❝ ရှီပလိုမေစီနှင့် အညမည ဖြစ်ရေး ❞

 ❝ ရှီပလိုမေစီနှင့် အညမည ဖြစ်ရေး  ❞ 

▂▂  

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွေကို လေ့လာတဲ့အခါမှာ၊ “ရှီပလိုမေစီ” [Xiplomacy] ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကိုတွေ့ရပါတယ်။ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် [Xi Jinping] ရဲ့ နာမည်နဲ့ ဒစ်ပလိုမေစီ [Diplomacy] ဆိုတဲ့ သံခင်းတမန်ခင်း စကားလုံးကို ပေါင်းစပ်ပြီး “ရှီပလိုမေစီ” လို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းတာဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်အနေနဲ့ ယခင် သမားရိုးကျ တည်ဆောက်လာတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒမှာ၊ သူ့ရဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို ထပ်မံပေါင်းထည့်ပြီး၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးမှာ တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု အောက်မှာ ပေါ်ထွက်လာတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို “ရှီပလိုမေစီ” [Xiplomacy] လို့ သုံးနှုန်းပြီး၊ ဖော်ပြလာခဲ့ကြတာပါ။ များသောအားဖြင့် ရှီပလိုမေစီ ဆိုတာကို [Xi Jinping Thought on Diplomacy] လို့ ဖော်ပြသုံးနှုန်းတာများပါတယ်။ ရှီပလိုမေစီ ကိုနားလည်ဖို့အတွက်၊ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု မပေါ်ခင်၊ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို အနည်းငယ် ဆန်းစစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ 

⦿  တိန့်ရှောင်ဖိန် လက်ထက်

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် ခေါင်းဆောင်မှု မပေါ်ခင် အချိန်တုန်းက၊ တရုတ်ရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒမှာ၊ မော်စီတုန်း ကွယ်လွန်ပြီးနောက် မဟာခေါင်းဆောင်ကြီးတစ်ယောက်အဖြစ် ခိုင်ခိုင်မာမာ ပေါ်ထွက်လာခဲ့တဲ့ “တိန့်ရှောင်ဖိန်” ရဲ့ သဘောထားက လွှမ်းမိုးခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန်လက်ထက်မှာ၊ တရုတ်ဟာ နိုင်ငံတကာဇာတ်ရှုပ်တွေထဲ ဝင်မပါဖြစ်အောင် ရှောင်တိမ်းခဲ့တဲ့ အပြုအမူကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ အထူးသဖြင့် တိန့်ရှောင်ဖိန်ဟာ၊ တရုတ်ပြည်မှာ “ပြည့်အင်အားကို တည်ဆောက်ရင်း” - တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကိုယ်ခံအား ကောင်းမွန်အောင် တည်ဆောက်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန်ဟာ အလှမ်းကျယ် အလယ်လပ် မဖြစ်စေဖို့၊ အထူး ဂရုစိုက်ခဲ့ဟန်တူပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အရှိပကတိကို ကောင်းစွာ နားလည်ခဲ့တယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန်လက်ထက် တရုတ်နိုင်ငံဟာ၊ လက်တံခြေတံ ရှည်ရှည်လျားလျားနဲ့ ပါဝင်ကြရမယ့် နိုင်ငံတကာအရေးတွေကို ခဏ အသာ လက်ရှောင်ထားပြီး၊ ကိုယ့်နိုင်ငံကို ကိုယ့်ပြည်တွင်းမှာ အခြေခိုင်ခိုင်မာမာ တည်ဆောက်ရေးကို အဓိက ဇောင်းပေးခဲ့တယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ 

⦿  ပြည့်အင်အားကို အရင်ဖြည့် 

တိန့်ရှောင်ဖိန် တက်လာပြီးနောက်ပိုင်း၊ တိန့်ရှောင်ဖိန် လုပ်ခဲ့တဲ့ အလုပ်က “ဆာနေတဲ့ တရုတ်တွေကို ဗိုက်ဝအောင် ကျွေးဖို့က အဓိက” ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန်ဟာ၊ စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို အရှိန်အဟုန်နဲ့ လုပ်ဆောင်တယ်။ စီမံကိန်းစီးပွားရေးစနစ်နဲ့ ဘုံစီးပွားရေးဝါဒကို နောက်မှာ ချန်ထားပြီး အရင်းရှင်စီးပွားရေးစနစ်ကို တရုတ်နည်းတရုတ်ဟန် (တနည်း) တရုတ်နည်းကျ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒ ပုံစံနဲ့ ပုံဖော်ပြီး စျေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို သွတ်သွင်းတည်ဆောက်ခဲ့တယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန်ရဲ့ စီးပွားရေးမူဝါဒတွေက အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။ မော်စီတုန်းလက်ထက်မှာ ဆင်းရဲငတ်ပြတ်ခဲ့တဲ့တရုတ်တွေဟာ ဗိုက်ဝအောင် စားနိုင်လာတယ်၊ ဆင်းရဲတွင်းကနေ တက်လာနိုင်ခဲ့တယ်၊ လူလတ်တန်းစားဖွံ့ဖြိုးမှုလည်း ကျယ်ပြန့်လာခဲ့တယ်။ ကုန်းတွင်းပိတ်ပြည်နယ်တွေနဲ့ ကမ်းရိုးတမ်းဒေသက ပြည်နယ်တွေအကြား ဆင်းရဲချမ်းသာကွာဟမှု ကြီးမားခဲ့ပေမယ့်၊ ရှီကျင့်ဖျင်လက်ထက် ရောက်လာချိန်မှာ‌တော့ - တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု အချိုး အတော်ကြီး ကျဉ်းမြောင်းလာခဲ့တယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန် လက်ထက်က မြို့ပြနဲ့ ကျေးလက်အကြား ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု ကြီးမားခဲ့ပေမယ့်၊ ရှီကျင့်ဖျင် လက်ထက်မှာတော့ ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအစီအစဉ်တွေကို အရှိန်အဟုန်နဲ့ ချီ,မနိုင်ခဲ့တာတွေ့ရတယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန်က ဗိုက်ဝဝ စားနိုင်လာတဲ့ တရုတ်တွေကို စည်းရုံးနားချခဲ့ရတာ ရှိတယ်။ ဗမာလို ဆိုရင်တော့ “တိတ်တိတ်လေးနေ” လို့၊ ဖြောင်းဖြ စည်းရုံးတာပါ။ သိပ် ထောင်ထောင်ထောင်ထောင် မနေနဲ့။ “Keep a low profile” (韬光养晦) လို့ သတိပေးပါ။ သိုသိုသိပ်သိပ်နေ…လို့ သူ့တရုတ်တွေကို မှာတာပါ။ 

⦿  တရုတ်တွေ ခြေစွာနိုင်ပြီ 

တိန့်ရှောင်ဖိန်ရဲ့ သဘောထားဟာ၊ ကမ္ဘာ့အရေးတွေမှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဓိက နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသဘောထားဖြစ် ပါဝင်လာခဲ့တယ်။ တရုတ်တွေဟာ ကမ္ဘာ့အရေးတွေမှာ၊ ဆရာကြီး ဝင်မလုပ်ဘူး။ ငပွကြီးလည်း ဝင်မလုပ်ဘူး။ ငြိမ်ငြိမ်စိမ်စိမ်ပဲ နေတယ်။ အသာအယာပဲ နေတယ်။ တခါတရံ လက်ရှောင်တယ်။ တခါတရံ ဘေးထွက်ထိုင်နေတယ်။ တခါတရံ မသိသလိုနေတယ်။ တခါတရံ ကိုယ်နဲ့ မဆိုင်သလို နေတယ်။ အထူးသဖြင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုသာ အာရုံစိုက်ပြီးတော့ အထူးပြုတည်ဆောက်နေတဲ့ကာလဖြစ်တာကြောင့်လို့ ပြောရမယ်။ ဒါပေမယ့် သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ကတော့ အဲသည့်လို မဟုတ်ဘူး။ ရှီကျင့်ဖျင် လက်ထက်မှာက၊ တရုတ်တွေဟာ တိန့်ရှောင်ဖိန်လက်ထက်ကလို အခြေအနေမျိုးလည်း မဟုတ်တော့ဘူး။ အဲသည့်ထက်မက တစ်ဆင့်မက တက်လာနိုင်ပြီ။ တရုတ်တွေဟာ ငြိမ်နေရမယ့် အချိန်မဟုတ်တော့ဘူး။ တရုတ်တွေဟာ ကုပ်နေရမယ့် အနေအထား မဟုတ်တော့ဘူး။ တရုတ်တွေဟာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးမှာ ထဲထဲဝင်ဝင် ခြေစွာနိုင်တဲ့ အဆင့်အတန်းကို ရောက်လာနိုင်ပြီ။ အဲသည့်လို တရုတ်တွေက နိုင်ငံတကာအရေးတွေမှာ ခြေစွာနိုင်အောင်လည်း တရုတ်လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ကိုယ်ခံအားက ကောင်းလာတာကိုး။ တရုတ်လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ကိုယ်ခံအားကို မတည်ဆောက်နိုင်ဘဲနဲ့ တရုတ်တွေဟာ နိုင်ငံတကာအရေးကိစ္စတွေမှာ ခြေစွာနိုင်စွမ်း ရှိမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ 

⦿  အလှမ်းကျယ် အလယ်လပ် မဖြစ်ခဲ့သော တရုတ်ခေါင်းဆောင်များ 

တိန့်ရှောင်ဖိန် အပါအဝင် တိန့်ရှောင်ဖိန် နောက်ပိုင်းတက်လာတဲ့ တရုတ်ခေါင်းဆောင်တွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ပြည်တွင်းရေး၊ ပြည့်အင်အားကို ခိုင်ခိုင်မာမာ တည်ဆောက်ဖို့ မပျက်ကွက်ခဲ့ဘူး။ ဒါ့အပြင် တရုတ်လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ကိုယ်ခံအားကို မြှင့်တင်ဖို့ မပျက်ကွက်ခဲ့ဘူး။ တရုတ်လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ တိုးတက်မှုဟာ အလှမ်းကျယ် အလယ်လပ် မဖြစ်ခဲ့သလို၊ မော်စီတုန်းလက်ထက်ကလို စိတ်ကူးယဉ်လည်း ဆန်မနေခဲ့ပါဘူး။ မော်စီတုန်းက တရုတ်နိုင်ငံကို ခေါင်းဆောင်မှု ပေးတဲ့အခါမှာ၊ အလှမ်းကျယ် အလယ်လပ်တာတွေ ရှိခဲ့တယ်။ ဒါ့အပြင် စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ခဲ့တာတွေ ရှိတယ်။ တော်လှန်ရေးကို တင်ပို့မယ်ဆိုတဲ့ မော်စီတုန်းရဲ့ လုပ်ရပ်တွေဟာ အလှမ်းကျယ် အလယ်လပ် ဖြစ်ခဲ့တာတွေလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ (၁၀) နှစ်အတွင်း သံမဏိတန်ချိန် ဘယ်၍ ဘယ်မျှ ထွက်အောင် လုပ်မယ်ဆိုတာတွေနဲ့ ဘုံလယ်ယာစနစ်တွေ၊ ဘုံဝါဒ‌တွေကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့နေရာမှာ စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ခဲ့တာတွေ အမြောက်အမြား ရှိခဲ့တယ်။ တိန့်ရှောင်ဖိန်ကတော့ အဲသည့်လို မဟုတ်ဘူး။ အချက်အလက်ထဲမှာ အမှန်ရှာ…ဆိုတာမျိုး လုပ်လာတယ်။ အရှိပကတိကို မငြင်းပယ်ဘူး။ အရှိတရားက ဘာလဲဆိုတာကို မြင်အောင်ကြည့်တယ်။ ပြောင်းသင့်တာကို ရဲရဲတင်းတင်း ပြောင်းလဲဖို့ ကြိုးစားတယ်။ 

⦿  လက်တွေ့ကျတဲ့ တရုတ်ခေါင်းဆောင်များ 

တိန့်ရှောင်ဖိန်နောက်ပိုင်းတက်လာတဲ့ တရုတ် သမ္မတတွေနဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်တွေကို ကြည့်လိုက်ရင်လည်း သူတို့က အင်ဂျင်နီယာတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတာတွေ့ရတယ်။ ကမ္ဘာပြားပြီ စာအုပ်ကို ရေးတဲ့ သောမတ်ဖရိုင်းမန်းက အမေရိကန်သမ္မတတွေနဲ့ တရုတ်သမ္မတတွေကို နှိုင်းယှဉ်ပြီး မှတ်ချက်တစ်ခု ရေးတယ်။ အမေရိကန်သမ္မတတွေ အတော်များများကို ကြည့်ရင်၊ များသောအားဖြင့် ရှေ့နေတွေ များတယ်။ တရုတ်သမ္မတတွေကတော့ အင်ဂျင်နီယာတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာတွေ့ရတယ်။ ဒီတော့ အမေရိကန်သမ္မတတွေထက်၊ တရုတ်ခေါင်းဆောင်တွေက ပိုပြီး လက်တွေ့ကျကျ ရှုမြင်ချည်းကပ်နိုင်တယ်လို့ မှတ်ချက်ပေးတယ်။ အမေရိကန်သမ္မတတွေကတော့ - စကားစစ်ထိုးဖို့လောက်ပဲ အားသန်နေတယ်လို့ ဝေဖန်ပါတယ်။ အင်ဂျင်နီယာတွေဆိုတာကလည်း ကိန်းဂဏန်းနဲ့ အတိုင်းအထွာတွေနဲ့ လက်တွေ့ကျကျ အကောင်အထည်ဖော်ကြရတဲ့ လက်တွေ့သမားတွေ မဟုတ်လား။ တရုတ်ခေါင်းဆောင်တွေက လက်တွေ့သမားတွေဆိုတာကို သောမတ်ဖရိုင်းမန်းက ထောက်ပြတာပါ။ 

⦿  စိတ်ကူးယဉ်ကမ္ဘာထဲက ခုန်ထွက်ခဲ့

မော်စီတုန်းအလွန် တရုတ်ခေါင်းဆောင်မှုမှာ လက်တွေ့ကျတဲ့ သဘောတရားတွေနဲ့ လုပ်ဆောင်လာနိုင်တာတွေ့ရပါတယ်။ တရုတ်သမ္မတတွေအပါအဝင် ပေါ်လစ်ဗျူရိုအဖွဲ့ဝင်တွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးနဲ့ပတ်သက်ရင် စိတ်ကူးယဉ်လမ်းကြောင်းကနေ ခွာထွက်လာနိုင်ခဲ့ပြီလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ သံခင်းတမန်ခင်းထဲက ရှီကျင့်ဖျင်အတွေးအခေါ်ကလည်း လက်တွေ့ကျခြင်းကနေ လာတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ တရုတ်တွေဟာ ဗိုက်ဝလာလို့၊ ချမ်းသာလာလို့၊ ဖင်ဂေါင်းကျယ်လာတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ တရုတ်လူ့အဖွဲ့အစည်းကိုယ်၌က အဘက်ဘက်က ကိုယ်ခံအားကောင်းလာလို့ အစွမ်းပြလာနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။ 

⦿  တရုတ်တို့ ပိုမိုရဲတင်းလာ

ရှီပလိုမေစီမှာ၊ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို အလေးအနက်ထား ကာကွယ်ဖို့ဟာ အဓိက အရေးအကြီးဆုံး အချက်ဖြစ်တယ်။ ဒါ့အပြင် ကမ္ဘာကြီးကို တရုတ်ယဉ်ကျေးမှုတွေ တင်ပို့ ဖြန့်ချိဖို့ အဓိက အချက်အနေနဲ့ ပါဝင်တယ်။ ဒါကို “Chinese values globally” လို့ ပြောပါတယ်။ တရုတ်တွေဟာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းမှာ၊ တရုတ်အကျိုးစီးပွားအတွက်ဆိုရင် ထိပ်တိုက်တိုးဖို့ ရဲတင်းတဲ့ သတ္တိတွေ ရှိလာတယ်။ တရုတ်တွေဟာ နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းမှာ သိုသိုဝှက်ဝှက် နေတဲ့ အနေအထား မဟုတ်တော့ပါဘူး။ တရုတ်တွေဟာ ကမ္ဘာကြီးထဲမှာ ခြေစွာတဲ့လူတွေဖြစ်လာတာတွေ့ရပါတယ်။ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးသဘောထားဟာ ကမ္ဘာ့အစီအစဉ်တွေထဲမှာ လေးလေးနက်နက် ပါဝင်လာတဲ့ အနေအထားမှာ ရှိပါတယ်။ ရှီပလိုမေစီမှာ နောက်ထက် အရေးကြီးတဲ့ အချက်က တရုတ်အမျိုးသားရေးဝါဒဖြစ်ပါတယ်။ ရှီပလိုမေစီရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးသဘောထားက တရုတ်အမျိုးသားရေးဝါဒ အပေါ်မှာ အခြေပြုတာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။ တရုတ်တွေအနေနဲ့ သံတမန်အရေးတွေမှာ ပိုပြီး ခိုင်မာရဲတင်းတဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ရှေ့တိုးလုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ရှိလာတာတွေ့ရပါတယ်။ 

⦿  ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍမှာ

ရှီပလိုမေစီရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်မှာ၊ တရုတ်တွေဟာ ပိုပြီး ရဲတင်းလာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခင်တုန်းက တရုတ်သံတမန် ဆက်ဆံရေးဟာ ကမ္ဘာ့လုံးဆိုင်ရာ ဂလိုဘယ်အရေးအခင်းတွေကို အာရုံစိုက်တာထက် ကိုယ့်ဒေသတွင်းပြဿနာတွေကို ပိုပြီး သတိထား ဖြေရှင်းကိုင်တွယ်ရမယ်လို့ ယူဆခဲ့တာပါ။ တရုတ်ပြည်တွင်းရေးကို တိုက်ရိုက် ရိုက်ခတ်လာတဲ့ ဒေသတွင်းပြဿနာတွေကို သတိထားကိုင်တွယ်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ရှီပလိုမေစီရဲ့ ချည်းကပ်မှုတော့၊ ဒေသတွင်းအရေးအရာတွေမှာပဲ အာရုံစိုက်တာမျိုး မလုပ်တော့ပါဘူး။ ကမ္ဘာ့အရေးလည်း “နိုင်ငံကြီး” တစ်ခုအနေနဲ့ တာဝန်ယူမှု - တာဝန်ခံမှုရှိရှိနဲ့ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ဖို့ ကြိုးစားလာတာဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုလိုချင်တာက ရှီကျင့်ဖျင်လက်ထက် မတိုင်ခင်က တရုတ်တွေဟာ “မိမိကိုယ်ကိုယ်နဲ့ မိမိနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ အရေးအရာတွေမှာပဲ ownership ယူလာရာကနေ” အခုတော့ “ကမ္ဘာကြီးမှာ ဖြစ်ပျက်တဲ့အရေးအရာတွေ အားလုံးဟာ တရုတ်တွေနဲ့ ဆိုင်တယ်ဆိုတဲ့ global ownership role ကို ယူဖို့ ကြိုးစားလာနေတာ” ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို “Major-country diplomacy” လို့ သုံးနှုန်းပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးမှာ ပိုပြီး မျှတတဲ့ “Global Governance System” တစ်ခု ပေါ်လာဖို့အတွက် တရုတ်တွေကလည်း တာဝန်ယူ လုပ်လာနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအစီအစဉ်မှာ၊ တရုတ်တွေက ကနဦး ကမကထပြုပြီး လုပ်လာတဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ ရှိလာပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းဟာ တရုတ်တွေ ဦးဆောင်တဲ့ အခင်းအကျင်းဖြစ်လာနေပြီလားလို့ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်လာပါတယ်။ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံကို ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍမှာ ပါဝင်လာအောင်၊ ရှီပလိုမေစီနဲ့ ခြေလှမ်းကျဲကျဲ လှမ်းလာနေတာပါ။ 

⦿  ဒေသတွင်းကို ပိုမိုကျစ်လစ်စေ 

ရှီပလိုမေစီရဲ့ ဝိသေသတွေထဲမှာ၊ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေကို ပိုပြီး ကျစ်ကျစ်လစ်လစ် ပေါင်းစည်းဖို့အတွက် အထူး အာရုံစိုက်လာတာပါ။ တရုတ်ဟာ သူ့ရဲ့ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ သမားရိုးကျ သံခင်းတမန်ခင်း လမ်းကြောင်းကနေ သွေဖည်ပြီး၊ နောက်ထပ် တစ်ဆင့်တိုးပြီး လုပ်ဆောင်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ ယခင်တုန်းကတော့ regional engagement တွေဟာ အရေးကြီးတယ် ဆိုရုံမျှလောက်ပဲ သဘောထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ရှီကျင့်ဖျင်လက်ထက်မှာတော့ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေကို regional engagement အဆင့်လောက်နဲ့ မတင်းတိမ်တော့ပါဘူး။ strategic engagement အနေနဲ့ ရှေ့ဆက်တိုးလာပါတယ်။ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေအရေးမှာ ယခင် တရုတ်သမ္မတတွေထက် ပိုပြီး ရည်မှန်းချက် ကြီးကြီးထားတယ်။ အာရုံစိုက်မှုလည်း ပိုပါတယ်။ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေရဲ့ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးတွေမှာ တရုတ်ရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုကို ထင်ထင်ရှားရှား ပြလာဖို့ ကြိုးစားလာတာတွေ့ရပါတယ်။ ရှီပလိုမေစီရဲ့ ဝိသေတွေထဲမှာ ပိုးလမ်းမသစ်စီမံကိန်း ဖြစ်တဲ့ [BRI – Belt and Road initiative] ဟာ အလွန်အရေးပါပါတယ်။ ဒါဟာ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ စီးပွားရေးအရ ပေါင်းစည်းမှုမဟာဗျူဟာအဆင့်ထက် အများကြီး ပိုလွန်ပါတယ်။ တရုတ်ရဲ့ ဩဇာနဲ့ တရုတ်ရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေမှာပါမက ကမ္ဘာကြီးကို ပတ်ခြုံလွှမ်းမိုးဖို့ ကြိုးစားတည်ဆောက်တဲ့ မဟာဗျူဟာ ဖြစ်တာတွေ့ရပါတယ်။

⦿  မြန်မာအတွက် မှတ်ချက် 

ဒီနေရာမှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ သဘောထားဖြစ်လာတဲ့ ရှီပလိုမေစီရဲ့ အကြောင်းကို တင်ပြရင်း၊ တရုတ်နဲ့ နယ်မြေချင်း ထိစပ်နေတဲ့ မြန်မာ့အရေးကိုလည်း ထည့်သွင်း မှတ်ချက်ပေးချင်ပါတယ်။ 

⦿  ၁။ တရုတ်ကို ငြင်းပယ်လို့ မရ။

▂▂ 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘယ်လိုအစိုးရမျိုးပဲ တက်လာသည်ဖြစ်စေ၊ တရုတ်ကို ငြင်းပယ်လို့ မရပါ။ တရုတ်ကို ငြင်းဆန်လို့ မရပါ။ နိုင်ငံနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ကိုယ်ခံအားကောင်းအောင် တည်ဆောက်ဖြည့်ကျင့်လာခဲ့တဲ့ တရုတ်လို နိုင်ငံကြီးတစ်နိုင်ငံကို မြန်မာနိုင်ငံလို ပဋိပက္ခတွေ ဒင်းကြမ်းပြည့်နေပြီး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းနဲ့ နိုင်ငံ့ရဲ့ ကိုယ်ခံအား ဆုတ်ယုတ်ပျက်ပြားနေတဲ့ တတိယနိုင်ငံငယ်လေးတစ်ခုအဖို့၊ ပိုပြီးတော့တောင် ငြင်းဆန်ဖို့ ခက်ပါတယ်။ အေအိုင်ခေတ်မှာ ကမ္ဘာကြီးနဲ့ အပြိုင်နွှဲနေတဲ့ တရုတ်ကို၊ သွားကြားထိုးတံတောင် ကောင်းကောင်း မထုတ်နိုင်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအဖို့၊ အာခံ ဆန့်ကျင်လို့ မရနိုင်ရိုး အမှန်ပါ။ မြန်မာက ယခု တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ရေးလုပ်နိုင်လို့၊ နောက်ထပ် နှစ်ပေါင်း (၃၀) လောက်ကြာတယ်ဆိုရင်တောင် - တရုတ်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကနေ ရုန်းထွက်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။ မြန်မာအနေနဲ့ မိမိကိုယ်ကို နိုင်ငံ့ကိုယ်ခံအား / လူ့အဖွဲ့အစည်းကိုယ်ခံအား ကောင်းအောင် မတည်ဆောက်နိုင်ဘဲနဲ့ တရုတ်လွှမ်းမိုးမှုကို ငြင်းဆန်နိုင်ဖို့ မလွယ်ကူပါ။ မြန်မာဟာ မိမိကိုယ်ကို ဖြည့်ကျင့်တည်ဆောက်ရေးကို မလုပ်ဘဲ၊ “အနောက်မျှော်ပြီး သခင်အားရ ကျွန်ပါးဝ” စိတ်ဓာတ်နဲ့ တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်တယ်ဆိုရင်လည်း၊ နလပိန်းတုံး လုပ်ရပ်လို့ပဲ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ပထဝီကို ရွှေလို့ မရပါ။ အိမ်နီးချင်းကို ရှောင်လို့ မရပါ။ မြန်မာတို့ဟာ မိမိတိုင်းပြည်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားနဲ့ မိမိလူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ကိုယ်ခံအားကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရင်းနဲ့သာ တရုတ်ရဲ့ ရင်ခွင်ပိုက်အဖြစ်ကနေ ရုန်းထွက်နိုင်ဖို့ တတ်နိုင်ပါလိမ့်မယ်။ 

⦿   ၂။ တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်လို့ မရ၊ တရုတ်ဩဇာကို ထိန်းထေဖို့သာ တတ်နိုင်။ 

▂▂  

မြန်မာအနေနဲ့ တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်လို့ မရပါဘူး။ တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးလေထုကို လွှင့်တင်လေလေ၊ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းဟာ ကြမ္မာဆိုးတဲ့ ပိုမို ဆိုက်ရောက်လာလေလေ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ လူထုထောက်ခံမှု အမြင့်မားဆုံး ရခဲ့တဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အစိုးရလက်ထက်၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ဦးဆောင်မှုကို ကြည့်ရင်တောင်၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ တရုတ်ကို မငြင်းဆန်ဘဲ၊ တရုတ်နဲ့ တည့်အောင် ပေါင်းဖို့၊ တရုတ်ဩဇာကို ထိန်းကျောင်းဖို့သာ လုပ်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ လူထုထောက်ခံအား မရှိတဲ့ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်လို့ ရနိုင်မလား။ ဒါ့အပြင် တရုတ်ဩဇာကိုလည်း ထိန်းကျောင်းနိုင်တဲ့ စွမ်းရည် ရှိပါ့မလား။ အဖြေကတော့ မရှိနိုင်ပါဘူးဆိုတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စစ်ကောင်စီကို လက်နက်နည်းနဲ့ ဆန့်ကျင်နေတဲ့ လူမျိုးစုလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေကရော - တရုတ်လို နိုင်ငံကြီးကို ရန်သတ္တရုပြုပြီး အာခံနိုင်စွမ်း ရှိပါ့မလား။ တရုတ်စစ်တပ်ဟာ ဆင်ကြီးဆိုရင်၊ မြန်မာစစ်တပ်က ဆိတ်လောက်ပဲရှိတယ်။ လူမျိုးစုလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကတော့ ဂျီသူငယ်လောက်ပဲ ရှိပါတယ်။ တရုတ်ရဲ့ ဩဇာကို မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက ဘယ်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းကမှ ငြင်းဆန်နိုင်လို့ မရပါဘူး။ အထူးသဖြင့် တရုတ် - မြန်မာနယ်စပ်မျဉ်းပေါ်မှာ ထိုင်ထားတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေဆိုရင်၊ ပိုပြီးတော့တောင် တရုတ်ရဲ့ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ထီးရိပ်အောက်မှာ ကျရောက်နေတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီတော့ နွေဦးတော်လှန်ရေးထဲမှာ ပါဝင်နေတဲ့ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုငယ်လေးတွေကလည်း၊ တရုတ်အင်ပါယာကို မဝပ်တွားရင်တောင် - တရုတ်အင်ပါယာကို ကလန်ကဆန် လုပ်လို့ မရပါဘူး။ အခု နွေဦးတော်လှန်ရေး (၄) နှစ်တာကာလမှာ နွေဦးလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ငယ်တွေဟာ မြေပြင် ခြေကုတ်ယူမှု အားကောင်းပေမယ့်၊ စစ်ရေးအရ အနိုင်မရသေးတာဟာ - တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးလေချဉ် ခဏ ခဏ တက်ပြခြင်းရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးဖြစ်ကြောင်း နားလည်နိုင်ပါတယ်။ 

⦿   ၃။ တရုတ် အခန်းကဏ္ဍကို အသိအမှတ်ပြုဖို့နဲ့ ဘုံအကျိုးစီးပွားတည်ဆောက်နိုင်ကြောင်း ပြသဖို့။ 

▂▂   

ဒါ့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ တည်ရှိနေတဲ့ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်စေ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်စေ၊ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ သက်ရောက်နေတဲ့ တရုတ်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို လက်တွေ့ကျကျ အသိအမှတ်ပြုဖို့ လိုပါတယ်။ စစ်ရေးမှာ တရုတ်လွှမ်းမိုးတဲ့ ဩဇာရှိပါတယ်။ စီးပွားရေးမှာ တရုတ်အပေါ် အမှီအခိုပြုမှုတွေ အမြောက်အမြားရှိပါတယ်။ နိုင်ငံရေးမှာလည်း တရုတ်ကို အထာထားရမယ့်ကိစ္စတွေ ရှိပါတယ်။ မဲမဲမြင်ရာ ရမ်းတဲ့ အကျင့်ဟာ၊ မိမိကိုယ်ကို နိုင်ငံရေးဆူဆိုက်လုပ်တာနဲ့ အတူတူပါပဲ။ အဆန်မရှိဘဲ အသံနဲ့ ကြွေးကြော်ပြီး တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးကို လုပ်တာဟာ မိမိကိုယ်ကို စစ်ရေးဆူဆိုက်လုပ်တာပါပဲ။ ဒါကို တိုင်းရင်းသားလက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဖြစ်တဲ့ EAOs တွေလည်း သိတယ်၊ EROs တွေလည်း သိတယ်၊ BGF အကြီးစားတွေလည်း သိပါတယ်။ တရုတ် - မြန်မာနယ်စပ်မျဉ်းပေါ်မှာ မရှိတဲ့ ထိုင်း - မြန်မာနယ်စပ်က လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေတောင်မှ၊ တရုတ်ဩဇာကို ထိတ်လန့်ပါတယ်။ တရုတ်ကို ကလန်ကဆန် မလုပ်ဘဲ၊ မိမိတို့ တည်ရှိနေခြင်းဟာ တရုတ်အကျိုးစီးပွားနဲ့ ရန်ဘက် မဟုတ် - မိတ်ဖက် ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ပြနိုင်မှသာလျှင်၊ ဖြစ်တည်မှုဟာ ရှင်သန်နိုင်စရာ အကြောင်းရှိပါတယ်။ အဲသည့်လိုမှ မဟုတ်ဘဲ၊ တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးကို ထင်ထင်ပေါ်ပေါ် လုပ်လေလေ၊ မြန်မာ့မြေပေါ်မှာ ရှိတဲ့ ဘယ်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းမဆို မကြာခင် ပျက်သုဉ်းခန်း မုချ ဆိုက်ရောက်လာမှာ ဖြစ်ကြောင်း အတိအလင်း တင်ပြချင်ပါတယ်။ ဒါဟာ တရုတ်ကို ကြောက်ရွံ့တဲ့စိတ်နဲ့ ရေးတဲ့ စာ မဟုတ်သလို၊ တရုတ်လော်ဘီစာလည်း မဟုတ်။ လက်တွေ့နိုင်ငံရေးနဲ့ လက်တွေ့စစ်ရေးမှာ တရုတ်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို လျော့မတွက်ဖို့၊ ပေါ့မတွက်ဖို့ လက်တို့ သတိပေးတဲ့ ဆောင်းပါးသာဖြစ်ပါတယ်။ 

“တရုတ်က ခင်ဗျားတိုးတက်အောင်မြင်အောင် ပြုနိုင်ချင်မှ ပြုနိုင်လိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် ခင်ဗျားကို တရုတ်က မျက်စိဆံပင်မွှေးစူးတယ်ဆိုရင်၊ ဖျက်လိုက ဖျက်နိုင်စွမ်း ရှိတယ်”

ဒါကို မမေ့ဖို့ လိုပါတယ်။ 

မင်းသေ့ 

၉ ဧပြီ ၂၀၂၅ 

❏ References: 

[1] http://english.scio.gov.cn/in-depth/2018-09/30/content_64401928.htm

[2] https://www.chinadaily.com.cn/a/202211/14/WS63722bb2a310491754329a15.html

[3] https://www.ipcs.org/comm_select.php?articleNo=4653 

[4] https://www.atlantis-press.com/article/25905455.pdf 

[5] https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3254743/chinas-two-sessions-2024-country-should-ditch-deng-xiaopings-approach-hiding-its-capacities-and 

[6] https://www.thinkchina.sg/politics/what-can-deng-xiaoping-teach-us-about-diplomacy-today