ပညာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ ေန႔စဥ္ဘဝမ်ားအတြင္း ကိုယ္ပိုင္ကိုယ္တိုင္ ေရွ႕ေဆာင္ ဦးရြက္ျပဳၿပီး မွ်မွ်တတရွိစြာ ျပဳမူက်င့္ေဆာင္၍ ဘဝကို ေနေပ်ာ္ ႀကီးပြားေစႏိုင္ၾကသည္။ လူေတြအေနျဖင့္ တင္းက်ပ္ဖိစီးေသာ၊ ဘုရားသခင္ ေပးအပ္ေသာ အာဏာရွိေနပံု ဖမ္းထားသည့္ အာဏာပိုင္မ်ား ဆိုသည့္အေပၚ ပို၍ ေမးခြန္း ထုတ္ဖြယ္ ရွိလာေသာ အေျဖကို ရရွိလာၾကသည္။
ဒီမိုကေရစီ အိုင္ဒီယာကို မရခဲ့ေသးဟုဆိုလွ်င္လည္း ကိုယ္တိုင္ ထုတ္ေဖာ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ား ပိုက်ယ္ျပန္႔ ထြက္ေပၚလာေစဖို႔ ဖန္တီးလာၾကရန္ ရွိလာပါသည္။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္၊ ကိုယ္တိုင္အစိုးရရ ေနပိုင္ခြင့္မ်ားသည္ တကမာၻလံုးေဆာင္ ရည္မွန္းခ်က္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ဟု ဆိုရမည္ပင္ျဖစ္သည္။ ရွင္သန္ရန္ လိုအပ္ခ်ိန္၌ လိုအပ္ခ်က္ကို တြဲယွက္ျဖည့္စြမ္းႏိုင္ေျခ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ျငား ပိုလံုၿခံဳရွင္သန္ေရး ပိုလိုအပ္လာခ်ိန္တြင္ေတာ့ ဦးစားေပးလည္း ပိုျမင့္လာမည္မွာ အမွန္ပင္။
ဒီမိုကေရစီကို အင္စတီက်ဴးရွင္း သေဘာမွ သတ္မွတ္ထုတ္ေဖာ္ရာ၌ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္၂၀၀ အတြင္း အေနာက္တိုင္း ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းထြက္ကုန္ တရပ္အျဖစ္ ေပၚထြန္းလာျခင္းဟု ယူဆၾကသည္။ သို႔ေသာ္ (ဤသို႔ေသာ္သည္ အေရးႀကီးလွ၏) လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္လိုၾကေသာ လူသား၏ဆႏၵ။ ဒါသည္ပင္ ဒီမိုကေရစီအတြက္ လႈံ႔ေဆာ္သည့္ အဟုန္ႀကီးတရပ္၊ အေျခခံက်က် ျဖစ္လိုစိတ္တရပ္ ျဖစ္ပါ၏။ ဒါသည္ပင္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္ပိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ား ျမင့္တက္လာေစရန္ လႈပ္ရွား မႈရင္းျမစ္တို႔ ခ်ဲ႕ထြင္သည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ (လူ႔ဝန္းက်င္) ၏ သဘာဝ ထြက္ကုန္တရပ္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
အီလစ္တို႔အေနျဖင့္ ပါဝါကို တတ္အားသေရြ႕ ထိန္းသိမ္းၾကေရး အမ်ားအားျဖင့္ ႏွစ္ၿခိဳက္ေရြးခ်ယ္ၾကသည္။ လူေတြလိုခ်င္ ရုန္းၾကြ၍ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား တျဖည္းျဖည္း မွန္မွန္ေပၚထြန္းလာေနခဲ့ၾကသည္။ ၁၈ ရာစု လစ္ဘရယ္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ားမွသည္ ၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ဒီမိုကရက္တစ္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ားအထိ ျဖစ္သည္။ ယခင္လူေတြ၏ ခံစားမႈလႈံ႔ ေဆာ္အားေပးခ်က္မ်ားႏွင့္ စံတန္ဖိုးတို႔က အေရးႀကီး အခန္းက႑ တရပ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ယေန႔မွာေတာ့ ပိုမို အေရးႀကီးက႑ ျဖစ္လာသည္။
ကမာၻ႔ေဒသ အစိတ္္အပိုင္းအမ်ားစု၌ တန္ဖိုးစံ အေျခခံ ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈအေပၚ အေျခခံစံတန္ဖိုးမ်ား ျမင့္ျမင့္မားမား တက္လာကတည္းကဟု ဆိုရမည္။ ဤျဖစ္ရပ္က အာဏာပိုင္စနစ္ေတြ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ တစစီၿပိဳက်သြားမည္ဟု ဆိုလုိသလား။ မဟုတ္ပါ၊ လိုအပ္ခ်က္အရကို မဟုတ္ပါ။
အာဏာပိုင္စနစ္မ်ား၏ တရားဝင္ျဖစ္တည္ေနမႈကို ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ တန္ဖိုးမ်ားက ၿပိဳက်သြားေစေအာင္ ဦးတည္လိုက္ခ်ိန္ႏွင့္ စစ္တပ္၊ ရဲတို႔ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ေသာ ေဖာ္ျပပါ အီလစ္တို႔က ဒီမိုကရက္တစ္ အင္အားစုမ်ားအား ႏွိပ္ကြပ္ေပေတာ့မည္။ ႏွိပ္ကြပ္ႏိုင္ေျခလည္း ရွိေကာင္းရွိမည္၊ ရွိသည္။ ကံေကာင္းသည္က လူေတြအေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီေရး ရုန္းၾကြၾကသည္ဆိုရာ၌ ကိရိယာ တန္ဆာပလာ ဆင္ေျခမ်ား သက္သက္အတြက္ မဟုတ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ လုပ္ခဲ့ၾကသည္ ဆိုလွ်င္ေတာင္ ဒီမိုကရက္တစ္ လႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္မ်ားကို အလြယ္တကူ ဝယ္လိုက္ႏိုင္ဖြယ္ ရွိေန၍ ျဖစ္သည္။ ရုန္းၾကြမႈ အတြင္း ဂုဏ္ယူသိမွတ္ျပဳဖြယ္ အေကာင္းဆံုး တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ားမွာ လြတ္လပ္မႈကို အႏွစ္သာရရွိရွိ တန္ဖိုးထားသူမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။
ေခတ္မီ တိုးတက္ေရးသည္ သိမွတ္ျပဳေလာက္စရာ ေရြ႕လ်ားလႈပ္ရွား ပါဝင္ျခင္းေရာ၊ ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ တန္ဖိုးမ်ားအေပၚ စူးစိုက္မႈႀကီးထြားလာျခင္းကိုပါ တပါတည္း တိမ္းညြတ္ ယူေဆာင္လာ၏။ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကို လိုလားေတာင္းဆိုသူ ပိုမ်ားလာေအာင္ တဖန္ လႈံ႔ေဆာ္ေပး၏။
အီလစ္တို႔က ဖိႏွိပ္ေရး တြက္ခ်က္ေနသကဲ့သို႔ လိုလားသူမ်ားက အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကို ပိုထိေရာက္ သက္ဝင္ေစျပန္၏။ ေနာက္ဆံုး၌ အတြင္းက်က် မ်ိဳးဆက္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဝင္ေရာက္ ေနရာယူလာႏိုင္ျခင္းတို႔ျဖင့္ အီလစ္တို႔ကိုယ္တိုင္ ၎တို႔ ဘာသာ အာဏာရွင္ဆန္မႈႏွင့္ ဖိႏွိပ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေလ်ာ့ပါးေစလာၾကရသည္။ ပိုငယ္ရြယ္ေသာ ဦးတည္ခ်က္ ေကာင္းမြန္ႀကီးမားသည့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း (မ်ား) ထဲမွ ေပၚထြက္လာသူတို႔ ကိုယ္တိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈတန္ဖိုးမ်ားကို အေလး ပိုထားလာၾက၍ ျဖစ္သည္။ လူမႈအေျပာင္းအလဲဟူသည္ တိုင္းတာျပ၍ မရေသာ္လည္း ေခတ္မီတိုးတက္ေရးက ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းတို႔ ေပၚထြန္းလာလိမ့္မည္ဟူေသာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ပိုမိုတိုးျမွင့္ေပးေစပါ၏။
ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဓန ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ေစျခင္း
ဒီမိုကေရစီသည္ ၾကြယ္ဝလွေသာ အီလစ္မ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနေသာ လူအုပ္စုႀကီးမ်ားအၾကား ရုန္းကန္ထိုးၾကြျခင္း ရလဒ္ဟု အနက္ျပန္ဆို ျပထားေသာ ကားလ္စ္ဘြိဳက္ခ္စ္၊ ဒါရြန္အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ ပူးတြဲေရးသားသူမ်ား၏ “ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစျခင္း” စာအုပ္က အလြန္ၾသဇာႀကီးလွပါသည္။
ထိုအုပ္စုႏွစ္စုလံုး စီးပြားေရး ျဖန္႔က်က္ခြဲေဝမႈဆိုင္ရာ အက်ိဳးစီးပြားတို႔အတြက္ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ခံေနၾကရေၾကာင္း၊ ပဋိပကၡ အသြင္ ေဆာင္ေနေၾကာင္း ယင္းစာအုပ္၌ပင္ ဖြင့္ဆိုေဖာ္ျပထားသည္။ လူအုပ္စုႀကီးေတြက စီးပြားေရး ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ရန္ အားလံုးအကုန္အစင္ မဲေပး၊ ဆႏၵျပဳလိုၾက၏။ အီလစ္တို႔က ထြက္လာမည့္ ရလဒ္ကို ေၾကာက္ၿပီး ယင္းကိစၥကို အေသးစိတ္ပါမခ်န္ အတိုက္အခံျပဳ၏။ ဘာေတြ အက်ိဳးဆက္ျဖစ္လာသည္လဲ။
အီလစ္မ်ားက ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ေစမႈကို ၎တို႔ ယံုၾကည္ႏိုင္ေလာက္သည္ အထိပဲ ေပးလိုျခင္း၊ က်ယ္ျပန္႔ ႀကီးထြားသြားဖို႔ ဆိုလွ်င္ ဆႏၵမရွိ၊ ကာကြယ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္လာသည္။ ဤခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ သံုးသပ္မႈမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္း အဖြင့္ေတြအတြက္ အသံုးခ်ၾကသည္။ ၎တို႔ သံုးသပ္သည္မ်ားက ထိေရာက္အားေကာင္း ဒီမိုကေရစီ ဘယ္လိုျဖစ္ထြန္းမည္လဲ ဆိုျခင္းမဟုတ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ဘယ္လို ဘယ္ေလာက္လုပ္မလဲ ျဖစ္မလဲဆိုျခင္းသာ ျဖစ္ေန၏။
ေရွ႕ပိုင္း၌ တင္ျပ ေခ်ပခဲ့ၿပီးသလို ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားႏွင့္ ထိေရာက္အားေကာင္း ဒီမိုကေရစီသည္ တူညီေသာအရာ မဟုတ္ပါ။ တူညီရာ မဟုတ္ဆိုသည္ထက္ ထပ္တူမက်၊ တခုတည္း မဟုတ္ဆိုျခင္း သေဘာလည္းရွိေၾကာင္း ထပ္ဆင့္ သိျမင္ၾကရန္ ျဖစ္ ပါသည္။
ဤပံုစံမိုဒယ္တြင္ ဘြိဳက္ခ္စ္၏ အယူက ဘယ္လိုရွိသည္လဲ။ ဝင္ေငြခြဲေဝျခင္း ပိုမွ်တလာလွ်င္ သူတို႔အိတ္ကပ္ထဲက ဓနေတြ ပါသြားမွာ အီလစ္တို႔၏ အေၾကာက္တရားဟု ဆိုလိုခ်င္သည့္ပံုျဖစ္၏။ ပံုစံေဟာင္း ျပန္လည္ခြဲေဝမႈျဖင့္ ေသခ်ာညွိႏိႈင္း အေပးအယူလုပ္ ရပ္တည္ျပလာႏိုင္ေသာလူေတြ ပမာဏတခု ေရာက္လာလွ်င္ ဤကိစၥ ျဖစ္ေျမာက္လာဖို႔ ရွိသည္။
ထိုနည္းတူ အရင္းေရြ႕လ်ားႏိုင္စြမ္း ျမင့္မားလာသည္ႏွင့္အမွ် အီလစ္တို႔၏ အေၾကာက္တရား ေလ်ာ့ပါးလာမႈကလည္း တခါသံုးပစၥည္းလို ခဏခဏ ျဖစ္ေနတတ္သည္မွာ ၎တို႔ အရင္းအႏွီးကို လူေတြ လက္လွမ္း မမီသည့္ေနရာ ေျပာင္းေရႊ႕ ထားလိုက္ႏိုင္ခဲ့စဥ္ ကတည္းက ျဖစ္ခဲ့ျပန္ပါ၏။ ဤမိုဒယ္အရ ထုထည္လိုက္ လူစုလူထုမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီကို အၿမဲ မ်က္ႏွာသာေပးေၾကာင္း သိျမင္လာရ၏။
ထို႔အျပင္ ဒီမိုကေရစီဦးတည္ခ်က္ ေသခ်ာက်နေဆာင္တာ တခုလည္း ျဖစ္လာေနပါ၏။ လူထုလိုအင္ဆႏၵမ်ားက ဒီမိုကေရစီေရးအတြက္ ျဖစ္လာၿပီး ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းအေပၚ သက္ေရာက္ရိုက္ခတ္မႈ မရွိေစေသာ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္လာသည္မ်ိဳးပင္။ ဤမိုဒယ္ကပင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းစဥ္မ်ားတရပ္ကို အလားတူ ဥေပကၡာ ျပဳထား၏။ လူမႈ စုေပါင္းေရြ႕လ်ားမႈတို႔က အေထြေထြ လူဦးေရတရပ္လံုး၏ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ပါဝင္လာႏိုင္မႈ စြမ္းရည္ကို ဖယ္ခ်န္ထားျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။
ဤကိစၥကလည္းပဲ တကယ္တမ္း ရိုးရွင္းထင္ရွားလွေသာအခ်က္ ျဖစ္ေနသည္။ ဒီမိုကေရစီေရး လူထုလိုအင္မ်ား ဘာလဲ၊ ဘယ္လဲဆိုသည့္အေပၚ ႏွိပ္ကြပ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္က အီလစ္ေတြလက္ထဲ ေရာက္ေနသည္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ခ်က္မ်ားကို ခ်ဲ႕ထြင္ရာ၌လည္း ထိုကဲ့သို႔ပင္ ျဖစ္ေနသည္။ ေခတ္မီတိုးတက္ေရးက ဒီမိုကေရစီကဲ့သို႔ တူသေယာင္ ကိစၥမ်ားကို ၾသဇာလႊမ္္းမိုး၏။ ဝင္ေငြမွ်တမႈ ျမင့္တက္ျခင္းႏွင့္ အရင္းေရြ႕လ်ားႏိုင္စြမ္းကဲ့သို႔ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ၿပီး လူတိုင္း ဆႏၵမဲေပးပိုင္ခြင့္ ဆိုသည္မ်ိဳးကို အီလစ္တို႔က ပိုလက္ခံႏိုင္စြမ္း ရွိေနပါသည္။
ယခုေဖာ္ျပပါ ယူဆတင္ျပခ်က္တို႔ကို ခပ္ျမင့္ျမင့္ပဲ ေမးခြန္းထုတ္ရေတာ့မည္။ လက္ေတြ႔ ျဖတ္သန္းမႈအရ လူထု(မ်ား)သည္ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားအေပၚ အေသအခ်ာ ထိန္းေက်ာင္းႏိုင္ၿပီး လိုအပ္လွ်င္ ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္သည္အထိ စြမ္းရည္ ရွိေၾကာင္း ေရခ်ိန္ဒီဂရီမ်ားစြာ၊ သင္ခန္းစာမ်ားစြာျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾကရၿပီးျဖစ္၏။ ဘယ္ကတည္းက ဒီလိုစေတြ႔ခဲ့ ၾကရသလဲ။ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈ ရင္းျမစ္မ်ား၊ ကိုယ္ပိုင္ကိုယ္တိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈ တန္ဖိုးမ်ားအေပၚ လူထု ဂရုဓမၼ အေလးျပဳလာျခင္း ႏွစ္ရပ္လံုးျဖင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို တေနရာမွ တေနရာဆီ ေနာက္ထပ္ ေရြ႕သြားေစေၾကာင္း ပံုစံကားခ်ပ္မ်ိဳးစံု ေကာင္းစြာ ေပၚေပါက္လာခဲ့စဥ္ကတည္းက ေတြ႔ခဲ့ၾကရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ား ခ်ဲ႕ထြင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္က အီလစ္တို႔ေရြးခ်ယ္မႈ တရပ္တည္း သီးသန္႔ဆန္ က်န္ရွိေနတတ္သည္။ လူတဦးခ်င္း၏ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈ ရင္းျမစ္မ်ား ခ်ိဳ႕တဲ့ေနခ်ိန္ကာလကို ဆိုလိုပါ၏။ သို႔ျငား စီးပြားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈက ျပဇာတ္ ဆန္ဆန္ ေျပာင္းလဲပစ္ႏိုင္ေစ၏။ ရုပ္ဝတၳဳႏွင့္ အားေကာင္းရင္းျမစ္မ်ား ပိုႀကီးမားလာျခင္းက လူေတြကို လႈပ္ရွားမႈမ်ား ေရြး ခ်ယ္ရာ၌ ပိုပါဝါႀကီးလာေစႏိုင္သလို အီလစ္တို႔အေပၚ ထိထိေရာက္ေရာက္ ဖိအားေပးလာႏိိုင္ေစပါ၏။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
(ခရစၥတီယန္ ၀ယ္လ္ဇယ္ (Christian Welzel) သည္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ၊ ဘရီမင္းၿမိဳ႕၊ ဂ်က္ေကာ့ဘ္စ္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမာၻ႔တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္းေကာက္ယူေရး အမႈေဆာင္ေကာ္မတီ၀င္ တဦးလည္းျဖစ္သည္။ ေရာ္နယ္အင္း ဂဲဟာ့တ္ (Ronald Inglehart) သည္ မီခ်ီဂန္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္း ေကာက္ယူေရး ဒါရိုက္တာလည္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ထုတ္ “ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ” စာအုပ္ကို ခရစၥတီယန္ဝယ္လ္ ဇယ္ႏွင့္ ေရာ္နယ္ အင္ဂဲဟာ့တ္တို႔ ပူးတြဲေရးသားခဲ့ၿပီး တျခားထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားကိုလည္း ျပဳစုခဲ့သည္။ ယခု ေဆာင္းပါးကို Journal of Democracy ႏွင့္ Johns Hopkins University Press တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီး Educational Initiatives (ပညာေရွ႕ေဆာင္) က ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ Educational Initiatives (www. eduinitiatives.org) အဖြဲ႔သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား၊ အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ားကို ပို႔ ခ်ေပးေနေသာ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္၏။)
Credit: ဧရာဝတီသတင္းဌာန
Search for:
ဒီမိုကေရစီ အိုင္ဒီယာကို မရခဲ့ေသးဟုဆိုလွ်င္လည္း ကိုယ္တိုင္ ထုတ္ေဖာ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ား ပိုက်ယ္ျပန္႔ ထြက္ေပၚလာေစဖို႔ ဖန္တီးလာၾကရန္ ရွိလာပါသည္။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္၊ ကိုယ္တိုင္အစိုးရရ ေနပိုင္ခြင့္မ်ားသည္ တကမာၻလံုးေဆာင္ ရည္မွန္းခ်က္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ဟု ဆိုရမည္ပင္ျဖစ္သည္။ ရွင္သန္ရန္ လိုအပ္ခ်ိန္၌ လိုအပ္ခ်က္ကို တြဲယွက္ျဖည့္စြမ္းႏိုင္ေျခ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ျငား ပိုလံုၿခံဳရွင္သန္ေရး ပိုလိုအပ္လာခ်ိန္တြင္ေတာ့ ဦးစားေပးလည္း ပိုျမင့္လာမည္မွာ အမွန္ပင္။
ဒီမိုကေရစီကို အင္စတီက်ဴးရွင္း သေဘာမွ သတ္မွတ္ထုတ္ေဖာ္ရာ၌ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္၂၀၀ အတြင္း အေနာက္တိုင္း ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းထြက္ကုန္ တရပ္အျဖစ္ ေပၚထြန္းလာျခင္းဟု ယူဆၾကသည္။ သို႔ေသာ္ (ဤသို႔ေသာ္သည္ အေရးႀကီးလွ၏) လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္လိုၾကေသာ လူသား၏ဆႏၵ။ ဒါသည္ပင္ ဒီမိုကေရစီအတြက္ လႈံ႔ေဆာ္သည့္ အဟုန္ႀကီးတရပ္၊ အေျခခံက်က် ျဖစ္လိုစိတ္တရပ္ ျဖစ္ပါ၏။ ဒါသည္ပင္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္ပိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈ စံတန္ဖိုးမ်ား ျမင့္တက္လာေစရန္ လႈပ္ရွား မႈရင္းျမစ္တို႔ ခ်ဲ႕ထြင္သည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ (လူ႔ဝန္းက်င္) ၏ သဘာဝ ထြက္ကုန္တရပ္ပင္ ျဖစ္ပါ၏။
အီလစ္တို႔အေနျဖင့္ ပါဝါကို တတ္အားသေရြ႕ ထိန္းသိမ္းၾကေရး အမ်ားအားျဖင့္ ႏွစ္ၿခိဳက္ေရြးခ်ယ္ၾကသည္။ လူေတြလိုခ်င္ ရုန္းၾကြ၍ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား တျဖည္းျဖည္း မွန္မွန္ေပၚထြန္းလာေနခဲ့ၾကသည္။ ၁၈ ရာစု လစ္ဘရယ္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ားမွသည္ ၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ဒီမိုကရက္တစ္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ားအထိ ျဖစ္သည္။ ယခင္လူေတြ၏ ခံစားမႈလႈံ႔ ေဆာ္အားေပးခ်က္မ်ားႏွင့္ စံတန္ဖိုးတို႔က အေရးႀကီး အခန္းက႑ တရပ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ယေန႔မွာေတာ့ ပိုမို အေရးႀကီးက႑ ျဖစ္လာသည္။
ကမာၻ႔ေဒသ အစိတ္္အပိုင္းအမ်ားစု၌ တန္ဖိုးစံ အေျခခံ ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈအေပၚ အေျခခံစံတန္ဖိုးမ်ား ျမင့္ျမင့္မားမား တက္လာကတည္းကဟု ဆိုရမည္။ ဤျဖစ္ရပ္က အာဏာပိုင္စနစ္ေတြ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ တစစီၿပိဳက်သြားမည္ဟု ဆိုလုိသလား။ မဟုတ္ပါ၊ လိုအပ္ခ်က္အရကို မဟုတ္ပါ။
အာဏာပိုင္စနစ္မ်ား၏ တရားဝင္ျဖစ္တည္ေနမႈကို ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ တန္ဖိုးမ်ားက ၿပိဳက်သြားေစေအာင္ ဦးတည္လိုက္ခ်ိန္ႏွင့္ စစ္တပ္၊ ရဲတို႔ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ေသာ ေဖာ္ျပပါ အီလစ္တို႔က ဒီမိုကရက္တစ္ အင္အားစုမ်ားအား ႏွိပ္ကြပ္ေပေတာ့မည္။ ႏွိပ္ကြပ္ႏိုင္ေျခလည္း ရွိေကာင္းရွိမည္၊ ရွိသည္။ ကံေကာင္းသည္က လူေတြအေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီေရး ရုန္းၾကြၾကသည္ဆိုရာ၌ ကိရိယာ တန္ဆာပလာ ဆင္ေျခမ်ား သက္သက္အတြက္ မဟုတ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ လုပ္ခဲ့ၾကသည္ ဆိုလွ်င္ေတာင္ ဒီမိုကရက္တစ္ လႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္မ်ားကို အလြယ္တကူ ဝယ္လိုက္ႏိုင္ဖြယ္ ရွိေန၍ ျဖစ္သည္။ ရုန္းၾကြမႈ အတြင္း ဂုဏ္ယူသိမွတ္ျပဳဖြယ္ အေကာင္းဆံုး တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ားမွာ လြတ္လပ္မႈကို အႏွစ္သာရရွိရွိ တန္ဖိုးထားသူမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။
ေခတ္မီ တိုးတက္ေရးသည္ သိမွတ္ျပဳေလာက္စရာ ေရြ႕လ်ားလႈပ္ရွား ပါဝင္ျခင္းေရာ၊ ကိုယ္တိုင္ေဖာ္ထုတ္မႈ တန္ဖိုးမ်ားအေပၚ စူးစိုက္မႈႀကီးထြားလာျခင္းကိုပါ တပါတည္း တိမ္းညြတ္ ယူေဆာင္လာ၏။ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကို လိုလားေတာင္းဆိုသူ ပိုမ်ားလာေအာင္ တဖန္ လႈံ႔ေဆာ္ေပး၏။
အီလစ္တို႔က ဖိႏွိပ္ေရး တြက္ခ်က္ေနသကဲ့သို႔ လိုလားသူမ်ားက အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကို ပိုထိေရာက္ သက္ဝင္ေစျပန္၏။ ေနာက္ဆံုး၌ အတြင္းက်က် မ်ိဳးဆက္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဝင္ေရာက္ ေနရာယူလာႏိုင္ျခင္းတို႔ျဖင့္ အီလစ္တို႔ကိုယ္တိုင္ ၎တို႔ ဘာသာ အာဏာရွင္ဆန္မႈႏွင့္ ဖိႏွိပ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေလ်ာ့ပါးေစလာၾကရသည္။ ပိုငယ္ရြယ္ေသာ ဦးတည္ခ်က္ ေကာင္းမြန္ႀကီးမားသည့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း (မ်ား) ထဲမွ ေပၚထြက္လာသူတို႔ ကိုယ္တိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈတန္ဖိုးမ်ားကို အေလး ပိုထားလာၾက၍ ျဖစ္သည္။ လူမႈအေျပာင္းအလဲဟူသည္ တိုင္းတာျပ၍ မရေသာ္လည္း ေခတ္မီတိုးတက္ေရးက ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းတို႔ ေပၚထြန္းလာလိမ့္မည္ဟူေသာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ပိုမိုတိုးျမွင့္ေပးေစပါ၏။
ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဓန ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ေစျခင္း
ဒီမိုကေရစီသည္ ၾကြယ္ဝလွေသာ အီလစ္မ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနေသာ လူအုပ္စုႀကီးမ်ားအၾကား ရုန္းကန္ထိုးၾကြျခင္း ရလဒ္ဟု အနက္ျပန္ဆို ျပထားေသာ ကားလ္စ္ဘြိဳက္ခ္စ္၊ ဒါရြန္အက္စီမိုဂလူးႏွင့္ ပူးတြဲေရးသားသူမ်ား၏ “ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစျခင္း” စာအုပ္က အလြန္ၾသဇာႀကီးလွပါသည္။
ထိုအုပ္စုႏွစ္စုလံုး စီးပြားေရး ျဖန္႔က်က္ခြဲေဝမႈဆိုင္ရာ အက်ိဳးစီးပြားတို႔အတြက္ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ခံေနၾကရေၾကာင္း၊ ပဋိပကၡ အသြင္ ေဆာင္ေနေၾကာင္း ယင္းစာအုပ္၌ပင္ ဖြင့္ဆိုေဖာ္ျပထားသည္။ လူအုပ္စုႀကီးေတြက စီးပြားေရး ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ရန္ အားလံုးအကုန္အစင္ မဲေပး၊ ဆႏၵျပဳလိုၾက၏။ အီလစ္တို႔က ထြက္လာမည့္ ရလဒ္ကို ေၾကာက္ၿပီး ယင္းကိစၥကို အေသးစိတ္ပါမခ်န္ အတိုက္အခံျပဳ၏။ ဘာေတြ အက်ိဳးဆက္ျဖစ္လာသည္လဲ။
အီလစ္မ်ားက ျပန္လည္ခြဲေဝ ျဖန္႔က်က္ေစမႈကို ၎တို႔ ယံုၾကည္ႏိုင္ေလာက္သည္ အထိပဲ ေပးလိုျခင္း၊ က်ယ္ျပန္႔ ႀကီးထြားသြားဖို႔ ဆိုလွ်င္ ဆႏၵမရွိ၊ ကာကြယ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္လာသည္။ ဤခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ သံုးသပ္မႈမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္း အဖြင့္ေတြအတြက္ အသံုးခ်ၾကသည္။ ၎တို႔ သံုးသပ္သည္မ်ားက ထိေရာက္အားေကာင္း ဒီမိုကေရစီ ဘယ္လိုျဖစ္ထြန္းမည္လဲ ဆိုျခင္းမဟုတ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ဘယ္လို ဘယ္ေလာက္လုပ္မလဲ ျဖစ္မလဲဆိုျခင္းသာ ျဖစ္ေန၏။
ေရွ႕ပိုင္း၌ တင္ျပ ေခ်ပခဲ့ၿပီးသလို ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားႏွင့္ ထိေရာက္အားေကာင္း ဒီမိုကေရစီသည္ တူညီေသာအရာ မဟုတ္ပါ။ တူညီရာ မဟုတ္ဆိုသည္ထက္ ထပ္တူမက်၊ တခုတည္း မဟုတ္ဆိုျခင္း သေဘာလည္းရွိေၾကာင္း ထပ္ဆင့္ သိျမင္ၾကရန္ ျဖစ္ ပါသည္။
ဤပံုစံမိုဒယ္တြင္ ဘြိဳက္ခ္စ္၏ အယူက ဘယ္လိုရွိသည္လဲ။ ဝင္ေငြခြဲေဝျခင္း ပိုမွ်တလာလွ်င္ သူတို႔အိတ္ကပ္ထဲက ဓနေတြ ပါသြားမွာ အီလစ္တို႔၏ အေၾကာက္တရားဟု ဆိုလိုခ်င္သည့္ပံုျဖစ္၏။ ပံုစံေဟာင္း ျပန္လည္ခြဲေဝမႈျဖင့္ ေသခ်ာညွိႏိႈင္း အေပးအယူလုပ္ ရပ္တည္ျပလာႏိုင္ေသာလူေတြ ပမာဏတခု ေရာက္လာလွ်င္ ဤကိစၥ ျဖစ္ေျမာက္လာဖို႔ ရွိသည္။
ထိုနည္းတူ အရင္းေရြ႕လ်ားႏိုင္စြမ္း ျမင့္မားလာသည္ႏွင့္အမွ် အီလစ္တို႔၏ အေၾကာက္တရား ေလ်ာ့ပါးလာမႈကလည္း တခါသံုးပစၥည္းလို ခဏခဏ ျဖစ္ေနတတ္သည္မွာ ၎တို႔ အရင္းအႏွီးကို လူေတြ လက္လွမ္း မမီသည့္ေနရာ ေျပာင္းေရႊ႕ ထားလိုက္ႏိုင္ခဲ့စဥ္ ကတည္းက ျဖစ္ခဲ့ျပန္ပါ၏။ ဤမိုဒယ္အရ ထုထည္လိုက္ လူစုလူထုမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီကို အၿမဲ မ်က္ႏွာသာေပးေၾကာင္း သိျမင္လာရ၏။
ထို႔အျပင္ ဒီမိုကေရစီဦးတည္ခ်က္ ေသခ်ာက်နေဆာင္တာ တခုလည္း ျဖစ္လာေနပါ၏။ လူထုလိုအင္ဆႏၵမ်ားက ဒီမိုကေရစီေရးအတြက္ ျဖစ္လာၿပီး ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းအေပၚ သက္ေရာက္ရိုက္ခတ္မႈ မရွိေစေသာ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္လာသည္မ်ိဳးပင္။ ဤမိုဒယ္ကပင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းစဥ္မ်ားတရပ္ကို အလားတူ ဥေပကၡာ ျပဳထား၏။ လူမႈ စုေပါင္းေရြ႕လ်ားမႈတို႔က အေထြေထြ လူဦးေရတရပ္လံုး၏ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ပါဝင္လာႏိုင္မႈ စြမ္းရည္ကို ဖယ္ခ်န္ထားျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။
ဤကိစၥကလည္းပဲ တကယ္တမ္း ရိုးရွင္းထင္ရွားလွေသာအခ်က္ ျဖစ္ေနသည္။ ဒီမိုကေရစီေရး လူထုလိုအင္မ်ား ဘာလဲ၊ ဘယ္လဲဆိုသည့္အေပၚ ႏွိပ္ကြပ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္က အီလစ္ေတြလက္ထဲ ေရာက္ေနသည္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ခ်က္မ်ားကို ခ်ဲ႕ထြင္ရာ၌လည္း ထိုကဲ့သို႔ပင္ ျဖစ္ေနသည္။ ေခတ္မီတိုးတက္ေရးက ဒီမိုကေရစီကဲ့သို႔ တူသေယာင္ ကိစၥမ်ားကို ၾသဇာလႊမ္္းမိုး၏။ ဝင္ေငြမွ်တမႈ ျမင့္တက္ျခင္းႏွင့္ အရင္းေရြ႕လ်ားႏိုင္စြမ္းကဲ့သို႔ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ၿပီး လူတိုင္း ဆႏၵမဲေပးပိုင္ခြင့္ ဆိုသည္မ်ိဳးကို အီလစ္တို႔က ပိုလက္ခံႏိုင္စြမ္း ရွိေနပါသည္။
ယခုေဖာ္ျပပါ ယူဆတင္ျပခ်က္တို႔ကို ခပ္ျမင့္ျမင့္ပဲ ေမးခြန္းထုတ္ရေတာ့မည္။ လက္ေတြ႔ ျဖတ္သန္းမႈအရ လူထု(မ်ား)သည္ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားအေပၚ အေသအခ်ာ ထိန္းေက်ာင္းႏိုင္ၿပီး လိုအပ္လွ်င္ ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္သည္အထိ စြမ္းရည္ ရွိေၾကာင္း ေရခ်ိန္ဒီဂရီမ်ားစြာ၊ သင္ခန္းစာမ်ားစြာျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾကရၿပီးျဖစ္၏။ ဘယ္ကတည္းက ဒီလိုစေတြ႔ခဲ့ ၾကရသလဲ။ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈ ရင္းျမစ္မ်ား၊ ကိုယ္ပိုင္ကိုယ္တိုင္ ေဖာ္ထုတ္မႈ တန္ဖိုးမ်ားအေပၚ လူထု ဂရုဓမၼ အေလးျပဳလာျခင္း ႏွစ္ရပ္လံုးျဖင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို တေနရာမွ တေနရာဆီ ေနာက္ထပ္ ေရြ႕သြားေစေၾကာင္း ပံုစံကားခ်ပ္မ်ိဳးစံု ေကာင္းစြာ ေပၚေပါက္လာခဲ့စဥ္ကတည္းက ေတြ႔ခဲ့ၾကရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ား ခ်ဲ႕ထြင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္က အီလစ္တို႔ေရြးခ်ယ္မႈ တရပ္တည္း သီးသန္႔ဆန္ က်န္ရွိေနတတ္သည္။ လူတဦးခ်င္း၏ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈ ရင္းျမစ္မ်ား ခ်ိဳ႕တဲ့ေနခ်ိန္ကာလကို ဆိုလိုပါ၏။ သို႔ျငား စီးပြားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈက ျပဇာတ္ ဆန္ဆန္ ေျပာင္းလဲပစ္ႏိုင္ေစ၏။ ရုပ္ဝတၳဳႏွင့္ အားေကာင္းရင္းျမစ္မ်ား ပိုႀကီးမားလာျခင္းက လူေတြကို လႈပ္ရွားမႈမ်ား ေရြး ခ်ယ္ရာ၌ ပိုပါဝါႀကီးလာေစႏိုင္သလို အီလစ္တို႔အေပၚ ထိထိေရာက္ေရာက္ ဖိအားေပးလာႏိိုင္ေစပါ၏။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
(ခရစၥတီယန္ ၀ယ္လ္ဇယ္ (Christian Welzel) သည္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ၊ ဘရီမင္းၿမိဳ႕၊ ဂ်က္ေကာ့ဘ္စ္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမာၻ႔တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္းေကာက္ယူေရး အမႈေဆာင္ေကာ္မတီ၀င္ တဦးလည္းျဖစ္သည္။ ေရာ္နယ္အင္း ဂဲဟာ့တ္ (Ronald Inglehart) သည္ မီခ်ီဂန္တကၠသိုလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့တန္ဖိုးစံမ်ား စစ္တမ္း ေကာက္ယူေရး ဒါရိုက္တာလည္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ထုတ္ “ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ” စာအုပ္ကို ခရစၥတီယန္ဝယ္လ္ ဇယ္ႏွင့္ ေရာ္နယ္ အင္ဂဲဟာ့တ္တို႔ ပူးတြဲေရးသားခဲ့ၿပီး တျခားထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားကိုလည္း ျပဳစုခဲ့သည္။ ယခု ေဆာင္းပါးကို Journal of Democracy ႏွင့္ Johns Hopkins University Press တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီး Educational Initiatives (ပညာေရွ႕ေဆာင္) က ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ Educational Initiatives (www. eduinitiatives.org) အဖြဲ႔သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား၊ အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ားကို ပို႔ ခ်ေပးေနေသာ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္၏။)
Credit: ဧရာဝတီသတင္းဌာန
Search for:
No comments:
Post a Comment