ျငိမ္းခ်မ္းေသာ လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္းဆီသို့ သြားရာလမ္း

ျဖစ္ရပ္ (၁)

န၀ေဒး႐ုပ္ရွင္႐ုံတြင္ ျဖစ္သည္။ ႐ုပ္ရွင္ျပသေနခ်ိန္ျဖစ္သျဖင့္မီးေမွာင္ကာေနသည္။ ထိုအခ်ိန္မွာပင္ခုံမ်ား၏ေနာက္ဆုံးတန္းမွ အသံမထြက္ရဲထြက္ရဲ က်ိတ္ေအာ္လိုက္သည့္ အမ်ိဳးသမီးအသံတစ္သံထြက္လာသည္။ ထိုေနာက္ဆုံးတန္းမ်ားသည္ သမီးရည္းစားအတြဲမ်ားအတြက္ ေဘးႏွစ္ဖက္ကို ကာရံထားသည့္ သီးသန္႔ႏွစ္ေယာက္တြဲအခန္းေလးမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုအခန္းမ်ားထဲမွ တစ္ခန္းမွ သမီးရည္းစားစုံတြဲသည္ ႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္ ျဖစ္ေနသည္။ အမ်ိဳးသမီးသည္ ႐ုန္းထြက္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနသည္။ ပါးစပ္မွလည္း တစ္ခါတစ္ခါ နာက်င္သည့္အသံမ်ဳိး ေအာ္ဟစ္ေနသည္။ 

အမ်ိဳးသားကအမ်ိဳးသမီးကို ေယာက္်ားအားျဖင့္ ခ်ဳပ္ထားသျဖင့္ ႐ုန္းကန္ေသာ္လည္း အားမတန္။ သည္အေျခအေနမွာ အနီးမွာရွိေနေသာ အတြဲေပါင္းမ်ားစြာ၊ လူေပါင္းမ်ားစြာတုိ႔သည္ လွည့္၍ပင္မၾကည့္။

ယုတ္စြအဆုံး သူတို႔ႏွင့္ကပ္လ်က္အခန္းက အတြဲသည္ပင္ ဘာမွမျဖစ္ၾကသလို။ ေနၾကာေစ့အ၀ါးမပ်က္၊ ႐ုပ္ရွင္ကိုသာ ေအးေအးလူလူဆက္ၾကည့္ေနၾကသည္။

ျဖစ္ရပ္ (၂)

ဘတ္စ္ကားေပၚမွာျဖစ္သည္။ ဘတ္စ္ကား စပယ္ယာကတစ္ရာတန္ေသာခရီးကို ႏွစ္ရာေတာင္းသည္။ လူတိုင္းက ေအးေအးေဆးေဆး ေပးလိုက္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း လူငယ္တစ္ေယာက္က မေနႏိုင္။

“ေဟ့ တစ္ရာပဲ မဟုတ္ဘူးလား”

စပယ္ယာက အံ့ၾသသလိုမ်က္ႏွာေပးႏွင့္ျပန္ေျပာသည္။

“နာရီကိုလည္း ျပန္ၾကည့္ဦး၊ ကိုးနာရီထိုးေနျပီ”

“ကိုးနာရီထိုးတာနဲ႔ တစ္ရာတိုးေတာင္းတာ ဘာဆိုင္လဲ” လူငယ္က ေစာဒကတက္သည္။

“အၿမဲတမ္း အဲ့လိုေကာက္ေနက်ကြ ။ မစီးခ်င္ ဆင္း”

စပယ္ယာက ခပ္တည္တည္ပင္ ခရီးကိုသည္ကို ေမာင္းခ်သည္။ က်န္လူမ်ားသည္ လူငယ္ကို ပိုက္ဆံတစ္ရာေလာက္ႏွင့္ စကားေျပာေနေသးသည္ဟူေသာ အၾကည့္မ်ားျဖင့္ ၀ိုင္းၾကည့္ေနေလသည္။

ထိုအျဖစ္အပ်က္ႏွစ္ခုႏွင့္ အလားတူအျဖစ္အပ်က္ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာကို စာဖတ္သူ မိတ္ေဆြႀကဳံဖူးခဲ့ပါလိမ့္မည္။ ထိုအေျခ အေနမ်ိဳးတြင္ မိတ္ေဆြမည္သို ့ျပဳမူခဲ့ပါသနည္း။ အကယ္၍သင္သာ ျဖစ္ရပ္ (၁) တြင္ ႐ုပ္ရွင္ထဲမွာရွိေနသည့္ လူ တစ္ေယာက္ ဆုိပါစို႔၊ျဖစ္ရပ္ (၂)တြင္ ဘတ္စ္ကားေပၚမွာပါလာသည့္ခရီးသည္ဆိုပါစို႔။သင္မည္သို႔ျ ပဳမူပါမည္နည္း။ လူအေတာ္မ်ားမ်ာကေတာ့ ထိုျဖစ္ရပ္မ်ားထဲမွ ႐ုပ္ရွင္ၾကည့္ပရိသတ္မ်ားလိုပင္၊ ဘတ္စ္ကားပါ ခရီးသည္မ်ားလိုပင္ ကိုယ့္ကိစၥမဟုတ္ဟု သေဘာထားကာ ေအးေအးပင္ေနလိုက္တတ္ၾကပါသည္။

ျဖစ္ရပ္ (၃)

ထိုကဲ့သို႔ အျဖစ္အပ်က္ကေလးတစ္ခုကို ထပ္ေျပာျပခ်င္ပါသည္။ လူသတ္မႈတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ နယူးေယာက္ျမိဳ႕ေတာ္၊ ကြင္းစ္နယ္ရွိ က်ဴးဂါးဒင္းရပ္ကြက္၊ နံနက္ ၃ နာရီ ၂၀ မိနစ္။ ဘားမန္ေနဂ်ာတစ္ေယာက္ျဖစ္သူ ကက္သရင္း (ခင္မင္သူမ်ားအေခၚ ေကတီ) သည္ သူမ၏ ဖီးယက္ကားေလးကိုဘူတာ႐ံုနံေဘးမွာထိုးျပီး အိမ္ကိုျပန္လာခ်ိန္။ သူမတိုက္ခန္းသို႔၀င္ေပါက္သည္ အေဆာက္အအံု၏ေနာက္မွာျဖစ္ၿပီး ေမွာင္မည္းေနေလ့ရွိ သည္။ ထိုအခ်ိန္မွာပင္ သူမ လူတစ္ေယာက္ကို သတိျပဳမိလုိက္သည္။ ဆတ္ခနဲရပ္လိုက္ျပီး အနီးအနားရွိ ရဲကို ဖုန္းေခၚလို႔ရသည့္ ဖုန္း႐ံုဆီကို ေၾကာက္လန္႔တၾကားလွည့္ကာေျပးသည္။

သူမ စာအုပ္ဆိုင္ေရွ႕လမ္း မီးေရာင္ေအာက္အေရာက္မွာပင္ ေနာက္မွလိုက္လာသူက သူမကို ေဆာင့္ဆြဲျခင္းခံလိုက္ရေတာ့ သူမ ကုန္းေအာ္လိုက္သည္။ စာအုပ္ဆိုင္ႏွင့္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္အိမ္မ်ားမွ မီးမ်ားလင္းလာျပီး ျပတင္းတံခါးမ်ား ဖြင့္လိုက္သံေတြဆူသြားသည္။

“အား ... ကယ္ၾကပါဦး၊ ကယ္ၾကပါဦး၊ ကြၽန္မကို ဓားနဲ႔ထိုးေနပါတယ္”

ကက္သရင္း၏ ေအာ္သံေၾကာင့္ အေပၚထပ္တစ္ထပ္မွ လူတစ္ေယာက္က “ေဟ့ မိန္းကေလးကို လႊတ္လိုက္စမ္း”ဟု ၀င္ဟန္႔လိုက္သည္။ လူသတ္သမားသည္ ထိုလူကိုၾကည့္ ပခုံးတစ္ခ်က္တြန္႔လိုက္ၿပီး အတန္ငယ္အေ၀းရွိ ကားအျဖဴေလး တစ္စီးဆီသို႔ ထြက္သြားသည္။ ကက္သရင္းလည္း အားယူကာ ျပန္ထရပ္သည္။ အိမ္မ်ားဆီမွမီးမ်ား ျပန္မိွတ္သြားၾကသည္။

လူသတ္သမားသည္ ကက္သရင္းေနာက္ကို လိုက္လာျပန္သည္။ ကက္သရင္းသည္ သူ႔တိုက္ခန္းဆီသို႔သြားရန္ ကားပါကင္ ေဘးမွ ျဖတ္သြားေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ လူသတ္သမားသည္ တစ္ႀကိမ္ဓားႏွင့္ ထိုးျပန္သည္။

“ေသပါျပီရွင္... ကြၽန္မေသပါၿပီ...” ဟု သူမ ငယ္သံပါေအာင္ေအာ္သည္။

တိုက္ခန္းမ်ားဆီမွ မီးမ်ား၊ ျပတင္းမ်ား ျပန္ပြင့္လာသည္။ လူသတ္ေကာင္သည္ ကားကိုေမာင္းထြက္သြားခဲ့သည္။ ကက္သရင္း အႏိုင္ႏိုင္ထရပ္သည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ကေနဒီ ႏိုင္ငံတကာေလဆိပ္သို႔ဆြဲေသာ ျမိဳ႕တြင္းဘတ္စ္ကားတစ္စီး ျဖတ္ကာသြားသည္။ အခ်ိန္က မနက္ ၃ နာရီ ၃၅။

လူသတ္သမား ျပန္လာျပန္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ အေဆာက္အအံုေနာက္ဘက္သို႔ ကက္သရင္း တြားသြားၿပီး ေရာက္သြားခဲ့ျပီျဖစ္သည္။ ထိုေနရာတြင္ ေဆးအသစ္သုတ္ၿပီးခါစ တံခါးမ်ားရွိေနၿပီး ကက္သရင္းအတြက္ ေဘးကင္းသြားသလိုရွိသည္။ လူသတ္သမားသည္ ပထမတံခါးတြင္ရွာသည္။ မေတြ႕။ ဒုတိယတံခါးတြင္ ေလွကားေျခရင္းၾကမ္းျပင္ေပၚတြင္ ေျခပစ္လက္ပစ္ထိုင္ေနေသာသူ႔ကို ေတြ႕သြားေခ်ျပီ။ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ဓားႏွင့္ကိစၥတုံး သတ္လိုက္ေတာ့သည္။

ရဲစခန္းသို႔ ဖုန္း၀င္လာေသာအခ်ိန္မွာ မနက္ ၃ နာရီ မိနစ္ ၅၀ျဖစ္ေနျပီ။ ရဲမ်ားႏွစ္မိနစ္အတြင္း အခင္းျဖစ္ပြားရာေနရာသို႔ ေရာက္ သြားသည္။ လမ္းေပၚမွာ အသက္ ၇၀ အရြယ္ အဘြားတစ္ေယာက္ႏွင့္အျခားမိန္းမတစ္ေယာက္သာရွိေနသည္။ အျခားမည္သူမွ မရွိ။ ထိုလူသတ္မႈကို လူေပါင္း သုံးဆယ့္ခုနစ္ေယာက္က မ်က္ျမင္သက္ေသျဖစ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း မည္သူမွ် ရဲကိုဖုန္းဆက္မေခၚခဲ့ၾက။ အကယ္၍ ပထမအႀကိမ္၊ သို႔မဟုတ္ ဒုတိယအႀကိမ္ လူသတ္သမားျပန္လာတုန္းကသာ လူေပါင္း သုံးဆယ့္ခုနစ္ေယာက္ထဲကမ်ား တစ္ေယာက္တေလက ဖုန္းဆက္ေခၚခဲ့လွ်င္ ရဲမ်ား ႏွစ္မိႏွစ္အတြင္းေရာက္လာျပီး ကက္သရင္း၏ အသက္ခ်မ္းသာရရန္အေၾကာင္း ရွိသည္။ အခုေတာ့... “ကိုယ္ႏွင့္မဆိုင္လို႔” ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခုေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္မေသသင့္ဘဲ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။

ကိုယ္ႏွင္႕မဆိုင္ဘူးဆိုတဲ႕စိတ္ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမွာေတာ့ ဒီေလာက္အထိ မဆုိး၀ါးပါဟုေစာဒက တက္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျဖစ္ရပ္(၁)ႏွင့္ျဖစ္ရပ္(၂)ကို ျပန္လည္ စဥ္းစားေစလိုပါသည္။ ႐ုပ္ရွင္႐ံုထဲမွာသူမ်ားသမီးရည္းစားခ်င္း ဘာျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ႏွင့္မဆိုင္ ဆိုသည့္စိတ္၊ဘတ္စ္ကားစပယ္ယာက အျခားခရီးသည္တစ္ေယာက္ကိုေမာင္းခ်ျခင္းသည္ ကုိယ္ႏွင့္မဆိုင္ဟူေသာစိတ္သည္ ျဖစ္ရပ္(၃) တြင္ကက္သရင္းကို ေသေစခဲ့ေသာ လူေပါင္း သုံးဆယ့္ခုနစ္ေယာက္၏တာ၀န္မဲ့မႈမ်ိဳးသာျဖစ္ပါသည္။

ဓေလ႕အျမင္ဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈ Cultural Violence ဆိုေသာ စကားလုံးကို သိပ္မၾကာခင္ကမွ ထုတ္ေ၀ထားေသာ ဆရာ ေမာင္ျမင့္ေဇာ္၏ ‘ျမန္မာ့လူေဘာင္အေျပာင္းအလဲအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့စကားလုံး ၁၀၀’ ဆိုေသာစာအုပ္တြင္ စတင္ရင္းႏွီးရပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ‘ပုံမွန္ ဟုသာ သေဘာထားျခင္း၊ တရားမွ်တသည္ ထင္ျမင္ျခင္း၊ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္သည့္အျမင္ ကင္းမဲ့သြားေစျခင္း အေျခအေနတို႔ကို ဓေလ့အျမင္ဆိုင္ရာအၾကမ္းဖက္မႈ (Cultural Violence) ဟု ရည္ညႊန္းသည္’ ဟု ဆရာက အနက္ဖြင့္ထားပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ႀကဳံရသည့္အခါ မိမိ၀င္စြက္ဖက္ရန္ အေျခအေနမေပးသည့္အခါမ်ိဳး၊အၾကမ္းဖက္သူသည္ မိမိႏွင့္ အားမတန္ (ပါ၀ါမတူ) သည့္အခါမ်ိဳးခဏခဏႀကဳံလာရသည့္အခါ အမွန္တရားဘက္မွ ရပ္တည္ခ်င္စိတ္ေလ်ာ့နည္းသြားတတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုကို မွားသလား၊မွန္သလား ေ၀ဖန္ပိုင္းျခားျခင္းမရွိေတာ့ဘဲ မိမိႏွင့္မဆိုင္ဟု သေဘာထားလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။

အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ျဖစ္ရပ္(၁)ႏွင့္ ျဖစ္ရပ္(၂)တို႔က ကြၽႏု္ပ္တို႔လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ Cultural Violence အျမစ္တြယ္ေနသည္ကို လွစ္ဟျပေနၾကသည္။ တကယ္ဆို ျဖစ္ရပ္ (၁)တြင္႐ုပ္ရွင္႐ုံထဲ၌ ရွိေနသူမ်ား သူမ်ားသမီးရည္းစားမွန္ေသာ္လည္းမိန္းကေလးမွာ တစ္ဖက္သတ္အႏိုင္က်င့္ခံေနရသလား၊ အလိုမတူဘဲႏွင့္ အခြင့္အေရး ယူမႈခံေနရသလား စသျဖင့္ စဥ္းစားသင့္သည္။ အကယ္၍ အႏိုင္က်င့္ေနျခင္းမွန္ပါက အားနည္းသည့္မိန္းကေလးဘက္မွ ၀င္ပါသင့္သည္။ ျဖစ္ရပ္(၂) တြင္ ကားေပၚ၌ပါလာေသာသူမ်ားသည္လည္း စပယ္ယာတစ္ေယာက္အေနႏွင့္ခရီးသည္ကို ေမာင္းခ်သင့္သလား၊ တစ္ရာတန္သည့္လမ္းခရီးကိုႏွစ္ရာေတာင္းျခင္းသည္ မွန္ကန္ေသာ အျပဳအမူျဖစ္သလားစသျဖင့္ ဆင္ျခင္သင့္၊ ၀င္စြက္ဖက္သင့္ပါသည္။ ယခုေတာ့ထိုသုိ႔မဟုတ္ အၾကမ္းဖက္အႏိုင္က်င့္မႈကို ျဖစ္ေနက်ကိစၥ၊ လက္ခံႏိုင္ ေသာကိစၥအျဖစ္သေဘာထားျပီး ဘာသိဘာသာေနခဲ့ၾကသည္။ ဒါကိုေထာက္႐ႈလွ်င္ ျမန္မာ့လူေဘာင္အဖြဲ႕အစည္းမွာလည္း အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ Cultural Violence ရွိေနေၾကာင္း သိႏိုင္သည္။

ထိုကဲ့သို႕ ကၽြႏု္ပ္တို႕ လူ႕ေဘာင္အဖြဲ႕အစည္းတြင္ Cultural Violence ေခၚ အၾကမ္းဖက္မႈကိုလက္ခံႏိုင္သည့္ အေလ့အထံု စြဲေနျခင္းမွာ မေကာင္းသည့္လကၡဏာျဖစ္ျပီး ျငိမ္းခ်မ္းေသာ၊ ယဥ္ေက်းေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္တြင္ လံုး၀မရွိသင့္ မရွိအပ္ေသာအရာျဖစ္ ပါသည္။

အၾကမ္းဖက္မႈ၊ အႏိုင္က်င့္မႈမ်ားကို (ကိုယ္၀င္ကူလိုက္လွ်င္ျဖစ္ႏိုင္ပါလ်က္ႏွင့္) ကိုယ္ႏွင့္မဆုိင္ဟု သေဘာထားျခင္းသည္ တာ၀န္မဲ့ျခင္း၊ သြယ္၀ိုက္ေသာနည္းျဖင့္ ႏိုင့္ထက္စီးနင္းမႈကို အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳျခင္း၊ သြယ္၀ိုက္ေသာနည္းျဖင့္ မတရားမႈတစ္ခုကို ပါ၀င္က်ဴးလြန္ ျခင္းျဖစ္ေပသည္။

စာဖတ္သူမိတ္ေဆြ... သင္သည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူ၊တရားဥပေဒစိုးမိုးျခင္းကို ယုံၾကည္ကိုးစားသူ၊ လူသားခ်င္းစာနာမႈကို တန္ဖိုးထားသူတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ကြၽႏု္ပ္တို႔၏လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႕အစည္းကို အ႐ုပ္ဆိုး အက်ည္းတန္ေစသည့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ အႏိုင္က်င့္မႈမ်ားကို သင္ကိုယ္တိုင္ မသိလိုက္မသိဘာသာ ခြင့္မျပဳမိေစဖို႔အေရးႀကီးသည္။ ကြၽႏု္ပ္တို႔၏ ကိုယ္ပိုင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုကြၽႏု္ပ္တို႔ ကိုယ္တိုင္ တည္ေဆာက္ရန္လိုအပ္ပါသည္။

လတ္ၿငိမ္း

စာကိုး (၁) 37 who saw murder didn’t call the police by Martin Gansberg

         (၂) ျမန္မာ့လူ႔ေဘာင္အေျပာင္းအလဲအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့စကားလုံး ၁၀၀ (ေရး-ေမာင္ျမင့္ေဇာ္)