'ကို၀င္း ေရာက္ေနတာ ၾကာျပီလားဗ်'
'သိပ္ မၾကာေသးပါဘူးဗ်ာ၊ ဒါနဲ႕ ခင္ဗ်ား ေစာေစာေရာက္ေနႏွင့္မယ္လို႔ ေျပာထားျပီး ဘာလို႔ေနာက္က်ေနတာလဲ၊ ကြၽန္ေတာ္ျဖင့္ ေရေႏြးတစ္အိုး ကုန္ေတာ့မယ္'
'ေဆာရီးဗ်ာ၊ လမ္းမွာ ထီဆိုင္ေတြ႕တာနဲ႔စိတ္ၾကိဳက္ဂဏန္းအတြဲေလးေတြ ေရြးထိုးေနလို႔ နည္းနည္းေနာက္က်သြားတာပါ၊ သည့္အတြက္ကေန႔ လက္ဖက္ရည္ဖိုးကို ကြၽန္ေတာ္ပဲ ရွင္းပါ့မယ္ဗ်ာ'
'ဒီလိုဆိုေတာ့လည္း ရွိေစေတာ့ေပါ့ဗ်ာ၊ အဲ-ခင္ဗ်ားထီေပါက္ရင္ေတာ့ ဒီေလာက္နဲ႕မရဘူးေနာ္'
'ေဟာဒီက အထူးမဂၤလာစံုတြဲၾကီး ေပါက္လို႔ကေတာ့ ခင္ဗ်ားၾကိဳက္တဲ့ဟိုတယ္ ေျပာစမ္းဗ်ာ'
'ဟ၊လုပ္လွေခ်လား ကိုယ့္လူရဲ႕၊ ခင္ဗ်ားထီထိုးတာကလည္း ေစ်းဖိုးတစ္ပတ္စာေလာက္ ရွိေနပါ့လား၊ ကံစမ္းတယ္ ဆိုေပမယ့္ ကိုယ့္၀င္ ေငြနဲ႔ ထြက္ေငြမွ်ေအာင္ ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္ေလး လုပ္ဦးမွေပါ့ဗ်ာ'
'ဒီတစ္ခါေတာ့ မခ်င့္ခ်ိန္ေတာ့ဘူးဗ်ာ၊ ခင္ဗ်ားတို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔လို ၀န္ထမ္းေတြအဖို႕ ဒီတစ္သက္ တိုက္နဲ႕၊ျခံနဲ႕၊ ကားနဲ႕ ေနႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ အားကိုးစရာ ဒီထီကေလးပဲ ရွိတာဗ်၊ လွံထမ္းလာတာ ျမင္ရေပမယ့္ ကံထမ္းလာတာ မျမင္ရဘူး ဆိုတဲ့ စကားလည္း အရွိသားမဟုတ္လား'
'ကံယံုျပီးဆူးပံုနင္း ရာလည္း ေရာက္ေနပါဦးမယ္ ကိုလင္းရယ္'
'ကံသာလွ်င္အမိ ကံသာလွ်င္အဖ ဆိုတဲ့ ဗုဒၶရဲ႕စကားရွိေသးတယ္ေလဗ်ာ၊ ခင္ဗ်ားက ကံကိုမယံုရေအာင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မဟုတ္သလိုပါ ဘဲလား၊ ခင္ဗ်ားၾကည့္ရတာ အခုေခတ္ေပၚ အေနာက္တိုင္းဒႆနေတြကို အားက်ျပီး ကံကိုပစ္ပယ္ခ်င္ လာျပီ ထင္တယ္'
'ဘယ္ကလာ အေနာက္တိုင္းဒႆနေတြကို အားက်ရမွာလဲ ကိုလင္းရယ္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘ၀မွာ တစ္ခါေသဖူးကတည္းက ပ်ဥ္ဖိုး နားလည္ခဲ့ျပီးပါျပီဗ်'
'ဒါဆို ခင္ဗ်ားက ကံ-ကံရဲ႕အက်ိဳးကို ယံုၾကည္ဖို႔ကိစၥမွာ ဘာလို႔ အတြန္႔တက္ခ်င္ေနရတာတံုး၊ အေတာ္ပါပဲ၊ တေလာကဖတ္ လိုက္ရ တဲ့ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ထဲက ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကြၽန္ေတာ္ၾကိဳက္တဲ့ စာသားေလးေတြကူးထားတဲ့ စာရြက္ပါလာတယ္၊ ဒါဖတ္ျပမွ ခင္ဗ်ားအျမင္ ၾကည္လင္သြားမယ္'
'ဆိုစမ္းပါဦး ကိုလင္းရာ၊ ခင္ဗ်ားလိုလူက တေလးတစားကူးမွတ္ထားရုံမက တျခားသူကိုပါ ဖတ္ျပခ်င္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုေတာ့ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းမွာပါပဲ'
'ဒါေပါ့ဗ်ာ၊ အထူးသျဖင့္ ခင္ဗ်ားတို႔လို ကံကိုမယံုတစ္၀က္ ယံုတစ္၀က္ျဖစ္ေနတဲ့လူမ်ိဳးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္လို႔ တမင္ ကူးယူလာတာ'
'ေဆာင္းပါးက ဘာအေၾကာင္းအရာမို႔လဲ'
'အဓိက ကေတာ့ အခုတေလာ က်ဳပ္တို႔ျမန္မာျပည္က လူငယ္စာေရးဆရာေတြနဲ႕ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ေတြအၾကား တစ္ေက်ာ့ျပန္ ေရပန္းစားလာတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေပါ့ဗ်ာ'
'ေၾသာ္......ျဖစ္တည္မႈပဓာန၀ါဒ လို႔ ျမန္မာလိုျပန္ဆိုၾကတဲ့ Existentialism ကိုေျပာတာလား'
'ဟုတ္ပါ့ဗ်ာ၊ အိတ္ဇစ္စတင္ရွယ္လစ္ဇင္းဆိုေတာ့ ေခၚရတာ ရွည္လြန္းလို႔ အိတ္ဇစ္လို႔ အတိုေကာက္သံုးၾကတယ္၊ အိတ္ဇစ္၀ါဒေပါ့ဗ်ာ'
'ေအးဗ်၊ တစ္ခ်ိန္က ရုပ္၀ါဒ (Materialism) ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ငယ္စဥ္က စိတ္၀င္စားခဲ့သလို အခုေခတ္ လူငယ္တခ်ိဳ႕ ကလည္း ခင္ဗ်ား ေျပာတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒကို စိတ္၀င္စားလာၾကျပန္တာ ေတြ႕ရသဗ်၊ ဒီ၀ါဒနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ကေခတ္မမီဘူး၊နလပိန္းတံုးပဲ၊ ခင္ဗ်ားသိရင္ နည္းနည္းပါးပါးရွင္းျပပါဦး'
'ကြၽန္ေတာ္လည္း ခင္ဗ်ားနဲ႕ထူးမျခားနားပါပဲဗ်ာ၊ ဒါေပမယ့္ ဒီေဆာင္းပါး ဖတ္မိေတာ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒကို ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္တင္ျပထားပံုေလး သေဘာက်လို႔ပါ'
'ဒါဆိုလည္း ခင္ဗ်ားဖတ္လာတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးထဲက ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ပတ္သက္ျပီး သံုးသပ္တင္ျပထားပံုေလး လုပ္စမ္းပါဦး'
'ကြၽန္ေတာ္ဖတ္ျပမယ္ နားေထာင္ – ဤအခ်က္တြင္ အိတ္ဇစ္၀ါဒသည္ ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္လိမ့္မည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ ထင္ပါ ၏။ ဗုဒၶဘာသာတြင္ ဗုဒၶ၀ါဒီတစ္ဦးျဖစ္ဖို႔အတြက္ ပထမဆံုးအခ်က္အျဖစ္ ကံႏွင့္ ကံ၏အက်ိဳး (ကမၼဥၥ ၊ ကမၼဖလဥၥၥ) ကိုယံုၾကည္ရ၏။ ျပီးလွ်င္ ဒုတိယအျဖစ္ သရဏဂံုတည္ရ၏။ အတိတ္ကံေၾကာင့္ ယခုဘ၀တြင္ ကံပစ္ခ်ရာ ကံစီမံရာအတိုင္း ျဖစ္လာရျခင္းျဖစ္၏။ အတိတ္ကံ ေၾကာင့္ ခ်မ္းသာ၊ဆင္းရဲ ကြဲျပားၾကရျခင္းျဖစ္၏-တဲ့ဗ်'
'အင္း-အိတ္ဇစ္၀ါဒဆိုတာ ဘာမွန္းေရေရရာရာ မသိေသးတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔အဖို႔ ဒီ၀ါဒဟာဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ ဆန္႕က်င္-မက်င္ဆိုတာ မေျပာတတ္ ပါဘူး၊ အဲ-ဒါေပမယ့္ "အတိတ္ကံေၾကာင့္ အခုဘ၀မွာ ကံပစ္ခ်ရာ-ကံစီမံရာအတိုင္း ျဖစ္လာရတယ္၊ အတိတ္ ကံေၾကာင့္ ခ်မ္းသာ၊ဆင္းရဲ ကြဲျပားရျခင္းျဖစ္တယ္"ဆိုတာကေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒရဲ႕အယူ၀ါဒမဟုတ္ဘူး။ "လူ-ပုဂၢိဳလ္-သတၲ၀ါ တို႔ရဲ႕ ခ်မ္းသာ ဆင္းရဲ၊ ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးျပစ္ ခံစား စံစားမႈမွန္သမွ်ကို အတိတ္ဘ၀ကျပဳခဲ့တဲ့ အျပဳအမူေတြက၊ ဒါမွမဟုတ္ တစ္စံုတစ္ေယာက္ ေသာ ဖန္ဆင္းရွင္ထာ၀ရဘုရားက အစအဆံုးျပ႒ာန္းေပးလိုက္ျပီးသား"လို႕ ယံုၾကည္ၾကတဲ့ ကံၾကမၼာ ၀ါဒ (Fatalism) ပဲဗ်'
"ခင္ဗ်ားက ေ၀ဖန္ဖို႔တယ္ေလာတာကိုး၊ လိမ့္ပတ္လည္ေအာင္ ဆက္နားေထာင္ဦးမွေပါ့ဗ်ာ – မ်က္ေမွာက္ကံေကာ မပါဘူးလားဟု ေမးၾကေပလိမ့္မည္။ မ်က္ေမွာက္ကံျဖစ္ေသာ ၾကိဳးစားမႈ-ဇြဲရွိမႈ စသည္တို႔မွာလည္း ထိုပုဂၢိဳလ္သတၲ၀ါသည္ ၾကိဳးစားသူ-ဇြဲရွိသူ ျဖစ္လာမည့္ ကံပါလာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၀ီရိယေကာင္းပါလ်က္ ကံမေကာင္းလွ်င္ မၾကီးပြားႏိုင္ – တဲ့ဗ်ား"
"ဒါက ပိုဆိုးလာေသးသဗ်၊ ၾကိဳးစားဇြဲရွိတဲ့သူျဖစ္ဖို႔ ကံပါလာလို႔ ၾကိဳးစားဇြဲရွိၾကတယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ လူပ်င္းလူဖ်င္းေတြဘက္က ေရွ႕ေနလိုက္ရာ ေရာက္ေနေတာ့မွာေပါ့။၊ သူတို႔က 'က်ဳပ္တို႔မွာပ်င္းဖို႔ကံပါလာ လို႔ပ်င္းျပီးေရသာခို အေခ်ာင္လိုက္ေနတာပါခင္ဗ်ာ' လို႔ေျပာ မွာ ျဖစ္သလို မတရားျပဳမူေနသူေတြကလည္း 'က်ဳပ္တို႔မွာ ဒီလိုကံပါလာလို႔ လုပ္ရတာဗ်၊ က်ဳပ္တို႔လုပ္ခ်င္လို႔ မဟုတ္ဘူး၊ အျပစ္ တင္ခ်င္ ရင္ အတိတ္ဘ၀ကံကိုပဲ အျပစ္တင္ပါ၊ က်ဳပ္တို႔မွာ အျပစ္မရွိဘူး' လို႔အေၾကာင္းျပၾကေတာ့မွာေပါ့၊ ဒီလိုသာဆိုေလာကမွာ ခ်ီးမြမ္းထိုက္ ပူေဇာ္ထိုက္သူလည္းမရွိ၊ ကဲ့ရဲ႕ထိုက္သူလည္းမရွိေတာ့ဘဲ အားလံုးအတိတ္ဘ၀ကံ ေၾကာင့္ခ်ည္းပဲလို႔ ယူဆရေတာ့မွာေပါ့။ ဗုဒၶျမတ္စြာက လူသားေတြရဲ႕ဘ၀ ခ်မ္းသာၾကီးပြားေၾကာင္းတရား ငါးပါးအျဖစ္ သဒၶါဆိုတဲ့ယံုၾကည္ခ်က္၊ ပညာဆိုတဲ့ ထိုးထြင္းသိျမင္မႈ၊ ၀ီရိယဆိုတဲ့ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ၊ သမာဓိဆိုတဲ့ တည္ၾကည္မႈနဲ႔ သတိဆိုတဲ့ မေမ့မေလ်ာ့ အေလးဂရုျပဳမႈတို႔နဲ႕ျပည့္စံုဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္းကိုသာ ရည္ညႊန္းေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။
"ေအးဗ်၊ ဗုဒၶျမတ္စြာက ၀ီရိယကိုဗိုလ္တစ္ပါးအျဖစ္နဲ႕ အေလးအနက္ထား ေဟာၾကားခဲ့ေပမယ့္ အတိတ္ဘ၀ကံကို ထည့္မေဟာခဲ့ပံု ေထာက္ရင္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ ၾကီးပြားခ်မ္းသာတိုးတက္ေရးအတြက္ '၀ီရိယ' က'အတိတ္ကံ'ထက္ အမ်ားၾကီးအေရးပါ အရာေရာက္တယ္ ဆိုတာ ထင္ရွားေနျပီပဲ"
"ကဲကဲ –ခင္ဗ်ားရဲ႕ အိတ္ဇစ္၀ါဒ ေဆာင္းပါးထဲက ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚသံုးသပ္ခ်က္ ေနာက္တစ္ပိုဒ္ ဆက္ဖတ္ျပပါဦးဗ်ာ"
"နားေထာင္ဗ်ာ....ဆရာစျႏၵေရးေသာ တစ္သက္တာမွတ္တမ္းတြင္ နဒီဟူေသာေဗဒင္အေၾကာင္း ထူးထူးဆန္းဆန္း ဖတ္ရပါလိမ့္မည္။ နဒီေဗဒင္တြင္ လာေမးသူအားလံုးအတြက္ ေဟာစာတမ္းအသင့္ ရွိျပီးသား။ အတိတ္ဘ၀ကိုလည္း ေဟာသည္။ လက္ရွိဘ၀ကိုလည္း ဘ၀ဆံုးသည္အထိေဟာသည္။ တစ္ခုေသာေဒသတြင္ တစ္ခုေသာအခ်ိန္ကာလ၌ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးအတြက္ မည္သူက ေဟာစာတမ္းအသင့္ေရးေပးခဲ့ပါသနည္း။ ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ ဤေဒသ-ဤကာလတြင္ ဤသို႔ေမြးျပီး အသက္ဤမွ်ေနရမည္။ ေနရသည့္ ဘ၀အတြင္း ဒါေတြ ဒါေတြလုပ္လိမ့္မည္ဆိုသည္ကို ၾကိဳတင္ျပီးေဟာထားႏိုင္ေသာ ေဗဒင္ျဖစ္၏။ ဖတ္ၾကည့္ၾကပါ – တဲ့ဗ်ား"
"ဆရာစျႏၵက ေဗဒင္အေၾကာင္းေရးသြားတာပဲ၊ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ဘာမ်ား ပတ္သက္လို႔လဲဗ်ာ၊ ေဗဒင္ဆိုတာ ေဗဒ (Veda) ဆိုတဲ့ အတၲ၀ါဒီ ျဗာဟၼဏေတြရဲ႕ လက္စြဲေတာ္ ေ၀ဒေလးက်မ္းကဆင္းသက္လာတဲ့ ယံုၾကည္မႈတစ္ခုပဲ။ 'မဟာျဗဟၼာလို႔ေခၚတဲ့ ဖန္ဆင္းရွင္ထာ၀ရ ဘုရား က ေတာ-ေတာင္-ေရ-ေျမ-ေကာင္းကင္-နကၡတ္တာရာ ရွိရွိသမွ် သက္ရွိသက္မဲ့ ဟူသေရြ႕ကို ဖန္ဆင္းထားျပီး နကၡတ္တာရာေတြရဲ႕ သြား လာလႈပ္ရွားမႈနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ျဂဳိဟ္ေစာင့္နတ္မင္းေတြရဲ႕ အျပဳအမူဟာ သက္ရွိ လူသား တစ္ဦးစီရဲ႕ ကံၾကမၼာကို ျပ႒ာန္းႏိုင္တယ္' ဆိုတဲ့ ဟိႏၵဴျဗာဟၼာဏတို႔ရဲ႕ အယူအဆနဲ႔ 'ေလာကမွာ မေဖာက္ မျပန္ အစိုးရတည္တံ့ေနတဲ့ အရာရယ္လို႔ မရွိဘူး'ဆိုျပီး ဖန္ဆင္းရွင္ ထာ၀ရ ဘုရားကို ျငင္းပယ္ခဲ့တဲ့ အနတၲ၀ါဒီဗုဒၶရဲ႕ အယူအဆ ဟာ ျပဒါးတစ္လမ္း သံတစ္လမ္းစီပါဗ်ာ။ ဒီလို သက္မဲ့ျဂိဳဟ္ နကၡတ္ တာရာေတြဟာ သက္ရွိလူသားတစ္ဦးစီရဲ႕ ကံၾကမၼာကို ျပ႒ာန္းေပးႏိုင္စြမ္းမရွိပံုကို ဗုဒၶျမတ္စြာက နကၡတ္ကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေသာ လူမိုက္ကို အက်ိဳးစီးပြားသည္ လြန္ေျမာက္သြားေပျပီ၊ အက်ိဳးစီးပြားကိုရျခင္းသည္ အက်ိဳးစီးပြားလိုလားသူ၏ နကၡတ္ပင္တည္း၊ နကၡတ္တာရာတို႔သည္ အက်ိဳးစီးပြား စည္းကားတိုး တက္မႈကို အဘယ္မွာျပီးေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ၾကကုန္အံ့နည္း လို႔အတိအလင္း ေဟာၾကားခဲ့တာကို ဇာတက ၀တၴဳ၊ ဧကနိပါတ္၊နကၡတၲဇာတ္မွာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္ဗ်ာ"
"ဟာ၊ ဒီအတိုင္းဆို စာဖတ္ပရိတ္သတ္အေနနဲ႕ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ ျဗဟၼဏ၀ါဒကို ေရာေထြးရႈျမင္ျပီး ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚ အျမင္တိမ္းေစာင္းကုန္မွာ စိုးရိမ္ရသဗ်၊ အထူးသျဖင့္လူငယ္ေတြ အမွန္ကိုသိျမင္လာေအာင္ ျပန္တည့္မတ္ေပးဖို႔ လိုလိမ့္မယ္ ကို၀င္းေရ"
"အင္း......အလ်ဥ္းသင့္ရင္ေတာ့ ဗုဒၶရဲ႕ ကံအယူအဆနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ေလာက္ေတာ့ ေရးေသးတာေပါ့ဗ်ာ"
"အဲဒီလိုေရးရာမွာလည္း ခင္ဗ်ားအေနနဲ႕ ဓမၼစာေပပရိတ္သတ္အတြက္ ဓမၼမဂၢဇင္းတစ္ခုခုမွာ အက်ယ္တ၀င့္ေရးသင့္သလို ဓမၼစာေပနဲ႕ အလွမ္းေ၀းျပီး ေခတ္ေပၚမဂၢဇင္းေတြနဲ႕သာ ရင္းႏွီးေနတဲ့လူငယ္အမ်ားစုအတြက္ ေခတ္ေပၚမဂၢဇင္းတစ္ခုခုမွာ အခုကြၽန္ေတာ္ကူးလာတဲ့ ေဆာင္းပါးပါ ဗုဒၶ၀ါဒေရးရာ အယူအဆတိမ္းေစာင္းမႈနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ပုဂၢိဳလ္ေရးထိပါးမႈကင္းတဲ့ အျပဳသေဘာေဆာင္ စာတမ္းတစ္ခု ေလာက္ေတာ့ မက်ဥ္းမက်ယ္ ေရးသင့္တယ္လို႔ထင္တယ္"
"ဒါလည္း အခ်ိန္ရရင္ေတာ့ ၾကိဳးစားၾကည့္ေသးတာေပါ့ ကိုလင္းရာ"
"ကဲကဲ ဖတ္လက္စနဲ႔ ေနာက္တစ္ပိုဒ္ဆက္မယ္ – ဤအတိုင္းဆိုလွ်င္ လူတစ္ဦးအတြက္ သူမေမြးမီကပင္ သူ႔အတြက္ ဂုဏ္သတၲိေတြ အႏွစ္သာရေတြ ျပ႒ာန္းျပီး ျဖစ္မေနေပဘူးလား။ သာမန္ လက္ရုိးေဗဒင္ကိုပင္ ၾကည့္ပါ။ ေမြးဖြားသည့္ အခ်ိန္ကိုလိုက္၍ ဇာတာဖြဲ႕သည္။ ထိုဇာတာတြင္ သူႏွင့္ သူ႔၀န္းက်င္အေၾကာင္း အားလံုးပါသည္။ ေဟာတတ္သူကေဟာလွ်င္ အဘိုးအဘြားမွအစ သားေျမးျမစ္အထိ ဤ ဇာတာတစ္ေစာင္တည္းမွ ေဟာလို႔ရသည္ (သတၲဣသိနဒီေဗဒင္က်မ္းရႈ)။ ထို႔ေၾကာင့္ ဇာတာရွင္ အတြက္ အျပဳအမူ၊အေျပာအဆို၊ အေန အထိုင္၊ ပညာ၊ အလုပ္အကိုင္၊ အိမ္ေထာင္ေရး စသည္အားလံုးမွာ ကံကစီမံခဲ့ျပီး မဟုတ္ပါလား....တဲ့"
"ဒီအပိုဒ္ကလည္း အိတ္ဇစ္၀ါဒနဲ႔ ဗုဒၶ၀ါဒ ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္မဟုတ္ဘဲ အိတ္ဇစ္၀ါဒနဲ႔ ျဗဟၼဏ၀ါဒ ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္ပဲ ျဖစ္ေနပါလားဗ်၊ ကိုးကားတဲ့ သတၲဣသိနဒီေဗဒင္က်မ္းဆိုတာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ဘာဆိုင္လို႔တံုး၊ ျဗဟၼဏ၀ါဒက ဆင္းသက္လာတဲ့ ေဗဒင္က်မ္းကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ဗုဒၶ၀ါဒကို ဘယ္လိုလုပ္ သံုးသပ္လို႔ျဖစ္ပါ့မလဲ။ ဒါကိုသေဘာမေပါက္တဲ့ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ေတြ၊ အထူး သျဖင့္ ကိုယ့္မိရုိးဖလာ ဗုဒၶဘာသာ အေၾကာင္း ေသေသခ်ာခ်ာမေလ့လာဖူးတဲ့ လူငယ္ေတြအဖို႔ ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚ အထင္အျမင္ လြဲမွားမႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္၊ ကဲ... ဆက္ပါဦးဗ်ာ"
'ဒီတစ္ပိုဒ္ကေတာ့ တိုပါတယ္.....ဤေနရာတြင္ ကြၽန္ေတာ္သည္ အိတ္ဇစ္၀ါဒကိုေ၀ဖန္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ အိတ္ဇစ္၀ါဒႏွင့္ ကံ၀ါဒတို႔ ၀ိေရာဓိ ျဖစ္ေနပံုကို တင္ျပျခင္းသာျဖစ္ပါ၏။ ကံတရားအေၾကာင္း ေျပာရာတြင္လည္း လူပ်င္းမ်ားလို ကံကိုသာ ယိုးမယ္ဖြဲ႕ျပီး ေမွ်ာလိုက္ ေနဖို႔ အားေပးေနျခင္းမဟုတ္ပါ-တဲ့ဗ်ာ၊ အဲ-တစ္ဆက္တည္း လက္သည္းကြင္းနဲ႕-(ထိုသို႔ ေမွ်ာ လိုက္ တတ္သူတို႔မွာလည္း ထိုသို႔ေမွ်ာလိုက္ရန္ ကံပါလာခဲ့သူမ်ားသာျဖစ္၏)-လို႔ေရးထားေသးတယ္'
"ကိုလင္း အခုဖတ္ျပတဲ့စာပိုဒ္မွာပါတဲ့ ကံ၀ါဒဆိုတာ ဘာကိုေျပာတာလဲ၊ 'ဗုဒၶ၀ါဒလာ ကံအယူအဆ'ကိုေျပာတာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ဘ၀တစ္သက္တာ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးျပစ္ကို ထာ၀ရဘုရားသခင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အတိတ္ဘ၀ကျပဳခဲ့တဲ့ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ေတြကသာ အၾကြင္းမဲ့ျပ႒ာန္းေပးလိုက္ျပီးျဖစ္တယ္လို႔ ကံယံုျပီးဆူးပံုနင္းခိုင္းတဲ့ 'ကံၾကမၼာ၀ါဒ'ကိုေျပာတာလား ဆိုတာ ကြဲကြဲျပားျပား ေဖာ္ျပမထားပါလား"
"ကို၀င္းကလည္းဗ်ာ၊ အိတ္ဇစ္၀ါဒနဲ႔ ဗုဒၶ၀ါဒကို ႏႈိင္းယွဥ္ျပေနတာပါဆိုမွ ဒီစာပိုဒ္မွာပါတဲ့ ကံ၀ါဒဆိုတာ ဗုဒၶ၀ါဒလာ ကံအယူအဆကိုပဲ ရည္ညႊန္းေနတယ္ဆိုတာ အထင္းသားပဲဗ်"
"ဒီလိုဆုိရင္ အိတ္ဇစ္၀ါဒအေၾကာင္းကိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဘာမွနားမလည္ေတာ့ ဒီ၀ါဒဟာ 'ဗုဒၶ၀ါဒလာ ကံအယူအဆ' နဲ႕ ၀ိေရာဓိ ျဖစ္ သလား၊ သဟဇာတျဖစ္သလား မေျပာႏိုင္ဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ကံကိုသာယိုးမယ္ဖြဲ႕ျပီး ေမွ်ာလိုက္ေနဖို႔ အားမေပးဘူးလို႔ ေရွ႕ကဆိုထားျပီးမွ ေနာက္က ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႕ ထိုသို႔ေမွ်ာလိုက္တတ္သူမ်ားမွာလည္း ထိုသို႔ေမွ်ာလိုက္ရန္ ကံပါလာသူ မ်ားသာျဖစ္၏လို႔ ျပန္ျပီး လူပ်င္း ေတြဘက္က ေရွ႕ေနလိုက္ထားျပန္ေတာ့ ေရွ႕စကားေနာက္စကား မညီညြတ္တဲ့စာပိုဒ္လို႔ ဆိုရမွာပဲ။ ဒီလိုေရွ႕ေနာက္ မညီညြတ္တဲ့အယူ အဆမ်ိဳးကို ဗုဒၶျမတ္စြာဘယ္တုန္းကမွ မေဟာခဲ့ပါဘူး"
"ဒါဆို ေဆာင္းပါးရွင္ သံုးသပ္ျပေနတဲ့ အတိတ္ဘ၀ကံကိုသာ အၾကြင္းမဲ့အားထားတဲ့ အယူအဆဟာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ဘာမွမသက္ ဆိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့ေနာ္"
"ေသခ်ာတာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒီလိုမ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာ ျဖစ္လာတဲ့ သုခ၊ ဒုကၡ၊ေ၀ဒနာ မွန္သမွ်ဟာ အတိတ္ဘ၀ကံ တစ္ခုတည္းကို သာ အေၾကာင္းျပဳတယ္ဆိုတဲ့အယူအဆကို ဗုဒၶျမတ္စြာကိုယ္ေတာ္တိုင္ ျငင္းပယ္ခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားကို ပိဋကတ္ေတာ္ မွာ အထင္အရွားေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္"
"ဗုဒၶျမတ္စြာက မ်က္ေမွာက္ဘ၀ေတြ႕ၾကံဳလာခဲ့တဲ့ ခံစား၊ စံစားမႈေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဘယ္လိုမ်ား ေဟာၾကားခဲ့လို႕တံုး ကို၀င္းရ"
"ဗုဒၶျမတ္စြာ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ အခါကေပါ့ဗ်ာ၊ ေမဠိယသီ၀ကဆိုတဲ့ ပရိဗိုဇ္တစ္ဦးက ဗုဒၶထံပါးခ်ဥ္းကပ္ျပီး အရွင္ေဂါတမ၊ တစ္စံု တစ္ရာေသာ သုခေ၀ဒနာကိုျဖစ္ေစ၊ ဒုကၡေ၀ဒနာကိုျဖစ္ေစ၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာကိုျဖစ္ေစ လူသတၲ၀ါ တို႔ခံစားရျခင္းသည္ အားလံုး ေရွးကံ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု အခ်ိဳ႕ေသာ သမဏျဗဟၼဏတို႔က ဆိုၾကပါသည္။ ဤအရာ၌ အရွင္ေဂါတမက မည္သို႔ဆိုပါသနည္း လို႔ေမးေလွ်ာက္ခဲ့ ဖူးတယ္"
"ဒီေမးခြန္းရဲ႕အေျဖဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အခုေဆြးေႏြးေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာအတြက္ အေျဖပဲဗ်၊ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္ကိုလည္း ဆက္ပါဦး ကို၀င္းရာ"
"ဗုဒၶျမတ္စြာက သီ၀က၊ ဤေလာက၌ ေ၀ဒနာတို႔သည္ သလိပ္ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေလေၾကာင့္ေသာ္ လည္း ေကာင္း၊ သည္းေျခ သလိပ္ ေလ သံုးပါးေပါင္းဆံုျခင္းေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ဥတုေဖာက္ျပန္ျခင္းေၾကာင့္ေသာ္ လည္း ေကာင္း၊ မညီမညြတ္ေဆာင္ရြက္ ျခင္းေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ သူတစ္ပါး၏ လံု႕လပေယာဂေၾကာင့္ ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ျပဳလုပ္ျခင္း၏အက်ိဳးတရား(ကမၼ၀ိပါက) ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္းျဖစ္ကုန္၏။ ဤအေၾကာင္းကို ကိုယ္တိုင္ လည္းသိအပ္၏ ေလာကသည္လည္း အမွန္ဟုသမုတ္အပ္၏။ သို႔ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တစ္စံုတစ္ခုေသာေ၀ဒနာ ခံစားရျခင္း သည္ ေရွးကံေၾကာင့္သာျဖစ္သည္ဟုဆိုေသာ သူတို႔၏ စကားကို အမွားဟု ငါဆို၏ လို႔ေျဖၾကားခဲ့တာကို သံယုတၲနိကာယ္၊ ေ၀ဒနာသံယုတ္၊ သီ၀ကသုတ္မွာ အထင္အရွားေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္ဗ်ာ"
'ဟာ၊ အခုအတိုင္းဆို ဒီေဆာင္းပါးထဲက ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေဖာ္ျပထားတဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ဟာ တက္တက္စင္ေအာင္ လြဲမွားေန ပါေပါ့လား၊ လူငယ္ၾကိဳက္ ေခတ္ေပၚမဂၢဇင္းတစ္ခုမွာ ေရးထားတာဆိုေတာ့ ဒီအယူမွားေတြကိုဖတ္ျပီး လူငယ္ေတြစိတ္ထဲ အမွား ကိုအမွန္ထင္၊ အမွန္ကို အမွားမွတ္သြားၾကမွျဖင့္ ဒုကၡပါပဲဗ်ာ'
'တစ္ခ်ိန္တုန္းကလည္း ခင္ဗ်ားတို႔ကြၽန္ေတာ္တို႔တစ္ေတြ ဗုဒၶ၀ါဒကို အေပၚယံရွပ္ေလ့လာ၊ အမည္ခံဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ မေတာ္ မတည့္အျပဳအမူေတြကိုၾကည့္ျပီး နားမလည္ပါးမလည္နဲ႔ ဗုဒၶနဲ႔ ဗုဒၶ၀ါဒကို ပုတ္ခတ္ျပီး တိုင္းျခားျပည္ျခားကလာတဲ့ ဘုတ္အုပ္ထူ ၾကီးေတြထဲက စာေတြကိုသာ အထင္ၾကီးျပီး မတတ္တတတ္နဲ႕ဖတ္၊ မဟုတ္တရုတ္ေတြလုပ္ခဲ့လို႕ အၾကီးအက်ယ္ ဒုကၡေရာက္ခဲ့ဖူးျပီ မဟုတ္လား ကိုလင္းရာ'
'ဟုတ္ပါ့ဗ်ာ၊ ဒီလိုမွမဖတ္၊ မေျပာျပန္ရင္လည္း အခ်င္းခ်င္းတိုးတက္တဲ့ အျမင္မရွိတဲ့ေကာင္၊ ဓနရွင္ေပါက္စ စသျဖင့္ ပုတ္ခတ္ၾက ေသးတယ္၊ ဗုဒၶ၀ါဒကိုလည္း လူတန္းစားမမွန္တဲ့ ဘူဇြာ၀ါဒလို႔ တိုက္ခိုက္ေျပာဆိုခဲ့ၾကေသးတယ္၊ အဲ-ထူးဆန္းတာက အဲဒီတုန္းက အာေဘာင္အာရင္းသန္ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္တခ်ိဳ႕ဟာ အခုေတာ့ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္၀တ္၊ ပုတီးၾကီးေတြလည္ပင္းမွာခ်ိတ္ျပီး မုတ္ဆိတ္တဖြားဖြားနဲ႕ ျဖစ္ေနၾကတာ ရယ္စရာပဲဗ်ာ'
'ဒီလူေတြဟာ ဘယ္၀ါဒကိုမွ ေျခေျချမစ္ျမစ္နားလည္ေအာင္ မေလ့လာဘဲ လူအထင္ၾကီးခံခ်င္တဲ့စိတ္နဲ႕ ခါေတာ္မီ၀ါဒ ေတြေနာက္ လိုက္ဖို႔ေလာက္သာအားသန္ခဲ့တာဆိုေတာ့ ဘာလုပ္လုပ္-အစြန္းတရားႏွစ္ပါးကို မေရွာင္ႏိုင္ေတာ့ဘဲမွား ျပီးရင္းဆက္မွားေနၾကတာ ေပါ့ဗ်ာ၊ ကဲကဲ ခင္ဗ်ားေဆာင္းပါးေလးဆက္ပါဦး'
'အင္း-ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ေတြထဲက ေနာက္ဆံုးအပိုဒ္ကေတာ့ဗ်ာ-လြတ္လပ္မႈအတြက္၊ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ့္မွာလည္း တာ၀န္ရွိသည္၊ ထိုတာ၀န္ကိုေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ကံက ကိုယ့္ကို ျပ႒ာန္းျခင္း၊ ထို႕ေၾကာင့္ပင္ ကိုယ္က ကံကိုျပန္၍ ျပ႒ာန္းျခင္းမ်ိဳး ဆက္စပ္ယူႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ဥပမာ-လြတ္လပ္မႈကိုျမတ္ႏိုးျခင္း၊ ရန္သူ ကိုဒူးမေထာက္ျခင္း၊ အဖႏိုင္ငံေတာ္အေပၚ သစၥာၾကီးျခင္း။ ဤကိစၥကို သေဘာေပါက္လွ်င္ အိတ္ဇစ္၀ါဒႏွင့္ ကံတို႔ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူ ယွဥ္တြဲ ေနႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆပါသည္-တဲ့ဗ်ာ'
'လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ကိုယ္အပါအ၀င္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိတယ္ဆိုတာကေတာ့ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီတာ၀န္ကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ကံကကိုယ့္ကို ျပ႒ာန္းတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဘ၀င္က်စရာ မဟုတ္ဘူးဗ်။ ကိုလင္းလည္း စဥ္းစားၾကည့္ေလ၊ ဗုဒၶရဲ႕ အလိုအရဆိုရင္ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ လြတ္လပ္ေရး ဆံုးရႈံးျခင္းဆိုတဲ့ မေကာင္းတဲ့ရလဒ္-ဒုကၡေ၀ဒနာ ခံစားရတာဟာ ဘာေၾကာင့္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေျပာမလဲ'
'အင္း-ဗုဒၶ၀ါဒီတစ္ေယာက္အေနနဲ႕ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ တိုင္းသူျပည္သားေတြရဲ႕ မညီမညြတ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း ေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ နယ္ခ်ဲ႕တို႕ရဲ႕ လံု႕လပေယာဂေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ တိုင္းသူျပည္သား တို႕ရဲ႕ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံေျမာက္ မွားယြင္းတဲ့ျပဳ လုပ္ျခင္း၏အက်ိဳးတရား (ကမၼ၀ိပါက)ေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ လြတ္လပ္ေရး ဆံုးရႈံးခဲ့ရတယ္လို႔ အေျဖထုတ္ ရမွာပဲဗ်'
'မွန္တာေပါ့ဗ်ာ၊ လြတ္လပ္ေရးဆံုးရႈံးတာဟာ အတိတ္ဘ၀ကံေၾကာင့္ မဟုတ္သလို လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္း ပါ၀င္ဖို႔၊ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္း သူ႕ကြၽန္မခံတြန္းလွန္လိုစိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာဖို႔ကိုလည္း အတိတ္ဘ၀ကံက ျပ႒ာန္းမေပးႏိုင္ပါဘူးဗ်ာ၊ ကမၻာနဲ႕ အ၀န္း လြတ္လပ္ေရးဆံုးရႈံးခဲ့ရတဲ့ႏိုင္ငံေတြက တိုင္းသူျပည္သားေတြထဲမွာ မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္ေတြရွိသလို သစၥာေဖာက္ေတြလည္းရွိခဲ့တာပဲ မဟုတ္လား။ လူတစ္ကိုယ္ စိတ္တစ္မ်ိဳးစီ ကြဲလြဲေနမႈကို အတိတ္ဘ၀ကံက ဘယ္လိုလုပ္ျပီး ျပ႒ာန္းေပးႏိုင္ပါ့မလဲ။ လြတ္လပ္ေရး ျပန္ရၾက တာဟာ အတိတ္ဘ၀ကံေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ မ်ိဳးခ်စ္ျပည္သူ ျပည္သားေတြရဲ႕ ညီညီညြတ္ညြတ္ ေဆာင္ရြက္မႈ၊ ကာယကံ၊၀စီကံ၊ မေနာကံ ေျမာက္ မွန္မွန္ကန္ကန္ ျပဳမူခဲ့တဲ့ အက်ိဳးတရား(ကမၼ၀ိပါက)၊ မ်ိဳးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြရဲ႕ လံု႕လပေယာဂ ေၾကာင့္သာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ မေမ့သင့္ဘူးေလ။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶ၀ါဒအရဆိုရင္ အတိတ္ကံတစ္ခုတည္းက လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းကိုေရာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုလံုးရဲ႕ အနာဂတ္ကိုပါ ျပ႒ာန္းေပးႏုိင္စြမ္း မရွိပါဘူး'
'ေအးဗ်၊ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ ကံအယူအဆဟာ မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာ လူေတြ ၾကိဳးကုတ္အားထုတ္ၾကတဲ့ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံ ေျမာက္ အျပဳအမူေတြကိုသာ အမိအဖသဖြယ္ အားကိုးအားထားျပဳၾကဖို႔ကို ဆိုလိုတာပဲ၊ အတိတ္ဘ၀ကံ ပစ္ခ်ရာမွာေန၊ အတိတ္ဘ၀ကံ ေစရာ သြားျပီး အတိတ္ဘ၀ကံျပဳသမွ် ႏုရတယ္ဆိုတဲ့ အစြန္းေရာက္ကံၾကမၼာ၀ါဒနဲ႕ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ၾကီး ဆန္႔က်င္တာပဲဗ်'
"ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶ၀ါဒဟာ အတိတ္ကျပဳခဲ့တဲ့ ကုသိုလ္ အကုသုိလ္ကံရဲ႕ အက်ိဳးကို အၾကြင္းမဲ့မပစ္ပယ္ခဲ့ေပမယ့္ အတိတ္ကံ ဘယ္ေလာက္ ဆိုးလို႔ ဘယ္လိုဘ၀မ်ိဳး၊ ဘယ္လိုပတ္၀န္းက်င္မ်ိဳးမွာ ေမြးဖြားက်င္လည္ရပါေစ၊ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ တစ္သက္ တာ ကံၾကမၼာကို လူသား တိုင္းရဲ႕ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ အျပဳအမူေတြကသာ ျပ႒ာန္းေၾကာင္း အေလးအနက္ညႊန္ျပထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶ၀ါဒီတိုင္းဟာ သူတို႔ရဲ႕ အနာဂတ္ကို သူတို႔စိတ္ၾကိဳက္ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ လူဆိုတာ အတိတ္ဘ၀ကံဆိုတဲ့ ပံုစံခြက္ထဲကထြက္လာတဲ့ သံပတ္ရုပ္မဟုတ္ဘူး။ လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ အဲဒီလူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ လက္ထဲမွာပဲရွိ တယ္။ ဘယ္ဥပေဒ၊ တန္ခိုးရွင္တို႔ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေအာက္မွာမွမရွိဘဲ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ ဆိုတာ ဗုဒၶ၀ါဒီတိုင္း နားလည္ထားၾကရမယ့္ အခ်က္ပဲဗ်"
"ဒီအတိုင္းဆို လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးဟာ ကံ၊စိတ္၊ဥတု၊အဟာရဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရားေလးပါး ေပါင္းဆံညီညြတ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္တည္လာခဲ့ ရျပီးတဲ့ေနာက္မွာ သူ႔ဘ၀ရဲ႕အႏွစ္သာရ ဂုဏ္သတၲိကို သူ႔စိတ္ၾကိဳက္ ဖန္တီးခြင့္ရွိတာေပါ့ေနာ္"
"မွန္တာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒီအယူအဆဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင့္ေျခာက္ရာေလာက္ကတည္းက ေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အေသြးထဲအသားထဲမွာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စိမ့္၀င္တည္ရွိခဲ့တဲ့ ဗုဒၶ၀ါဒစစ္စစ္ေပါ့ဗ်ာ"
"ေအးဗ်ာ၊ ဒါကိုေခတ္လူငယ္ အေတာ္မ်ားမ်ားက မသိၾကေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚ ယုန္ထင္ေၾကာင္ထင္ျဖစ္လာၾကျပီး အေနာက္တုိင္းက လာတဲ့ ဒႆနသစ္ေတြေနာက္လိုက္ဖို႔ ေျခလွမ္းျပင္ကုန္ၾကတာေပါ့ ကို၀င္းရာ"
"တကယ္ေတာ့ဗ်ာ၊ အခုကြၽန္ေတာ္တို႔ေျပာေနၾကတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒအပါအ၀င္ ဘယ္ႏိုင္ငံ ဘယ္ေဒသကလာတဲ့ အယူ၀ါဒ မ်ိဳးကိုမဆို ပြင့္လင္းတဲ့စိတ္ထား (Open Mind) နဲ႕ ၾကိဳဆိုျပီး ေျခေျချမစ္ျမစ္ နားလည္ေအာင္ ေလ့လာၾကမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာလူငယ္ေတြအဖို႔ ေကာင္း ေသာ လကၡဏာပါပဲ၊ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ရွိရင္းစြဲ ဘိုးဘြားအေမြအႏွစ္ ဗုဒၶ၀ါဒကိုလည္း ပိုင္ပိုင္ ႏိုင္ႏိုင္မသိကြၽမ္း၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခား၀ါဒ သစ္ေတြ ကိုလည္း ဂဃနဏနားမလည္ဘဲ သူမ်ားေယာင္လို႔ေပါင္ရတယ္ အေမာင္ ေတာင္ မွန္း ေျမာက္မွန္းမသိဆိုသလို ျဖစ္လာၾကရင္ေတာ့ မေကာင္းဘူးေပါ့ဗ်ာ"
"ေအးဗ်ာ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကိုယ္တုိင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ပါလို႔ ဆိုေပမယ့္ ဗုဒၶရဲ႕ကံအယူအဆနဲ႕ ျဗဟၼဏတို႔ရဲ႕ ကံအယူအဆကို သဲသဲကြဲကြဲ နားမလည္ခဲ့ဘူးဗ်ာ"
"ဒါေၾကာင့္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ျမန္မာလူငယ္ေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ တိုက္တြန္းသင့္တာက အရပ္ဆယ္မ်က္ႏွာက လာလာ သမွ်အယူ၀ါဒ ဒႆနေတြကို ေလ့လာၾကပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုမေလ့လာၾကခင္ ကိုယ့္မိရိုးဖလာ ဘာသာတရားတစ္ရပ္အေန နဲ႕ တည္ရွိေနတဲ့ ဗုဒၶ၀ါဒ အစစ္အမွန္ဟာ ဘာလဲ ဆိုတာေလာက္ေတာ့ သိေအာင္လုပ္ထားၾကပါဦး။ ႏိုင္ငံျခားကလာတဲ့ ဘုတ္အုပ္ထူၾကီးေတြထဲက ေခတ္ေပၚ ဒႆနေတြဆီသာ စိတ္အားထက္သန္ေနၾကျပီး ေမြးရာပါအခြင့္အေရး တစ္ရပ္အေန နဲ႕ လြယ္လင့္တကူ ခူးဆြတ္ေလ့လာ လိုက္နာ က်င့္သံုးႏိုင္တဲ့ ဗုဒၶဒႆနကိုေတာ့ မစူးစမ္းဘဲ ေကာက္ခ်က္ခ် မေစာၾကပါနဲ႕၊ အလွမ္းက်ယ္ အလယ္မလပ္ၾကပါေစနဲ႕လို႔ ပါပဲဗ်ာ"
၀င္းသိန္းဦး
(၂၇-၉-၉၂)
ဓမၼရံသီ၊ ၁၉၉၂ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ။
'သိပ္ မၾကာေသးပါဘူးဗ်ာ၊ ဒါနဲ႕ ခင္ဗ်ား ေစာေစာေရာက္ေနႏွင့္မယ္လို႔ ေျပာထားျပီး ဘာလို႔ေနာက္က်ေနတာလဲ၊ ကြၽန္ေတာ္ျဖင့္ ေရေႏြးတစ္အိုး ကုန္ေတာ့မယ္'
'ေဆာရီးဗ်ာ၊ လမ္းမွာ ထီဆိုင္ေတြ႕တာနဲ႔စိတ္ၾကိဳက္ဂဏန္းအတြဲေလးေတြ ေရြးထိုးေနလို႔ နည္းနည္းေနာက္က်သြားတာပါ၊ သည့္အတြက္ကေန႔ လက္ဖက္ရည္ဖိုးကို ကြၽန္ေတာ္ပဲ ရွင္းပါ့မယ္ဗ်ာ'
'ဒီလိုဆိုေတာ့လည္း ရွိေစေတာ့ေပါ့ဗ်ာ၊ အဲ-ခင္ဗ်ားထီေပါက္ရင္ေတာ့ ဒီေလာက္နဲ႕မရဘူးေနာ္'
'ေဟာဒီက အထူးမဂၤလာစံုတြဲၾကီး ေပါက္လို႔ကေတာ့ ခင္ဗ်ားၾကိဳက္တဲ့ဟိုတယ္ ေျပာစမ္းဗ်ာ'
'ဟ၊လုပ္လွေခ်လား ကိုယ့္လူရဲ႕၊ ခင္ဗ်ားထီထိုးတာကလည္း ေစ်းဖိုးတစ္ပတ္စာေလာက္ ရွိေနပါ့လား၊ ကံစမ္းတယ္ ဆိုေပမယ့္ ကိုယ့္၀င္ ေငြနဲ႔ ထြက္ေငြမွ်ေအာင္ ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္ေလး လုပ္ဦးမွေပါ့ဗ်ာ'
'ဒီတစ္ခါေတာ့ မခ်င့္ခ်ိန္ေတာ့ဘူးဗ်ာ၊ ခင္ဗ်ားတို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔လို ၀န္ထမ္းေတြအဖို႕ ဒီတစ္သက္ တိုက္နဲ႕၊ျခံနဲ႕၊ ကားနဲ႕ ေနႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ အားကိုးစရာ ဒီထီကေလးပဲ ရွိတာဗ်၊ လွံထမ္းလာတာ ျမင္ရေပမယ့္ ကံထမ္းလာတာ မျမင္ရဘူး ဆိုတဲ့ စကားလည္း အရွိသားမဟုတ္လား'
'ကံယံုျပီးဆူးပံုနင္း ရာလည္း ေရာက္ေနပါဦးမယ္ ကိုလင္းရယ္'
'ကံသာလွ်င္အမိ ကံသာလွ်င္အဖ ဆိုတဲ့ ဗုဒၶရဲ႕စကားရွိေသးတယ္ေလဗ်ာ၊ ခင္ဗ်ားက ကံကိုမယံုရေအာင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မဟုတ္သလိုပါ ဘဲလား၊ ခင္ဗ်ားၾကည့္ရတာ အခုေခတ္ေပၚ အေနာက္တိုင္းဒႆနေတြကို အားက်ျပီး ကံကိုပစ္ပယ္ခ်င္ လာျပီ ထင္တယ္'
'ဘယ္ကလာ အေနာက္တိုင္းဒႆနေတြကို အားက်ရမွာလဲ ကိုလင္းရယ္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘ၀မွာ တစ္ခါေသဖူးကတည္းက ပ်ဥ္ဖိုး နားလည္ခဲ့ျပီးပါျပီဗ်'
'ဒါဆို ခင္ဗ်ားက ကံ-ကံရဲ႕အက်ိဳးကို ယံုၾကည္ဖို႔ကိစၥမွာ ဘာလို႔ အတြန္႔တက္ခ်င္ေနရတာတံုး၊ အေတာ္ပါပဲ၊ တေလာကဖတ္ လိုက္ရ တဲ့ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ထဲက ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကြၽန္ေတာ္ၾကိဳက္တဲ့ စာသားေလးေတြကူးထားတဲ့ စာရြက္ပါလာတယ္၊ ဒါဖတ္ျပမွ ခင္ဗ်ားအျမင္ ၾကည္လင္သြားမယ္'
'ဆိုစမ္းပါဦး ကိုလင္းရာ၊ ခင္ဗ်ားလိုလူက တေလးတစားကူးမွတ္ထားရုံမက တျခားသူကိုပါ ဖတ္ျပခ်င္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုေတာ့ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းမွာပါပဲ'
'ဒါေပါ့ဗ်ာ၊ အထူးသျဖင့္ ခင္ဗ်ားတို႔လို ကံကိုမယံုတစ္၀က္ ယံုတစ္၀က္ျဖစ္ေနတဲ့လူမ်ိဳးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္လို႔ တမင္ ကူးယူလာတာ'
'ေဆာင္းပါးက ဘာအေၾကာင္းအရာမို႔လဲ'
'အဓိက ကေတာ့ အခုတေလာ က်ဳပ္တို႔ျမန္မာျပည္က လူငယ္စာေရးဆရာေတြနဲ႕ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ေတြအၾကား တစ္ေက်ာ့ျပန္ ေရပန္းစားလာတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေပါ့ဗ်ာ'
'ေၾသာ္......ျဖစ္တည္မႈပဓာန၀ါဒ လို႔ ျမန္မာလိုျပန္ဆိုၾကတဲ့ Existentialism ကိုေျပာတာလား'
'ဟုတ္ပါ့ဗ်ာ၊ အိတ္ဇစ္စတင္ရွယ္လစ္ဇင္းဆိုေတာ့ ေခၚရတာ ရွည္လြန္းလို႔ အိတ္ဇစ္လို႔ အတိုေကာက္သံုးၾကတယ္၊ အိတ္ဇစ္၀ါဒေပါ့ဗ်ာ'
'ေအးဗ်၊ တစ္ခ်ိန္က ရုပ္၀ါဒ (Materialism) ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ငယ္စဥ္က စိတ္၀င္စားခဲ့သလို အခုေခတ္ လူငယ္တခ်ိဳ႕ ကလည္း ခင္ဗ်ား ေျပာတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒကို စိတ္၀င္စားလာၾကျပန္တာ ေတြ႕ရသဗ်၊ ဒီ၀ါဒနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ကေခတ္မမီဘူး၊နလပိန္းတံုးပဲ၊ ခင္ဗ်ားသိရင္ နည္းနည္းပါးပါးရွင္းျပပါဦး'
'ကြၽန္ေတာ္လည္း ခင္ဗ်ားနဲ႕ထူးမျခားနားပါပဲဗ်ာ၊ ဒါေပမယ့္ ဒီေဆာင္းပါး ဖတ္မိေတာ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒကို ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္တင္ျပထားပံုေလး သေဘာက်လို႔ပါ'
'ဒါဆိုလည္း ခင္ဗ်ားဖတ္လာတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးထဲက ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ပတ္သက္ျပီး သံုးသပ္တင္ျပထားပံုေလး လုပ္စမ္းပါဦး'
'ကြၽန္ေတာ္ဖတ္ျပမယ္ နားေထာင္ – ဤအခ်က္တြင္ အိတ္ဇစ္၀ါဒသည္ ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္လိမ့္မည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ ထင္ပါ ၏။ ဗုဒၶဘာသာတြင္ ဗုဒၶ၀ါဒီတစ္ဦးျဖစ္ဖို႔အတြက္ ပထမဆံုးအခ်က္အျဖစ္ ကံႏွင့္ ကံ၏အက်ိဳး (ကမၼဥၥ ၊ ကမၼဖလဥၥၥ) ကိုယံုၾကည္ရ၏။ ျပီးလွ်င္ ဒုတိယအျဖစ္ သရဏဂံုတည္ရ၏။ အတိတ္ကံေၾကာင့္ ယခုဘ၀တြင္ ကံပစ္ခ်ရာ ကံစီမံရာအတိုင္း ျဖစ္လာရျခင္းျဖစ္၏။ အတိတ္ကံ ေၾကာင့္ ခ်မ္းသာ၊ဆင္းရဲ ကြဲျပားၾကရျခင္းျဖစ္၏-တဲ့ဗ်'
'အင္း-အိတ္ဇစ္၀ါဒဆိုတာ ဘာမွန္းေရေရရာရာ မသိေသးတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔အဖို႔ ဒီ၀ါဒဟာဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ ဆန္႕က်င္-မက်င္ဆိုတာ မေျပာတတ္ ပါဘူး၊ အဲ-ဒါေပမယ့္ "အတိတ္ကံေၾကာင့္ အခုဘ၀မွာ ကံပစ္ခ်ရာ-ကံစီမံရာအတိုင္း ျဖစ္လာရတယ္၊ အတိတ္ ကံေၾကာင့္ ခ်မ္းသာ၊ဆင္းရဲ ကြဲျပားရျခင္းျဖစ္တယ္"ဆိုတာကေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒရဲ႕အယူ၀ါဒမဟုတ္ဘူး။ "လူ-ပုဂၢိဳလ္-သတၲ၀ါ တို႔ရဲ႕ ခ်မ္းသာ ဆင္းရဲ၊ ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးျပစ္ ခံစား စံစားမႈမွန္သမွ်ကို အတိတ္ဘ၀ကျပဳခဲ့တဲ့ အျပဳအမူေတြက၊ ဒါမွမဟုတ္ တစ္စံုတစ္ေယာက္ ေသာ ဖန္ဆင္းရွင္ထာ၀ရဘုရားက အစအဆံုးျပ႒ာန္းေပးလိုက္ျပီးသား"လို႕ ယံုၾကည္ၾကတဲ့ ကံၾကမၼာ ၀ါဒ (Fatalism) ပဲဗ်'
"ခင္ဗ်ားက ေ၀ဖန္ဖို႔တယ္ေလာတာကိုး၊ လိမ့္ပတ္လည္ေအာင္ ဆက္နားေထာင္ဦးမွေပါ့ဗ်ာ – မ်က္ေမွာက္ကံေကာ မပါဘူးလားဟု ေမးၾကေပလိမ့္မည္။ မ်က္ေမွာက္ကံျဖစ္ေသာ ၾကိဳးစားမႈ-ဇြဲရွိမႈ စသည္တို႔မွာလည္း ထိုပုဂၢိဳလ္သတၲ၀ါသည္ ၾကိဳးစားသူ-ဇြဲရွိသူ ျဖစ္လာမည့္ ကံပါလာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၀ီရိယေကာင္းပါလ်က္ ကံမေကာင္းလွ်င္ မၾကီးပြားႏိုင္ – တဲ့ဗ်ား"
"ဒါက ပိုဆိုးလာေသးသဗ်၊ ၾကိဳးစားဇြဲရွိတဲ့သူျဖစ္ဖို႔ ကံပါလာလို႔ ၾကိဳးစားဇြဲရွိၾကတယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ လူပ်င္းလူဖ်င္းေတြဘက္က ေရွ႕ေနလိုက္ရာ ေရာက္ေနေတာ့မွာေပါ့။၊ သူတို႔က 'က်ဳပ္တို႔မွာပ်င္းဖို႔ကံပါလာ လို႔ပ်င္းျပီးေရသာခို အေခ်ာင္လိုက္ေနတာပါခင္ဗ်ာ' လို႔ေျပာ မွာ ျဖစ္သလို မတရားျပဳမူေနသူေတြကလည္း 'က်ဳပ္တို႔မွာ ဒီလိုကံပါလာလို႔ လုပ္ရတာဗ်၊ က်ဳပ္တို႔လုပ္ခ်င္လို႔ မဟုတ္ဘူး၊ အျပစ္ တင္ခ်င္ ရင္ အတိတ္ဘ၀ကံကိုပဲ အျပစ္တင္ပါ၊ က်ဳပ္တို႔မွာ အျပစ္မရွိဘူး' လို႔အေၾကာင္းျပၾကေတာ့မွာေပါ့၊ ဒီလိုသာဆိုေလာကမွာ ခ်ီးမြမ္းထိုက္ ပူေဇာ္ထိုက္သူလည္းမရွိ၊ ကဲ့ရဲ႕ထိုက္သူလည္းမရွိေတာ့ဘဲ အားလံုးအတိတ္ဘ၀ကံ ေၾကာင့္ခ်ည္းပဲလို႔ ယူဆရေတာ့မွာေပါ့။ ဗုဒၶျမတ္စြာက လူသားေတြရဲ႕ဘ၀ ခ်မ္းသာၾကီးပြားေၾကာင္းတရား ငါးပါးအျဖစ္ သဒၶါဆိုတဲ့ယံုၾကည္ခ်က္၊ ပညာဆိုတဲ့ ထိုးထြင္းသိျမင္မႈ၊ ၀ီရိယဆိုတဲ့ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ၊ သမာဓိဆိုတဲ့ တည္ၾကည္မႈနဲ႔ သတိဆိုတဲ့ မေမ့မေလ်ာ့ အေလးဂရုျပဳမႈတို႔နဲ႕ျပည့္စံုဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္းကိုသာ ရည္ညႊန္းေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။
"ေအးဗ်၊ ဗုဒၶျမတ္စြာက ၀ီရိယကိုဗိုလ္တစ္ပါးအျဖစ္နဲ႕ အေလးအနက္ထား ေဟာၾကားခဲ့ေပမယ့္ အတိတ္ဘ၀ကံကို ထည့္မေဟာခဲ့ပံု ေထာက္ရင္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ ၾကီးပြားခ်မ္းသာတိုးတက္ေရးအတြက္ '၀ီရိယ' က'အတိတ္ကံ'ထက္ အမ်ားၾကီးအေရးပါ အရာေရာက္တယ္ ဆိုတာ ထင္ရွားေနျပီပဲ"
"ကဲကဲ –ခင္ဗ်ားရဲ႕ အိတ္ဇစ္၀ါဒ ေဆာင္းပါးထဲက ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚသံုးသပ္ခ်က္ ေနာက္တစ္ပိုဒ္ ဆက္ဖတ္ျပပါဦးဗ်ာ"
"နားေထာင္ဗ်ာ....ဆရာစျႏၵေရးေသာ တစ္သက္တာမွတ္တမ္းတြင္ နဒီဟူေသာေဗဒင္အေၾကာင္း ထူးထူးဆန္းဆန္း ဖတ္ရပါလိမ့္မည္။ နဒီေဗဒင္တြင္ လာေမးသူအားလံုးအတြက္ ေဟာစာတမ္းအသင့္ ရွိျပီးသား။ အတိတ္ဘ၀ကိုလည္း ေဟာသည္။ လက္ရွိဘ၀ကိုလည္း ဘ၀ဆံုးသည္အထိေဟာသည္။ တစ္ခုေသာေဒသတြင္ တစ္ခုေသာအခ်ိန္ကာလ၌ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးအတြက္ မည္သူက ေဟာစာတမ္းအသင့္ေရးေပးခဲ့ပါသနည္း။ ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ ဤေဒသ-ဤကာလတြင္ ဤသို႔ေမြးျပီး အသက္ဤမွ်ေနရမည္။ ေနရသည့္ ဘ၀အတြင္း ဒါေတြ ဒါေတြလုပ္လိမ့္မည္ဆိုသည္ကို ၾကိဳတင္ျပီးေဟာထားႏိုင္ေသာ ေဗဒင္ျဖစ္၏။ ဖတ္ၾကည့္ၾကပါ – တဲ့ဗ်ား"
"ဆရာစျႏၵက ေဗဒင္အေၾကာင္းေရးသြားတာပဲ၊ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ဘာမ်ား ပတ္သက္လို႔လဲဗ်ာ၊ ေဗဒင္ဆိုတာ ေဗဒ (Veda) ဆိုတဲ့ အတၲ၀ါဒီ ျဗာဟၼဏေတြရဲ႕ လက္စြဲေတာ္ ေ၀ဒေလးက်မ္းကဆင္းသက္လာတဲ့ ယံုၾကည္မႈတစ္ခုပဲ။ 'မဟာျဗဟၼာလို႔ေခၚတဲ့ ဖန္ဆင္းရွင္ထာ၀ရ ဘုရား က ေတာ-ေတာင္-ေရ-ေျမ-ေကာင္းကင္-နကၡတ္တာရာ ရွိရွိသမွ် သက္ရွိသက္မဲ့ ဟူသေရြ႕ကို ဖန္ဆင္းထားျပီး နကၡတ္တာရာေတြရဲ႕ သြား လာလႈပ္ရွားမႈနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ျဂဳိဟ္ေစာင့္နတ္မင္းေတြရဲ႕ အျပဳအမူဟာ သက္ရွိ လူသား တစ္ဦးစီရဲ႕ ကံၾကမၼာကို ျပ႒ာန္းႏိုင္တယ္' ဆိုတဲ့ ဟိႏၵဴျဗာဟၼာဏတို႔ရဲ႕ အယူအဆနဲ႔ 'ေလာကမွာ မေဖာက္ မျပန္ အစိုးရတည္တံ့ေနတဲ့ အရာရယ္လို႔ မရွိဘူး'ဆိုျပီး ဖန္ဆင္းရွင္ ထာ၀ရ ဘုရားကို ျငင္းပယ္ခဲ့တဲ့ အနတၲ၀ါဒီဗုဒၶရဲ႕ အယူအဆ ဟာ ျပဒါးတစ္လမ္း သံတစ္လမ္းစီပါဗ်ာ။ ဒီလို သက္မဲ့ျဂိဳဟ္ နကၡတ္ တာရာေတြဟာ သက္ရွိလူသားတစ္ဦးစီရဲ႕ ကံၾကမၼာကို ျပ႒ာန္းေပးႏိုင္စြမ္းမရွိပံုကို ဗုဒၶျမတ္စြာက နကၡတ္ကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေသာ လူမိုက္ကို အက်ိဳးစီးပြားသည္ လြန္ေျမာက္သြားေပျပီ၊ အက်ိဳးစီးပြားကိုရျခင္းသည္ အက်ိဳးစီးပြားလိုလားသူ၏ နကၡတ္ပင္တည္း၊ နကၡတ္တာရာတို႔သည္ အက်ိဳးစီးပြား စည္းကားတိုး တက္မႈကို အဘယ္မွာျပီးေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ၾကကုန္အံ့နည္း လို႔အတိအလင္း ေဟာၾကားခဲ့တာကို ဇာတက ၀တၴဳ၊ ဧကနိပါတ္၊နကၡတၲဇာတ္မွာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္ဗ်ာ"
"ဟာ၊ ဒီအတိုင္းဆို စာဖတ္ပရိတ္သတ္အေနနဲ႕ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ ျဗဟၼဏ၀ါဒကို ေရာေထြးရႈျမင္ျပီး ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚ အျမင္တိမ္းေစာင္းကုန္မွာ စိုးရိမ္ရသဗ်၊ အထူးသျဖင့္လူငယ္ေတြ အမွန္ကိုသိျမင္လာေအာင္ ျပန္တည့္မတ္ေပးဖို႔ လိုလိမ့္မယ္ ကို၀င္းေရ"
"အင္း......အလ်ဥ္းသင့္ရင္ေတာ့ ဗုဒၶရဲ႕ ကံအယူအဆနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ေလာက္ေတာ့ ေရးေသးတာေပါ့ဗ်ာ"
"အဲဒီလိုေရးရာမွာလည္း ခင္ဗ်ားအေနနဲ႕ ဓမၼစာေပပရိတ္သတ္အတြက္ ဓမၼမဂၢဇင္းတစ္ခုခုမွာ အက်ယ္တ၀င့္ေရးသင့္သလို ဓမၼစာေပနဲ႕ အလွမ္းေ၀းျပီး ေခတ္ေပၚမဂၢဇင္းေတြနဲ႕သာ ရင္းႏွီးေနတဲ့လူငယ္အမ်ားစုအတြက္ ေခတ္ေပၚမဂၢဇင္းတစ္ခုခုမွာ အခုကြၽန္ေတာ္ကူးလာတဲ့ ေဆာင္းပါးပါ ဗုဒၶ၀ါဒေရးရာ အယူအဆတိမ္းေစာင္းမႈနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ပုဂၢိဳလ္ေရးထိပါးမႈကင္းတဲ့ အျပဳသေဘာေဆာင္ စာတမ္းတစ္ခု ေလာက္ေတာ့ မက်ဥ္းမက်ယ္ ေရးသင့္တယ္လို႔ထင္တယ္"
"ဒါလည္း အခ်ိန္ရရင္ေတာ့ ၾကိဳးစားၾကည့္ေသးတာေပါ့ ကိုလင္းရာ"
"ကဲကဲ ဖတ္လက္စနဲ႔ ေနာက္တစ္ပိုဒ္ဆက္မယ္ – ဤအတိုင္းဆိုလွ်င္ လူတစ္ဦးအတြက္ သူမေမြးမီကပင္ သူ႔အတြက္ ဂုဏ္သတၲိေတြ အႏွစ္သာရေတြ ျပ႒ာန္းျပီး ျဖစ္မေနေပဘူးလား။ သာမန္ လက္ရုိးေဗဒင္ကိုပင္ ၾကည့္ပါ။ ေမြးဖြားသည့္ အခ်ိန္ကိုလိုက္၍ ဇာတာဖြဲ႕သည္။ ထိုဇာတာတြင္ သူႏွင့္ သူ႔၀န္းက်င္အေၾကာင္း အားလံုးပါသည္။ ေဟာတတ္သူကေဟာလွ်င္ အဘိုးအဘြားမွအစ သားေျမးျမစ္အထိ ဤ ဇာတာတစ္ေစာင္တည္းမွ ေဟာလို႔ရသည္ (သတၲဣသိနဒီေဗဒင္က်မ္းရႈ)။ ထို႔ေၾကာင့္ ဇာတာရွင္ အတြက္ အျပဳအမူ၊အေျပာအဆို၊ အေန အထိုင္၊ ပညာ၊ အလုပ္အကိုင္၊ အိမ္ေထာင္ေရး စသည္အားလံုးမွာ ကံကစီမံခဲ့ျပီး မဟုတ္ပါလား....တဲ့"
"ဒီအပိုဒ္ကလည္း အိတ္ဇစ္၀ါဒနဲ႔ ဗုဒၶ၀ါဒ ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္မဟုတ္ဘဲ အိတ္ဇစ္၀ါဒနဲ႔ ျဗဟၼဏ၀ါဒ ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္ပဲ ျဖစ္ေနပါလားဗ်၊ ကိုးကားတဲ့ သတၲဣသိနဒီေဗဒင္က်မ္းဆိုတာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ဘာဆိုင္လို႔တံုး၊ ျဗဟၼဏ၀ါဒက ဆင္းသက္လာတဲ့ ေဗဒင္က်မ္းကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ဗုဒၶ၀ါဒကို ဘယ္လိုလုပ္ သံုးသပ္လို႔ျဖစ္ပါ့မလဲ။ ဒါကိုသေဘာမေပါက္တဲ့ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ေတြ၊ အထူး သျဖင့္ ကိုယ့္မိရုိးဖလာ ဗုဒၶဘာသာ အေၾကာင္း ေသေသခ်ာခ်ာမေလ့လာဖူးတဲ့ လူငယ္ေတြအဖို႔ ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚ အထင္အျမင္ လြဲမွားမႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္၊ ကဲ... ဆက္ပါဦးဗ်ာ"
'ဒီတစ္ပိုဒ္ကေတာ့ တိုပါတယ္.....ဤေနရာတြင္ ကြၽန္ေတာ္သည္ အိတ္ဇစ္၀ါဒကိုေ၀ဖန္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ အိတ္ဇစ္၀ါဒႏွင့္ ကံ၀ါဒတို႔ ၀ိေရာဓိ ျဖစ္ေနပံုကို တင္ျပျခင္းသာျဖစ္ပါ၏။ ကံတရားအေၾကာင္း ေျပာရာတြင္လည္း လူပ်င္းမ်ားလို ကံကိုသာ ယိုးမယ္ဖြဲ႕ျပီး ေမွ်ာလိုက္ ေနဖို႔ အားေပးေနျခင္းမဟုတ္ပါ-တဲ့ဗ်ာ၊ အဲ-တစ္ဆက္တည္း လက္သည္းကြင္းနဲ႕-(ထိုသို႔ ေမွ်ာ လိုက္ တတ္သူတို႔မွာလည္း ထိုသို႔ေမွ်ာလိုက္ရန္ ကံပါလာခဲ့သူမ်ားသာျဖစ္၏)-လို႔ေရးထားေသးတယ္'
"ကိုလင္း အခုဖတ္ျပတဲ့စာပိုဒ္မွာပါတဲ့ ကံ၀ါဒဆိုတာ ဘာကိုေျပာတာလဲ၊ 'ဗုဒၶ၀ါဒလာ ကံအယူအဆ'ကိုေျပာတာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ဘ၀တစ္သက္တာ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးျပစ္ကို ထာ၀ရဘုရားသခင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အတိတ္ဘ၀ကျပဳခဲ့တဲ့ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ေတြကသာ အၾကြင္းမဲ့ျပ႒ာန္းေပးလိုက္ျပီးျဖစ္တယ္လို႔ ကံယံုျပီးဆူးပံုနင္းခိုင္းတဲ့ 'ကံၾကမၼာ၀ါဒ'ကိုေျပာတာလား ဆိုတာ ကြဲကြဲျပားျပား ေဖာ္ျပမထားပါလား"
"ကို၀င္းကလည္းဗ်ာ၊ အိတ္ဇစ္၀ါဒနဲ႔ ဗုဒၶ၀ါဒကို ႏႈိင္းယွဥ္ျပေနတာပါဆိုမွ ဒီစာပိုဒ္မွာပါတဲ့ ကံ၀ါဒဆိုတာ ဗုဒၶ၀ါဒလာ ကံအယူအဆကိုပဲ ရည္ညႊန္းေနတယ္ဆိုတာ အထင္းသားပဲဗ်"
"ဒီလိုဆုိရင္ အိတ္ဇစ္၀ါဒအေၾကာင္းကိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဘာမွနားမလည္ေတာ့ ဒီ၀ါဒဟာ 'ဗုဒၶ၀ါဒလာ ကံအယူအဆ' နဲ႕ ၀ိေရာဓိ ျဖစ္ သလား၊ သဟဇာတျဖစ္သလား မေျပာႏိုင္ဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ကံကိုသာယိုးမယ္ဖြဲ႕ျပီး ေမွ်ာလိုက္ေနဖို႔ အားမေပးဘူးလို႔ ေရွ႕ကဆိုထားျပီးမွ ေနာက္က ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႕ ထိုသို႔ေမွ်ာလိုက္တတ္သူမ်ားမွာလည္း ထိုသို႔ေမွ်ာလိုက္ရန္ ကံပါလာသူ မ်ားသာျဖစ္၏လို႔ ျပန္ျပီး လူပ်င္း ေတြဘက္က ေရွ႕ေနလိုက္ထားျပန္ေတာ့ ေရွ႕စကားေနာက္စကား မညီညြတ္တဲ့စာပိုဒ္လို႔ ဆိုရမွာပဲ။ ဒီလိုေရွ႕ေနာက္ မညီညြတ္တဲ့အယူ အဆမ်ိဳးကို ဗုဒၶျမတ္စြာဘယ္တုန္းကမွ မေဟာခဲ့ပါဘူး"
"ဒါဆို ေဆာင္းပါးရွင္ သံုးသပ္ျပေနတဲ့ အတိတ္ဘ၀ကံကိုသာ အၾကြင္းမဲ့အားထားတဲ့ အယူအဆဟာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ဘာမွမသက္ ဆိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့ေနာ္"
"ေသခ်ာတာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒီလိုမ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာ ျဖစ္လာတဲ့ သုခ၊ ဒုကၡ၊ေ၀ဒနာ မွန္သမွ်ဟာ အတိတ္ဘ၀ကံ တစ္ခုတည္းကို သာ အေၾကာင္းျပဳတယ္ဆိုတဲ့အယူအဆကို ဗုဒၶျမတ္စြာကိုယ္ေတာ္တိုင္ ျငင္းပယ္ခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားကို ပိဋကတ္ေတာ္ မွာ အထင္အရွားေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္"
"ဗုဒၶျမတ္စြာက မ်က္ေမွာက္ဘ၀ေတြ႕ၾကံဳလာခဲ့တဲ့ ခံစား၊ စံစားမႈေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဘယ္လိုမ်ား ေဟာၾကားခဲ့လို႕တံုး ကို၀င္းရ"
"ဗုဒၶျမတ္စြာ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ အခါကေပါ့ဗ်ာ၊ ေမဠိယသီ၀ကဆိုတဲ့ ပရိဗိုဇ္တစ္ဦးက ဗုဒၶထံပါးခ်ဥ္းကပ္ျပီး အရွင္ေဂါတမ၊ တစ္စံု တစ္ရာေသာ သုခေ၀ဒနာကိုျဖစ္ေစ၊ ဒုကၡေ၀ဒနာကိုျဖစ္ေစ၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာကိုျဖစ္ေစ လူသတၲ၀ါ တို႔ခံစားရျခင္းသည္ အားလံုး ေရွးကံ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု အခ်ိဳ႕ေသာ သမဏျဗဟၼဏတို႔က ဆိုၾကပါသည္။ ဤအရာ၌ အရွင္ေဂါတမက မည္သို႔ဆိုပါသနည္း လို႔ေမးေလွ်ာက္ခဲ့ ဖူးတယ္"
"ဒီေမးခြန္းရဲ႕အေျဖဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အခုေဆြးေႏြးေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာအတြက္ အေျဖပဲဗ်၊ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္ကိုလည္း ဆက္ပါဦး ကို၀င္းရာ"
"ဗုဒၶျမတ္စြာက သီ၀က၊ ဤေလာက၌ ေ၀ဒနာတို႔သည္ သလိပ္ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေလေၾကာင့္ေသာ္ လည္း ေကာင္း၊ သည္းေျခ သလိပ္ ေလ သံုးပါးေပါင္းဆံုျခင္းေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ဥတုေဖာက္ျပန္ျခင္းေၾကာင့္ေသာ္ လည္း ေကာင္း၊ မညီမညြတ္ေဆာင္ရြက္ ျခင္းေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ သူတစ္ပါး၏ လံု႕လပေယာဂေၾကာင့္ ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ျပဳလုပ္ျခင္း၏အက်ိဳးတရား(ကမၼ၀ိပါက) ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္းျဖစ္ကုန္၏။ ဤအေၾကာင္းကို ကိုယ္တိုင္ လည္းသိအပ္၏ ေလာကသည္လည္း အမွန္ဟုသမုတ္အပ္၏။ သို႔ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တစ္စံုတစ္ခုေသာေ၀ဒနာ ခံစားရျခင္း သည္ ေရွးကံေၾကာင့္သာျဖစ္သည္ဟုဆိုေသာ သူတို႔၏ စကားကို အမွားဟု ငါဆို၏ လို႔ေျဖၾကားခဲ့တာကို သံယုတၲနိကာယ္၊ ေ၀ဒနာသံယုတ္၊ သီ၀ကသုတ္မွာ အထင္အရွားေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္ဗ်ာ"
'ဟာ၊ အခုအတိုင္းဆို ဒီေဆာင္းပါးထဲက ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေဖာ္ျပထားတဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ဟာ တက္တက္စင္ေအာင္ လြဲမွားေန ပါေပါ့လား၊ လူငယ္ၾကိဳက္ ေခတ္ေပၚမဂၢဇင္းတစ္ခုမွာ ေရးထားတာဆိုေတာ့ ဒီအယူမွားေတြကိုဖတ္ျပီး လူငယ္ေတြစိတ္ထဲ အမွား ကိုအမွန္ထင္၊ အမွန္ကို အမွားမွတ္သြားၾကမွျဖင့္ ဒုကၡပါပဲဗ်ာ'
'တစ္ခ်ိန္တုန္းကလည္း ခင္ဗ်ားတို႔ကြၽန္ေတာ္တို႔တစ္ေတြ ဗုဒၶ၀ါဒကို အေပၚယံရွပ္ေလ့လာ၊ အမည္ခံဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ မေတာ္ မတည့္အျပဳအမူေတြကိုၾကည့္ျပီး နားမလည္ပါးမလည္နဲ႔ ဗုဒၶနဲ႔ ဗုဒၶ၀ါဒကို ပုတ္ခတ္ျပီး တိုင္းျခားျပည္ျခားကလာတဲ့ ဘုတ္အုပ္ထူ ၾကီးေတြထဲက စာေတြကိုသာ အထင္ၾကီးျပီး မတတ္တတတ္နဲ႕ဖတ္၊ မဟုတ္တရုတ္ေတြလုပ္ခဲ့လို႕ အၾကီးအက်ယ္ ဒုကၡေရာက္ခဲ့ဖူးျပီ မဟုတ္လား ကိုလင္းရာ'
'ဟုတ္ပါ့ဗ်ာ၊ ဒီလိုမွမဖတ္၊ မေျပာျပန္ရင္လည္း အခ်င္းခ်င္းတိုးတက္တဲ့ အျမင္မရွိတဲ့ေကာင္၊ ဓနရွင္ေပါက္စ စသျဖင့္ ပုတ္ခတ္ၾက ေသးတယ္၊ ဗုဒၶ၀ါဒကိုလည္း လူတန္းစားမမွန္တဲ့ ဘူဇြာ၀ါဒလို႔ တိုက္ခိုက္ေျပာဆိုခဲ့ၾကေသးတယ္၊ အဲ-ထူးဆန္းတာက အဲဒီတုန္းက အာေဘာင္အာရင္းသန္ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္တခ်ိဳ႕ဟာ အခုေတာ့ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္၀တ္၊ ပုတီးၾကီးေတြလည္ပင္းမွာခ်ိတ္ျပီး မုတ္ဆိတ္တဖြားဖြားနဲ႕ ျဖစ္ေနၾကတာ ရယ္စရာပဲဗ်ာ'
'ဒီလူေတြဟာ ဘယ္၀ါဒကိုမွ ေျခေျချမစ္ျမစ္နားလည္ေအာင္ မေလ့လာဘဲ လူအထင္ၾကီးခံခ်င္တဲ့စိတ္နဲ႕ ခါေတာ္မီ၀ါဒ ေတြေနာက္ လိုက္ဖို႔ေလာက္သာအားသန္ခဲ့တာဆိုေတာ့ ဘာလုပ္လုပ္-အစြန္းတရားႏွစ္ပါးကို မေရွာင္ႏိုင္ေတာ့ဘဲမွား ျပီးရင္းဆက္မွားေနၾကတာ ေပါ့ဗ်ာ၊ ကဲကဲ ခင္ဗ်ားေဆာင္းပါးေလးဆက္ပါဦး'
'အင္း-ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ေတြထဲက ေနာက္ဆံုးအပိုဒ္ကေတာ့ဗ်ာ-လြတ္လပ္မႈအတြက္၊ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ့္မွာလည္း တာ၀န္ရွိသည္၊ ထိုတာ၀န္ကိုေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ကံက ကိုယ့္ကို ျပ႒ာန္းျခင္း၊ ထို႕ေၾကာင့္ပင္ ကိုယ္က ကံကိုျပန္၍ ျပ႒ာန္းျခင္းမ်ိဳး ဆက္စပ္ယူႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ဥပမာ-လြတ္လပ္မႈကိုျမတ္ႏိုးျခင္း၊ ရန္သူ ကိုဒူးမေထာက္ျခင္း၊ အဖႏိုင္ငံေတာ္အေပၚ သစၥာၾကီးျခင္း။ ဤကိစၥကို သေဘာေပါက္လွ်င္ အိတ္ဇစ္၀ါဒႏွင့္ ကံတို႔ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူ ယွဥ္တြဲ ေနႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆပါသည္-တဲ့ဗ်ာ'
'လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ကိုယ္အပါအ၀င္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိတယ္ဆိုတာကေတာ့ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီတာ၀န္ကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ကံကကိုယ့္ကို ျပ႒ာန္းတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဘ၀င္က်စရာ မဟုတ္ဘူးဗ်။ ကိုလင္းလည္း စဥ္းစားၾကည့္ေလ၊ ဗုဒၶရဲ႕ အလိုအရဆိုရင္ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ လြတ္လပ္ေရး ဆံုးရႈံးျခင္းဆိုတဲ့ မေကာင္းတဲ့ရလဒ္-ဒုကၡေ၀ဒနာ ခံစားရတာဟာ ဘာေၾကာင့္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေျပာမလဲ'
'အင္း-ဗုဒၶ၀ါဒီတစ္ေယာက္အေနနဲ႕ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ တိုင္းသူျပည္သားေတြရဲ႕ မညီမညြတ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း ေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ နယ္ခ်ဲ႕တို႕ရဲ႕ လံု႕လပေယာဂေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ တိုင္းသူျပည္သား တို႕ရဲ႕ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံေျမာက္ မွားယြင္းတဲ့ျပဳ လုပ္ျခင္း၏အက်ိဳးတရား (ကမၼ၀ိပါက)ေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ လြတ္လပ္ေရး ဆံုးရႈံးခဲ့ရတယ္လို႔ အေျဖထုတ္ ရမွာပဲဗ်'
'မွန္တာေပါ့ဗ်ာ၊ လြတ္လပ္ေရးဆံုးရႈံးတာဟာ အတိတ္ဘ၀ကံေၾကာင့္ မဟုတ္သလို လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္း ပါ၀င္ဖို႔၊ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္း သူ႕ကြၽန္မခံတြန္းလွန္လိုစိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာဖို႔ကိုလည္း အတိတ္ဘ၀ကံက ျပ႒ာန္းမေပးႏိုင္ပါဘူးဗ်ာ၊ ကမၻာနဲ႕ အ၀န္း လြတ္လပ္ေရးဆံုးရႈံးခဲ့ရတဲ့ႏိုင္ငံေတြက တိုင္းသူျပည္သားေတြထဲမွာ မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္ေတြရွိသလို သစၥာေဖာက္ေတြလည္းရွိခဲ့တာပဲ မဟုတ္လား။ လူတစ္ကိုယ္ စိတ္တစ္မ်ိဳးစီ ကြဲလြဲေနမႈကို အတိတ္ဘ၀ကံက ဘယ္လိုလုပ္ျပီး ျပ႒ာန္းေပးႏိုင္ပါ့မလဲ။ လြတ္လပ္ေရး ျပန္ရၾက တာဟာ အတိတ္ဘ၀ကံေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ မ်ိဳးခ်စ္ျပည္သူ ျပည္သားေတြရဲ႕ ညီညီညြတ္ညြတ္ ေဆာင္ရြက္မႈ၊ ကာယကံ၊၀စီကံ၊ မေနာကံ ေျမာက္ မွန္မွန္ကန္ကန္ ျပဳမူခဲ့တဲ့ အက်ိဳးတရား(ကမၼ၀ိပါက)၊ မ်ိဳးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြရဲ႕ လံု႕လပေယာဂ ေၾကာင့္သာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ မေမ့သင့္ဘူးေလ။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶ၀ါဒအရဆိုရင္ အတိတ္ကံတစ္ခုတည္းက လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းကိုေရာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုလံုးရဲ႕ အနာဂတ္ကိုပါ ျပ႒ာန္းေပးႏုိင္စြမ္း မရွိပါဘူး'
'ေအးဗ်၊ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ ကံအယူအဆဟာ မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာ လူေတြ ၾကိဳးကုတ္အားထုတ္ၾကတဲ့ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံ ေျမာက္ အျပဳအမူေတြကိုသာ အမိအဖသဖြယ္ အားကိုးအားထားျပဳၾကဖို႔ကို ဆိုလိုတာပဲ၊ အတိတ္ဘ၀ကံ ပစ္ခ်ရာမွာေန၊ အတိတ္ဘ၀ကံ ေစရာ သြားျပီး အတိတ္ဘ၀ကံျပဳသမွ် ႏုရတယ္ဆိုတဲ့ အစြန္းေရာက္ကံၾကမၼာ၀ါဒနဲ႕ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ၾကီး ဆန္႔က်င္တာပဲဗ်'
"ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶ၀ါဒဟာ အတိတ္ကျပဳခဲ့တဲ့ ကုသိုလ္ အကုသုိလ္ကံရဲ႕ အက်ိဳးကို အၾကြင္းမဲ့မပစ္ပယ္ခဲ့ေပမယ့္ အတိတ္ကံ ဘယ္ေလာက္ ဆိုးလို႔ ဘယ္လိုဘ၀မ်ိဳး၊ ဘယ္လိုပတ္၀န္းက်င္မ်ိဳးမွာ ေမြးဖြားက်င္လည္ရပါေစ၊ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ တစ္သက္ တာ ကံၾကမၼာကို လူသား တိုင္းရဲ႕ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ အျပဳအမူေတြကသာ ျပ႒ာန္းေၾကာင္း အေလးအနက္ညႊန္ျပထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶ၀ါဒီတိုင္းဟာ သူတို႔ရဲ႕ အနာဂတ္ကို သူတို႔စိတ္ၾကိဳက္ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ လူဆိုတာ အတိတ္ဘ၀ကံဆိုတဲ့ ပံုစံခြက္ထဲကထြက္လာတဲ့ သံပတ္ရုပ္မဟုတ္ဘူး။ လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ အဲဒီလူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ လက္ထဲမွာပဲရွိ တယ္။ ဘယ္ဥပေဒ၊ တန္ခိုးရွင္တို႔ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေအာက္မွာမွမရွိဘဲ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ ဆိုတာ ဗုဒၶ၀ါဒီတိုင္း နားလည္ထားၾကရမယ့္ အခ်က္ပဲဗ်"
"ဒီအတိုင္းဆို လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးဟာ ကံ၊စိတ္၊ဥတု၊အဟာရဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရားေလးပါး ေပါင္းဆံညီညြတ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္တည္လာခဲ့ ရျပီးတဲ့ေနာက္မွာ သူ႔ဘ၀ရဲ႕အႏွစ္သာရ ဂုဏ္သတၲိကို သူ႔စိတ္ၾကိဳက္ ဖန္တီးခြင့္ရွိတာေပါ့ေနာ္"
"မွန္တာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒီအယူအဆဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင့္ေျခာက္ရာေလာက္ကတည္းက ေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အေသြးထဲအသားထဲမွာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စိမ့္၀င္တည္ရွိခဲ့တဲ့ ဗုဒၶ၀ါဒစစ္စစ္ေပါ့ဗ်ာ"
"ေအးဗ်ာ၊ ဒါကိုေခတ္လူငယ္ အေတာ္မ်ားမ်ားက မသိၾကေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒအေပၚ ယုန္ထင္ေၾကာင္ထင္ျဖစ္လာၾကျပီး အေနာက္တုိင္းက လာတဲ့ ဒႆနသစ္ေတြေနာက္လိုက္ဖို႔ ေျခလွမ္းျပင္ကုန္ၾကတာေပါ့ ကို၀င္းရာ"
"တကယ္ေတာ့ဗ်ာ၊ အခုကြၽန္ေတာ္တို႔ေျပာေနၾကတဲ့ အိတ္ဇစ္၀ါဒအပါအ၀င္ ဘယ္ႏိုင္ငံ ဘယ္ေဒသကလာတဲ့ အယူ၀ါဒ မ်ိဳးကိုမဆို ပြင့္လင္းတဲ့စိတ္ထား (Open Mind) နဲ႕ ၾကိဳဆိုျပီး ေျခေျချမစ္ျမစ္ နားလည္ေအာင္ ေလ့လာၾကမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာလူငယ္ေတြအဖို႔ ေကာင္း ေသာ လကၡဏာပါပဲ၊ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ရွိရင္းစြဲ ဘိုးဘြားအေမြအႏွစ္ ဗုဒၶ၀ါဒကိုလည္း ပိုင္ပိုင္ ႏိုင္ႏိုင္မသိကြၽမ္း၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခား၀ါဒ သစ္ေတြ ကိုလည္း ဂဃနဏနားမလည္ဘဲ သူမ်ားေယာင္လို႔ေပါင္ရတယ္ အေမာင္ ေတာင္ မွန္း ေျမာက္မွန္းမသိဆိုသလို ျဖစ္လာၾကရင္ေတာ့ မေကာင္းဘူးေပါ့ဗ်ာ"
"ေအးဗ်ာ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကိုယ္တုိင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ပါလို႔ ဆိုေပမယ့္ ဗုဒၶရဲ႕ကံအယူအဆနဲ႕ ျဗဟၼဏတို႔ရဲ႕ ကံအယူအဆကို သဲသဲကြဲကြဲ နားမလည္ခဲ့ဘူးဗ်ာ"
"ဒါေၾကာင့္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ျမန္မာလူငယ္ေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ တိုက္တြန္းသင့္တာက အရပ္ဆယ္မ်က္ႏွာက လာလာ သမွ်အယူ၀ါဒ ဒႆနေတြကို ေလ့လာၾကပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုမေလ့လာၾကခင္ ကိုယ့္မိရိုးဖလာ ဘာသာတရားတစ္ရပ္အေန နဲ႕ တည္ရွိေနတဲ့ ဗုဒၶ၀ါဒ အစစ္အမွန္ဟာ ဘာလဲ ဆိုတာေလာက္ေတာ့ သိေအာင္လုပ္ထားၾကပါဦး။ ႏိုင္ငံျခားကလာတဲ့ ဘုတ္အုပ္ထူၾကီးေတြထဲက ေခတ္ေပၚ ဒႆနေတြဆီသာ စိတ္အားထက္သန္ေနၾကျပီး ေမြးရာပါအခြင့္အေရး တစ္ရပ္အေန နဲ႕ လြယ္လင့္တကူ ခူးဆြတ္ေလ့လာ လိုက္နာ က်င့္သံုးႏိုင္တဲ့ ဗုဒၶဒႆနကိုေတာ့ မစူးစမ္းဘဲ ေကာက္ခ်က္ခ် မေစာၾကပါနဲ႕၊ အလွမ္းက်ယ္ အလယ္မလပ္ၾကပါေစနဲ႕လို႔ ပါပဲဗ်ာ"
၀င္းသိန္းဦး
(၂၇-၉-၉၂)
ဓမၼရံသီ၊ ၁၉၉၂ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ။
No comments:
Post a Comment