Editorials Letter

လူသတ္မႈ၊ ခုိးမႈမ်ားႏွင့္ အစုိးရသစ္လက္ထက္

တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈရွိေသာ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းတြင္ သာမန္ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ ၎တို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားအတြက္ တရားဥပေဒ၏ အကာအကြယ္ကိုရရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ၎တို႔ေတြ႕ၾကံဳေနရေသာ မတရားမႈမ်ားကိုလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ တရားေရး အဖြဲ႕အစည္း အဆင့္ဆင့္မွတစ္ဆင့္ ေျဖရွင္းခြင့္ရရွိမည္ျဖစ္သည္။ ေကာင္းမြန္ခိုင္မာသည့္ တရားစီရင္ေရး စနစ္ရွိေသာ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းတြင္ အစိုးရႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအပါအဝင္ အျခားေသာ ဩဇာႀကီးမားသူမ်ားက သာမန္ျပည္သူမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းမျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ တားျမစ္ေပးထားေၾကာင္း The World Justic Project ၏စစ္တမ္းတစ္ခုတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ အေနအထားကို မည္သို႔တိုင္းတာႏိုင္မည္နည္း။ အမ်ားျပည္သူမ်ားအၾကား ျဖစ္ပြားေနေသာ မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ တရားဝင္ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္မွ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္အတြင္း မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ လူသတ္မႈ၊ ခိုးမႈအပါအဝင္ မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ား ပိုမိုျဖစ္ပြားလာေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ႏွစ္အလိုက္ မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ လူသတ္မႈ၊ ခိုးမႈမ်ားက အျခားမႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားႏွင့္ သာမန္အမႈမ်ားထက္ ပိုမ်ားေနသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္အတြင္း မႈခင္းျဖစ္စဥ္ စာရင္းမ်ားတြင္ လူသတ္မႈ (၁၃၃၃ မႈ)၊ ခိုးမႈ (၅၂၂၉ မႈ)၊ မုဒိမ္းမႈ (၇၄၁ မႈ) ႏွင့္ ယာဥ္တိုက္မႈ (၁၄၇၉၈ မႈ) တို႔ျဖစ္သည္။ ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ ပစၥည္းလု၊ လူသတ္ ျဖစ္စဥ္သတင္းမ်ား အေတြ႕ရ မ်ားလာၿပီး လူသတ္မႈျဖစ္စဥ္အခ်ဳိ႕မွာ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္သည့္ ပံုစံမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ရာ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈႏွင့္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ယခုကဲ့သို႔ ရက္စက္ေသာ ျဖစ္စဥ္မ်ား ေပၚေပါက္ရသနည္းဟု ေမးခြန္းထုတ္မႈမ်ား ရွိလာသည္။

မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ား၏ သေဘာတရားအရ က်ဴးလြန္သူမ်ား၏ စိတ္အေျခခံႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္အဝန္းအဝိုင္း အေနအထားမ်ားက ဆက္စပ္မႈရွိေနေၾကာင္း ပညာရွင္အခ်ဳိ႕က သံုးသပ္သည္။ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ စိတ္အေျခအေနမ်ားက ရက္စက္ေသာ လူသတ္မႈျဖစ္စဥ္မ်ားကို ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ေၾကာင္း သိရသည္။ အခ်ဳိ႕မွာ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ား သံုးစြဲထားျခင္း၊ အလိုမက်မႈ အၿငိဳးအေတးႏွင့္ အမုန္းတရား ႀကီးထြားမႈ၊ အေထြေထြ အဆင္မေျပမႈႏွင့္ ဖိစီးလြန္းမႈမ်ားက လူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ဆင္ျခင္တံုတရားအား အႏိုင္ယူသြားျခင္းမ်ဳိးေၾကာင့္လည္း ရက္စက္ေသာ လူသတ္မႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ေၾကာင္း သုံးသပ္မႈမ်ား ရွိေနသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ရက္ပိုင္းအတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားအနက္ ၂ဝ၁၄ ဒီဇင္ဘာ ၂၉ တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သာေကတၿမိဳ႕နယ္တြင္ တစ္ဦးတည္းေဆးခန္းဖြင့္ ေနထိုင္ေသာ အသက္ ၅၇ ႏွစ္အရြယ္ ဆရာဝန္တစ္ဦး အသတ္ခံရမႈႏွင့္ မဂၤလာေတာင္ၫြန္႔ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ၂ဝ၁၅ ဇန္နဝါရီ ၅ ရက္က အသက္ ၇ဝ အရြယ္ အမ်ဳိးသမီးႀကီးတစ္ဦး အသတ္ခံရမႈတို႔သည္ အမ်ားစိတ္ဝင္စားေသာ မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားျဖစ္သည္။ ပထမျဖစ္စဥ္တြင္ အသတ္ခံရသည့္ ဆရာဝန္သည္ ေနအိမ္အိပ္ခန္း မီးခံေသတၱာဖြင့္လ်က္ ေသဆံုးေနျခင္းျဖစ္ၿပီး ဒုတိယျဖစ္စဥ္တြင္ အသက္ ၇ဝ အရြယ္ အမ်ဳိးသမီးႀကီးသည္ လက္ႏွစ္ဖက္အား ႀကိဳးတုပ္၍ ပါးစပ္တြင္ အဝတ္ဆို႔လ်က္ ေသဆံုးေနျခင္းျဖစ္သည္။

မႈခင္းျဖစ္စဥ္မ်ားေၾကာင့္ အျမင္အမ်ဳိးမ်ဳိး ေဝဖန္မႈအဖံုဖံုရွိရာ အခ်ဳိ႕က အစိုးရသစ္လက္ထက္ သမၼတ၏ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ျဖင့္ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္ လာသူမ်ားတြင္ ခိုးမႈႏွင့္ လုယက္မႈေၾကာင့္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံရသူမ်ား ပါဝင္လာမႈအေပၚ ေထာက္ျပေနၾကသည္။ ထို႔အျပင္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးအတြက္ စိုးရိမ္မႈမ်ားရွိေနၿပီး သက္ဆိုင္ရာတာ ဝန္ရွိသူမ်ားက ျပစ္ဒဏ္က်ဴးလြန္၍ ျပန္လြတ္လာသူမ်ားအား ေစာင့္ၾကည့္မႈရွိေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုထားသည္။

တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ The World Justic Project ၏ စစ္တမ္း (၂ဝ၁၄ ၫႊန္းကိန္း) တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေဒသတြင္း ၁၅ ႏိုင္ငံအနက္ အဆင့္ ၁၄ ႏွင့္ စစ္တမ္းေကာက္ယူသည့္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၉၉ ႏိုင္ငံအနက္ အဆင့္ ၈၉ ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူသတ္မႈ၊ ခိုးမႈမ်ား အစိုးရသစ္လက္ထက္တြင္ ပိုမ်ားလာသည္ ဆိုေသာေၾကာင့္ ယခင္ထက္ ပိုမိုအေလးထား ေဆာင္ရြက္သင့္ပါေၾကာင္း The Daily Eleven သတင္းစာက ေရးသားအပ္ပါသည္။

၂၀၁၅ ဇန္န၀ါရီလ ၉ ရက္ေန႔ထုတ္ The Daily Eleven သတင္းစာ၏ အယ္ဒီတာအာေဘာ္

ႏုိင္ငံျပဳပုဂၢိဳလ္မ်ား ေပၚထြန္းေရး

အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ Statesman ဟုေခၚေသာ ေဝါဟာရကို အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္တြင္မူ အဓိကရ ႏုိင္ငံေရးသမား၊ အေျမာ္အျမင္ရွိေသာ ႏုိင္ငံေရးသမား၊ ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ဟု ဖြင့္ဆိုထားလင့္ကစား Statesman ၏ မူလဆိုလုိရင္းမွာ ထုိထက္ ေလးနက္ေသာေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျပဳ ပုဂၢိဳလ္ဟု ျမန္မာလို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ရမည္ ထင္သည္။

ကမာၻ႔သမုိင္းတြင္ေရာ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ပါ ႏုိင္ငံျပဳ ပုဂၢိဳလ္မ်ားေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲမ်ား၊ တီထြင္ဖန္တီးမႈမ်ားႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမ်ား ရရွိခဲ့သည္ကို သမိုင္းသင္ၾကားဖူးသူတုိင္း သိၾကေပမည္။

ႏုိင္ငံျပဳ ပုဂၢိဳလ္တို႔မည္သည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၊ တစ္ဖြဲ႕ကိုယ္စား ႐ႈေထာင့္ တစ္ခုတည္းမွ ႏုိင္ငံျပဳ ကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း မဟုတ္ဘဲ ႏုိင္ငံသားအားလုံး၊ ႏုိင္ငံေတာ္ တစ္ခုလုံးႏွင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုလုံး၊ လူ႔ေဘာင္လူ႔ေလာက တစ္ခုလုံးအတြက္ ထည့္သြင္း စဥ္းစားၿပီး အလုပ္လုပ္တတ္သူမ်ား ျဖစ္သည္။

ယေန႔ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးကို ၾကည့္လွ်င္ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခု၊ ပါတီတစ္ရပ္အေပၚ လိုသည္ထက္ပုိ၍ အေလးကဲ စဥ္းစားလြန္းေသာေၾကာင့္ မလိုလားအပ္ေသာ ပြတ္တိုက္မႈမ်ားႏွင့္ ျပႆနာ အက်ပ္အတည္းမ်ား ေပၚေပါက္ေနသည္ဟု သံုးသပ္ႏိုင္သည္။

ထိုသို႔ ျဖစ္ရျခင္းမွာ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို လိုသည္ထက္ပို၍ ဦးစားေပးရာမွ အလြန္အကြၽံ ‘တင္’ ေပးသည့္ အဆင့္အထိ ေရာက္သြားကာ ထိုေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးအရ ၿပိဳင္ဘက္သဖြယ္ ျဖစ္ေနသူ အျခားအင္အားစု ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေပၚ ရန္ဘက္သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္သြားေစရန္ ေဘးတီးသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည့္ အႀကံေပးအမည္ခံ ေနာက္လိုက္မ်ား၏ ပေယာဂ မကင္းလွေပ။

လက္ရွိ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းသည္ မည္သည့္အုပ္စု၊ ဂုိဏ္းဂဏႏွင့္ အင္အားစုမ်ား ဘက္ကိုမွ် မလိုက္ဘဲ ပညာရပ္အေပၚသာ အေျချပဳထားသည့္ လြတ္လပ္၍ အမွီအခုိကင္းေသာ သုခမိန္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား မရွိသေလာက္ ျဖစ္ေနျခင္းကလည္း ႏုိင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းဘက္ကုိ တြန္းပို႔သကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနေပသည္။

တစ္ဖန္ လက္ရွိ အသြင္ေျပာင္းကာလတြင္ အာဏာသုံးရပ္၌ အဓိက တာဝန္ယူထားသူ မ်ားမွာလည္း ႏွစ္မ်ားစြာ အာဏာရွင္စနစ္ကို အရသာ ေတြ႕လာခဲ့သူမ်ား ျဖစ္သည့္အတြက္ လြတ္လပ္၍ အမွီအခုိကင္းေသာ သုခမိန္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ခါးသီးေသာ အမွန္တရား အႀကံျပဳခ်က္မ်ားကို ခံတြင္း မေတြ႕လွေပ။

ထို႔ေၾကာင့္ မိမိအလို မဆန္႔က်င္သူ စိတ္ေတာ္သိ၊ ေဗာင္းေတာ္ညိတ္ႏွင့္ မိမိႏွင့္ အေသြးတူ၊ အေမြးတူ ျဖစ္ခဲ့ဖူးသူ ပညာရွင္နာမည္ခံ အမ်ားစုကိုသာ အနီးအနားတြင္ ထားေလ့ရွိတတ္သည္။

အက်ဳိးဆက္မွာ ယေန႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေသာင္မတင္ေရမက် ႏုိင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းမ်ား၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးကဲ အားၿပိဳင္မႈမ်ား၊ အေျခခံ ျပည္သူလူထုအေရး ကိစၥမ်ား လ်စ္လ်ဴ႐ႈခံ ထားရျခင္းႏွင့္ ယုံၾကည္မႈ ေပ်ာက္ဆုံးေနျခင္းကဲ့သု႔ိ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္သည္။

ဤအေျခအေနတြင္ ဥပေဒျပဳေရး ကိုယ္စားေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကိုယ္စားေသာ္ လည္းေကာင္း၊ တရားေရး ကိုယ္စားေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ကိုယ္စားေသာ္ လည္းေကာင္း၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ကိုယ္စားေသာ္ လည္းေကာင္း အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ တစ္ရပ္ရပ္ အေပၚအေျခခံကာ ေဝဖန္ အႀကံဉာဏ္ေပး ေနသူမ်ားသည္ ျပည္ေထာင္စု ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏုိင္ငံသားအားလုံးကို ကိုယ္စားျပဳ၍ ႀကံစည္၊ စဥ္းစား၊ ေဆာင္ရြက္ လုပ္ကိုင္တတ္သူ ႏုိင္ငံျပဳ ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖစ္ရန္ အထူးအေရးႀကီးလွေၾကာင္း သိေစအပ္ေပသည္။

အယ္ဒီတာ (၆-၁-၂၀၁၅)

--------------------------

Editorial, The Voice Daily Vol-2/No-230 (#voiceeditorial)

စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ၿခိမ္းေျခာက္လာေသာ အၾကမ္းဖက္မႈ

အျငင္းပြားဖြယ္ ႏိုင္ငံေရးသေရာ္စာကာတြန္းမ်ားကို ေဖာ္ျပေလ့ရွိေသာ အပတ္စဥ္ထုတ္ ျပင္သစ္မဂၢဇင္းတစ္ေစာင္ျဖစ္ေသာ Charlie Hebdo၏ ႐ံုးခ်ဳပ္ကို ဇန္နဝါရီ ၇ ရက္က ေသနတ္သမားမ်ား ဝင္ေရာက္ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာခ်ဳပ္ႏွင့္ ထင္ရွားေသာ ကာတြန္းဆရာသံုးဦး အပါအဝင္ လူေပါင္း ၁၂ ဦး ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ ပါရီၿမိဳ႕ရွိ ဆိတ္ၿငိမ္ေသာအရပ္တြင္ရွိသည့္ မဂၢဇင္း႐ံုးခ်ဳပ္ကို ေမာင္းျပန္႐ိုင္ဖယ္မ်ား ကိုင္ေဆာင္ထားသည့္ ေသနတ္သမားမ်ားက ဝင္ေရာက္ပစ္ခတ္ခ်ိန္တြင္ ႐ံုးခန္းထဲ၌ မဂၢဇင္းတာဝန္ရွိသူမ်ား နံနက္ပိုင္းအစည္းအေဝးျပဳလုပ္ေနၿပီး ေသနတ္သမားမ်ားက “အလႅာဟူ အကၠဘာ”ဟု ေအာ္ဟစ္ခဲ့ၾကေၾကာင္း မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားက ရဲတပ္ဖြဲ႕သုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေသနတ္သမားမ်ားသည္ အစၥလာမၼစ္ အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားျဖစ္သည္ဟု ယူဆႏိုင္သည္။

အေမရိကန္သမၼတ ဘာရက္အိုဘားမားက အဆုိပါတုိက္ခိုက္မႈကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်ခဲ့ၿပီး တုိက္ခိုက္သူမ်ားကို ဖမ္းမိႏိုင္ေစရန္အတြက္ အကူအညီေပးသြားမည္ဟု ကတိျပဳခဲ့သည္။ ၿဗိတိန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ကင္မရြန္း၊ ဂ်ာမနီဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္အင္ဂ်လာမာကယ္ႏွင့္ ႐ုရွားသမၼတ ဗလာဒီမာပူတင္တုိ႔အျပင္ အာရပ္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကလည္း ယင္းတုိက္ခိုက္မႈကို ျပင္းထန္စြာ ေဝဖန္႐ႈတ္ခ်ခဲ့သည္။

Charlie Hebdo မဂၢဇင္းသည္ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီတြင္လည္း ဒိန္းမတ္ေန႔စဥ္သတင္းစာ Jyllands-Posten က မူလေဖာ္ျပခဲ့သည္ဟု ယူဆရေသာ တမန္ေတာ္မိုဟာ မက္ကာတြန္းမ်ားကို ျပန္လည္ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့၍ တိုက္ခိုက္ခံခဲ့ရသည္။ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာတြင္လည္း Sharia Hebdo ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ တမန္ေတာ္မိုဟာမက္ကာတြန္းတစ္ခု ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့၍ ႐ံုးခန္းမ်ားကို မီးေလာင္ဗံုးမ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ လူမ်ဳိးေရးခြဲျခားမႈဥပေဒမ်ားျဖင့္ တရား႐ံုးသုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည့္တုိင္ Charlie Hebdo သည္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ မိုဟာမက္ကို ဝတ္လစ္စားလစ္ျဖင့္ ကာတြန္းေရးဆြဲေဖာ္ျပခဲ့သည္။

အဆုိပါ မဂၢဇင္းသည္ အစၥလာမ္ဘာသာကိုသာမက ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ဘာသာႏွင့္ ရဟူဒီဘာသာတုိ႔ကိုပါ သေရာ္ေလွာင္ေျပာင္ခဲ့ဖူးသည္။ ဇန္နဝါရီ ၇ ရက္ထုတ္ Charlie Hebdo မဂၢဇင္း၏ မ်က္ႏွာဖံုးတြင္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ဝတၳဳဆရာ Michel Houellebecq ၏ ကယ္ရီေကးခ်ားပံုကို ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သူ၏ Submission အမည္ရွိ ဝတၳဳတြင္ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံကို မြတ္စလင္ဘာသာဝင္မ်ားက အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ဇနီးမ်ားစြာကို တစ္ၿပိဳင္နက္တည္းထားႏုိင္ေသာစနစ္ကို က်င့္သံုးေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ၎အျပင္ မဂၢဇင္းက ေနာက္ဆံုး Twitter ၌ တင္ခဲ့သည့္ Post တြင္လည္း IS ေခါင္းေဆာင္ အဘူဘာကာအယ္လ္ဘဂၢဒက္ဒီကို ေလွာင္ေျပာင္ထားသည္။

အမွန္တကယ္၌ သေရာ္ေလွာင္ေျပာင္ျခင္းသည္ သူတို႔၏ အခြင့္အေရးျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ျပပိုင္ခြင့္ (Freedom of Expression) သည္ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးျဖစ္သည္။ ယင္းတုိ႔ကို စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ (Freedom of Press) အရ မဂၢဇင္း၌ ေဖာ္ျပႏိုင္သည္။ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္သည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုးေသာႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ အလြန္အေရးပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုအခါ Freedom of Expression သည္လည္းေကာင္း Freedom of Press သည္လည္းေကာင္း အၾကမ္းဖက္တုိက္ခိုက္မႈမ်ား၏ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေအာက္သို႔ က်ေရာက္ေနသည္။

မည္သို႔ပင္ဆုိေစကာမူ လြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ျပပိုင္ခြင့္ႏွင့္ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားျဖင့္ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းအား The Daily Eleven သတင္းစာက ျပင္းထန္စြာ႐ႈတ္ခ်ပါေၾကာင္း ေရးသားအပ္ပါသည္။

စာေပ ကင္ေပတိုင္ႏွင့္ အလိုေတာ္ရိ လက္သစ္မ်ား

ကာတြန္းဆရာ ေအာ္ပီက်ယ္၏ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ ကာတြန္းတစ္ကြက္ကို သတိရသည္။ အဆိုပါ ကာတြန္းတြင္ လယ္သမားတစ္ဦးသည္ ေထာ့နင္းေထာ့နင္းျဖင့္ ေလွ်ာက္လာေသာ ႏြားတစ္ေကာင္ကို ဆြဲလာသည္။ တိရစၦာန္ေဆးကု ဆရာဝန္ႏွင့္ ေတြ႕သည့္အခါ သူ၏ႏြားကို ေဆးကုေပးရန္ ေျပာသည္။ ဆရာဝန္က “ဘာျဖစ္တာလဲ” ဟု ေမးသည္။ လယ္သမားက သူ၏ႏြားသည္ က်ပ္ခိုးစင္ေပၚတက္ကာ ႂကြက္ခုတ္ေသာေၾကာင့္ ေျခေထာက္က်ဳိးသြားေၾကာင္း ေျပာျပသည္။ ထိုအခါ ဆရာဝန္က “ႏြားက ႏြားအလုပ္မလုပ္ဘဲ ေၾကာင္အလုပ္ သြားလုပ္တာကိုး၊ က်ဳိးတာေတာင္ နည္းေသးတယ္” ဟုဆိုကာ အခု သူမအားေသးေၾကာင္း ေျပာသည္။ လယ္သမားက “ဆရာ ဘာျဖစ္လို႔ မအားတာလဲ” ဟု ေမးသည့္အခါ ဆရာဝန္က “ငါ တံတားဖြင့္ပြဲ သြားရဦးမယ္” ဟု ျပန္ေျဖသည္။

အဆိုပါ ကာတြန္းကို အမွတ္ရမိျခင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ(ယာယီ) က အခေၾကးေငြေပးကာ စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ လိုက္လံထည့္သြင္း ေဖာ္ျပေနေသာ ေၾကာ္ျငာကို ေတြ႕မိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ေၾကာ္ျငာတြင္ “သင္ဖတ္ေနေသာ သတင္းမ်ားသည္ မွားယြင္းေသာ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြလား၊ သင္ဖတ္ေနေသာ သတင္းမ်ားသည္ မခိုင္မာေသာ ကိုးကားခ်က္ေတြ ထည့္သြင္းထားသလား၊ မီဒီယာမွာ ေဖာ္ျပမႈေၾကာင့္ သင္၏ဂုဏ္သိကၡာ ထိခိုက္ေနပါသလား၊ စာဖတ္သူမ်ားက နစ္နာမႈႏွင့္ မေက်နပ္မႈ တစ္စံုတစ္ရာ ရွိပါက သက္ဆိုင္ရာ သတင္းဌာန (သို႔မဟုတ္) ျမန္မာႏိုင္ငံ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ(ယာယီ)ထံသို႔ တိုက္႐ိုက္တိုင္ၾကားႏိုင္ပါသည္” အစရွိေသာ ေရးသားခ်က္မ်ား ပါဝင္ၿပီး ေၾကာ္ျငာ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ (ယာယီ) ၏ လိပ္စာကိုလည္း တြဲလ်က္ ေဖာ္ျပထားသည္။

မဆလေခတ္ႏွင့္ စစ္အစိုးရေခတ္ တစ္ေလွ်ာက္လံုး စာနယ္ဇင္းမ်ားသည္ စာေပစိစစ္ေရးကို ျဖတ္သန္းၿပီးမွသာ ထုတ္ေဝခြင့္ရခဲ့ၿပီး စာနယ္ဇင္းမ်ားသည္ စာေပစိစစ္ေရး၏ အမ်ဳိးမ်ဳိး ဖိႏွိပ္ကန္႔သတ္မႈမ်ား ေအာက္၌သာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရသည္။ စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ (Freedom of Press) ကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ထားရွိသည့္ စာေပစိစစ္ေရး အဖြဲ႔သည္ စာေပကင္ေပတိုင္ဟု နာမည္ႀကီးခဲ့သည္။ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို က်င့္သံုးေနပါသည္ဟု ဆိုေသာ ယခုအခါတြင္ အဆိုပါ စာေပကင္ေပတိုင္ အဖြဲ႔သည္ ႏိုင္ငံတကာ အျမင္၌ မတင့္တယ္ေတာ့ေသာေၾကာင့္ ဖယ္ရွားပစ္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အာဏာရွင္စိတ္ မကုန္ေသးေသာ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ အခ်ဳိ႕သည္ စာနယ္ဇင္းမ်ားကို တျခားနည္းလမ္းျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းလာၾကျပန္သည္။ အခ်ဳိ႕ကလည္း ‘မေကာင္းမႈဟူသည္ ဆိတ္ကြယ္ရာမရွိ’ ဟူသည့္အတိုင္း စာနယ္ဇင္းမ်ားကို လြတ္လပ္ခြင့္ အျပည့္အဝ ေပးလိုက္ပါက မိမိတို႔၏ မေကာင္းမႈမ်ားအတြက္ ဆိတ္ကြယ္ရာမရွိ ျဖစ္သြားမည္ကို စိုးရိမ္ၾကသည္ကလည္း တစ္ေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ(ယာယီ)ကလည္း စာနယ္ဇင္းမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းလာျပန္သည္။ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီဟူသည္ စာနယ္ဇင္းမ်ား၏ အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ရန္ ရည္ရြယ္လ်က္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ အဖြဲ႔ျဖစ္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆိုရလွ်င္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီသည္ Freedom of Press ကို ကာကြယ္ရမည္ျဖစ္သည္။ မိမိအလုပ္ကို မလုပ္ဘဲ အဘယ့္ေၾကာင့္ စာနယ္ဇင္းမ်ားအား တစ္ဖက္လွည့္ျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္း၌ တက္ႂကြစြာ ပါဝင္ေနရသနည္း။ စာနယ္ဇင္းမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ထည့္ဝင္ထားၾကေသာ ရန္ပံုေငြမ်ားကို အဘယ့္ေၾကာင့္ စာနယ္ဇင္းမ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ရန္ သံုးစြဲေနရပါသနည္း။

စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ(ယာယီ) အေနျဖင့္ မိမိ၏ အလုပ္အမွန္ကို အျမန္ဆံုး ျပန္လည္သိရွိလ်က္ အခ်ိန္မီ ထိန္းသိမ္းျခင္းျဖင့္ စာေပကင္ေပတိုင္၏ အလိုေတာ္ရိအျဖစ္ သမိုင္းဆိုး မက်န္ရစ္ပါေစႏွင့္ဟုသာ The Daily Eleven သတင္းစာက ဆုေတာင္းလိုက္ရပါသည္။

 ၂၀၁၅ ဇန္န၀ါရီလ ၉ ရက္ေန႔ထုတ္ The Daily Eleven သတင္းစာ၏ အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္

ဂ်ာေအး သူ႔အေမ႐ိုက္သလို

ဆူးေလဘုရားလမ္းႏွင့္ အေနာ္ရထာလမ္းဆုံ ေရာက္တိုင္း စိတ္မခ်မ္းသာစရာ ျဖစ္ရသည္မွာ ယာဥ္ထိန္းရဲ အေဆာက္အအုံေလးထဲက ထြက္ေပၚလာသည့္ အသံခ်ဲ႕စက္သံ ျဖစ္သည္။ ယခင္က လက္ကိုင္အသံခ်ဲ႕စက္ေလးႏွင့္ ယာဥ္ထိန္းရဲတစ္ဦးက ေအာ္ေနရာမွ ယခု အသံခ်ဲ႕စက္သံ အက်ယ္ႀကီးျဖင့္ ေအာ္ရေသာ အဆင့္သို႔ ေရာက္လာသည္။

ဘာေတြ ေအာ္ေနရသနည္း။ “ခရီးသည္မ်ားခင္ဗ်ား ျဖတ္မကူးၾကပါနဲ႔၊ အႏၲရာယ္မ်ားပါတယ္၊ အသက္တစ္ေခ်ာင္း အေရးႀကီးပါတယ္” စသည္ျဖင့္ ေအာ္ေနသည့္ၾကားမွပင္ လူေတြက ကားရန္မေၾကာက္ လွစ္ခနဲ ျဖတ္ကူးေနၾကသည္။ လူကူးမ်ဥ္းက်ားက ဆူးေလလမ္းမႀကီးအတိုင္း အေျဖာင့္ထားေပးထားသည္။ အေနာ္ရထာလမ္းကို ျဖတ္ရန္အတြက္ တံတား လုပ္ထားေပးေသာ္လည္း လူေတြ တံတားေပၚက ျဖတ္သန္းျခင္းမရွိ။ ယခင္က မ်ဥ္းက်ားမရွိေသာ ေနရာက ျဖတ္မကူးႏိုင္ရန္အတြက္ ပင္စင္စား ဝန္ထမ္းမ်ားကို ထားေပးထားၿပီး တားဆီးခိုင္းေသာ္လည္း လူေတြက မေလးစား။ ဘုေျပာသည့္သူမ်ား၊ ရန္ျပဳမည့္အသြင္ ေဆာင္သြားသူမ်ားေၾကာင့္ ထင္သည္ ယခု ထိုပင္စင္စားမ်ား တားဆီးျခင္းကို မေတြ႔ရေတာ့ေပ။

ကိုယ့္လူမ်ဳိး စည္းကမ္းမရွိျခင္းကို ယာဥ္ထိန္း႐ုံေလးထဲကေန ေဖာ္ထုတ္လွစ္ဟျပေနသည့္ ေျပာစကားမ်ားအား ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား မေျပာႏွင့္ ျမန္မာစကား နားလည္သည့္ ျမန္မာတစ္ဦး အေနႏွင့္ပင္ ၾကက္သီးထေလာက္စရာ ျဖစ္ခဲ့ရပါသည္။ လူ႐ႈပ္ကား႐ႈပ္သည့္ မီးပြိဳင့္မ်ားတြင္ လူေတြကလည္း စည္းကမ္းမရွိ၊ ကားေတြကလည္း ျဖတ္၍ရသည့္ အခ်ိန္တြင္ အတင္းတိုးေဝွ႔ ျဖတ္ၾကသျဖင့္ မ်ဥ္းက်ားက ကူးရသည္ဆိုေစ လူေတြအတြက္ကလည္း စြန္႔စားခန္းတစ္ရပ္ကို ျဖတ္သန္းေနရသလို ျဖစ္ေနသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ မီးပြိဳင့္မ်ားကလည္း နားလည္ရခက္လွသည္။ အနီမီးက ၀၁ ေရာက္ၿပီး စိမ္းမည္ထင္ကာ ျဖတ္မည္ဟုျပင္ခါမွ အနီ ၉၉ ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္သြားတတ္သည္။ တစ္မိနစ္ခြဲခန္႔သည္ တစ္ခါတစ္ရံ သုံးမိနစ္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္သြားႏိုင္သည္။ ယာဥ္ထိန္းရဲက လက္ထဲတြင္ မီးပြိဳင့္ခလုတ္ကို ကိုင္ထားသည္။ လႊတ္ခ်င္လႊတ္လိုက္သည္။ ရပ္ခ်င္ရပ္လိုက္သည္။ စိတ္မရွည္ေသာလူေတြ ကားေတြကလည္း ျဖတ္ခ်င္သလို ျဖတ္ရင္းက ယာဥ္တိုက္မႈေတြ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ႀကံဳေတြ႔ေနရသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႀကီးသည္ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ အသက္ရွဴပါမက အေသက်ပ္၊ အေနက်ပ္ ျဖစ္လာသည္။ ခရီးတစ္ခုကို အခ်ိန္မွန္း၍ မရေတာ့။ ကားပိတ္ေနလို႔ဆိုသည့္ ဆင္ေျခက အေၾကာင္းျပစရာ ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္လာသည္။ အားလုံးသည္ မိုးလင္း၊ မိုးခ်ဳပ္ ပန္းတိုင္သို႔ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ ေျပးရပုံခ်င္း ကြာျခားသည္ႏွင့္အမွ် အခ်ိန္ကို မည္သို႔ေက်ာ္ျဖတ္ရမည္ ဆိုျခင္းကိုပါ တြက္ဆရမႈမ်ား ပိုလာသည္။

ပစၥကၡကာလသည္ လူတိုင္း အေရးႀကီးေနသည့္ ကာလျဖစ္သည္။ စည္းကမ္းမ်ား၊ တားျမစ္ခ်က္မ်ား၊ ပိတ္ပင္မႈမ်ားကို ေျဖေလွ်ာ့ေပးလိုက္သည့္ အခါတြင္ လူေတြက အခြင့္အေရး တစ္ခုပမာ ျပဳမူလာၾကသည္။ လုပ္ခ်င္သလို လုပ္ခြင့္၊ ေနခ်င္သလို ေနခြင့္သည္ အခြင့္အေရးတစ္ခု သို႔မဟုတ္ ဒီမိုကေရစီတစ္ရပ္ အေနႏွင့္ မွတ္ယူလုပ္ေဆာင္မည္ ဆိုလွ်င္ အနာဂတ္အတြက္ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္သည္။ အစိုးရ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကလည္း ဥပေဒက မည္သို႔ပင္ ဆိုေစကာမူ ရင္မဆိုင္လိုျခင္း၊ ျပႆနာမေပၚလိုျခင္း၊ ေရွာင္လႊဲလိုျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ဥပေဒကို ေျဖေလွ်ာ့လိုက္လွ်င္ လူေတြကတစ္ဆင့္ တိုးမည္။ ဥပေဒမဲ့ျပဳမူ၍ ရေနသည္ကို ဥပေဒျဖင့္ ထိန္းလိုက္ျပန္လွ်င္လည္း အခြင့္အေရးဟု ေအာ္လာၾကဦးမည္။

ျမန္မာ့အေရးသည္ အကဲဆတ္လွသည္။ လက္တစ္လုံးျခားျဖင့္ ေရွာင္လႊဲလိုသူမ်ားေၾကာင့္ အမိႈက္ကစၿပီး ျပသာဒ္ပါ ေလာင္ခဲ့ဖူးပါသည္။ ထိန္းရမည့္သူမ်ားက လက္ပိုက္ၾကည့္လိုက္ေသာေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ပ်က္သည္။ တိုင္းျပည္ပ်က္မွ ျပန္ၿပီးအဖတ္ဆယ္လိုက္သည့္ အခါတြင္ ဆုံး႐ႈံးမႈေတြက မ်ားသည္။ ပိုၿပီးဆုံး႐ႈံးသည္က ဒီမိုကေရစီအေရး ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီအေရးသည္ စည္းကမ္းပ်က္ယြင္းမႈေၾကာင့္ ဆုံး႐ႈံးရသည္။ စည္းကမ္းရွိေအာင္ မည္သို႔ေနထိုင္ရမည္ ဆိုသည့္ ျပည္သူ႔နီတိ ကင္းေဝးခဲ့သည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ၿပီ။ ဂ်ာေအး သူ႔အေမ႐ိုက္ သီခ်င္းပင္ ၾကားဖူးၾကမည္မထင္။

အယ္ဒီတာ (၇-၁-၂၀၁၅)

---------------------------

Editorial, The Voice Daily Vol-2/No-231 (#voiceeditorial)