သင်လှူလိုက်တဲ့ စေတနာငွေတွေ ဘယ်သူတွေ "သုံး" နေသလဲ?

သင်လှူလိုက်တဲ့ စေတနာငွေတွေ ဘယ်သူတွေ "သုံး" နေသလဲ? 

မြန်မာ့ပရဟိတဖောင်ဒေရှင်းများကို စာရင်းစစ်ဆေးမှု ချက်ချင်းလိုအပ်နေပြီ!

ကျွန်တော်တို့ မြန်မာလူမျိုးတွေဟာ ပေးကမ်းစွန့်ကြဲမှု၊ အကူအညီပေးမှု (ဒါန) မှာ သိပ်ကို မွေ့လျော်ကြပါတယ်။ ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုဖြစ်တဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာရဲ့ အဆုံးအမတွေထဲက နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း အမြစ်တွယ်နေတဲ့ အလေ့အထကောင်းတစ်ခုပါ။ ကိုယ့်မှာရှိတာလေးကို ဖဲ့ပေးတာ၊ သူများဒုက္ခရောက်နေရင် မနေနိုင်မထိုင်နိုင် ကူညီတတ်ကြတာဟာ ချီးကျူးစရာကောင်းတဲ့ စိတ်ဓာတ်တွေပါ။ ဒီလိုစေတနာတွေဟာ အင်မတန် တန်ဖိုးရှိပါတယ်။

ဒါပေမဲ့... ကျွန်တော်တို့ တစ်ခါတစ်လေ စဉ်းစားမိဖို့လိုတဲ့ အချက်လေးတွေ ရှိလာပါတယ်။ ဘာလဲဆိုတော့၊ ဒီလို သဒ္ဓါတရားထက်သန်စွာ လှူဒါန်းကြတဲ့ စေတနာတွေကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး ကိုယ်ကျိုးရှာလိုတဲ့ လူတစ်စုက အသုံးချလာတဲ့အခါ ဘယ်လိုဖြစ်လာနိုင်မလဲ ဆိုတာပါပဲ။

ခင်ဗျားတို့ "Poverty Porn" ဆိုတဲ့ စကားလုံး ကြားဖူးကြမှာပေါ့။ တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ရရင်တော့ "ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို အရင်းတည်ပြီး လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာဖျော်ဖြေမှုလိုမျိုး စိတ်ခံစားချက်ကိုဆွဲဆောင်ပြီး အမြတ်ထုတ်ခြင်း" လို့ ဆိုရမလိုပါပဲ။ နည်းနည်းတော့ ကြမ်းတမ်းတဲ့ အသုံးအနှုန်းပါ။ ဒါပေမဲ့ ဆိုလိုရင်းကတော့ ရှင်းပါတယ်။ သူတစ်ပါးရဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခကို သနားစဖွယ်ဖြစ်အောင် ပုံကြီးချဲ့ပြ၊ ဓာတ်ပုံတွေ ဗီဒီယိုတွေရိုက်၊ လူအများရဲ့ ကရုဏာသက်မှုကို အပြည့်အဝဆွဲဆောင်ပြီး အလှူငွေတွေကောက်ခံတယ်။ ပြီးတော့မှ အဲ့ဒီအလှူငွေတွေကို ကိုယ်ကျိုးအတွက်သုံးတာမျိုး၊ ဒါမှမဟုတ် အပြည့်အဝ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိဘဲ သုံးစွဲတာမျိုးပေါ့။ ဒါဟာ စေတနာကို ခုတုံးလုပ်တာနဲ့ အတူတူပါပဲ။

နောက်ထပ် ကျွန်တော်တို့ မေးရမယ့် မေးခွန်းတစ်ခုရှိပါတယ်။ အဲ့ဒါကတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ချွေးနည်းစာနဲ့ ရင်းပြီး လှူဒါန်းလိုက်တဲ့ အလှူငွေတွေဟာ တကယ်ပဲ လိုအပ်နေတဲ့သူတွေဆီကို ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း အပြည့်အဝ ရောက်ရဲ့လား ဆိုတာပါပဲ။ ဓာတ်ပုံတွေရိုက်၊ အလှူပေးပွဲတွေလုပ်ပြီးတဲ့အခါ၊ ကင်မရာမန်းတွေ၊ အလှူရှင်တွေ ပြန်သွားတဲ့အခါ အဲ့ဒီစေတနာတွေ၊ အလှူငွေတွေရဲ့ ကံကြမ္မာက ဘယ်လိုဆက်ဖြစ်သလဲ။ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေက ဒီငွေတွေကို ဘယ်လို စီမံခန့်ခွဲသလဲ။

ဒီနေရာမှာ အလှူငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဓိကကျတဲ့ အချက်သုံးချက်ကို ဆွေးနွေးချင်ပါတယ်။

✅ ၁။ ဝင်ငွေထွက်ငွေ တိကျစွာ မှတ်တမ်းတင်ခြင်း
ကျွန်တော်တို့ လှူလိုက်တဲ့ငွေတွေ ဘယ်ရောက်သွားတယ်၊ ဘယ်လိုသုံးစွဲတယ်ဆိုတာကို လေးလေးစားစားနဲ့ စနစ်တကျ စီမံခန့်ခွဲမှု ရှိဖို့လိုပါတယ်။ စာရင်းကိုင်နည်းစနစ်တွေကတော့ အများကြီးရှိနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုနည်းစနစ်ပဲသုံးသုံး၊ ဘယ်လိုအခြေအနေမှာပဲဖြစ်ဖြစ် အခြေခံကျတဲ့ မေးခွန်းသုံးခုကိုတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖြေနိုင်ဖို့လိုပါတယ်။

👉 အကူအညီတကယ်လိုအပ်သူတွေဆီကို တိုက်ရိုက်ဘယ်လောက်ရောက်ရှိသလဲ? ဒီငွေပမာဏကို တိတိကျကျ မှတ်တမ်းတင်ထားရပါမယ်။ ဥပမာ - အလှူခံပုဂ္ဂိုလ် (သို့) အိမ်ထောင်စု တစ်ခုချင်းစီအတွက် တိုက်ရိုက်ပေးအပ်တဲ့ ငွေပမာဏ၊ ပစ္စည်းတန်ဖိုး စသဖြင့်ပေါ့။

👉 တခြားအုပ်ချုပ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ အထွေထွေကုန်ကျစရိတ်တွေအတွက် ဘယ်လောက်သုံးစွဲသလဲ? ဥပမာ - ဝန်ထမ်းလစာ၊ ရုံးခန်းငှားခ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစရိတ်၊ ဆက်သွယ်ရေးစရိတ်၊ ဘဏ်ဝန်ဆောင်ခ စတာတွေပေါ့။ ဒါတွေကိုလည်း အတိအကျ၊ ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ မှတ်တမ်းတင်ရပါမယ်။ ဒါမှ အလှူငွေရဲ့ ဘယ်လောက်ရာခိုင်နှုန်းက အုပ်ချုပ်မှုစရိတ်ဖြစ်ပြီး ဘယ်လောက်က တကယ်အကူအညီပေးတဲ့နေရာကို ရောက်သလဲဆိုတာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိနိုင်မှာပါ။

👉 အဓိကကတော့ အရာအားလုံးကို အသေးစိတ်ကျကျ မှတ်တမ်းတင်ထားဖို့ပါပဲ။ ဘယ်နေ့ဘယ်အချိန်မှာ ဘယ်သူ့ဆီက ငွေဘယ်လောက်ဝင်တယ်၊ ဘယ်အလှူရှင်က ဘယ်လောက်လှူတယ်၊ ဘယ်နေ့မှာ ဘယ်နေရာအတွက် ဘယ်ပစ္စည်းကို ဘယ်လောက်တန်ဖိုးနဲ့ဝယ်တယ်၊ ဘယ်သူ့ကို ဘယ်လောက်ပေးတယ် ဆိုတာကအစ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြန်စစ်လို့ရအောင် မှတ်တမ်းတင်ထားရပါမယ်။ အခုခေတ်မှာ KPay တို့လို ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေပေးချေမှုစနစ်တွေ၊ တခြားဘဏ်တွေရဲ့ mobile banking တွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးလာနိုင်တော့ ဒီလိုမှတ်တမ်းတင်ရတာ အရင်ကထက် အများကြီးပိုလွယ်ကူလာပါတယ်။ ဘောက်ချာတစ်ခုချင်းစီ၊ ငွေလွှဲပြေစာတစ်ခုချင်းစီကို စနစ်တကျ သိမ်းဆည်းထားဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။

✅ ၂။ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် တာဝန်ခံနိုင်မှု
အလှူငွေလက်ခံတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ "ဒါရိုက်တာအဖွဲ့" ဆိုတာမျိုး ရှိဖို့ အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ဒီအဖွဲ့ဟာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲဖို့၊ အထူးသဖြင့် အလှူငွေတွေကို မှန်မှန်ကန်ကန် သုံးစွဲကြောင်း သေချာစေဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။

👉 ဘယ်လိုလူတွေပါဝင်သင့်သလဲ? စာရင်းအင်းပညာကို ကျွမ်းကျင်နားလည်တဲ့သူတွေ (ဥပမာ - အသိအမှတ်ပြု စာရင်းကိုင်လုပ်ငန်းကြီးတွေက ပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းအတွေ့အကြုံရှိသူတွေ) ပါဝင်သင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းမှာ ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှု၊ တရားမျှတမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နာမည်ကောင်းရှိတဲ့၊ အများက လေးစားယုံကြည်ရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေလည်း ပါဝင်သင့်ပါတယ်။

👉 ငွေကြေးထိန်းချုပ်မှုနှင့် စာရင်းစစ်ဆေးခွင့်။ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေအတွက် တာဝန်ရှိသူတွေ (ဥပမာ - CEO၊ Founder၊ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့) က ငွေကို ကိုင်တွယ်သုံးစွဲခွင့် ရှိမှာဖြစ်ပေမယ့်၊ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့မှာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ စာရင်းစာအုပ်အားလုံးကို အချိန်မရွေး တောင်းယူကြည့်ရှုခွင့်၊ စစ်ဆေးခွင့် အပြည့်အဝရှိရပါမယ်။

👉 ပြင်ပစာရင်းစစ်အဖွဲ့။ လိုအပ်လာရင် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ကနေ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ ဘက်မလိုက်တဲ့ "ပြင်ပစာရင်းစစ်အဖွဲ့" (Independent External Audit Team) ကို ခေါ်ယူပြီး အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဘဏ္ဍာရေးရှင်းတမ်းတွေ၊ စာရင်းအင်းတွေကို အသေးစိတ်စစ်ဆေးခိုင်းနိုင်တဲ့ အခွင့်အာဏာ ရှိရပါမယ်။ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အတွင်းစာရင်းကိုင်အဖွဲ့ (Internal Accounting Team) ဟာ ဒီပြင်ပစာရင်းစစ်အဖွဲ့နဲ့ အပြည့်အဝ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရပါမယ်။ အရေးကြီးဆုံးကတော့ ဒီပြင်ပစာရင်းစစ်အဖွဲ့ဟာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ CEO တို့၊ တည်ထောင်သူတို့ဆီကို တိုက်ရိုက်အစီရင်ခံရမှာမဟုတ်ဘဲ၊ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ဆီကိုသာ တိုက်ရိုက်အစီရင်ခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်မှ စာရင်းစစ်ဆေးမှုဟာ သမာသမတ်ကျပြီး ဘက်လိုက်မှုကင်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို စာရင်းစစ်ဆေးမှုကို သုံးလတစ်ကြိမ်ဖြစ်ဖြစ်၊ ခြောက်လတစ်ကြိမ်ဖြစ်ဖြစ်၊ အနည်းဆုံးတော့ တစ်နှစ်တစ်ခါ ပုံမှန်ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။

✅ ၃။ အလှူရှင်ကြီးများသို့ ဘဏ္ဍာရေးရှင်းတမ်းများ ပြန်လည်တင်ပြခြင်း
ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရဲ့ အရေးကြီးတဲ့အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကတော့ အလှူရှင်တွေကို သူတို့ရဲ့စေတနာငွေတွေ ဘယ်လိုအသုံးချခံရတယ်ဆိုတာ ပြန်လည်ရှင်းလင်းတင်ပြတာပါပဲ။

👉 ဘယ်သူတွေကို အဓိကထားတင်ပြမလဲ? "သုံးလတစ်ကြိမ် အတိုင်းအတာဖြစ်စေ၊ တစ်နှစ်တစ်ခါဖြစ်စေ လှူဒါန်းတဲ့သူတွေကို စာရင်းစာအုပ်တွေ ပြန်ပြရပါမယ်။" ဆိုပေမယ့် "လှူဒါန်းတဲ့သူတိုင်းကို ပြစရာမလိုပါဘူး။ Privacy ကိစ္စ၊ အများကိုချပြလို့မရတဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက်တွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။ လူတိုင်းကိုလိုက်ပြနေရတာလည်း အလုပ်ရှုပ်ပါတယ်။" ဒါကြောင့် လက်တွေ့ကျတဲ့နည်းလမ်းကတော့ "ငွေအများဆုံးလှူတဲ့သူတွေ၊ ဥပမာ - လှူဒါန်းသူ စုစုပေါင်းရဲ့ ထိပ်တန်း ၁၀% သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားတဲ့ ငွေပမာဏထက် ပိုမိုလှူဒါန်းသူတွေကို အသေးစိတ် ဘဏ္ဍာရေးအစီရင်ခံစာတွေ တင်ပြသင့်ပါတယ်။"

👉 ဘာကြောင့်တင်ပြသင့်သလဲ? "နည်းနည်းပါးပါးပဲ တစ်ခါတစ်လေ လှူတဲ့သူတွေကိုတော့ အသေးစိတ်ပြနေစရာ မလိုလောက်ပါဘူး။" သူတို့အတွက်ကတော့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယေဘုယျ နှစ်ပတ်လည်အစီရင်ခံစာလိုမျိုးမှာ အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြပေးနိုင်ပါတယ်။ အဓိကကတော့ "ပိုက်ဆံလှူတဲ့သူတွေကို တကယ်ပဲ ဒီငွေက ဒီနေရာ၊ ဒီနေရာမှာ သုံးနေကြောင်း ပြရပါ့မယ်။" ဒါဟာ အလှူရှင်တွေရဲ့ ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်ရာရောက်သလို၊ နောက်ထပ်လှူဒါန်းမှုတွေအတွက်လည်း အားပေးရာရောက်ပါတယ်။

👉 အလှူရှင်တွေရဲ့ နားလည်နိုင်စွမ်း။ "ငွေအများကြီးလှူနိုင်တဲ့သူအများစုဟာ သူတို့ကိုယ်တိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေ၊ စာရင်းအင်းနဲ့ နေ့စဉ်ထိတွေ့ဆက်ဆံနေရသူတွေ ဖြစ်နိုင်တာကြောင့် အခြေခံစာရင်းအင်း ဗဟုသုတ ရှိပြီးသားပါ။ နောက်ဆုံး သူတို့ကိုယ်တိုင် နားမလည်ရင်တောင် သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်စာရင်းကိုင်တွေ၊ ဘဏ္ဍာရေးအတိုင်ပင်ခံတွေကို မေးမြန်းတိုင်ပင်လို့ ရပါတယ်။"

ဒါကြောင့် သူတို့ကို စာရင်းဇယားတွေ၊ ဘဏ္ဍာရေးအစီရင်ခံစာတွေ ပြရမှာ ဝန်မလေးသင့်ပါဘူး။ ဒီလိုပြခြင်းအားဖြင့် သူတို့အနေနဲ့ အလှူငွေတွေဟာ တကယ်လိုအပ်တဲ့သူတွေဆီကို ရောက်မရောက်၊ ဘယ်နေရာမှာ ဘယ်လိုအချိုးအစားနဲ့ သုံးစွဲနေတယ်ဆိုတာကို အလွယ်တကူ သုံးသပ်အကဲဖြတ်နိုင်မှာပါ။ ဒါဟာ စာရင်းအင်းပညာရဲ့ အခြေခံကျတဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုဖြစ်ပြီး လူတိုင်းသိမြင်နိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ အချက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဘာကြောင့် ဒီအချက်တွေကို ဒီလောက်အထိ အရေးတကြီး ပြောနေရတာလဲ?

"ဒါကလူတွေရဲ့ ပိုက်ဆံတွေပါ။ ပိုက်ဆံရှာရတာ မလွယ်ပါဘူး။" ဟုတ်ပါတယ်။ "ပိုက်ဆံနည်းနည်းပဲရှာနိုင်တဲ့သူတွေက သူတို့ရဲ့ ကာယအင်အား၊ အချိန်တွေကို အများကြီး ပေးဆပ်ပြီးမှ ဒီငွေလေးကို စုဆောင်းလှူဒါန်းကြတာပါ။" "ပိုက်ဆံများများရှာနိုင်တဲ့သူတွေကလည်း သူတို့ရဲ့ ဉာဏအင်အား၊ ဦးနှောက်ကို အများကြီးသုံးရပါတယ်။ ဒီငွေကိုရဖို့ သူတို့လည်း တခြားသူတွေလိုပဲ ကာယအား၊ အချိန်အားတွေ မနည်းမနော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားရတာပါ။"
လူတိုင်းလူတိုင်း လှူဒါန်းတဲ့အခါမှာ ဆုတောင်းမိကြတဲ့ ဆန္ဒနှစ်ခု အနည်းဆုံးရှိကြမှာပါ။

✅ "ငါလှူလိုက်တဲ့အလှူဟာ တကယ်လိုအပ်နေတဲ့သူတွေဆီကို ရောက်ပါစေ။"
✅ "အဲ့ဒီအလှူငွေကိုရပြီး သူတို့ရဲ့ အခက်အခဲတွေ တကယ်ပဲ ပြေလည်သွားပါစေ။"

ဒီစေတနာတွေ၊ ဒီဆန္ဒတွေ မှန်မှန်ကန်ကန် ပြည့်ဝဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ လှူတဲ့နေရာမှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ တာဝန်ခံမှု၊ တာဝန်ယူမှု ရှိတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေကို ရွေးချယ်လှူဒါန်းဖို့ လိုအပ်သလို၊ အလှူခံအဖွဲ့အစည်းတွေဘက်ကလည်း ဒီအချက်တွေကို အလေးထားလိုက်နာဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါမှ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာ့ဒါနအစဉ်အလာဟာ ပိုပြီး သန့်စင်မြင့်မြတ်ပြီး၊ လှူတဲ့သူရော အလှူခံတဲ့သူရော နှစ်ဦးနှစ်ဖက် စိတ်ချမ်းသာမှုအပြည့်နဲ့ ကုသိုလ်တရားတွေ တိုးပွားနေမှာ ဖြစ်ပါတယ် ခင်ဗျာ။
အားလုံးပဲ စေတနာမှန်ကန်စွာနဲ့ ဒါနပြုနိုင်ကြပါစေ။

အမြင်မျှဝေသူ - Kyaw Tun