၀ထၳဳ အႏုပညာ

ကဗ်ာ၊ ဂီတ၊ ပန္းခ်ီႏွင့္ ပန္းပုတို႔သည္ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈတြင္ အေစာဆံုး ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ အႏုပညာ ပံုသဏၭာန္မ်ား ျဖစ္၏။
ထိုအႏုပညာမ်ားႏွင့္ ၀တၳဳ အႏုပညာကို ႏိႈင္းယွဥ္လိုက္လွ်င္ ၀တၳဳ ေပၚေပါက္ လာသည္မွာ မၾကာေသးပါ။ အထက္ ေဖာ္ျပပါ အႏုပညာမ်ားထက္ အလြန္ ေနာက္က်ၿပီး ေပၚေပါက္ လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္ ၀တၳဳမ်ားသည္ ၁၇ ရာစုႏွစ္ အလယ္ပိုင္းေလာက္က ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဂြၽန္ဘန္ယန္ (John Bunyan) ေရးေသာ ဘုရားဖူးခရီးThe Pilgrim's Progress မွာ ပထမဆံုး ေပၚထြက္ လာခဲ့ေသာ အဂၤလိပ္ ၀တၳဳျဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ ထားခဲ့ၾကေလသည္။

စကားေျပ အေရးအသားသည္ ကဗ်ာထက္ ေနာက္က်ၿပီး ေပၚေပါက္လာျခင္းလည္း ျဖစ္၏။ ၀တၳဳသည္ စကားေျပ ျဖစ္သည္။ အလယ္ေခတ္က ၀တၳဳႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အျမင္ အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ သေဘာထား အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိၾကသည္။ ႐ူပက အလကၤာမ်ားျဖင့္ ေရးဖြဲ႕ထားေသာ ၀တၳဳမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။ ဒန္နီရယ္ဒီဖိုး (Daniel Defoe) ေရးခဲ့ေသာ ၀တၳဳမ်ားမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ကို အေျခခံၿပီး ေရးသားေသာ ၀တၳဳမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသလို ထို၀တၳဳမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မတူေသာ အျမင္မ်ား၊ ကြဲျပားေသာ ေ၀ဖန္ခ်က္မ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။ ၁၈ ရာစု အလယ္ပိုင္း ေရာက္ေသာအခါ ၀တၳဳ၏ ေရစီးေၾကာင္းမွာ ပို၍ ပီျပင္လာပါသည္။ ျမစ္တစ္စင္းမွ ျမစ္ေရ စီးဆင္းသလို ၀တၳဳမ်ားကိုလည္း အဆက္မျပတ္ ေရးသားလာၾကသည္။

ထိုကာလတြင္ ၀တၳဳ ေရစီးေၾကာင္းမွာ အဓိက စာေပသစ္ ပံုသဏၭာန္ျဖင့္ တြင္က်ယ္လာသည္။ အဂၤလိပ္ ၀တၳဳတြင္ ဖီးလ္ဒင္းႏွင့္ ရစ္ခ်က္ဆင္(Fielding and Richardson) တို႔၏ ၀တၳဳမ်ားသည္ လူအမ်ား နားလည္ သေဘာ ေပါက္ႏိုင္သည့္ စကားေျပ အေရးအသားမ်ား ျဖစ္၏။ ယေန႔ အထိလည္း နားလည္လက္ခံ ေနဆဲျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ ဆိုလွ်င္ ၀တၳဳ၏ သက္တမ္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ခန္႔သာရွိပါေသးသည္။ သို႔ေသာ္ စကား ေျပျဖစ္ေသာ ၀တၳဳသည္ စာေပပံု သဏၭာန္ တြင္ ယေန႔ ကာလ၌ အတြင္က်ယ္ဆံုး ျဖစ္လာေလသည္။

၀တၳဳကို လူသိမ်ား လာသည္မွာ ကဗ်ာ သို႔မဟုတ္ ျပဇာတ္ႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္၍လည္း လူသိမ်ား လာသည့္ အေၾကာင္း အခ်က္တစ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။ စကားေျပျဖစ္ေသာ ၀တၳဳကို ဖတ္ရ သည္မွာ လြယ္ကူ ေခ်ာေမြ႕ေသာေၾကာင့္ ပိုၿပီးႏွစ္ၿခိဳက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခင္ က ျပဇာတ္ ၾကည့္ျခင္းႏွင့္ ကဗ်ာဖတ္ ျခင္းကို စိတ္၀င္စားၾကေသာ္လည္း ၀တၳဳ ေပၚလာေသာ အခါ ပိုၿပီးသက္သာ လြယ္ကူ၍ ပိုၿပီးအာ႐ံုစိုက္လာၾကသည္။ ကဗ်ာတြင္ ေရးဖြဲ႔မႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး နည္းပညာရွိ၏။ ထို႔ျပင္ ကဗ်ာ၊ ဗဟု သုတႏွင့္ ေရးဖြဲ႕ပံုကိုလည္း နားလည္ရမည္ ျဖစ္သည္။ သံစဥ္၊ စိတ္ကူးယဥ္မႈ စသည့္ အခ်က္မ်ားမွာ ကဗ်ာထဲတြင္ ရွိသည္။ ကဗ်ာ၏ အဖြဲ႕အႏြဲ႕တြင္ ေ၀ါဟာရကို သေဘာ ေပါက္နားလည္ဖို႔ႏွင့္ ထိုးထြင္းျမင္ႏိုင္ေသာ အသိဥာဏ္လည္း ရွိဖို႔လိုေလသည္။ ျပဇာတ္မွာမူ ဇာတ္စင္ေပၚတြင္ ကျပရန္ ရည္ရြယ္ေလသည္။ ျပဇာတ္တြင္ ၾကည္ႏူး စရာပါ၏။ ျပဇာတ္တြင္ နည္းပညာပိုင္းလည္း လိုအပ္သည္။ ဇာတ္စင္ေပၚတြင္ ကျပရမည့္ဇာတ္ေဆာင္မ်ား၏ အရည္အခ်င္းလည္း လိုအပ္ပါသည္။

လူႀကိဳက္မ်ားေသာ ၀တၳဳတြင္ အလြန္ အေရးႀကီးေသာအေၾကာင္း ရွိပါသည္။ ထိုအေၾကာင္းမွာ ၀တၳဳသည္ ဇာတ္လမ္းကို ေျပာျပျခင္းျဖစ္သည္။ ဇာတ္လမ္္းအစ၊ အလယ္၊ အဆံုးကို ၀တၳဳ၌ အစီအစဥ္ လိုက္ေဖာ္ျပသြားေလသည္။ ၀တၳဳသည္ ဇာတ္လမ္း ဆင္ထားေသာ စကားေျပျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အမွန္ျဖစ္ေပၚေနေသာ ဇာတ္လမ္းကို ျပန္ေဖာ္ျပျခင္းမွာ ၀တၳဳျဖစ္ပါသည္။

ထို႕သို အျဖစ္မွန္္ တစ္ခုကို တင္ျပရာတြင္ နာမည္မ်ား၊ ေန႔စြဲမ်ားႏွင့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို လႊဲေျပာင္း၍ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္၏။ ၀တၳဳ ထဲမွ ဇာတ္ေကာင္မ်ားမွာ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိသူမ်ား အေၾကာင္းကို စာေရးဆရာက သူ၏ စိတ္ကူးျဖင့္ တင္ျပျခင္းျဖစ္သည္။ စာေပ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ တစ္ေယာက္က ေရးသားထားသည္မွာ “အင္နာက ရီနီနာ ၀တၳဳကို အႏုပညာ လက္ရာ တစ္ခုပဲလို႔ မယူဆနဲ႔။ လူ႔ဘ၀ ျဖစ္စဥ္ႀကီးရဲ႕ ဘ၀တစ္ခု ျဖစ္တယ္လို႔ နားလည္ရမယ္။ စာေရးဆရာဟာ တကယ္ျဖစ္ပ်က္ ေနတာေတြကို သူ ျမင္တဲ့အတိုင္း ေရးခ်တာပဲ။ သူ႕ရဲ႕၀တၳဳမွာ အႏုပညာပိုင္းက အားနည္း သြားတာလည္း ပါခ်င္ပါမယ္။ တကယ့္ အျဖစ္အပ်က္ကို အေျခခံၿပီး ေရးသားတာလည္း ျဖစ္မယ္ ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ သေဘာေပါက္ရ လိမ့္မယ္”ဟု ေရးထားခဲ့ပါသည္။

၀တၳဳေရး ဆရာမ်ားသည္ ဘ၀ကို သ႐ုပ္ေဖာ္ျခင္း ျဖစ္၏။ ဘ၀၏အျဖစ္အပ်က္ကို စိတ္ကူးျဖင့္ေရးသားျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ စာေရး ဆရာ၏အေတြ႕အၾကံဳ၊ စာေရးဆရာ၏ မ်က္ျမင္မ်ားကုိ စိတ္ကူးၿပီး ဖြဲ႕ႏြဲ႕ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ သူ႕၀တၳဳထဲမွာ ဇာတ္လမ္းမ်ားသည္ တကယ့္အျဖစ္အပ်က္ကို အေျခခံ ထားသည္။ သူ ၾကံဳခဲ့ရေသာ ဘ၀မ်ားကို အေျချပဳရန္ ၀တၳဳအျဖစ္ ေရးဖြဲ႕ထားပါသည္။ ၀တၳဳသည္ စာဖတ္သူကို သြယ္၀ိုက္၍ စာေရး ဆရာ၏ အေတြ႕အၾကံဳအား သိေစသည္။ စာဖတ္သူအား စာေရးဆရာ သိရွိထားေသာ အေၾကာင္းအရာကို ျပန္လည္ ခံစားေစသည္။ အမွန္တကယ္ ေတြ႔ၾကံဳခဲ့ေသာ အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ စိတ္ကူးထားေသာ ဇာတ္လမ္း တို႔ကိုလည္း စာဖတ္သူအား လႊမ္းမိုး ေစေလသည္။ ၀တၳဳက သာမန္ ကိစၥေလးမ်ားကို အေလးထား ေဖာ္ျပသည္ထက္ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္း ဖြဲ႕ႏြဲ႕တင္ျပျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။

လူအမ်ား သေဘာက် ႏွစ္ၿခိဳက္ေသာ ၀တၳဳသည္ အခ်က္အလက္ေပၚ အမွီျပဳၿပီး ေရးဖြဲ႕ထား၏။ စာေရးဆရာက ဖန္တီးလိုက္ေသာ ကမၻာေလးထဲသို႔ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ကို ဆြဲေခၚသြားသည္။ ၀တၳဳပါ ဇာတ္ေကာင္မ်ား အေၾကာင္းႏွင့္ ၀တၳဳ ဇာတ္လမ္းကို သိခ်င္၊ နားလည္ခ်င္ စိတ္ျဖင့္ ၀တၳဳေနာက္ကို ပါသြားေလသည္။ ၁၇ ရာစုႏွစ္က ဖီးလ္ဒင္းႏွင့္ ရစ္ခ်က္ဆင္တို႔၏ ၀တၳဳမ်ားမွာ လူႀကိဳက္မ်ားၿပီး ထင္ရွားသလုိ ၁၉ ရာစုႏွစ္တြင္ ဂ်ိန္းေအာ္စတင္ (Jane Austen) ႏွင့္ တျခား စာေရး ဆရာမ်ား၏ ၀တၳဳမ်ားမွာလည္း လူႀကိဳက္မ်ားသည္။ ၂၀ ရာစုႏွစ္ စာေရး ဆရာမ်ား၏ ၀တၳဳမ်ားမွာ ဇာတ္ေကာင္၏ စိတ္ကို ပိုၿပီး နက္နက္႐ိႈင္း႐ိႈင္း ေရးသားလာၾကသည္။ လက္မႈ ပညာရွင္ တစ္ေယာက္က လက္ရာေျမာက္ေသာ ပန္းပု လက္ရာ တစ္ခုကို ထုလုပ္သကဲ့သို႔ ၂၀ ရာစုႏွစ္ ၀တၳဳေရး ဆရာမ်ား၏ ၀တၳဳမ်ားမွာ ဇာတ္ေကာင္မ်ားကို ပီပီျပင္ျပင္ ပံုေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ေလသည္။ ၀တၳဳေရး ဆရာသည္ သူ၏ ၀တၳဳဇာတ္လမ္းႏွင့္ ဇာတ္ေကာင္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ ေခတ္၏ ၀ိညာဥ္ႏွင့္ လူသား၏ ယဥ္ေက်းမႈကို ကမၻာႀကီးကို တင္ျပႏိုင္ခဲ့သည္။ ၀တၳဳသည္ ေခတ္ကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ခဲ့ေလသည္။

လူသား၏ ကမၻာသည္ လူသား၏ ခ်စ္ျခင္း ေမတၱာျဖင့္ ယွက္ႏြယ္ရစ္ လိမ္ေနပံုကိုလည္း ၀တၳဳက ေဖာ္ျပႏိုင္သည္။ ထာ၀ရ တည္ျမဲ ေနေသာ ေမတၱာတရား၊ ေျဖေဖ်ာက္၍ မရႏိုင္ေသာ ေၾကကြဲမႈ၊ မေခ်ဖ်က္ႏိုင္သည့္ လက္စားေခ်မႈ စသည္တို႔ျဖင့္ ၀တၳဳထဲတြင္ ၀တၳဳေရး ဆရာက စာဖတ္သူကို သိမ္းက်ံဳး ဆြဲငင္သြားသည္။ ၀တၳဳ ေရးသူသည္ သူဖန္တီးလိုက္ေသာ ကမၻာႀကီးကို စာဖတ္သူ၏ ရင္ထဲသို႔ ထည့္ေပးလိုက္သည္။ စာေရးဆရာ၏ ယဥ္ေက်းမႈ၊ လူမ်ား၏ ဘ၀လမ္းမ်ား စသည္တို႔မွာ စာဖတ္သူထံ ေရာက္ရွိ သြားသလုိ ေလာကတြင္ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ဘ၀မ်ားႏွင့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကလည္း စာေရး ဆရာ၏ ဘ၀ကို လႊမ္း မိုး႐ိုက္ခတ္ၿပီး ၀တၳဳမ်ား ဖန္တီးလာ ႏိုင္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ၀တၳဳေရး ဆရာက ဖန္တီးဖြဲ႕ႏြဲ႕လိုက္သည့္ ၀တၳဳသည္ လူ႕ဘ၀၏ အျဖစ္မွန္မ်ားႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ ေနေသာေၾကာင့္ လူအမ်ားက ၀တၳဳကို ႏွစ္သက္ သေဘာက်ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေတာ္စတိြဳင္း (Tolstoy), ေဒၚစေတာ္ ယက္ဗ္စကီး (Dostoyevsky), ေဘာရစ္ ပါစတာနက္(Boris Pasternack), ခ်ားစ္ ဒစ္ကင္း (Charles Dickens), ေသာ မတ္ဟာဒီ (Thomas Hardy), ဂေရဟမ္ ဂရင္း (Graham Greene), ေနာ္မန္ေမလာ (Norman Mailer), ေဆာလ္ဘဲလိုး(Saul Bellow) စသည့္ စာေရး ဆရာမ်ားသည္ လူ႕ဘ၀ အေၾကာင္းကို ထိုးေဖာက္ေရး သားႏိုင္ခဲ့ေသာ စာေရးဆရာမ်ား ျဖစ္သည္။ ႐ုရွား လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ သူတို႔၏ ဘ၀မ်ား အေၾကာင္းကို ထိုးေဖာက္ၿပီး ေရးသားႏိုင္စြမ္း ရွိေလသည္။

၀တၳဳတစ္ပုဒ္တြင္ ၀တၳဳႏွင့္ပတ္ သက္ေသာ အဂၤါရပ္မ်ား ရွိသည္။ ထိုအဂၤါရပ္မ်ားမွ ဇာတ္လမ္း၊ ဇာတ္ေကာင္၊ စကားေျပာျခင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္၊ ေနာက္ခံ အေျခအေန၊ အေရးအသားႏွင့္ ဘ၀ အဘိဓမၼာ တို႔ျဖစ္ပါသည္။ (Plot, Character, Dialogue, Setting, Style and Philosophy of Life) ဇာတ္လမ္းကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ အားလံုး စိတ္၀င္စားၾကသည္။ ရင္တထိတ္ထိတ္ျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ စိတ္ကို ဆြဲေခၚသြားေသာ ဖန္တီးမႈမ်ဳိး ရွိလွ်င္ ဇာတ္လမ္းေကာင္း ျဖစ္ေပ သည္။ ဇာတ္ေကာင္ စ႐ိုက္ကို ေဖာ္ျပမႈမွာလည္း အလြန္ကို ထိေရာက္သည္။ ပီျပင္လွေသာ ဇာတ္ေကာင္စ႐ိုက္က ကြၽန္ေတာ္တို႔ရင္ကို ထိမွန္ေစၿပီး ရင္ထဲခံစားရေအာင္ ဇာတ္ေကာင္က ဆြဲေခၚသြားပါသည္။ စာဖတ္သူသည္ ၀တၳဳထဲမွ ဇာတ္ေကာင္ႏွင့္အတူ ၀တၳဳထဲ ေမ်ာပါသြားေလသည္။

တခ်ဳိ႕၀တၳဳမ်ား ဆိုလွ်င္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္ ၾကံဳ ေတြ႕ရေသာ ဇာတ္လမ္းမ်ားႏွင့္ တူညီေနသျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္ ဇာတ္ေကာင္ႏွင့္ အတူ ခံစားရေလသည္။ ၀တၳဳ တစ္ပုဒ္တြင္ စကားေျပာျခင္းမွာ အေရးပါလွသည္။ စာေရးဆရာက ဇာတ္ေကာင္မ်ား စကားေျပာမႈကို ဖန္တီးထားရာတြင္ ထိုစကား ေျပာထဲ ဇာတ္လမ္းက ပါသြားသည္။ စကားေျပာခန္းက ဇာတ္ေကာင္၏ စ႐ိုက္ကို လည္း ေဖာ္ျပသည္။ ေဒါသထြက္ျခင္း၊ သည္းခံျခင္း၊ ေမတၱာႀကီးျခင္း၊ ပူေဆြးေသာက ေရာက္ျခင္းတို႔ကို စကားေျပာခန္းထဲ၌ ဖန္တီးသြားသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ စာဖတ္သူ မ်ားမွာလည္း စကားေျပာခန္းထဲ ေမ်ာပါသြားသည္။ ၀တၳဳ၏ ေနာက္ခံ အေျခအေနမွာလည္း မပါမျဖစ္ေသာ အခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ တိုင္းျပည္၊ ၿမိဳ႕ရြာ၊ ရပ္ကြက္ စသည့္ ေနထိုင္သည့္ ေနရာမ်ားကို ေဖာ္ျပသလို ေတာထဲမွာ၊ ပင္လယ္ ကမ္းစပ္မွာ စသျဖင့္ ဇာတ္လမ္း ျဖစ္ေပၚလာရသည့္ ေနရာထိုင္ခင္းႏွင့္ ေဒသ ပတ္၀န္းက်င္ကို ေဖာ္ျပရာတြင္ စာဖတ္သူ ကိုယ္တိုင္ ထိုပတ္၀န္းက်င္ ေဒသကို မ်က္စိထဲ ၀င္လာေစပါသည္။ အေရး အသားမွာလည္း ၀တၳဳ တစ္ပုဒ္တြင္ အေရးႀကီး၏။

စာေရးဆရာက ၀တၳဳ ဇာတ္ေၾကာင္းကို ေျပာေနသူ ျဖစ္ပါသည္။ ေရွ႕ကို ဘာျဖစ္မည္။ ဘာလုပ္မည္မ်ားကို စာဖတ္သူ ရင္ထဲ စြဲၿငိေအာင္ ေရးႏိုင္ရန္ လိုအပ္လွသည္။ ေဖာ္ျပႏိုင္စြမ္း ရွိလွ်င္ ရွိသေလာက္ အေရးအသား ေကာင္းလွ်င္ ေကာင္းသေလာက္ ၀တၳဳမွာ ေပၚလြင္ေစပါသည္။ ေနာက္ဆံုး အခ်က္ျဖစ္ ေသာ ဘ၀ အဘိဓမၼာမွာ ၀တၳဳ၏ အသည္းႏွလံုး ျဖစ္၏။ ၀တၳဳ၏ အာေဘာ္ (Theme) မွာ ၀တၳဳ၏ ဘ၀ အဘိဓမၼာ ျဖစ္၏။ ထို၀တၳဳသည္ ဘ၀အေပၚ ဘယ္လို ျမင္သလဲ။ ကမၻာ႔ အျမင္ကို ဘယ္လို နားလည္သလဲ။ ခံစား ေဖာ္ထုတ္သလဲ ဆိုသည္မွာ စာေရးဆရာ၏ ဘ၀အျမင္၊ အဘိဓမၼာတို႔ ျဖစ္ပါသည္။

ထိုသို႔အဂၤါရပ္မ်ားကို ေပါင္းစပ္လိုက္သည့္ အခါ ၀တၳဳတစ္ပုဒ္ ျဖစ္လာပါသည္။ ထိုအဂၤါရပ္မ်ားမွ တစ္ခုခ်င္းစီကို ပီျပင္ေအာင္ ေဖာ္ျပႏိုင္လွ်င္ အႏုပညာေျမာက္ေသာ ၀တၳဳတစ္ပုဒ္ ျဖစ္လာေပေတာ့သည္။ ၀တၳဳတစ္ ပုဒ္ကို သေဘာက်ျခင္း၊ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္၊ ျပဇာတ္ တစ္ပုဒ္ကို သေဘာက်ျခင္းမွာ ထို၀တၳဳ၏ ဂုဏ္အဂၤါရပ္မ်ားကို ပီျပင္ေအာင္ ေဖာ္ျပႏိုင္စြမ္း ရွိသျဖင့္ ရသေျမာက္ေသာ ၀တၳဳတစ္ပုဒ္ အျဖစ္ စာဖတ္သူမ်ားက သတ္မွတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၀တၳဳ သို႔မဟုတ္ ကဗ်ာ သို႔မဟုတ္ ျပဇာတ္တစ္ပုဒ္ကို ကာလ တစ္ခုတြင္ ဖတ္လိုက္ၿပီး ႏွစ္ၿခိဳက္ သေဘာက်ခဲ့ပါလွ်င္ ထိုအႏုပညာသည္ ေျပာင္ေျမာက္သည္ဟု ဆိုရမည္။

၀တၳဳေရး ဆရာ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားမွာ လက္ေတြ႕က်ၿပီး ဘ၀၏ အျဖစ္မွန္ကို ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ သည္။ သူ၏ဖန္တီးမႈသည္ ဇာတ္လမ္းျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ကမၻာႀကီးကို ဖန္တီးျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ကမၻာႀကီးထဲမွ အျဖစ္အပ်က္မ်ားအား အေရာင္စံု၊ အေသြးစံုျဖင့္ျခယ္သၿပီး စိတ္လႈပ္ရွားစရာ ရွိလွ်င္ စိတ္လႈပ္ရွား သြားရန္၊ ေၾကကြဲစရာ ရွိလွ်င္ ေၾကကြဲ သြားေစရန္၊ ေဒါသ ျဖစ္စရာရွိလွ်င္လည္း ေဒါသ ျဖစ္သြားေစရန္ စာေရး ဆရာက ဖန္တီးမႈရွိရမည္။ ေဖာ္ျပပါ အဂၤါရပ္မ်ားမွာ ၀တၳဳတစ္ပုဒ္၊ ျပဇာတ္ တစ္ပုဒ္တြင္ ပါရွိရမည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ျပဇာတ္ တစ္ပုဒ္မွာ ၀တၳဳ တစ္ပုဒ္ကဲ့သို႔ ထိုအခ်က္ မ်ား ျပည့္စံုရန္ မလိုပါ။ ၀တၳဳ တစ္ပုဒ္မွာမူ ျပဇာတ္ထက္ ပိုၿပီး အဂၤါရပ္မ်ားပါ ရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။

၀တၳဳသည္ ေႏွာင္းမွ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ္လည္း စာဖတ္သူမ်ား ကုိ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္း ရွိသည္မွာ ယခင္က ေပၚခဲ့ေသာ ျပဇာတ္၏ အဂၤါရပ္မ်ားကို ထပ္မံတိုးခ်ဲ႕ ယူငင္ၿပီး ဖန္တီးႏိုင္၊ ေဖာ္ျပ ႏိုင္စြမ္း ရွိသျဖင့္ ၀တၳဳ၏ ပရိသတ္မွာ ပိုမို အားေကာင္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။ စာေပ အႏုပညာတြင္ ၀တၳဳသည္ အက်ယ္ ျပန္႕ဆံုးျဖစ္၏။ စာဖတ္ပရိသတ္က လည္း ျပဇာတ္ထက္ ၀တၳဳကို ပိုစိတ္ ၀င္စားၾကသည္။ ၀တၳဳသည္ ေဘာင္ ခတ္ထားျခင္းမရွိဘဲ စိတ္ကူးလွ်င္ ကူးသေလာက္ စာဖတ္သူက လိုက္သြားႏိုင္စြမ္း ရွိသည္။ ၀တၳဳကို အိပ္ရာေပၚလွဲရင္း ဖတ္၍ရသည္။ လက္တင္ကုလားထိုင္ ေပၚထိုင္ရင္း ဖတ္၍ရသည္။ ထိုေနရာ က်ဥ္းက်ဥ္းေလးမွေန ၀တၳဳ ေခၚေဆာင္ရာ ကမၻာႀကီးအႏံွ႔ စာဖတ္သူက လိုက္ သြားႏိုင္သည္။ ျပဇာတ္မွာမူ ေနရာက်ဥ္း က်ဥ္းေလးတြင္ မရ။ ဇာတ္ခံုရွိမွသာ ျပဇာတ္ဖန္တီး၍ ရေလသည္။

၀တၳဳ၏ က်ယ္ျပန္႔မႈႏွင့္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းမႈကို ၀တၳဳေရးဆရာက ဖန္တီး ႏိုင္သည္။ ၀တၳဳ၏ ဇာတ္လမ္း၊ ၀တၳဳ၏ စာေၾကာင္း စာပိုဒ္မ်ားကို သ႐ုပ္ေဖာ္ ရာတြင္ ၀တၳဳေရးဆရာ၏ ဖန္တီးမႈအရ သာ အေလ်ာ့အတင္း ရွိႏိုင္ေလသည္။ အဘိဓမၼာ၏ ေလးနက္မႈ၊ ႀကီးမားက်ယ္ ျပန္႔မႈကို ၀တၳဳေရးဆရာက စာဖတ္သူ နားထဲ ၀င္သြားေအာင္၊ စာဖတ္သူျပစ္ တင္႐ႈတ္ခ်လာေအာင္ ေရးသားဖန္တီး ႏိုင္ရမည္။ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား၊ အျငင္းပြား မႈမ်ား၊ မင္းသားမင္းသမီးတို႔၏ ရင္းႏွီး ဆက္ႏႊယ္မႈမ်ား စသည္တို႔ျဖင့္ စာဖတ္ သူကို ဆြဲေခၚသြားႏိုင္ေအာင္ ၀တၳဳေရး ဆရာက ဖန္တီးႏိုင္သည္။ ၀တၳဳေရး ဆရာက သူ႕ဇာတ္ေကာင္ကို စာဖတ္သူ မုန္းတီး ေစလိုလွ်င္ မုန္းတီးေအာင္ ေရးျပႏိုင္သည္။ ေၾကကြဲစရာေကာင္း ေသာ ဇာတ္ေကာင္၏ အျဖစ္အပ်က္ျဖင့္ လည္း စာဖတ္သူကိုမ်က္ရည္က်ေအာင္ လုပ္ႏိုင္သည္။

၀တၳဳ ေရးသူက သူ႕ဇာတ္ေကာင္မ်ားကို ဖန္တီးရာတြင္ တခ်ဳိ႕ ဇာတ္ေကာင္မ်ားကို ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း ဖန္တီး ႏိုင္သလို တခ်ဳိ႕ဇာတ္ေကာင္ကို မႏိုင္ဘဲ စာေရးဆရာက အတင္းလိုက္ ဆြဲေခၚရသည္မ်ဳိးလည္း ရွိသည္။ စာ ဖတ္သူအမ်ားစုမွာ ၀တၳဳ၏ ထင္ရွားမႈႏွင့္ စာေရးဆရာ၏ ေက်ာ္ၾကားမႈ အေပၚ လိုက္၍ ဖတ္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ၀တၳဳ တစ္ပုဒ္၏ အေကာင္း၊ အဆိုးကို စာဖတ္ သူကသာ ေရြးခ်ယ္သြားပါသည္။ စာဖတ္သူ သတ္မွတ္သည့္ အတုိင္း စာေအရး ဆရာႏွင့္ ၀တၳဳမွာလည္း ေအာင္ျမင္မႈ၊ ႐ံႈးနိမ့္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာရေလသည္။ စာဖတ္သူ အမ်ားအျပားသည္ ၀တၳဳႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ လူသားတို႔၏ ဆက္ဆံ ေရး၊ ၀တၳဳထဲတြင္ ပါ၀င္ေသာ လူ႕သဘာ ၀ႏွင့္ သိမ္ေမြ႕နက္နဲမႈမ်ားကို မိမိတို႔ ဘ၀ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္၍ သေဘာက်ျခင္း၊ မက် ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ထိုသေဘာ တရားမ်ားကို ေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္လိုျခင္း မရွိ။ ေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္စရာလည္း မလို။ ၀တၳဳထဲပါေသာ ဇာတ္ေကာင္မ်ား၏ ၀မ္းနည္းမႈ၊ ေဒါသျဖစ္မႈ၊ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ စသည္တို႔ကို ဇာတ္ေကာင္ႏွင့္ အတူ ခံစားၾကသည္။ ၀တၳဳမ်ားတြင္ ေရးဟန္ အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ တင္ျပပံုအမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိပါသည္။

ထိုအေၾကာင္း အရာမ်ားမွာ အဓိက မက်ဘဲ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ၀တၳဳ အဂၤါရပ္မ်ား အတိုင္း ၀တၳဳေရးဆရာက ဖန္တီးႏိုင္ၿပီး ထိုအဂၤါရပ္မ်ားကို သဟဇာတ ျဖစ္ေအာင္ ေဖာ္ျပႏိုင္လွ်င္ စာဖတ္သူက ထို၀တၳဳကို သေဘာက် လက္ခံႏိုင္ေလသည္။ စာဖတ္သူသည္ ဇာတ္လမ္းကို စိတ္၀င္စား၏။ ဖန္တီးလိုက္ေသာ ဇာတ္လမ္း၏ ရင္တုန္စရာ ေကာင္းေလာက္ေသာ ဖန္တီးမႈကိုလည္း ႏွစ္ၿခိဳက္ေလသည္။ ထိုသို႔ စာဖတ္သူကို ဆြဲေခၚသြား ႏိုင္ေသာ ၀တၳဳမ်ဳိးႏွင့္ ၀တၳဳေရး ဆရာမွာ ေအာင္ျမင္ၾကပါသည္။

၀တၳဳေရး ဆရာမွာ အႏုပညာရွင္ တစ္ေယာက္သာ မဟုတ္ စိတ္ပညာရွင္ တစ္ေယာက္၊ လူမႈေဗဒပ ညာရွင္တစ္ ေယာက္လည္း ျဖစ္ပါသည္။ သမိုင္း ပညာရွင္၊ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာ ဆန္းစစ္သူလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ၀တၳဳေရးဆရာ သည္ ကိုယ္ကြၽမ္း၀င္ေသာ အဘိဓမၼာ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ သမိုင္း၊ စိတ္ပညာ စသည္တို႔ကို ထဲထဲ၀င္၀င္ သူေလ့လာလွ်င္ ေလ့လာမႈ ရွိသေလာက္ သူ႔၀တၳဳ မွာ အားေကာင္းႏိုင္သည္။ သူ႕၀တၳဳထဲတြင္ သူသန္ေသာ အဘိဓမၼာ၊ အေတြး အေခၚ၊ အယူအဆတို႔ကို ေဖာ္ျပႏိုင္လွ်င္၊ သူ႔အေရးအသား အားေကာင္းလွ်င္ ေကာင္းသေလာက္ ပီျပင္ႏိုင္ပါသည္။

လူတို႔၏ သေဘာ သဘာ၀မ်ား၊ လူတို႔၏ ျပႆနာရပ္မ်ား၊ ဘ၀မ်ားကို ၀တၳဳေရး ဆရာ ဖန္တီးခ်င္၊ ေဖာ္ျပခ်င္ေသာ ႐ႈေထာင့္မွ ေန၍ စာဖတ္သူကို သိသာ ေစပါသည္။ မဒမ္ဘို ဗာဒီ (Madame Bovary), ေလာလီတာ (Lolita), ဟာ ေဇာ့(Herzog) စသည့္ ၀တၳဳမ်ားမွာ စာေရး ဆရာမ်ားက သူတို႔ ကြၽမ္း၀င္ေသာ ဘ၀၊ ျဖတ္သန္းခဲ့ေသာ ဘ၀၊ သူတို႔ နားလည္ခဲ့ေသာ ဘ၀မ်ားႏွင့္ ေရးသားခဲ့ ျခင္းျဖစ္၏။ ထိုသို႔ဘ၀မ်ားကို နက္နက္႐ိႈင္း႐ိႈင္း ျဖတ္သန္းခဲ့သလို ေျပာင္ ေျမာက္ေသာ အေရးအသားမ်ားႏွင့္ ေဖာ္ျပ ႏိုင္သျဖင့္ ထို၀တၳဳမ်ား ေက်ာ္ၾကားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၀တၳဳသည္ ေကာင္းလွ်င္ ေကာင္းသေလာက္၊ အဆင့္ အတန္း ျမင့္လွ်င္ ျမင့္သေလာက္၊ စာဖတ္သူကို သတင္းေပးပို႔ ႏိုင္စြမ္း ရွိပါသည္။ ၀တၳဳ၏ အနီးကပ္ဆံုးမွာ ဘ၀ ျဖစ္ၿပီး ထိုဘ၀မွာ အားရွိဖို႔ လိုပါသည္။

လူ႕သဘာ၀ အသိဥာဏ္ပညာႏွင့္ ပါရမီ ရွိမႈတို႔ကို ၀တၳဳက ေဖာ္ျပေပးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၀တၳဳသည္ ဘ၀၏ အမွန္တရား ျဖစ္သည္။ ဘ၀ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ႐ႈျမင္ သံုးသပ္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ၀တၳဳေရး ဆရာက ဖန္တီးရမည္ျဖစ္သည္။

ထက္ျမက္
REF: Essays, General Paper
By Thomas Pilo,B.A.
(ေရႊအျမဳေတ မဂၢဇင္း၊ ေအာက္တုိဘာလ၊၂၀၁၀)