Water, Smoke, Drink and Active Mind

(၁) ဤရာစုႏွစ္တြင္ လူသန္းတစ္ေထာင္ခန္႔ ေဆးလိပ္ေဘးအႏၲရာယ္ၾကံဳေတြ႕ေနရ
ကမၻာ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕မွ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးႏႈန္းအား ေလွ်ာ့ခ်ေရးမူ၀ါဒ ၆ရပ္အားလိုက္နာရန္အစိုးရအဖြဲ႔ အစည္းမ်ားအား ပန္ၾကားခဲ့သည္။ ထိုမူ၀ါဒ ၆ရပ္မွာ MPOWER ဟုအတိုေကာက္မွတ္သားႏိုင္သည္။
M ဆိုသည္မွာ Monitoring ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ၾကီးထြက္ပစၥည္း သံုးစြဲမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ မူ၀ါဒမ်ားအား က်င့္သံုးေရးျဖစ္သည္။
P ဆိုသည္မွာ Protecting People ေဆးလိပ္ကင္းစင္နယ္ေျမမ်ားတည္ေထာင္ျခင္းျဖင့္ ျပည္သူမ်ားအား ကာ ကြယ္ရန္ျဖစ္သည္။
O ဆိုသည္မွာ Offering ေဆးလိပ္ျဖတ္ရန္ၾကိဳးစားေနေသာသူမ်ားအား ေပးအပ္ေသာ၀န္ေဆာင္မႈကိုဆိုလို သည္။
W ဆိုသည္ကား Warning ေဆးလိပ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အႏၲရာယ္မ်ားအား ျပည္သူလူထုအား အသိေပး ျခင္းျဖစ္သည္။
E မူ Enforcing ေဆးလိပ္ေၾကာ္ျငာမ်ားႏွင့္ အျခားေစ်းကြက္စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ပတ္သက္၍ တားျမစ္သည္ကို အားျဖည့္လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖစ္သည္။
R ကား Raising ေဆးလိပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အခြန္တိုးျမႇင့္ရန္ျဖစ္သည္။
WHO မွ အခြန္တိုးျမႇင့္ျခင္းသည္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈအား ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ထိေရာက္လြယ္ကူေသာ နည္းလမ္းျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခ်က္အသစ္တြင္ တင္ျပခဲ့သည္။ ေသဆံုးႏႈန္းအမ်ားဆံုးမွာ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား တြင္ျဖစ္သည္။ ကမၻာတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူ အားလံုး၏၂၅%ေက်ာ္မွာ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျပီးေနာက္ အိႏၵိယ၊အင္ဒိုနီးရွား၊ ရုရွႏွင့္ အေမရိကန္တို႔ ေနာက္မွအစဥ္ လိုက္ လိုက္လ်က္ရွိသည္။ ႏိုင္ငံပိုင္ ဥပေဒအရ ေဆးလိပ္ကင္းမဲ့ဇံု၊ေဆးလိပ္ေၾကာျငာမ်ားတား ျမစ္ေရးမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ေနထိုင္ေသာလူမ်ား အားလံုး၏ ၅ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔သာ ပါ၀င္လႈပ္ေဆာင္လ်က္ရွိ သည္။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၄၀ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔သည္ ေဆး႐ုံႏွင့္ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ေပးထားဆဲျဖစ္ သည္။ ေဆးလိပ္ ကုမၸဏီမ်ားသည္ ခ်မ္းသာေသာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တင္းက်ပ္ေသာေစ်းကြက္မ်ားႏွင့္ ပိုမိုရင္ဆိုင္ေနၾကရသည္။
AMMS
Ref: American Mosaic 2008.

(၂) ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ျခင္းႏွင့္ ေဂါက္ေရာဂါ
အခ်ိဳ႕ေသာအစားအစာမ်ားဟာ Gout လို႔ေခၚတဲ့ေဂါက္ အဆစ္နာေရာဂါထေစရျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္တယ္လို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက လက္ခံထားခဲ့ၾကတာျဖစ္ေသာ္လည္း သုေတသီမ်ားက ယေန႔ယံုၾကည္ေနၾကတာ ကေတာ့ ရာသီဥတုပူျပင္းျခင္းႏွင့္ စိုထိုင္းျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ေစျပီး ေဂါက္ေရာဂါ ထေစတယ္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဂါက္ေရာဂါရွိသူမ်ားအား ေဂါက္ေရာဂါထျပီးအဆစ္ေရာင္နာက်င္ကိုက္ခဲမႈေတြဟာ ဘယ္လိုအႏၲရယ္ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြၾကံဳျပီးမွေရာဂါထသလဲ၊ ေဂါက္ေရာဂါျငိမ္ေနခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳး၌ ရွိေနခဲ့ သလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ားကို Online မွေျဖဆိုေစခဲ့ပါတယ္။
ရလဒ္မ်ားကေတာ့ ၃၀.၅ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္အပူခ်ိန္ထက္ျမင့္ေသာ အပူခ်ိန္မ်ားႏွင့္ ၁၇ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ထက္ ေအးေသာအခ်ိန္မ်ားမွာ ေရာဂါထေလ့ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေဂါက္ေရာဂါရွိသူေတြကို ေရာဂါမထေအာင္ အေကာင္းဆံုးနည္းကဘာလဲလို႔ ေမးတဲ့အခါ ေဘာ္စတြန္ တကၠသိုလ္ ေဆးေက်ာင္းမွ ပေရာ္ဖက္ဆာတစ္ဦးမွ "ရာသီဥတုပူျပီး စိုထိုင္းတဲ့အခါ ေရမ်ားမ်ားပို၍ ေသာက္ပါ"လို႔ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
ေမာင္
Ref: R.D August 08
(၃) အရက္အမ်ားၾကီးေသာက္ရင္ ဘာေတြျဖစ္လာမလဲ
(၁) မ်က္လံုးမ်ား
မ်က္လံုးမ်ားအတြင္းမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာမ်ားကို က်ယ္ေစပါတယ္။ မ်က္လံုးေတြ ရီေ၀လာျပီး နီလာမယ္။ ၾကည့္လို႔လည္း မေကာင္းေတာ့ဘူး။
(၂) ဦးေႏွာက္
ညမွာ အရက္ေတြအမ်ားၾကီး ေသာက္ျပီး ေနာက္တစ္ေန႔ အရက္နာက်တဲ့အခါ မွတ္ဥာဏ္ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး က်ဆင္းသြားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အာ႐ုံစူးစိုက္မႈအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ေသာ ဗီတာမင္ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ လည္းျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။
(၃) ရင္သားမ်ား
ျဗိတိသွ်ကင္ဆာဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပထားေသာ အစီရင္ခံစာတစ္ခုအရာ အရက္ကိုပံုမွန္ အမ်ားၾကီးေသာက္တဲ့ သူေတြထဲမွာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားႏႈန္း ၄၀ရာခိုင္ႏႈန္းအထိပိုမ်ားတယ္။
(၄) ႏွလံုး
အရက္အမ်ားၾကီးေသာက္ျခင္းအားျဖင့္ ေသြးဖိအား ထိုးတက္သြားႏိုင္တယ္။ ရင္တုန္ျခင္းျဖစ္ေပၚေစတယ္။ အရက္သမား၊ ယစ္ထုတ္ေတြဟာ ႏွလံုးတိုက္ခိုက္ခံရမႈႏွင့္ ေလျဖတ္မႈပိုျပီးျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။
(၅) အေရျပား
အရက္အမ်ားၾကီးေသာက္ျခင္းအားျဖင့္ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္သြားေစတယ္။ ဒီဒဏ္ကို အေရျပားက ပထမ ဦးဆံုးခံစားရတယ္။ အေရျပားေျခာက္ေသြ႔ျပီးကြာက်မယ္။ အေရျပားေတြ အက္ကြဲမယ္။
ေမာင္
Ref: H & F, 2006, Dec.
(၄) ေရအက်ိဳး
ဂ်ာမန္သုေတသီမ်ားရဲ႕ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈအရ ေန႔စဥ္ေရလက္ဖက္ရည္ ပန္းကန္ေျခာက္ခြက္ေသာက္ျခင္းဟာ ဇီ၀႐ုပ္ျဖစ္ပ်က္ျခင္းကို (တစ္ေန႔လွ်င္ ၅၀ကယ္လိုရီခန္႔)ျမႇင့္တင္ေပး ႏိုင္တဲ့အတြက္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ၅ေပါင္ခန္႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ေရခ်ည္းမေသာက္ ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အရည္ရႊမ္းတဲ့သစ္သီး လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ေတြရဲ႕ ရနံ႔ထည့္ေသာက္ေပးႏိုင္ပါတယ္တဲ့။ ဥပမာ – သံပရာသီး၊ လိေမၼာ္သီးစိပ္ ေလးမ်ားထည့္ပါ။
ေမ
(၆) တက္ၾကြရႊင္လန္းေစႏိုင္ေသာ နည္းငါးမ်ိဳး
စိတ္ေရာကိုယ္ပါ က်န္းမာရႊင္လန္းေစဖို႔ စိတ္ဖိစီးမႈေျဖေပ်ာက္ရန္ အခ်ိန္အနည္းငယ္ေပးပါ။ ျပန္လည္ရႊင္လန္း တက္ၾကြေစဖို႔ နည္းတခ်ိဳ႕ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
၁။ အသက္ရွဴသြင္း ရွဴထုတ္လုပ္ပါ။
တိတ္ဆိတ္ကာ အသံလံုတဲ့အခန္းထဲ ၀င္ျပီး အသက္ျပင္းျပင္းရွဴပါ။ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ မၾကားႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုး။ အသက္ျပန္ရွဴထုတ္လိုက္တဲ့အခါ "အင္း"ဆိုျပီး အသံရွည္ဆြဲကာ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းရွဴထုတ္ပါ။ ရွဴသြင္းလိုက္ ရွဴထုတ္လိုက္သံုးၾကိမ္ျပဳလုပ္ေပးပါ။ သင့္စိတ္ေပါ့ပါးသြားတာကို ခံစားရပါလိမ့္မယ္။
၂။ ေက်းဇူးတင္ပါ။
စာရြက္တစ္ရြက္ယူလိုက္ကာ "ငါ့ဘ၀မွာ ဘာကိုေက်းဇူးတင္မိလဲ"လို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ေမးၾကည့္တဲ့အခါ စိတ္ထဲေရာက္လာတဲ့ အရာငါးခုကိုခ်ေရးပါ။ သင္ရဲ႕မ်က္မွန္အသစ္ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္သလို သင့္ရဲ႕ သစၥာရွိတဲ့ ေခြးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ သင္ေက်းဇူးတင္မယ္သာဆိုရင္ တင္လို႔ရတာေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ ဒီလိုလုပ္ေပးျခင္း ျဖင့္ ေလာကၾကီးကို ပိုျပီး အေကာင္းျမင္တတ္ကာ ပိုေနေပ်ာ္လာမွာပါ။
၃။ ရွင္းလင္းပါ။
စားပြဲေတြရွင္းကာ ဖိုင္ေတြ၊ စာရြက္ စာတမ္းေတြကို စနစ္တက်အစီအရီထားပါ။ အ၀တ္ဗီရုိရွင္းပါ။ ျခံထဲေပါင္းသင္ ျမက္ႏုတ္ပါ။ အားရေက်နပ္တဲ့ခံစားမႈဟာ စိတ္ဖိစီးမႈေျပေပ်ာက္ေစတဲ့ နည္းတစ္မ်ိဳးပါ။
၄။ သီခ်င္းနားေထာင္ပါ။
ျမဴးၾကြတက္ၾကြေစႏိုင္တဲ့ သီခ်င္းနားေထာင္ျခင္းက စိတ္ဓာတ္တက္ၾကြေပ်ာ္ျမဴးေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္လံုးေလာက္ေဆာင္ထားကာ အားရင္အားသလို သီးခ်င္းနားေထာင္ေပးပါ။ အလုပ္အားလပ္ခ်ိန္မွာ သီခ်င္း နားေထာင္ျခင္း၊ အလုပ္သြားတဲ့လမ္းတစ္ေလွ်ာက္နားေထာင္ျခင္း၊ အိမ္မွာ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ရင္းနဲ႔ ကက္ဆက္ဖြင့္ ထားျခင္းလုပ္ေပးပါ။
၅။ ေမႊးရနံ႔ရွဴရွိုက္ပါ။
ေမႊးရနံ႔ဆီမ်ားစြာဟာ စိတ္ေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္ေစႏိုင္တဲ့ အစြမ္းရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ရနံ႔၊ကတိုးနံ႔၊ စႏၵကူးနံ႔စတဲ့ အနံ႔ရွိတဲ့ ေမႊးရနံ႔ဆီတစ္ပုလင္းေဆာင္ထားကာ လုိအပ္တဲ့ အခ်ိန္တိုင္းထုတ္ထုတ္ရွဴေပးပါ။ဒါမွမဟုတ္ လက္ကိုင္ပု၀ါမွာ ေမႊးရနံ႔ဆီတစ္စက္ႏွစ္စက္ေလာက္ဆြတ္ကာ ေဆာင္ထားေပးပါ။