မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိသော သံဃာ့ဂိုဏ်းကြီး(၉) ဂိုဏ်း
(၁) သုဓမ္မာဂိုဏ်း
(၂) ရွှေကျင်ဂိုဏ်း
(၃) ဓမ္မာနုဓမ္မမဟာဒွါရနိကာယဂိုဏ်း
(၄) ဓမ္မဝိနယာနုလောမ(မူလဒွါရဂိုဏ်း)
(၅) အနောက်ချောင်း ဒွါရဂိုဏ်း
(၆) ဝေဠုဝန်နိကာယဂိုဏ်း
(၇) စတုဘုမ္မိကမဟာသတိပဌာန်(ငှက်တွင်း)ဂိုဏ်း
(၈) ဂဏဝိမုတ် ကူးတို့ဂိုဏ်း
(၉) ဓမ္မယုတ္တိနိကာယ(မဟာရင်)ဂိုဏ်းတို့ဖြစ်ကြပါသည်။
(၁) #သုဓမ္မာဂိုဏ်း
တာဝတိံသာနတ်ပြည်တွင်
သိကြားမင်းသည် သုဓမ္မာဇရပ်တော်၌
မှုခင်းများကို စီစဉ်ဆုံးဖြတ်လေ့ ရှိသည်။
ဤအစဉ်အလာအရ
မြန်မာဘုရင်များလက်ထက်တော်က
သာသနာရေးဆိုင်ရာ မှုခင်းများကို
ဆရာတော်ကြီးများစုဝေးဆုံးဖြတ်ရာ၌
ထိုနေရာဌာနကို "သုဓမ္မာ" ဟုခေါ်သည်။
ယင်းအစည်းအဝေးသို့
တက်ရောက်ခွင့်ရသော
ဆရာတော်များကို သုဓမ္မာဝင်ဟုခေါ်သည်။ သံဃာ့ဂိုဏ်းများ မကွဲမပြား
တစ်စည်းတစ်လုံးတည်းရှိစဉ်က
မြန်မာနိုင်ငံတွင်သံဃာအားလုံးသည်
သုဓမ္မာဝင်ဆရာတော်ကြီးများ၏
အုပ်ချူပ်မှုအောက်တွင် ရှိနေကြသည်။
ထိုသို့ရှိနေရာမှ
မင်းတုန်းမင်းကြီးလက်ထက်တွင်
'ရွှေကျင်'ဂိုဏ်းခွဲထွက်သွားသောအခါ
ရွှေကျင်ဂိုဏ်းဝင်မဟုတ်သော သံဃာများကို သုဓမ္မာ ဂိုဏ်းဝင်အဖြစ်ခေါ်ဆိုကြသည်။
(၂) #ရွှေကျင်ဂိုဏ်း
မင်းတုန်းမင်းကြီးသည်
ဝိနည်းသိက္ခာအလွန်လေးစား၍
အကျင့်ပဋိပတ်နှင့်ပြည့်စုံသော
ရွှေကျင်ဆရာတော်ဘုရားကြီးဦးဇာဂရကို အလွန်တရာကြည်ညို၍
သာသနာပိုင်အဖြစ် တင်မြှောက်လိုသော်လည်း တောင်နန်းမိဖုရားခေါင်စင်္ကြာဒေဝီ၏ ဆန္ဒကိုမလွန်ဆန်နိုင်သဖြင့်
မောင်းထောင်ဆရာတော်ကို
သာသနာပိုင်တင်မြှောက်ခဲ့ရသည်။
အခါတစ်ပါး ရွှေကျင်ဆရာတော်ဘုရားက သာသနာပိုင်ဆရာတော်ထံသွားရောက်ရာ စကားမပြောဆိုပဲ နေခဲ့သဖြင့် ဆရာတော်မှ မိမိအားမလိုလားဟု သဘောပိုက်တော်မူခဲ့သည်။
ယင်းနောက် ၁၂၁၄ ခုနှစ်တွင်
ရွှေကျင်ဆရာတော်ကို သုဓမ္မာဆရာတော်များအမိန့်ဖြင့်
သုဓမ္မာသို့ကြွရန်ဆင့်ဆိုရာ မကြွဘဲနေသဖြင့် သုဓမ္မာဆရာတော်များက
အတင်းအကြပ် ခေါ်ဆိုရန် စီမံရာတွင်
မင်းတုန်းမင်းကြီးက ရွှေကျင်ဆရာတော်အား သုဓမ္မာသို့ဆင့်ခေါ်ခွင့်မရှိ၊ ရွှေကျင်ဆရာတော်
လွတ်လပ်စွာသီတင်းသုံးနိုင်သည်ဟု
အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ထိုအချိန်မှစ၍
ရွှေကျင်ဆရာတော်ဘုရားကြီးဦးဇာဂရ၏ တပည့်သံဃာတော်အဆက်ဆက်တို့ကို ရွှေကျင်ဂိုဏ်းဝင်ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
(၃) #ဒွါရဂိုဏ်း (၃) ဂိုဏ်း
သက္ကရာဇ် ၁၂၁၄ ခုနှစ်တွင် ပဲခူးတိုင်းအုတ်ဖိုမြိုမှ ဆရာတော်အရှင်ဥက္ကံသဝိမာလာသည် ရေသိမ်၌ ရဟန်းခံခြင်းကိုအကြောင်းပြု၍ အင်္ဂလိပ်အစိုးရလက်အောက်ရှိ သုဓမ္မာဂိုဏ်းဝင် ဆရာတော်များနှင့် အငြင်းပွားခဲ့သည်။
အုတ်ဖိုဆရာတော်သည်
မိမိတပည့် ရဟန်းများနှင့် သီးခြားဂိုဏ်းခွဲခဲ့သည်။ ဘုရားရှိခိုးရာ၌
ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံဟူ၍ ရှိခိုးခြင်းမပြုရ၊ ကာယဒွါရ၊ ဝစီဒွါရ၊ မနောဒွါရဟု ဒွါရဖြင့် ရှိခိုးမှ မှန်ကန်သည်ဟု
အုတ်ဖိုဆရာတော်က ဆုံးဖြတ်သည်။
(ယခုတော့
ထိုသို့ဘုရားရှိခိုးသည်ကိုမတွေ့ရတော့ပါ။ တစ်နိုင်ငံလုံးနီးပါး ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံဖြင့်သာ ရှိခိုးကြသည်။)
ဇိနတ္တပကာနီကျမ်းပြု
ကျီးသဲလေးထပ်ဆရာတော်(သုဓမ္မာဂိုဏ်း)က ကံဖြင့်ရှိခိုးမှမှန်ကန်ကြောင်းငြင်းခုံကြသည်။
ထို့ကြောင့် အောက်မြန်မာနိုင်ငံ၌
အုတ်ဖိုဆရာတော်၏ဂိုဏ်းကို ဒွါရဂိုဏ်းဟုခေါ်ကြသည်။ သုဓမ္မာဂိုဏ်းကိုမူ ကံဂိုဏ်းဟုခေါ်ကြသည်။
နောက်ပိုင်းတွင်မူ ကံဂိုဏ်းဟုမခေါ်တော့ပဲ သုဓမ္မာဂိုဏ်းဟုပင်ပြန်လည်ခေါ်ကြသည်။
ယင်းဒွါရဂိုဏ်းသည်
(က) အနောက်ချောင်းဒွါရ၊
(ခ) မဟာဒွါရ၊
(ဂ) မူလဒှါရ ဟူ၍
(၃) မျိုး ထပ်၍ကွဲသွားကြပြန်သည်။
(က) အနောက်ချောင်းဒွါရဂိုဏ်း
ဒွါရဂိုဏ်းချူပ်အုတ်ဖို
ဆရာတော်ကြီးလက်ထက်မှာပင်
ငါးသိုင်းချောင်းရေတံခွန်ကျောင်းတိုက်
ဆရာတော်ကြီးကို အခြားသောဒွါရဂိုဏ်းဝင် ကျောင်းတိုက်ကြီး (၆)တိုက်မှ သံဃာတော်များက ပထမပါရာဇိက
( မာတုဂါမဖြင့်ဖောက်ပြန်သည့်အမှု)ဖြင့် စွပ်စွဲကြသည်။
ဂိုဏ်းချုပ် အုတ်ဖိုဆရာတော်ကြီးသည်
အစွပ်စွဲခံရသည့်ဆရာတော်ကြီးဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့သဖြင့် ကျောင်း(၆) ကျောင်းမှသံဃာတော်များသည် သီးခြားဂိုဏ်းတည်ထောင်ကြသည်။
"ငဝန်မြစ်"ကို
အနောက်ချောင်းဟု ထိုဒေသတွင်ခေါ်ကြသည်။ ယင်းအနောက်ချောင်းကိုအစွဲပြု၍ ရေကြည်၊ ငါးသိုင်းချောင်းတစ်ဝှိုက်ရှိ အဆိုပါဒွါရဂိုဏ်းကို
အနောက်ချောင်းဒွါရဂိုဏ်းဟုခေါ်ကြသည်။
(ခ) မဟာဒွါရဂိုဏ်း
ဒွါရဂိုဏ်းချူပ်အုတ်ဖိုဆရာတော်ကြီးသည် ဗေဒင်ကျမ်းတတ်ကျွမ်းလှသည်ဟုဆိုသည်။ ယခု လက်ရှိအများလက်ခံသတ်မှတ်ထားသော လပြည့်လကွယ်နေ့များသည် ဗေဒင်နည်းအရ တွက်ချက်ရာ၌ အမှန်တကယ်လမပြည့်သေး၊ လမကွယ်သေး၊ လပြည့်ကျော် တစ်ရက်ရောက်မှ လပြည့်သည်။
လဆန်းတစ်ရက်ရောက်မှ လကွယ်သည်ဟုဆို၍ (၁၅)ရက် တစ်ကြိမ်လပြည့် ၊လကွယ်သိမ်ဝင်၍ သံဃာဥပုသ်ပြုခြင်းကိုဆောင်ရွက်သည်။
အခြားသော သုဓမ္မာဂိုဏ်းဝင်နှင့်
ရွှေကျင်ဂိုဏ်းဝင် သံဃာများသည်
လပြည့်၊ လကွယ်နေ့များ၌
သိမ်ဝင်ဥပုသ်ပြုကြသော်လည်း
ဒွါရဆရာတော်ကြီးနှင့်တပည့်များသည်
လပြည့်ကျော် (၁) ရက်နေ့နှင့်
လဆန်း(၁)ရက်နေ့ရောက်မှသာ
သိမ်ဝင်ဥပုသ်ပြုကြသည်။
အုတ်ဖိုဆရာတော်ကြီး
၁၂၆၇ ခုနှစ်တွင်ပျံလွန်တော်မူပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ၁၂၈၀ ပြည့်နှစ်၌ ဒွါရဂိုဏ်းဝင်သံဃာတော်များသည် (ရာဇပဓာနံ)ဟူသော မြတ်စွာဘုရား၏အမိန့်တော်အရ လပြည့်လကွယ်ကိစ္စကို
အစိုးရမင်းတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည်သာ
အတည်ဖြစ်သည်ဟူသော ဒေသနာအရ
ဒွါရဂိုဏ်းဝင် သံဃာတော်အများစုသည်
အများနည်းတူ လပြည့်နေ့နှင့် လကွယ်နေ့များတွင် သိမ်ဝင်ဥပုသ်ပြုကြပါသည်။
ယင်းဒွါရဂိုဏ်းမှာ
အခြားသောဒွါရဂိုဏ်းများထက်
သံဃာအရေအတွက်များပြားသောကြောင့် မဟာဒွါရဂိုဏ်းဟု ခေါ်ကြသည်။ ဤဂိုဏ်း၏အမည်အပြည့်အစုံမှာ (ဓမ္မာနုဓမ္မမဟာဒွါရနိကာယဂိုဏ်း) ဖြစ်ပါသည်။
ဓမ္မာနုဓမ္မ = တရားအတိုင်းလိုက်နာသော
မဟာ = သံဃာများပြားသော
ဒွါရ = ဘုရားရှိခိုးရာ၌ (ဒွါရဖြင့်ရှိခိုးသော)၊
နိကာယ = သံဃာ့အစုအဝေး ( ဖြစ်သည်။ )
(ဂ) မူလဒွါရဂိုဏ်း
အုတ်ဖိုဆရာတော်ကြီးပျံလွန်တော်မူပြီးနောက် မဟာဒွါရဂိုဏ်းဝင်သံဃာများသည် လပြည့် လကွယ်ကိစ္စကို
အခြားဂိုဏ်းသံဃာများနှင့်အတူ
ပြန်လည်လက်ခံကြသော်လည်း
အချို့သောဒွါရဂိုဏ်းသံဃာများမှာ
အုတ်ဖိုဆရာတော်ကြီးချမှတ်ခဲ့သည့် မူအတိုင်း လပြည့်ကျော် (၁)ရက်နှင့် လဆန်း (၁) ရက်တို့တွင် သိမ်ဝင်ဥပုသ်ပြုမြဲ ပြုကြ၏။
ထိုသို့မူလအတိုင်းရှိသည့် ဒွါရဂိုဏ်းကို
မူလဒွါရဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
မူလဒွါရဟူသောအမည်၏ရှေ့တွင်
'ဓမ္မဝိနယာနုလောမ' ဟုထပ်ဆင့်ဝိသေသနပြုထားသည်။
( ဓမ္မ + ဝိနယ + အနုလောမ )
သုတ္တံ၊ အဘိဓမ္မာတရားတော်နှင့်လည်းကောင်း၊ ဝိနည်းနှင့်လည်းကောင်းလျော်ညီသောဂိုဏ်းဟုဆိုလို၍ အမည်အပြည့်အစုံမှာ
'ဓမ္မဝိနယာ နုလောမူလဒွါရနိကာယ' ဂိုဏ်းဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
စကားချပ်။
ဒွါရဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်မှာ (ပဲခူးတိုင်း အုတ်ဖိုမှမဟုတ်ပါ။) ဧရာဝတီတိုင်း အင်္ဂပူမြို့နယ် အင်္ဂပူရမှ အုဂ်ဖိုရ်လို့ စကားလုံးပြောင်းခေါ်ကြတာဖြစ်ပြီး၊ နောက်ပိုင်းမှ အင်္ဂပူလို့ ပြောင်းခေါ်ကြသည်ဟုလည်း သိရှိရပါသည်။)
(၆) #ဝေဠုဝန်နိကာယဂိုဏ်း
ရန်ကုန်မြို့၊ ဗဟန်းရပ်ကွက်၊
သီလရှင်ကျောင်းအတွင်းရှိ
ဝါးကျောင်း၌နေထိုင်သောကြောင့်
ယင်းဆရာတော်ကို ဝေဠုဝန်ဆရာတော်ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
ယင်းဆရာတော်သည် ဗဟန်းဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက် အင်းလျားဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်၊ စမ်းချောင်းဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်၊ ပုသိမ်နှင့်မြန်အောင်မြို့များရှိ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်များကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။
ယင်း၏တပည့်သံဃာများကို
ဝေဠုဝန်ဂိုဏ်းဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
ဒွါရဂိုဏ်းနှင့်ပေါင်းသင်းဆက်ဆံသဖြင့်
'ဝေဠုဝန်ဒွါရဂိုဏ်း'ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြသည်။
(၇) #စတုဘုမ္မိက_မဟာသတိပဌာန်ငှက်တွင်းဂိုဏ်း
စစ်ကိုင်းမြို့၏အနောက်ဘက်
မင်းဝန်တောင်တန်း၌ ပုဇဉ်းထိုးငှက်များ
တွင်းတူးရာမှ လိုဏ်ဂူဖြစ်လာပြီး
ယင်းငှက်တွင်းများရှိသောနေရာ၌
တည်ရှိသောဘုန်းကြီးကျောင်းကို
ငှက်တွင်းချောင်ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
ယင်းငှက်တွင်းချောင်ဆရာတော်ဦးပဏ္ဍဝသည် မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်၌
မဟာသတိပဌာန်သုတ်တော်လာ
(၃၂)ကောဠာသကမ္မဌာန်းကို
ကြိုးပမ်းအားထုတ်ပြီးဟောကြားပြသသည်။
ထို့အပြင် အစဉ်အလာအားဖြင့်
ကာမ၊ ရူပ၊ အရူပ ဟူသော (ဘုံ၃ပါး) ကို ဟောပြောလေ့ရှိရာမှ နိဗ္ဗာန်ကိုပင် ဘုံတစ်ခုအနေဖြင့်ထည့်သွင်း၍
ဘုံ (၄) ပါးရှိသည်ဟု ဟောပြောခဲ့ခြင်းကြောင့် စတုဘုမ်မိက
(စတု=လေး၊ ဘုမ္မိက= နေရာ/တည်ရာဌာနဘုံရှိခြင်း) ဟု အမည်တစ်ခု ထပ်ဆင့်တိုးခဲ့သည်။
ထို့ကြောင့် ဤဂိုဏ်းကို
စတုဘုမ္မိကမဟာသတိပဌာန်
ငှက်တွင်းဂိုဏ်းဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
(ဂ) #ဂဏဝိမုတ်ကူးတို့ဂိုဏ်း
ထားဝယ်မြို့နယ်၊ ကူးတို့ရွာ
ဆရာတော် ဦးက္ကုန္ဒဝံသသည်
တောရဆောက်တည်၍ တရားကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်။ သုဓမ္မာဂိုဏ်းချူပ်၊ဂိုဏ်းအုပ်၊ ဂိုဏ်းထောက်များက
မကြာခဏ ဆင့်ခေါ်သဖြင့်
ယင်းသို့ဆင့်ခေါ်ခံရခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုရန် မန္တလေး၊ သုဓမ္မာ သာသနာပိုင်ထံ မေတ္တာစာတင်သွင်းခဲ့သည်။
သာသနာပိုင်ပခန်းဆရာတော်က
၁၂၅၈ ခုနှစ်တွင် ယင်းတောရကျောင်းဆရာတော်ကြီးကို ဆင့်ခေါ်ခြင်းမပြုနိုင်စေရန် သုဓမ္မာဂိုဏ်းမှ အလွတ် 'ဂဏဝိမုတ္တိ' (ဂဏ=ဂိုဏ်း၊ ဝိမုတ္တိ=လွတ်ခြင်း) ဟု စာချွန်တော်အမိန့် ထုတ်ပြန်ပေးခဲ့သည်။
ထို့ကြောင့်ယင်းဆရာတော်ကြီး၏
တပည့်အစဉ်အဆက်တို့ကို
' ဂဏဝိမုတ္တိကူးတို့' ဂိုဏ်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
သုဓမ္မာဂိုဏ်းမှအလွတ်ဖြစ်သော
ကူးတို့ရွာမှ ဆရာတော်ကြီး၏
တပည့်သံဃာများဟုဆိုလိုသည်။
မူလဆရာတော်ကြီးကတော့
တောရဆောက်တည်လို့ ကင်းလွတ်ခွင့်ရတယ်။ အခုတပည့်တွေကရော
ဆရာတော်ကြီးကဲ့သို့ အားလုံးပဲ တောရဆောက်တည်ကြသလား၊
မဆောက်တည်တဲ့ရဟန်းတွေကို
ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးသင့်သလား၊ စဉ်းစားစရာပါပဲ။
(၉) #ဓမ္မယုတ္တိနိကာယ_မဟာရင်ဂိုဏ်း
မဟာရင်ဆရာတော်သည်
၁၂၀၃ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယားနိုင်ငံ၌ မွေးဖွားခဲ့၍ ငယ်မည်မှာ "ဦးရင်"ဖြစ်သည်။
ယိုးဒယားနိုင်ငံ
'ဓမ္မယုတ္တိ နိကာယ' (တမယွတ်)ဂိုဏ်း၌ ရဟန်းပြု၍ ပါဠိစာပေများကို မဟာအဆင့်အတန်းအောင်မြင်သည်အထိ
စာပေသင်ကြားတတ်မြောက်ခဲ့သည်။
ထိုအခါ ဦးရင်အမည်ကို
မဟာဘွဲ့နှင့်ပေါင်းစပ်၍ မဟာရင်ဖြစ်လာသည်။ မဟာရင် အမည်ရှိဆရာတော်ကြီးသည် မော်လမြိုင်မြို့နယ် 'ကတိုး'ရွာ၌ ကျောင်းတိုက်တည်၍ စာပေပို့ချသည်။
ယင်း၏တပည့်သံဃာများကို
'မဟာရင်ဂိုဏ်း' ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
ယိုးဒယားနိုင်ငံရှိ မူလပင်မဂိုဏ်း၏အမည်ကိုပူးတွဲ၍
'ဓမ္မယုတ္တိနိကာယ မဟာရင်' ဂိုဏ်း ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။
ဓမ္မ = တရားတော်ကို ၊
ယုတ္တိ = အထောက်အထားပြုသော ၊
နိကာယ = သံဃာအစုအဝေး ။ဟူ၍ဖြစ်ပါသည်။
အထက်ပါ......
နိုင်ငံတော်အသိအမှတ်ပြု
သံဃာဂိုဏ်းကြီး ( ၉ ) ဂိုဏ်းတို့သည်
ဘုရားဟောပိဋကတ် ( ၃ ) ပုံအနက်
သုတ်နှင့်အဘိဓမ္မာတို့တွင်
အယူအဆတူမျှကြသော်လည်း
စောင့်ထိန်းလိုက်နာအပ်သည့် ဝိနည်းပိုင်းဆိုင်ရာတို့တွင် အလေးအပေါ့ အတိမ်အနက်စသည်ဖြင့် ကွဲလွဲမှုရှိကြသည်ကိုအကြောင်းပြု၍ ကွဲပြားနေကြခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ကြောင့်ပင်လျှင်
မြန်မာပြည်၏ရှင်မဟာဗုဒ္ဒဃောသဟုပင် ဂုဏ်ပြုခေါ်တွင်ရသည့်
တောင်မြို့(အမရပူရမဟာဂန္ဓာရုံ)
ဆရာတော်အရှင်ဇနကာဘိဝံသက
သံဃာအစည်းအဝေး တစ်ခုတွင်
အဆိုပါဂိုဏ်းများအားလုံးဖျက်သိမ်းပြီး
ထေရဝါဒစစ်စစ်သံဃာဟုသာ သတ်မှတ်ရန် အဆိုတင်သွင်းခဲ့ဖူးကြောင်း မှတ်သားကြည်ညိုခဲ့ရဖူးပါသည်။
ခေတ်အမြင်ရှိလှသော
ဆရာတော်၏ဥာဏ်တော်ကိုသာ
ကြည်ညိုဦးခိုက်ရပါသည်။
သို့သော်....
ထိုစဉ်က အကြောင်းကြောင်းများကြောင့် ဆရာတော် ဘုရား၏ရည်မှန်းချက် မအောင်မြင်ခဲ့ရပေ....။
တစ်ချိန်သောအခါတွင်ကား
ဆရာတော်မျှော်မှန်းသကဲ့သို့
ဖြစ်လာနိုင်ပါစေ ဟုသာ.......
မျှော်လင့်ဆုတောင်းမိပါသည်။
ဗုဒ္ဓသာသနံ စိရံ တိဋ္ဌတု။
#Credit မူရင်းရေးသားသူ
#OldBurma
#ရှေးရှေးတုန်းကဗမာပြည်
No comments:
Post a Comment