“ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သိဖို့ ဘယ္ေလာက္အေရးႀကီးသလဲ”

(Importance of self-awareness for emotional management)

တစ္ခါတုန္းက အဖိုးႀကီးတစ္ေယာက္ အိပ္ေနတုန္း သူရဲ့ မုတ္ဆိတ္မွာ သူ႔ေျမးေလးေတြက ေနာက္ေျပာင္တဲ့သေဘာနဲ႔ အင္မတန္ အနံ့ျပင္းတဲ့ ခရင္မ္ေတြ သြားသုတ္ထားသတဲ့။ အဲဒါနဲ႔ အဖိုးႀကီးက နိုးလာေတာ့ အဲဒီအနံ့ဆိုးဆိုးႀကီးကို ရေနတာေပါ့။ ဘယ္နားမွာလဲ လိုက္ရွာတယ္၊ မီးဖိုေခ်ာင္ထဲ သြားေတာ့လည္း ဒီအနံ့၊ အိမ္ေရွ႕ ထြက္ေတာ့လည္း ဒီအနံ့၊ ဘယ္သြားသြား အနံ့က ရေနေတာ့ သူက ေျပာလိုက္တယ္၊ ဟာ တစ္အိမ္လုံးလည္း နံေစာ္ေနေတာ့တာပါလားတဲ့။ အမွန္ေတာ့ အနံ့က သူ႔မုတ္ဆိတ္မွာပဲ ရွိေနတာ။ ဒါေပမဲ့ သူကေတာ့ တစ္ေလာကလုံးက အနံ့ထြက္ေနတယ္ပဲ ထင္ေနတယ္။

လက္ေတြ႕ဘဝမွာလည္း အဲ့လိုလူေတြ ရွိတယ္။ ျပႆနာရဲ့ အရင္းခံက သူ႔မွာ ရွိေနတာ။ သူ႔ရဲ့ အဆိုးျမင္စိတ္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ တစ္ေလာကလုံးက သူ႔အေပၚ မေကာင္းဘူးပဲ ထင္ေနတယ္။ မိဘကလည္း ဂ႐ုမစိုက္ဘူး။ ရည္းစားကလည္း အလိုမလိုက္ဘူး။ အိမ္ေထာင္ဖက္ကလည္း ငါ့ကို မခ်စ္ဘူး။ သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း အဆင့္အတန္း ခြဲျခားတယ္ စသျဖင့္ေပါ့။ ေနာက္ဆုံး သူ႔ကို တခုခု လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာင္ ငါက ဘာျဖစ္ေနလို့လဲ ဆိုတာမ်ိဳးနဲ႔ ျပန္ရန္ေတြ႕တတ္ၾကတယ္။ ကူညီဖူးသမၽွထဲမွာ အဲ့လိုလူေတြဟာ ကူညီရအခက္ဆုံးပဲ။ ျပႆနာရဲ့ အေျဖကလည္း သူ႔မွာပဲ ရွိေနတာဆိုေတာ့ သူကိုယ္တိုင္ မျပင္ဆင္ဘဲနဲ႔လည္း မရဘူး။

အဲ့လိုလူေတြဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ မေပ်ာ္ရႊင္ၾကရတာ မ်ားတယ္။ လိုအင္ဆႏၵလည္း မျပည့္ၾကဘူး။ တျခားလူေတြကို မေက်မနပ္ ျဖစ္မယ္။ သူတို့က် ေပ်ာ္ေနရတယ္ဆိုၿပီး မနာလို ျဖစ္ေနမယ္။ တကယ္တမ္းေတာ့ သူ႔ဘဝက သိပ္ဆိုးေနတာ မဟုတ္ဘူး။ သူကိုက မေပ်ာ္တတ္တာ။ အဆိုးျမင္ေနတာ။ ခုနက အဘိုးႀကီးလို သူ႔မုတ္ဆိတ္က ခရင္မ္ကို သုတ္ဖို့ သတိမရဘဲ တစ္ေလာကလုံးက နံ​ေနတယ္လို့ ေတြးေနတာ။ တစ္ခါတစ္ေလမွာ သူ႔ထက္ အေျခအေနဆိုးသူကေတာင္ သူ႔ကို ျပန္ႏွစ္သိမ့္ေနရတာမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္တယ္။

Self-awareness အားနည္းသူဟာ သူတင္ ပူေလာင္တာ မဟုတ္ဘူး။ သူ႔ပတ္ဝန္းက်င္က လူေတြကိုလည္း ပူေလာင္ေစတယ္။ ဘယ္အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ Negative vibe ေတြခ်ည္းပဲဆိုေတာ့ ေတာ္႐ုံလူက မေပါင္းခ်င္ေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ သူ႔ရဲ့ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြက ပိုပိုဆိုးလာတယ္။

ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္ ေပ်ာ္ရႊင္ဖို့မွာ အဲ့ဒီ Self-awareness က သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။ EQ ဆိုတဲ့ "စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကို သိနားလည္ ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္စြမ္း" မွာလည္း ဒီ Self-awareness က အေျခခံအက်ဆုံးပဲ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သိမွ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ထိန္းနိုင္တာ။ စိတ္ေတြတို၊ ေဒါသေတြ ေပါက္ကြဲေနသူဟာ သူတစ္ပါးဘက္က ျဖည့္ေတြးေပး၊ ကိုယ္ခ်င္းစာေပးဖို့ရာလည္း မလြယ္ဘူး။ ေနာက္ပိုင္း စိတ္နည္းနည္းၿငိမ္သြားမွ ေၾသာ္ သူလည္း ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုလုပ္မိလိုက္တာ ေနမယ္ ဆိုၿပီး ေတြးလာနိုင္တာ။ ေပါက္ကြဲေနခ်ိန္ ေတြးမိဖို့ မေျပာနဲ႔၊ ဘယ္သူ ဘာလာေျပာေျပာ နားကိုမဝင္ဘူး။

EQ ဆိုတာက Skill ျဖစ္တယ္။ ဆိုလိုတာက ေလ့က်င့္ပ်ိဳးေထာင္လို့ ရတယ္။ လူေတြက ကၽြန္ေတာ့္ကို ထင္တယ္၊ ဆရာၿဖိဳးက ေဒါသမထြက္တတ္ဘူးတဲ့။ အဲ့လိုလူေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ေမာင္းေနတဲ့ကားေလး တစ္ေခါက္ေလာက္ လိုက္စီးေစခ်င္တယ္။ သိသြားမယ္၊ ဘယ္ေလာက္ဆဲဆိုေနတယ္ ဆိုတာကို။ တကယ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က ေဒါသမထြက္တတ္တာ မဟုတ္ဘူး။ ေဒါသထြက္မွန္း ျမန္ျမန္သိ၊ ျမန္ျမန္ထိန္းလိုက္နိုင္တဲ့အတြက္ ေဒါသထြက္မွန္း လူမသိေတာ့တာသာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲ့လို Self-awareness တက္ဖို့ကေတာ့ စာေလး ဖတ္လိုက္႐ုံနဲ႔ေတာ့ မရပါဘူး။ ေလ့က်င့္မွ ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီပို့စ္မွာ ေပးခ်င္တဲ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကေတာ့

၁။ တရားထိုင္ပါ။ ခက္မယ္ဆိုတာ နားလည္တယ္။ တအားေပါက္ကြဲလြယ္တဲ့သူဆိုရင္ေတာ့ ႀကိဳးစားလုပ္ၾကည့္ပါ။

၂။ ကိုယ္ေပါက္ကြဲမိလိုက္လို့၊ စိတ္မထိန္းနိုင္လိုက္လို့ ျပႆနာေသးေသးေလးကေန အႀကီးႀကီး ျဖစ္သြားခဲ့ဖူးတာေတြ ရွိရင္ အဲ့ဒါကို အျမဲေတြးေနပါ။ (ဥပမာ စိတ္ေကာက္ေျပခ်င္ေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ ရည္းစားကို စိတ္တိုမိသြားလို့ တစ္ခြန္းေလး လႊတ္ခနဲ ေျပာမိလိုက္တာက ေနာက္ ၃ ရက္ေလာက္ ထပ္ေခ်ာ့လိုက္ရတာမ်ိဳး၊ ကားပါကင္ လုရာကေန ဆဲၾကဆိုၾကၿပီး အလုပ္ေတြ ပ်က္ကုန္တာမ်ိဳး)

၃။ ေဘးကေန ေျပာေပးနိုင္မယ့္လူ ရွာထားပါ။ ေဒါသထြက္ၿပီဆို ထြက္ေနမွန္း သတိေပးမယ့္လူေပါ့။

၄။ လူမသိတဲ့ေနရာမွာ ေပါက္ကြဲပါ။ ကၽြန္ေတာ္ဆို ကားေမာင္းလို့ ဆဲရင္ မွန္တင္ၿပီးမွ ဆဲပါတယ္။ ဒီေတာ့ တျခားကားက မၾကားေတာ့ ျပႆနာမတက္ေတာ့ဘူးေပါ့။ အဲဒါက ဘယ္သူကမွ ကၽြန္ေတာ့္ေဒါသကို ထပ္ၿပီး ေလာင္စာ မထည့္ေတာ့ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာလည္း ျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္လည္း ျမန္ျမန္ၿငိမ္သြားေရာ။

၅။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဂ႐ုစိုက္ပါ။ ဝါသနာပါတာေလးေတြ လုပ္ပါ။ ေပ်ာ္ေနတဲ့လူက စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကို သတိထားမိဖို့ ပိုလြယ္ပါတယ္။

၆။ ကိုယ့္ဘဝရဲ့ Positive ျဖစ္တာ​ေတြကိုလည္း မၾကာခဏ ​​ေတြး​ေပးပါ။ ကိုယ္တစ္​ေယာက္တည္း ​ေခြးျဖစ္​ေနတာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာ​ေလး သတိရပါ။ ရသစာ​ေပ မ်ားမ်ားဖတ္ပါ။

တျခားအခ်က္ေတြလည္း ရွိပါလိမ့္ဦးမယ္။ ဒီအႀကံျပဳခ်က္ ၆ ခ်က္ကိုေတာ့ ႏွစ္သစ္မွာ Self-awareness တက္လာေစဖို့ လက္ေဆာင္အေနနဲ႔ မၽွေဝေပးလိုက္ပါရေစ။

ေဒါက္တာ ၿဖိဳးသီဟ
၁.၁.၂၀၂၀