အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကို အသံုးျပဳၿပီး တိုင္းတာမယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြကို အၾကမ္းဖ်င္း ၃ မိ်ဳး ခြဲျခားႏုိင္ပါတယ္။ (ပံုကို ၾကည့္ပါ။ ေရျပင္ညီအလိုက္မ်ဥ္း)။ ေရျပင္ညီမ်ဥ္းရဲ႕ဘယ္ဘက္အစြန္မွာေတာ့ အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး စနစ္ရွိေနၿပီး ညာဘက္အစြန္းမွာေတာ့ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီ ရွိေနပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ေတြအတြင္းမွာ ေပၚေပါက္ခဲ့ တဲ့ ဥေရာပမဟုတ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအမ်ားစုအျပင္ ေခတ္ၿပိဳင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအမ်ားစုက ေရျပင္္ညီမ်ဥ္းရဲ႕အလယ္တေနရာ မွာ က်ေရာက္ေနပါတယ္။
ပထမအုပ္စုထဲမွာ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္တည္းခ်ဳပ္ကိုင္ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ေတြနဲ႔ “အုပ္စုေကာင္းစားေရး ၀ါဒ” စစ္စစ္ ႏုိင္ငံ ေတာ္ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ အဲဒီလို လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြ၊ သူတို႔မိသားစုေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕အသိုက္အ၀န္းေတြ က ဘယ္သူ႔ကိုမွ တာ၀န္ခံစရာ မလိုပါ။
အုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူေတြရဲ႕ ပိုင္ဆုိင္ပစၥည္းကိုလည္း ႀကိဳက္တာ သိမ္းယူႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းသူျပည္သားေတြက သူ တို႔ရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ပုန္ကန္ျခားနားတာ မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ တခ်ိဳ႕အစိတ္အပိုုင္းေတြမွာ ခ်ဳပ္တည္းၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ရပါတယ္။ ဒါ ေၾကာင့္မို႔ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကေန ရရွိလာမယ့္ေ၀စုေတြက ႀကီးမားေပမယ့္ ေခတ္ေဟာင္းအာဏာရွင္ေတြက (မ်က္ ေမွာက္ေခတ္ အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ မတူဘဲ) ဂရုတစိုက္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တတ္ပါတယ္။ တာ၀န္ခံရတဲ့စနစ္ေတြ ေသခ်ာမရွိရင္ေတာင္ မွ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈေတြကလည္း အကန္႔အသတ္နဲ႔ပဲ ရွိေနတတ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးစနစ္အလိုက္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား ေျပာင္းလဲသြားပံု
အစဥ္အလာအတုိင္း အာဏာတည္ေဆာက္ပံုေတြ (ကြန္ျမဴနစ္ႏုိင္ငံေတြမွာေတာ့ အစဥ္အလာလက္သစ္ အာဏာတည္ ေဆာက္ပံုစနစ္) ၿပိဳလဲသြားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကေရစီက အစားထိုး ၀င္ေရာက္လာတယ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ ရွားပါတယ္။
အစဥ္အလာအတုိင္း အာဏာတည္ေဆာက္ပံုေတြ (ကြန္ျမဴနစ္ႏုိင္ငံေတြမွာေတာ့ အစဥ္အလာလက္သစ္ အာဏာတည္ ေဆာက္ပံုစနစ္) ၿပိဳလဲသြားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကေရစီက အစားထိုး ၀င္ေရာက္လာတယ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ ရွားပါတယ္။
အဲဒီအစား ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္ စပ္ကူးမတ္ကူး ႏုိင္ငံေရးစနစ္ေတြဆီကိုပဲ ကူးေျပာင္းသြားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးေတြမွာ အာဏာကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတြ မရွိေတာ့ပါ။ ေနာက္ဆက္တဲြ ေပၚေပါက္လာတဲ့ အာဏာရရွိေရး အၿပိဳင္ႀကိဳးပမ္းမႈေတြနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ရလာမယ့္ေ၀စုေတြကို တရား၀င္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ ဒါမွမဟုတ္ အလြတ္သေဘာ စည္မ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြနဲ႔ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားတာလည္း မရွိေတာ့ပါ။
တာ၀န္ခံရတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြတင္သာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနတာ မဟုတ္ဘဲ အာဏာကို ျဖန္႔က်က္ ခြဲေ၀မႈေတြကလည္း တဖက္ေစာင္းနင္း ျဖစ္ေနၿပီး လူမႈအုပ္စုတခု ဒါမွမဟုတ္ တုိင္းရင္းသား အုပ္စုတခုကို မ်က္ႏွာသာ ေပးထားတတ္ပါတယ္။ အာဏာရသြားရင္ ရရွိလာႏုိင္မယ့္ အျမင့္မားဆံုး ဆုလာဘ္က ႏုိင္ငံေတာ္နဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ပိုင္ အရင္းအျမစ္ေတြ အားလံုးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္သြားႏုိင္သူက အခြင့္အလမ္းေတြကို အမ်ားဆံုး ထိန္းခ်ဳပ္သြားႏုိင္တဲ့ သေဘာပါ။
ၿဗိသိသွ် ကိုလိုနီေဟာင္း အာဖရိကႏုိင္ငံေတြမွာလို ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းတက် ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာင္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ အစိုးရစနစ္ အသစ္ေတြက မိရိုးဖလာ အစိုးရစနစ္ေတြေလာက္ တိုင္းသူျပည္သားေတြရဲ႕ လူမႈဘ၀ အဆင္ေျပေရးကို ဂ႐ုမစိုက္တတ္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။
အဲဒီလို ႏိုင္ငံေရးစနစ္မ်ဳိးက အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကိုေတာ့ သမိုင္းပညာရွင္ ဘယ္ရင္တန္ေမာက ဗိုလ္က်လုယက္တဲ့ ထိပ္တန္းလႊာလို႔ ေခၚပါတယ္။ သူတို႔က သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ရင္းနဲ႔ကိုပဲ သူတို႔ အမွီျပဳတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို အတိုင္းအတာ တခုေလာက္အထိ မလိုအပ္ဘဲ ဆင္းရဲမြဲေတသြားေအာင္ လုပ္ပစ္လုိက္ပါတယ္။
ေတာ္လွန္ေရးတခုကို ဆင္ႏႊဲလိုက္လို႔ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ ေျပာင္းလဲသြားတာေၾကာင့္ တာ၀န္ခံမႈေတြ ပိုၿပီး အားေကာင္း လာမယ္္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တတ္ၾကေပမယ့္ ထင္သလို ျဖစ္မလာတာ မ်ားပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးေတြရဲ႕ သေဘာက ႐ုတ္ခ်ည္း တိုးတက္မႈကို ရည္ရြယ္ၿပီး ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္္ေတြက ၾသဇာတိကၠမ ရွိမႈကေနတဆင့္ တရား၀င္မႈကို ရယူႏိုင္ၾကပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေဟာင္း ဆီကေန ႏုိင္ငံေတာ္ကို အၿပီးသတ္ လႊဲေျပာင္းရယူႏုိင္ဖို႔သာ အာရံုစိုက္ေနတတ္ၾကၿပီး တာ၀န္ခံမႈ ရွိလာေစမယ့္ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔ကို ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြက စိတ္မ၀င္စားတတ္ၾကပါ။ (အေမရိကန္ ေတာ္လွန္ေရးကေတာ့ ျခြင္းခ်က္)။
ေရျပင္ညီမ်ဥ္းအလယ္မွာ က်ေရာက္ေနၿပီး “ႏိုင္ငံေရး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရွိတဲ့ အုပ္စုေကာင္းစားေရး ၀ါဒ” လို႔ က်ေနာ္ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈေတြ ေပါက္ကြဲ ထြက္လာတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မိရိုးဖလာအတိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္မႈ စနစ္ေတြ ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီ ဆိုတာနဲ႔ ျပည္သူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္မွန္း ဆႏၵေတြကလည္း အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲသြားတာေၾကာင့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကို ထံုးစံတခုအျဖစ္ လူမႈအသိုက္အ၀န္းမွာ လက္မခံေတာ့ပါ။
ေရြးေကာက္ပြဲေတြက ပိုၿပီးေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ကို မေမြးထုတ္ေပးႏုိင္ေပမယ့္ လြတ္လပ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြက အစိုးရ အေျပာင္းအလဲကို ဖန္တီးေပးႏုိင္တာေၾကာင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြ တာ၀န္ခံေစမယ့္ ယႏၱရားေတြကို လူမႈအဖြဲ႔အစည္း အတြင္းမွာရွိတဲ့ အင္အားစုေတြက တြန္းအားေပး ေတာင္းဆိုလာပါေတာ့တယ္။
ဆင္းရဲမြဲေတၿပီး စာတတ္ေျမာက္မႈႏႈန္း နိမ့္ပါးတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကေတာင္ အစဥ္အလာ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အလြဲသံုးစား လုပ္မႈေတြကို တခါက သည္းခံခြင့္လႊတ္ခဲ့ေပမယ့္ အသစ္ေပၚလာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈေတြကို လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ေတာ့ လက္မခံၾကေတာ့ပါ။ အႏိုင္က်င့္ဗိုလ္က် ထိပ္္တန္းလႊာေတြရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြကို လက္မခံဘဲ တုံ႔ျပန္မႈေတြက “ႏိုင္ငံေရး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရွိတဲ့ အုပ္စုေကာင္းစားေရး ၀ါဒ” ႏိုင္ငံေတြ တခုနဲဲ႔တခုမွာေတာ့ မတူဘဲ ကြဲျပားၾကပါတယ္။
“ႏိုင္ငံေရး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရွိတဲ့ အုပ္စုေကာင္းစားေရး၀ါဒ” ႏိုင္ငံဆိုတာမွာ လက္တင္ အေမရိကတိုက္ရွိ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတြ၊ အာဖရိကတိုက္က ႏိုင္ငံေရး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရွိတဲ့ ဗရမ္းဗတာ တိုင္းျပည္ေတြနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္လြန္ ေရြးေကာက္ပြဲအဓိက ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
အဲဒီႏိုင္ငံေတြ တခုနဲ႔တခုၾကားမွာ မတူညီမႈေတြ ရွိေပမယ့္ အဓိက အေရးႀကီးဆံုး တူညီမႈတခု ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ေခတ္ေဟာင္းက အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ ေခတ္သစ္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကို ေပါင္းစပ္ထားျခင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ ေခတ္ေဟာင္းက “အုပ္စုေကာင္းစားေရး ၀ါဒ” နဲ႔ ေခတ္သစ္အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈကို ေပါင္းစပ္ထားျခင္းပါ။
ေခတ္ေဟာင္းက မိရိုးဖလာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ ေသးငယ္တဲ့ လူတစုေလာက္ကပဲ ဥပေဒအထက္မွာ ရွိေပမယ့္ အသစ္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာေတာ့ အခြင့္ထူးခံ အေနအထားကိုရဖို႔ အုပ္စုေပါင္းမ်ားစြာက ယွဥ္ၿပိဳင္လာၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြရဲ႕ တာ၀န္မခံတဲ့ အျပဳအမူေတြေၾကာင့္ ႏုိင္ငံသားေတြရဲ႕ တရားဥပေဒနဲ႔ မညီတဲ့ အျပဳအမူေတြကလည္း တရား၀င္သြားပါတယ္။
လုပ္ထံုးလုပ္နည္းတက် တရား၀င္ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ (တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ)နဲ႔ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေဘာင္ အျပင္က အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ (လက္ေတြ႔လုပ္ကုိင္ၾကပံု) ၾကား အကြာအေ၀းက ႀကီးထြားလာပါတယ္။ အဲဒီလို အေနအထားမ်ိဳးမွာ ဒီမိုကေရစီက ရာသက္ပန္ နာမည္ပ်က္သြားႏိုင္ၿပီး “အက်ဥ္းက်ႏိုင္ငံ” ေတြ ေပၚေပါက္လာႏိုင္ပါတယ္။
အေရွ႕ဥေရာပ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံေတြကိုေတာ့ ဒီေနရာမွာ အထူး မွတ္သားသင့္ပါတယ္။ သူတို႔ေတြမွာ ႏိုင္ငံ ေခတ္မီတိုးတက္ေရး ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ခ်မွတ္ခဲ့ေပမယ့္ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ေပါက္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရး ထိပ္တန္း ရာထူးေနရာေတြကို ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ၀င္ေတြကိုပဲ သီးသန္႔ခန္႔အပ္တဲ့ ပါတီ တည္ေဆာက္ပံုေၾကာင့္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ေပၚလာၿပီး ႏိုင္ငံေခတ္မီ တိုးတက္ေရးဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကိုလည္း ဖ်က္ဆီးပစ္ပါတယ္။ လူမႈနယ္ပယ္အတြင္း ဆုလာဘ္ေတြကို ခြဲေ၀ျဖန္႔ျဖဴးေပးရာမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာက အဓိကက်တဲ့ ကိရိယာျဖစ္ေနၿပီး ႏိုင္ငံေရး အာဏာရွိတဲ့ ရာထူးက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း အေနအထားနဲ႔ နီးနီးစပ္စပ္ ဆက္ႏႊယ္မႈ ရွိေနတာေၾကာင့္ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္က “ေပၚလစ္တိုကေရစီ” (ႏိုင္ငံေရး ထိပ္တန္းလႊာေတြက တခုတည္းေသာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ကေနတဆင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တခုလံုးကို ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးကို စီးပြားျဖစ္လုပ္ေနတဲ့စနစ္) ကို ဖန္တီးေပးပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးစနစ္ထဲမွာ ရာထူးအဆင့္ဆင့္ ခြဲျခားမႈကို ေခတ္သစ္နည္းနဲ႔ တည္ေဆာက္ လုိုက္သလိုမ်ိဳးလို႔ အင္ဒရူးဂ်ာေနာ့စ္ က ေခၚပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္အတြင္း အဲဒီလိုမ်ိဳး အုပ္စုအေနအထားအလိုက္ ကြဲျပားသြားမႈေတြမွာ ပါတီအရာရွိ (အပါးရားခ်ိ) ကေန ညြန္ၾကားေရးမႉးအထိ ပါ၀င္ပါတယ္။ ပါတီ၀င္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ အၿမဲတမ္း ရွားပါး ပစၥည္းျဖစ္ေနတဲ့ အရင္းအျမစ္ေတြကို ခြဲေ၀ျဖန္႔ျဖဴးေပးရတဲ့ အစိုးရအရာရွိေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
စာေရးဆရာနဲ႔ သတင္းစာဆရာ သမဂၢေတြ ဒါမွမဟုတ္ အားကစားကလပ္ေတြလိုမ်ိဳး တရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳခံ အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အဖြဲ႔၀င္ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀မႈ ျဖစ္ေစတဲ့ တျခား အရင္းအျမစ္ေတြနဲ႔ လူတန္းစားအလႊာ ကြာျခားမႈေတြကို ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ အစိုးရေတြက တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္ေအာင္ လုပ္လိုက္တဲ့အခါ အထက္ေအာက္ စီစဥ္ထားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ လူမႈအေနအထားကပဲ တခုတည္းေသာ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္လာပါတယ္။
“တေက်ာ့ျပန္ မိရိုးဖလာစနစ္” လို႔ ကင္ဂ်ိဳး၀ွစ္တ္ နာမည္ေပးထားတာကလည္း မွန္ကန္သြားပါေတာ့တယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ ေခတ္လြန္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ ျဖစ္ေပၚတဲဲ့ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈေတြအတြက္ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းကို အျပစ္တင္ရမွာ မဟုတ္ဘဲ မူလကတည္းက ရွိေနတဲ့ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈကို တဖက္ေစာင္းနင္း ခြဲေ၀ေနမႈကိုပဲ အျပစ္တင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေနာက္ဥေရာပနဲ႔ ေျမာက္အေမရိကမွာ တာ၀န္ခံမႈရွိတဲ့ အစိုးရစနစ္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့ရာမွာ၊ ႏိုင္ငံေရးမွာ ဘက္မလိုက္ ၾကားေနၿပီး ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ ဆန္တဲ့ ႏုိင္ငံ့၀န္ထမ္း ယႏၱရားကို သမိုင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး တည္ေဆာက္ခဲ့ရာမွာ အခ်ိန္ေတြ အမ်ားႀကီး ေပးဆပ္ခဲ့ရပါတယ္။
ႏိုင္ငံတခုခ်င္းရဲ႕ သမိုင္းအေနအထား အေပၚ မူတည္ၿပီး (ဥပမာ) ဆြီဒင္မွာ သူေကာင္းမ်ိဳးေတြ၊ ၿဗိတိန္မွာ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ အေမရိကန္မွာ တတ္သိပညာရွင္ေတြက ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ဆန္ၿပီး တာ၀န္ခံမႈရွိတဲ့ အစိုးရစနစ္ကို ျပတ္ျပတ္သားသား ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
တာ၀န္ခံမႈေတြ ေပၚေပါက္လာေအာင္ အဲဒီလို ေတာင္းဆိုမႈေတြက လုပ္ထံုးလုပ္နည္းတက် အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြမွာေရာ အလြတ္သေဘာဆန္တဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္္းေတြ အတြင္းမွာပါ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ တတိယႏိုင္ငံေရး စနစ္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္တဲ့ လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကေရစီမွာ အက်င့္ပ်က္ျခစားဖို႔ အခြင့္အေရးေတြ ေလ်ာ့နည္းသြားၿပီး က်ဴးလြန္တာေတြလည္း နည္းပါးသြားပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း သဘာ၀က်က် ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသြားတာေၾကာင့္ လူမႈအုပ္စုေတြၾကားမွာ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာေတြ ဟန္ခ်က္ညီသြားၿပီဆိုရင္ တေလာကလံုး သေဘာေဆာင္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြနဲ႔ ႏႈန္းစံေတြက အဓိက ႏိုင္ငံေရး ဇာတ္ေကာင္ေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မဟာဗ်ဴဟာေတြကို ထင္ရာမစိုင္းႏိုင္ေအာင္ ဇက္ႀကိဳးတပ္ ေပးလိုက္ပါတယ္။
တာ၀န္ခံမႈစနစ္ေတြ အားနည္းသြား ဒါမွမဟုတ္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားရင္လည္း အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈေတြ ျပန္လည္ေပၚေပါက္ လာႏိုင္ပါတယ္။ (ဥပမာ – ကိုဆိုဗိုၿမိဳ႕ကို ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အ၀န္းက အုပ္ခ်ဳပ္ထားခ်ိန္မွာ ဒါမွမဟုတ္ အီရတ္ႏိုင္ငံ အတြက္ ကုလသမဂၢရဲ႕ စားနပ္ရိကၡာအတြက္ ေရနံအစီအစဥ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခ်ိန္မွာ)။
အားလံုးအတြက္ တေျပးညီထံုးစံကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လိုက္နာ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ဘဲ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ပံုမွန္ က်င္းပေပးရံုေလာက္နဲ႔ ဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီလည္း အျမစ္မတြယ္ႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဖရီးဒမ္းေဟာက္စ္ အဖြဲ႔ႀကီးက ျပဳစုတဲ့ လြတ္လပ္မႈ ရမွတ္ေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အဖြဲ႔ႀကီးက ျပဳစုတဲ့ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈအေပၚ အျမင္အညႊန္းကိန္းကို ထူးထူးျခားျခား ေပါင္းစပ္ထားသလိုပဲ ျဖစ္ေနမွာပါ။
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္
(အလီနာ မြန္ဂ်ဴပစ္ပီဒီ (Alina Mungiu-Pippidi) သည္ ႐ိုေမးနီးယားႏိုင္ငံ၊ ဘူခါရက္စ္ၿမိဳ႕ရွိ Romanian Academic Society အဖြဲ႔၏ ဒါရိုက္တာ ျဖစ္သည္။ Freedom House ႏွင့္ United Nations Development Programme တို႔တြင္ အတုိင္ပင္ခံ ပညာရွင္လည္း ျဖစ္သည္။ Coalition for a Clean Parliament ၏ ေခါင္းေဆာင္လည္း ျဖစ္ၿပီး ၎အဖြဲ႔သည္ ၂၀၀၄ ရိုေမးနီးယား ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။ ယခု စာတမ္းကို Journal of Democracy ႏွင့္ Johns Hopkins University Press တို႔၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီး Educational Initiatives (ပညာေရွ႕ေဆာင္) က ဘာသာျပန္ဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ Educational Initiatives (www.eduinitiatives.org) အဖြဲ႔သည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား၊ အရည္အေသြးျမွင့္ သင္တန္းမ်ားကို ပို႔ခ်ေပးေနေသာ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။)
Credit: ဧရာ၀တီသတင္းဌာန
Credit: ဧရာ၀တီသတင္းဌာန
