ဖက္တီးအသည္း (ဝါ) အသည္းအဆီဖုံးျခင္းႏွင့္ အစားအေသာက္

----------------------------------------------------------------------
 ဒီေဆာင္းပါးမွာ လူအမ်ား နားယဥ္ေနၿပီျဖစ္တဲ့
"အသည္းအဆီဖုံးျခင္း" အေၾကာင္းကို ေန႔စဥ္ စားသုံးေန ၾကတဲ့ အစားအေသာက္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ေျပာမွာပါ။
"အသည္းအဆီဖုံးတယ္" ဆိုတာ အဂၤလိပ္လို Fatty Infiltration of Liver ကို လူအမ်ား နားလည္လြယ္ေအာင္ ေျပာတဲ့စကားျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာလို အတိအက်ေျပာမယ္ ဆိုရင္ အသည္းအတြင္းမွာ အဆီမ်ား ထိုးေဖာက္ေရာက္ ရွိေနျခင္းလို့ဆိုလိုပါတယ္။ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန ျမန္မာ စာအဖြဲ႕က ထုတ္ေဝတဲ့ အဂၤလိပ္-ျမန္မာအဘိဓာန္မွာ Infiltration ကို "စိမ့္ဝင္မွု" ၊ "ထိုးေဖာက္မွု"လို့  ဘာသာျပန္ ထားပါတယ္။ အထက္တန္းပညာဦးစီးဌာနရဲ့ "ပညာရပ္ ေဝါဟာရမ်ား" စာအုပ္မွာလည္း Infiltration  ကို "စိမ့္ဝင္ ျခင္း" လို့ပဲ ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ ဒီေတာ့ Fatty Infiltration of Liver  ဆိုတဲ့ အေျခအေနဟာ တကယ္ ေတာ့ အသည္းရဲ့အတြင္းပိုင္း  (အတြင္းပိုင္း) မွာ အဆီေတြ စိမ့္ဝင္ၿပီး စုမိေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။  

 လူတိုင္းရဲ့အသည္းမွာ အဆီအနည္းငယ္ရွိေနပါ တယ္။ အသည္းထဲမွာရွိေနတဲ့ အဆီပမာဏဟာ ရွိသင့္ တာထက္ အလြန္အမင္း ပိုမ်ားေနၿပီဆိုလၽွင္ေတာ့ အဲဒီ အေျခအေနကို Fatty Liver (ဖက္တီးအသည္း) လို့ ေျပာ ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွာ အဆီေတြမ်ားေနတဲ့ ဝဝကစ္ကစ္ ကေလးငယ္ေတြကို "ဖက္တီးေလး" ၊ "ဖက္တီးမေလး" လို့ ခ်စ္စနိုးေျပာၾကသလို ခႏၶာကိုယ္မွာ အဆီေတြမ်ားေန တဲ့ ဝဝဖိုင့္ဖိုင့္လူႀကီးေတြကို "ဖက္တီးႀကီး" ၊ "ဖက္တီး မႀကီး" လို့ အားရပါးရေျပာၾကပါတယ္။ အလားတူပဲ အတြင္းမွာ အဆီေတြ ပုံမွန္ထက္ပိုၿပီးမ်ားေနတဲ့ အသည္း ကို ဖက္တီးအသည္းလို့ ေျပာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

 အသည္းကိုအဆီဖုံးတယ္လို့ေျပာတာက တကယ္ ေတာ့ အသည္းရဲ့အတြင္းပိုင္း (အတြင္းပိုင္း) မွာ အဆီေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတဲ့အေျခအေနမ်ိဳးဆိုတာကို သိေစခ်င္လို့ ဖက္တီးအသည္းလို့ ေျပာတာပါ။ အထဲမွာ အဆီေတြ အမ်ားအျပား စိမ့္ဝင္ၿပီး စုမိေနတဲ့အတြက္ အေရာင္ဝါၿပီး အရြယ္အစားႀကီးေနတဲ့အသည္း (လက္ယာဘက္ပုံ) ကို ပုံမွန္အရြယ္အစားရွိၿပီး က်န္းမာတဲ့ နီညိဳေရာင္အသည္း (လက္ဝဲဘက္ပုံ) နဲ႔ ယွဥ္ျပထားပါတယ္။  

 က်န္းမာတဲ့အသည္းနဲ႔ ဖက္တီးအသည္းရဲ့ အသားစ နမူနာေတြကို မိုက္ခရိုစကုပ္ (Microscope) ေအာက္မွာ ၾကည့္လိုက္ရင္ ဖက္တီးအသည္းရဲ့ ဆဲလ္ (Liver Cell)ေတြၾကားမွာ အဆီပူေဖာင္း (Fat Globule) ေတြကို အျဖဴေရာင္အကြက္ကေလးေတြအျဖစ္ ေတြ႕ရပုံကို သက္ ဆိုင္ရာအသည္းရဲ့ အေပၚဘက္မွာ ေလးေထာင့္အကြက္ ကေလးေတြနဲ႔ ျပထားပါတယ္။  ဒီအေျခအေနကို ေဆး ပညာစကားနဲ႔ Hepatic Steatosis လို့ ေျပာၾကျပန္ပါ တယ္။ Hepatic က အသည္း၊ Stearosis က  အဆီေတြ စုမိေနတဲ့အေျခအေနလို့ အသီးသီးအဓိပၸာယ္ရတဲ့ အတြက္ Hepatic Steatosis ဆိုတာလည္း အသည္းထဲ မွာ အဆီစုေနတဲ့အေျခအေနကို ေျပာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းအတြင္းမွာ အဆီမ်ားလြန္းတဲ့ ဖက္တီးအသည္း ကေန အသည္းထဲမွာ အမာရြတ္ျဖစ္ျခင္း (Fibrosis)၊ အသည္းေျခာက္ျခင္း (Cirrhosis)၊ အသည္းကင္ဆာ စတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္လာနိုင္တာေၾကာင့္ ဒီအေျခ အေနကို ေရာဂါတစ္ခုအေနႏွင့္ ဖက္တီးအသည္း ေရာဂါ (Fatty Liver Disease-FLD) လို့ အမည္ေပးထား ပါတယ္။

အရက္ႏွင့္ ဖက္တီးအသည္း
 ဖက္တီးအသည္းေရာဂါကို အရက္စြဲေနသူေတြမွာ အမ်ားဆုံး ေတြ႕ရပါတယ္။ အရက္ကို ကာလၾကာရွည္ အမ်ားအျပားေသာက္သူေတြမွာ အသည္းအတြင္း အဆီ ေတြမ်ားလာတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအဆီေတြက ဟင္းခ်က္ ဆီေတြနဲ႔ အမဲဆီ၊ ဝက္ဆီတို့မွာ ပါေနတဲ့ ထရိုင္ဂလစ္ စရိုက္ (Triglyceride) ဆိုတဲ့  အဆီအမ်ိဳးအစားေတြ ျဖစ္ပါ တယ္။

 ျဖစ္ပုံက ဒီလိုပါ။ အရက္ေသာက္လိုက္တဲ့အခါ အရက္မွာပါတဲ့ အယ္လ္ကိုေဟာ (Ethyl Alcohol) ကို အသည္းက ေခ်ဖ်က္ေပးရပါတယ္။ အီသိုင္းအယ္လ္ကို ေဟာကို ပထမ Acetaldehyde ဆိုတဲ့ ဓာတ္ေပါင္း ျဖစ္ သြားေအာင္လုပ္ရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ဆင့္ Acetic Acid ဆိုတဲ့ ဓာတ္ေပါင္းျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရပါတယ္။ Acetic Acid ဆိုတာ ရွလကာရည္မွာပါတဲ့ အက္ဆစ္အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးက်မွ ေရႏွင့္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ (Carbondioxide) ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလိုက္ၿပီး ေရက ဆီးထဲကေန ထြက္သြားပါတယ္။ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ကေတာ့ အသက္ရွူထုတ္လိုက္တဲ့ ေလထဲကေန ထြက္ သြားပါတယ္။

ဒီျဖစ္စဥ္အတြင္းမွာ ထြက္ေပၚလာတဲ့  ဓာတ္ပစၥည္း အခ်ိဳ့က ဖက္တီးအက္ဆစ္ (Fatty Acid) ေတြ ထုတ္လုပ္မွု ကို အားေပးပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ဖက္တီးအက္စစ္ေတြ မ်ားလာေစပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္း မွာပဲ ဖက္တီးအက္စစ္ေတြ ကုန္သြားေအာင္ အသုံးျပဳ တဲ့လုပ္ငန္း (Oxidation of Fatty Acid) ကိုေတာ့ ေႏွးသြားေစတယ္။ ထုတ္လုပ္မွုက မ်ားၿပီး သုံးစြဲမွုက နည္းေနတဲ့အတြက္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ မ်ားလာတဲ့ ဖက္တီးအက္စစ္ေတြကို အသည္းက ထရိုင္ဂလစ္စရိုက္ အဆီေတြျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလိုက္ပါတယ္။ ႏွစ္ကာလ ၾကာတဲ့အခါ အသည္းထဲမွာ အဆီေတြမ်ားလာၿပီး ဖက္တီအသည္း၊ အသည္းေရာင္ျခင္း စတဲ့ အေျခအေန ကို ေရာက္လာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အရက္မေသာက္သည့္သူမ်ား
 အရက္မေသာက္တဲ့ သူမ်ားမွာလည္း ဖက္တီး အသည္းျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အရက္မေသာက္တဲ့သူမ်ားမွာ ဖက္တီးအသည္း ဘယ္လိုျဖစ္လာတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ အရက္ေသာက္သူမ်ားအေၾကာင္း ေျပာခဲ့တုန္းကလို ေသေသခ်ာခ်ာရွင္းမျပနိုင္ပါဘူး။ ဘယ္လိုလူေတြမွာ ဖက္တီးအသည္း ပိုၿပီးျဖစ္တတ္တယ္ဆိုတာပဲ ေျပာနိုင္
ပါတယ္။ ဥပမာ- Metabolic Syndrome ဆိုတဲ့ ေရာဂါ လကၡဏာစုရွိေနတဲ့သူေတြမွာ ဖက္တီးအသည္း ျဖစ္နိုင္ ေျခ ပိုမ်ားပါတယ္။ Metabolic Syndrome ဆိုတာက (၁) ဗိုက္ရႊဲၿပီး ဝျခင္း၊ (၂) ေသြးထဲမွာ ထရိုင္ဂလစ္စရိုက္အဆီ ဒါမွမဟုတ္ မေကာင္းတဲ့ ကိုလက္စထေရာေတြ မ်ားေန ျခင္း၊ (၃) ေသြးထဲမွာ ေကာင္းတဲ့ ကိုလက္စထေရာ နည္း ေနျခင္း၊ (၄) ေသြးေပါင္ခ်ိန္မ်ားေနျခင္းႏွင့္ (၅) အင္ဆူ လင္ကို ယဥ္ပါးေနျခင္း (Insulin Resistance) ဆိုတဲ့ လကၡဏာငါးခုအနက္ အနည္းဆုံးသုံးခုရွိေနတာကိုေျပာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ Metabolic Syndrome ကို ဇီဝေဖာက္ျပန္မွုလကၡဏာစု လို့ ဘာသာျပန္ရင္ ရမယ္လို့ထင္ပါတယ္။

 အင္ဆူလင္ကို ယဥ္ပါးျခင္းဆိုတာ ကစီ၊ သၾကား ပါတဲ့ အစားအစာေတြ စားလိုက္တဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္က အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္းထုတ္လုပ္နိုင္ပါလ်က္ ဆဲလ္ (ဥပမာ ျြကက္သားဆဲလ္) ေတြက အင္ဆူလင္ကို အေရးမလုပ္ တာပါ။ အင္ဆူလင္ရဲ့ တိုက္တြန္းခ်က္အတိုင္း ေသြးထဲက ဂလူးကို့စ္ေတြကို ဆဲလ္ေတြအတြင္း ေရာက္ေအာင္ သြင္း မယူပါဘူး။  ရလဒ္အေနနဲ႔ ေသြးထဲမွာ ဂလူးကို့စ္ သၾကား ေတြမ်ားၿပီး  ေသြးခ်ိဳလာနိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္လာ တာကို ေျပာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ဖက္တီးအသည္းအမ်ိဳးအစားမ်ား
 အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဖက္တီးအသည္း (Alcoholic Fatty Liver) ႏွင့္ အရက္ေၾကာင့္ မဟုတ္တဲ့ ဖက္တီး အသည္း (Non-alcoholic Fatty Liver) ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အရက္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဖက္တီးအသည္းမွာ ေရာ၊ အရက္ေၾကာင့္မဟုတ္တဲ့ ဖက္တီးအသည္းမွာပါ အသည္းတစ္ရွူးေတြမွာ ေရာင္ရမ္းမွုလကၡဏာ (Signs of Inflammation) မရွိတဲ့ ရိုးရိုးဖက္တီးအသည္းႏွင့္ ေရာင္ရမ္းမွုလကၡဏာေတြရွိတဲ့ အသည္းေရာင္ ဖက္တီး အသည္းဆိုၿပီး ရွိျပန္ပါတယ္။ ဥပမာ- အရက္ေၾကာင့္ မဟုတ္တဲ့ ရိုးရိုးဖက္တီးအသည္းေရာဂါ (Non-alcoholic Fatty Liver Disease-NAFLD) ႏွင့္ အရက္ေၾကာင့္ မဟုတ္တဲ့ အသည္းေရာင္ဖက္တီးအသည္းေရာဂါ  (Non-alcoholic Steatohepatitis-NASH) ဆိုၿပီး  ႏွစ္မ်ိဳးရွိျပန္ပါ တယ္။

Steatohepatitis ဆိုတဲ့စကားလုံးက အဆီေတြ စုေနတာေရာ၊ အသည္းေရာင္ရမ္းေနတာကိုပါ ေဖာ္ျပေန ပါတယ္။
 ေရာင္ရမ္းမွုလကၡဏာေတြဆိုတာက ဥပမာ- အေရ ျပားကို ဆူးနဲ႔ ခပ္နာနာေလးျခစ္လိုက္တဲ့အခါ၊ လက္စြယ္ ငုပ္တဲ့အခါေတြမွာ ဒဏ္ရာတစ္ဝိုက္ (၁) နီလာတာ၊ (၂) ေရာင္ၿပီး ေဖာင္းလာတာ၊ (၃) ပူလာတာ၊ (၄) အဲဒီ အစိတ္အပိုင္းဟာ ပုံမွန္အလုပ္မလုပ္နိုင္ေတာ့တာေတြ ကို  ေျပာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မိုက္ခရိုစကုပ္ (Microscope)နဲ႔ၾကည့္ရင္ ေရာင္ရမ္းေနတဲ့ေနရာမွာ ေသြးေၾကာေတြ ေဖာင္းေနတာ၊ ေသြးျဖဴဥေတြမ်ားေနတာကို ျမင္ရပါ တယ္။ ဒါေတြဟာလည္း ေရာင္ရမ္းျခင္းရဲ့ လကၡဏာေတြ ပါပဲ။

 ေရာင္ေနတဲ့အသည္းဟာ ပုံမွန္ထက္ ႀကီးလာပါ တယ္။ ဖိလိုက္ရင္၊ ထုလိုက္ရင္ နာပါတယ္။ မိုက္ခရို စကုပ္ေအာက္မွာ ၾကည့္လိုက္ရင္ အဆီေဖာင္းေလးေတြ အျပင္ ေရာင္ရမ္းတဲ့ လကၡဏာေတြကိုလည္း ေတြ႕ရပါ တယ္။ အခ်ိန္ၾကာလာတဲ့အခါ အသည္းမွာ အရြတ္တြယ္ျခင္း (Hepatic Fibrosis)၊ အသည္းေျခာက္ျခင္း (Cirrhosis)၊ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ျခင္းဆိုတဲ့ အေျခအေန ေတြျဖစ္လာနိုင္တဲ့အႏၲရာယ္ဟာ ရိုးရိုးဖက္တီးအသည္း ထက္ အသည္းေရာင္ဖက္တီးအသည္းရွိသူေတြမွာ ပိုမ်ား ပါတယ္။

ဖက္တီးအသည္းမျဖစ္ေအာင္ မည္ကဲ့သို့ကာကြယ္ၾကမလဲ
 အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္က အရက္ကို တရားလြန္ မေသာက္ဖို့၊ အရက္မစြဲေအာင္ ဆင္ျခင္ဖို့ ျဖစ္ပါတယ္။ အရက္စြဲတယ္ဆိုတဲ့ စကားကိုေတာ့ အထူးရွင္းျပဖို့ လို မယ္ မထင္ပါဘူး။ အရက္ကို မေသာက္ရရင္ မေနနိုင္ ေအာင္ စြဲလမ္းေနတာပဲေပါ့။ အရက္ကို တရားလြန္ ေသာက္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ရွင္းဖို့လိုပါတယ္။ ေသာက္ တဲ့ပမာဏမ်ားလြန္းတာကိုေျပာတာပါ။  အရက္အမ်ိဳးမ်ိဳး မွာ ပါေနၿပီး အသည္းကို ဒုကၡေပးတဲ့ ဓာတ္ေပါင္းဟာ အီသိုင္းအယ္လ္ကိုေဟာ (Ethyl Alcohol) ျဖစ္ပါတယ္။

အရက္တစ္ခြက္ဆိုသည္မွာ
 အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အရက္တစ္ခြက္  (One Standard Drink) ဆိုတာ အယ္လ္ကိုေဟာ ၅% ပါတဲ့ ဘီယာ ၁၂ ေအာင္စ၊ အယ္လ္ကိုေဟာ ၁၂% ပါတဲ့ ဝိုင္
၅ ေအာင္စ၊ အယ္လ္ကိုေဟာ ၄၀% ပါတဲ့ ဝီစကီ
၁ . ၅ ေအာင္စကို ေျပာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။  အယ္လ္ကိုေဟာ ၁၄ ဂရမ္စီပါဝင္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားမ်ားက တစ္ရက္မွာ အရက္ႏွစ္ခြက္၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက တစ္ရက္မွာ တစ္ခြက္ ေသာက္ျခင္းဟာ အသင့္အတင့္ေသာက္သုံးျခင္း ျဖစ္ပါ တယ္။

 အရက္ကို ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေသာက္တယ္ဆိုရာမွာ အမ်ိဳးသားမ်ားက ရက္သတၱတစ္ပတ္မွာ အယ္လ္ကို ေဟာ  ၂၁ ခြက္၊  အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ရက္သတၱတစ္ပတ္မွာ အယ္လ္ကိုေဟာ ၁၄ ခြက္ထက္ပိုၿပီး မွန္မွန္ေသာက္ျခင္း ဟာ ဖက္တီးအသည္းျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။

 အရက္ကို ကာလတိုအတြင္း တရားလြန္ေသာက္ ျခင္းကလည္း ဖက္တီးအသည္း ျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ ႏွစ္နာရီအတြင္း အယ္လ္ကိုေဟာ ၄၊ ၅ ခြက္ ေသာက္သုံး ျခင္းကို တရားလြန္ေသာက္တယ္လို့ ဆိုနိုင္ပါတယ္။ အသည္းဟာ တစ္နာရီအတြင္း အယ္လ္ကိုေဟာ တစ္ခြက္ စာကိုသာ ေခ်ဖ်က္ေပးနိုင္လို့ ျဖစ္ပါတယ္။ အရက္ကို ၃၊ ၄ ရက္ ဆက္တိုက္မရပ္မနားေသာက္ျခင္း (Binge Drinking) ကလည္း အသည္းကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစပါ တယ္။ အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္က ႏွစ္နာရီအတြင္း အရက္ ငါးခြက္ သို့မဟုတ္ ထိုထက္မကေသာက္ျခင္း၊ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္က ႏွစ္နာရီအတြင္း အရက္ ေလးခြက္ သို့မဟုတ္ ထိုထက္မကေသာက္ျခင္းဟာ အလြန္အမင္း ေသာက္ျခင္း (Binge Drinking) ျျဖစ္ပါတယ္။

 အရက္စြဲေနသူေတြေတာင္  အရက္ျဖတ္လိုက္ရင္ ဖက္တီးအသည္း အဆင့္ကေန အသည္းမွာ အရြတ္တြယ္ တဲ့အဆင့္၊ အသည္းေျခာက္တဲ့အဆင့္ေတြ မေရာက္ ေတာ့ဘဲ ျပန္ေကာင္းသြားနိုင္တယ္လို့ သိရပါတယ္။

 အဝလြန္သူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ အဝမလြန္ ေအာင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ထိန္းျခင္း၊ ကိုယ္လက္လွုပ္ရွားမွု ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ျခင္း၊ အားကစားလိုက္စားျခင္းတို့ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ အခ်ိဳ့ေသာေဆးဝါးေတြ ဥပမာ- ဒီေန႔ လူသုံးအမ်ားဆုံးလို့ေျပာနိုင္တဲ့ ပါရာစီတေမာက အညႊန္း ထက္ အလြန္အကၽြံပိုၿပီးေသာက္မယ္၊ ကာလၾကာရွည္ ေသာက္ေနမယ္ဆိုရင္ အသည္းကို  ဒုကၡေပးနိုင္ပါ တယ္။ ေသြးထဲမွာ ခိုလက္စထေရာက်ေစတဲ့ စတက္တင္ (Statin) ေဆးေတြကလည္း အသည္းကို ဒုကၡေပးနိုင္ပါ တယ္။ ဗီတာမင္ေအေဆးလုံး၊ သံဓာတ္အားေဆးကအစ ေသာက္တာမ်ားလြန္းလၽွင္ အသည္းကို ဒုကၡေပးနိုင္တာ ေၾကာင့္ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္းသာ ေသာက္သုံး သင့္ပါတယ္။

ေရွာင္သင့္သည့္ အစားအေသာက္မ်ား
 ဖက္တီးအသည္းမျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္သင့္ ဆင္ျခင္ သင့္တဲ့ အစာ (၄) မ်ိဳးကို ေျပာပါမယ္။

(၁)  ပထမဆုံး  ျပည့္ဝဆီေတြ ေရွာင္သင့္ပါတယ္၊ ေသြး ထဲမွာ ကိုလက္စထေရာမ်ားေစလို့ ျဖစ္ပါတယ္။ အမဲဆီ၊ ဝက္ဆီ၊ ဘဲအေရျပား စတဲ့ တိရစၧာန္အဆီ မ်ားႏွင့္ အုန္းဆီတို့က ျျပည့္ဝဆီမ်ားျဖစ္ပါတယ္။

(၂) ဒုတိယအေနနဲ႔ Trans Fat ဆိုတဲ့ အသြင္ေျပာင္း ဆီ ေတြကလည္း ေသြးထဲမွာ မေကာင္းတဲ့ ကိုလက္ စထေရာေတြကို မ်ားေစတဲ့အျပင္ ေကာင္းတဲ့ ကိုလက္စထေရာကိုလည္း နည္းေစပါတယ္။

 အသြင္ေျပာင္းဆီေတြကို မစားမိေအာင္ အီၾကာ ေကြး၊ ဘယာေၾကာ္၊ စမူဆာေၾကာ္၊ ဘူးသီးေၾကာ္ စတဲ့ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္သုံးထားတဲ့ ဆီမ်ားႏွင့္ ေၾကာ္ ထားတဲ့ ေရာင္းတမ္းအေၾကာ္မုန႔္မ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ သင့္ပါတယ္။ မိမိအိမ္မွာလည္း ဆီကိုေၾကာ္ရာမွာ တစ္ႀကိမ္သုံးၿပီးရင္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ထပ္မံမသုံး သင့္ပါဘူး။

(၃)  တတိယအေနနဲ႔ ေရာင္ရမ္းမွုကို အားေပးတဲ့ အိုမီဂါ -၆ (Omega-6) ဖက္တီးအက္စစ္ေတြကို မ်ား မ်ားမစားသင့္ပါဘူး။ အိုမီဂါ ဖက္တီးအက္စစ္ (Omega Fatty Acid) မွန္သမၽွ မ်ားမ်ားစားေလ ေကာင္းေလလို့ မထင္ပါႏွင့္။ ဆူးပန္းဆီ (Safflower Oil) ဟာ အိုမီဂါ-၆ အမ်ားဆုံးျဖစ္ၿပီး ျမန္မာေတြ စားေနက် ေနၾကာဆီ၊ ေျပာင္းဆီ၊ ဝါေစ့ဆီ၊ ႏွမ္းဆီ တို့ဟာ အိုမီဂါ-၆ မ်ားပါတယ္။  ဟင္းခ်က္ဆီေတြကို ေလၽွာ့စားျခင္းျဖင့္ အိုမီဂါ-၆ စားသုံးမွုကို နည္းေစ ပါတယ္။

(၄)  စတုတၳအေနနဲ႔ ဖရပ္တို့စ္ (Fructose) ဆိုတဲ့
သစ္သီး သၾကားစားသုံးမွု မ်ားလြန္းတာကလည္း အသည္းကို ဝန္ပိေစပါတယ္။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ ဖရပ္တို့စ္သၾကားကို အသုံးျပဳနိုင္တဲ့ အဂၤါအစိတ္ အပိုင္းဆိုလို့ အသည္းတစ္ခုပဲရွိပါတယ္။ အသည္း က ဖရပ္တို့စ္သၾကားကို ဖက္တီးအက္ဆစ္အျဖစ္ ေျပာင္းနိုင္ပါတယ္။ ဖရပ္တို့စ္သၾကား စားသုံးမွု မ်ားလၽွင္ ေသြးထဲမွာ ဖက္တီးအက္ဆစ္ေတြ မ်ား လာနိုင္ပါတယ္။ သစ္သီးစားလို့ ဖရပ္တို့စ္သၾကား မ်ားသြားတယ္ဆိုတာေတာ့ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဖရပ္တို့စ္ သၾကားရည္ (High-fructose Corn Syrup-HFCS) ႏွင့္ ခ်ိဳေအာင္လုပ္ထားတဲ့ အခ်ိဳရည္ ေတြ၊ မုန႔္ေတြက အသည္းကို ဒုကၡေပးနိုင္တာမို့ အခ်ိဳရည္မ်ားႏွင့္ အခ်ိဳအရသာမုန႔္မ်ား စားသုံးမွုကို ဆင္ျခင္ရပါမယ္။

စားသင့္သည့္ အစားအေသာက္မ်ား
 အာဟာရျပည့္ဝတဲ့ အစားအစာမ်ားကို  စုံစုံလင္လင္ မၽွမၽွတတစားဖို့ အေရးႀကီးပါတယ္။   အပင္ထြက္ပရိုတင္း မ်ားႏွင့္ ဗီတာမင္မ်ား ရရွိေအာင္  ဟင္းသီးဟင္းရြက္ သစ္သီးဝလံမ်ားစားသင့္ပါတယ္။ ယခုေခတ္မွာ လူေတြ က အိုမီဂါ-၆ ဖက္တီးအက္စစ္ေတြကို အိုမီဂါ-၃ ဖက္တီး အက္စစ္ေတြထက္ ၁၀ ဆ၊ ၁၅ ဆေလာက္ ပိုၿပီးစားေန ၾကပါတယ္။ အိုမီဂါ-၆ ႏွင့္ အိုမီဂါ-၃ တို့ရဲ့ အခ်ိဳးအဆ မၽွသြားေအာင္ အိုမီဂါ-၆ ျြကယ္ဝတဲ့ ဟင္းခ်က္ဆီေတြ ေလၽွာ့ဖို့အျပင္ အိုမီဂါ-၃ မ်ားတဲ့ ႏွမ္းၾကတ္ဆီ (Flaxseed Oil) လို ဆီမ်ိဳးကို သုံးသင့္ပါတယ္။ ႏွမ္းၾကတ္ဆီက ျမန္မာ နိုင္ငံမွာ လူသုံးနည္းေလေတာ့ အိုမီဂါ-၃ တစ္မ်ိဳးတည္း (တစ္မ်ိဳးတည္း) ပါတဲ့ ငါးအဆီေဆးလုံး (Fish Oil) ေတြ ကို ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားတဲ့အတိုင္း ေသာက္သုံးျခင္းက အိုမီဂါ-၆ ႏွင့္ အိုမီဂါ-၃ တို့ရဲ့  အခ်ိဳးအဆ မမၽွမတျဖစ္ေန တာကို ျပဳျပင္ေပးနိုင္ပါတယ္။
----------------------------
ေဒါက္တာလွၾကည္