ခ်က္အရ တခုတည္းရွိ၊ တရပ္တည္းက် မဟုတ္ခဲ့ၾက၊ မဟုတ္ၾကပါ။ ကမၻာ့စံတန္ဖိုးမ်ား စစ္တမ္းမ်ား (WVS) ၏ ေနာက္ဆံုး ထုတ္ျပန္ခ်က္ သာဓကအရ အနီးကပ္ဆံုးႏွစ္မ်ားအတြင္း ဤယဥ္ေက်းမႈ ဖက္တာမ်ား ကမၻာ့ေဒသအမ်ားစုကို ျဖတ္သန္းပ်ံ႕ႏွံ႔လာခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။
လူထုတန္ဖိုးမ်ားႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ားသည္ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းအေပၚ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆန္ ေဘးထြက္ေနာက္ ဆက္တြဲ အက်ိဳးတရပ္ ရွိေနျခင္းဆိုသည္ကဲ့သို႔ ေရးသားမႈကို ဘိြဳက္ခ္စ္မိုဒယ္၊ အက္စီမုိဂလူးမိုဒယ္ ႏွစ္ရပ္လံုးက ျပမထားပါ။ တကယ္တန္းေတာ့ ဤတန္ဖိုးမ်ား၊ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ားသည္ စကားလံုးအားျဖင့္ ေဖာ္ျပမထားေသာ္လည္း မေျပာင္းမလဲ တည္ၿမဲျခင္းတို႔ ျဖစ္ေစရန္ ခ်ိတ္ဆက္လ်က္ သေဘာသက္ေရာက္ အက်ံဳးဝင္ေနၿပီး လူထုဆႏၵျပအံုၾကြမႈကို စီးပြားေရး မညီမွ်မႈ ျမင့္မားလာခ်ိန္၌ ျဖစ္ေပၚလာတတ္သည့္ ကိစၥရပ္ဟူေသာ ရိုးရိုးရွင္းရွင္းအျမင္ ျဖစ္သည္။
ဤေဖာ္ျပခ်က္မ်ားက သမိုင္း အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ေတာ့ ေကာင္းေကာင္း အံကိုက္ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ အနီးကပ္ဆံုး ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း လိႈင္းအေၾကာင္း ျပည့္စံုလံုေလာက္ေအာင္ ရွင္းမျပႏိုင္ေပ။ ႏိုင္ငံေရး ေစ့ေဆာ္ခ်က္မ်ားသည္ တကယ္စင္စစ္ စိတ္ကူးသက္သက္ မဟုတ္ဘဲ ေရြ႕လ်ားေျပာင္းလဲေနၿပီး ၁၉၇၄ ကတည္းကစ၍ စက္မႈေခတ္လြန္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၌ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ားတြင္ ပူးေပါင္းလိုစိတ္ ႏွစ္ဆေက်ာ္ ျမင့္တက္လာေနေၾကာင္း သိသာထင္ရွား သိရွိေတြ႕ျမင္ရပါ၏။
၁၉၈၇ မွ ၁၉၉၅အထိ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းအတြက္ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား သမိုင္းဝင္အေရအတြက္ ထြက္ေပၚခဲ့ၾကရာတြင္ ဆိုးလ္ႏွင့္ မနီလာမွသည္ ေမာ္စကိုႏွင့္ ဘာလင္တို႔အထိ ျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႕ရ၏။ ထပ္ေျပာရလွ်င္ ဤရုန္းၾကြမႈသည္ စီးပြား ေရးျပန္လည္ခြဲေဝပ်ံ႕ႏွံ႔ေစမႈ အေျခခံသက္သက္တရပ္အတြက္မဟုတ္သလို ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္ လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ လည္း ျဖစ္ေနျပန္သည္။
ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံေဟာင္းမ်ား၌ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းသည္ စီးပြားေရး ညီမွ်မႈအတြက္ လူထုဖိအားမ်ားေၾကာင့္ ေပၚထြန္းလာျခင္း မဟုတ္။ စီးပြားညီမွ်ေရးကို အင္အားအျပည့္ ဂရုဓမၼ ျပဳၾကေျပာၾကေသာ အီလစ္ လူတန္းစားတရပ္ လက္အတြင္းမွ ႏိုင္ငံေရးပါဝါကို ေျပာင္းလဲ ေရြ႔လ်ားေစလိုျခင္းႏွင့္ လူထုဆီ ပါဝါ ပိုက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပန္ေရာက္ရွိေစရန္ အတြက္ ဆိုျခင္းက ပိုမ်ားၿပီး စီးပြားညီမွ်ေရးဖိအားက ပိုနည္းခဲ့ၾကပါ၏။
ဒီမိုကေရစီသည္ လူတိုင္း ဆႏၵမဲေပးခြင့္၊ ဓနျပန္လည္ ခြဲေဝပ်ံ႕ႏွံ႔ေစမႈတို႔ကို လိုခ်င္ေသာ အက်ိဳးစီးပြား တရပ္မွ်ေလာက္ကေန ေပၚထြန္းထြက္ေပၚ ျဖစ္တည္လာျခင္း မဟုတ္ပါ။ ဆႏၵမဲေပးခြင့္ ဆိုသည္ေလာက္ထက္ ေနာက္ကြယ္ အဓိပၸာယ္မ်ားစြာ က်ယ္ဝန္းလွေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ လြတ္လပ္မႈမ်ားအတြက္ ရုန္းၾကြမႈတရပ္မွ ေပၚထြန္းျခင္းသာ ျဖစ္သည္။
လူသားသမိုင္းစဥ္ အမ်ားစုကို ၾကည့္ျမင္ၾကည့္ၾကပါက နီးစပ္ရာႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးေကာင္းစားေရးဝါဒ၊ ေအာ္တိုကေရစီတို႔သာ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးေနခဲ့သည္။ အီလစ္တို႔က လူထုကို ႏွိပ္ကြပ္ေနႏိုင္စြမ္းေၾကာင့္ သိပ္ေတာ့ ရိုးရိုးစင္းစင္းမရွိ၊ မဟုတ္။ ေမာ္ဒန္ေခတ္ ထိတိုင္ေအာင္ လူထုလူအုပ္စုအေနျဖင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ားဘက္၌ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကို သိမ္းပိုက္ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေရး ေလ်ာ့နည္းအားေပ်ာ့ခဲ့သည္။ တဖန္ ဤ အခ်က္ကို ဝန္းရံကိုင္စြဲထားေရး ဆိုသည္ကလည္း ထိပ္တန္းဦးစားေပး မဟုတ္ခဲ့ျပန္ပါ။
ဒီမိုကေရစီ ဘယ္လိုေပၚထြန္းလာေၾကာင္း နားလည္ရန္အတြက္ အီလစ္တို႔ေကာင္းစြာ တင္းက်ပ္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားႏိုင္မႈ အေပၚ အျမင္ရွင္းၾကရန္လည္း လံုေလာက္မႈ မရွိခဲ့ေပ။ လူထုေရခ်ိန္အဆင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈမ်ားကိုလည္း ေလ့လာရမည္ျဖစ္ရာ၌ ဤတခ်က္က မလုပ္မျဖစ္ အေနအထားသို႔ ျမင့္မားလာေနပါ၏။
စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈသည္ ထိေရာက္အားေကာင္း ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပူးတြဲႏြယ္ယွက္၍ အျပဳသေဘာ ဆက္စပ္ေနသည္ ဆိုေသာ္လည္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးသက္ေရာက္မႈက ကိုယ္တိုင္ကိုယ္ပိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ားကို အားေပးတိုးျမွင့္ၾကရန္ အေျခခံ က်က် တိမ္းညြတ္ၾကေစဖို႔ လိုအပ္ခ်က္ရွိေနသည္။ ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးဆိုသည္က စက္မႈထြန္းကားေရး ဗဟိုျပဳနည္းစဥ္ တရပ္ျဖစ္ၿပီး လူထုပညာေရး၊ ေမာ္ဒန္အလုပ္အကိုင္ေနရာခ်ထားျခင္းတည္ေဆာက္ပံုတရပ္ႏွင့္ လက္ရွိကာလ အဓိကလံုၿခံဳ ေရးေရခ်ိန္အျမင့္မ်ားတို႔ကို ေဆာင္က်ဥ္းလာေစ၏။
ဤအျခင္းအရာအားလံုးက သာမန္ျပည္သူလူထုကို ဒီမိုကေရစီအေပၚ ဂရုဓမၼစိုက္မႈ တိုးျမင့္လာေစရန္ ျဖည္းျဖည္းမွန္မွန္ ႏွင့္ ေနရာက်လာေစပါသည္။ ေရနံတင္ပို႔ႏိုင္ငံမ်ားကို ၾကည့္လွ်င္ ဤအဟုန္ျမင့္ လမ္းေၾကာင္းကို မလိုက္ဘဲ ဥစၥာဓနေတြ အမ်ားအျပား ၾကြယ္ဝလာခဲ့ၾက၏။ ၎ႏိုင္ငံတို႔မွ ျပည္သူလူထု ကိုယ္တိုင္ကလည္း ဒီမိုကေရစီရွာေဖြျခင္းေပၚ ေစ့ေဆာ္ခ်က္ ရွိပံု မေပၚၾက။ ထိုကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ ျဖစ္မလာေပ။
ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ဆရာတခ်ိဳ႕ ေကာက္ခ်က္ခ်သလို ဒီမိုကေရစီကို ဆႏၵာဓိကက်က် အလိုခ်င္ဆံုးသူမ်ား မရွိသေရြ႕ ျဖစ္လာမည္မဟုတ္။ လူေတြအေနျဖင့္ စီးပြားေရးႏွင့္ အေရးႀကီးရင္းျမစ္မ်ားကို ဆက္စပ္ဆင္ျခင္သံုးသပ္ ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္ခ်ိန္၊ သက္ရွင္ရပ္တည္ရံံု တန္ဖိုးမ်ားမွ ဖယ္ခြာ၍ ကိုယ္ပိုင္ကိုယ္တိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ားဆီ ေရွးရႈ ဂရုဓမၼျပဳလာခ်ိန္ ေရာက္လွ်င္ေတာ့ (လုပ္လာၾကၿပီဆိုလွ်င္ေတာ့) ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား အားအေကာင္းဆံုးျဖစ္ေရး ၎တို႔ ကိုယ္တိုင္ ရုန္းကန္တည္ေဆာက္ ေရွ႕ဆက္လွမ္းၾကြၾကမည္သာ ျဖစ္၏။
ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္းဖိုးမ်ားသည္ ပုဂၢိဳလ္အတြင္းပိုင္းက် စိတ္ခ်ယံုၾကည္မႈ၊ သေဘာထား ႀကီးရင့္က်က္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး တက္ၾကြလႈပ္ရွားမႈဝါဒတို႔ကို ရိုက္ခတ္သက္ေရာက္ေစပါသည္။ အားေကာင္းေမာင္းသန္ ထိုအခ်က္သည္ ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားေရး၊ တည္တံ့သန္မာ ရွင္က်န္ေရးအတြက္ အလြန္အေရးပါေသာ အဆံုးအျဖတ္ အခန္းက႑တရပ္ ျဖစ္ပါသည္။
ဒီမိုကေရစီကို ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္းျဖစ္ေစ၊ အက်ယ္တဝင့္ျဖစ္ေစ ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါ၏။ က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဒီမိုကေရစီ အနိမ့္ဆံုး ဖြင့္ဆိုခ်က္မွ်ေလာက္ေလးကို အသံုးျပဳ၊ အသံုးခ်ၾကမည္ဆိုပါက ျပည္သူလူထု ဝိေသသလကၡဏာမ်ားသည္ ဘာမွ် အေရးမပါလွေတာ့ေပ။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ဆိုျခင္းကသာ ေနရာတိုင္း အရာတိုင္း အားလံုးအတြက္ ေနာက္ကြယ္မွ ႀကီးစိုးေနေပမည္။ သို႔ေသာ္ ဒီမိုကေရစီကို ဘယ္လိုဘယ္ပံု ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ထားသည္ဆိုေသာ ေယဘုယ်ဆန္ အေထြေထြ အမ်ားသံုး လက္ခံခ်က္သတ္မွတ္ျခင္းတို႔ အခ်ိန္ကာလတရပ္ကို ျဖတ္သန္း၍ လိုအင္ဆႏၵ ပိုမ်ားလာေနခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
ပထမဆံုးကိုယ္စားျပဳ ဒီမိုကေရစီ ေပၚထြန္းခဲ့စဥ္ ပိုင္ဆိုင္မႈအရည္အခ်င္း သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား (ဘယ္သူ ဘာကို ဘယ္ေလာက္ ပိုင္ဆိုင္သည္၊ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိသည္၊ ပိုင္ဆိုင္မွဟူေသာ အေၾကာင္းခံမ်ား) ႏွင့္ မိန္းမ၊ ေက်းကၽြန္တို႔ ဆႏၵမဲေပးခြင့္၊ ဥစၥာ စုေဆာင္းခြင့္ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကို ျပန္ေတြး ခ်င့္ခ်ိန္ႏိႈင္းယွဥ္ သံုးသပ္လာၾကရာမွ ယေန႔တြင္ေတာ့ ထိုဖြင့္ဆိုခ်က္ကို လက္ခံမည့္သူ ရွိေတာ့မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသိျမင္ႏိုင္ပါသည္။
ပညာရွင္အမ်ားကလည္း ဒီမိုကေရစီအတြက္ ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္း ေရြးေကာက္ပြဲဆိုသည့္ ခပ္သိမ္သိမ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားအေပၚ ပို၍ပို၍ ေဝဖန္သံုးသပ္လာေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။ က်ေနာ္တို႔အေနျဖင့္ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းဆိုသည္ကို သာမန္ႏိုင္ငံသားမ်ား လက္သို႔ ႏိုင္ငံေရးပါဝါေရြ႕ေစ၊ ေရာက္ေစျခင္း နည္းစဥ္တရပ္ဟု ၾကည့္ျမင္ၾကမည္ဆိုပါက ဒီမိုကေရစီကို ပို၍ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ဖြင့္ဆိုရန္ လိုအပ္လာၾကၿပီ ျဖစ္သည္။
သို႔ႏွင့္ပင္ က်ေနာ္တို႔ ရွာေဖြေတြ႔ရွိ ထုတ္ေဖာ္လာႏိုင္ခဲ့ေသာ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္တရပ္ ရရွိလာခ့ဲၾက၏။ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္ကူးေျပာင္းရာ၌ သာမန္ႏိုင္ငံသားတို႔၏ ဦးတည္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကသာ အဓိကဗဟိုခ်က္ အခန္းက႑တရပ္ ဟူေသာ ဖြင့္ဆိုခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
(ခရစၥတီယန္ ၀ယ္လ္ဇယ္ (Christian Welzel) သည္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ၊ ဘရီမင္းၿမိဳ႕၊ ဂ်က္ေကာ့ဘ္စ္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမာၻ႔တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္းေကာက္ယူေရး အမႈေဆာင္ေကာ္မတီ၀င္ တဦးလည္းျဖစ္သည္။ ေရာ္နယ္အင္း ဂဲဟာ့တ္ (Ronald Inglehart) သည္ မီခ်ီဂန္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္း ေကာက္ယူေရး ဒါရိုက္တာလည္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ထုတ္ “ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ” စာအုပ္ကို ခရစၥတီယန္ဝယ္လ္ ဇယ္ႏွင့္ ေရာ္နယ္ အင္ဂဲဟာ့တ္တို႔ ပူးတြဲေရးသားခဲ့ၿပီး တျခားထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားကိုလည္း ျပဳစုခဲ့သည္။ ယခု ေဆာင္းပါးကို Journal of Democracy ႏွင့္ Johns Hopkins University Press တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီး Educational Initiatives (ပညာေရွ႕ေဆာင္) က ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ Educational Initiatives (www. eduinitiatives.org) အဖြဲ႔သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား၊ အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ားကို ပို႔ ခ်ေပးေနေသာ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါသည္။)
Credit: ဧရာဝတီသတင္းဌာန
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။)
No comments:
Post a Comment