အခ်စ္ကို အလြဲသံုးစား မလုပ္ေၾကး

ပုထုဇဥ္ ဆိုတဲ့ လိုင္စင္ရကတည္းက လူသားဟာ စိတ္အလိုလိုက္မႈဆိုတဲ့ ေရစီးေၾကာင္းထဲ စုန္ေမ်ာခဲ့ၾကတာေပါ့။ အာရံုခံစားမႈဆိုတဲ့ အနံ႔၊ အရသာ၊ အထိအေတြ႔ေတြမွာ သာယာျခင္းက သဘာဝတရား အျဖစ္ ဖြဲ႕တည္လာၾကတယ္။ ဆန္႔က်င္ဘက္ လိင္အေပၚ တြယ္ၿငိစြဲလန္းမႈကလည္း ရုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ သာယာမႈ တခုပါပဲ။ ထိကိုင္ျပသ မျမင္ရတဲ့ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ ဆိုတာကလည္း စြဲလန္းသာယာစရာ ျဖစ္လာသလို၊ သဘာဝ အေလ်ာက္ ျဖစ္လာတဲ့ ေသြးသား ႏွီးေႏွာမႈကလည္း ကၽြဲကူးေရပါ အတူယွဥ္တြဲ လာပါေတာ့တယ္။ “ခ်စ္ျခင္းအစ မ်က္စိက” ဆိုတာကေန “လက္ကေလးၿပီးေတာ့ ပါးကေလးေပါ့” ေရာက္လာၿပီးတဲ့အခါ၊ “ေျဖးေျဖးေလး နဖူးေလး၊ ပါးေလး နမ္းပါ” ေတြ ေက်ာ္လြန္လာတဲ့အခါ အထိအေတြ ့ႏြံနစ္ကၽြံသြားၾကပါေတာ့တယ္။ “ခ်စ္သူမ်ားေန႔” ရဲ႕ ေခ်ာကလက္ေတြ ေနရာမွာ တည္းခိုခန္းေတြ၊ ဟိုတယ္ေတြထဲက ရင္ခုန္သံေတြ ေနရာယူလာ ၾကပါေတာ့တယ္။

လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳ၊ အေတြးအျမင္အရ ဆႏၵကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ၊ ဆင္ျခင္တံုတရားရဲ႕ အားသာမႈ၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ ႀကီးမားမႈေတြက အထိအေတြ ့ႏြံမွာ မကၽြံေအာင္ ေစာင့္စည္းႏိုင္ၾကတာေတြ ရွိသလို၊ မလိုလား အပ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြကို ေရွာင္က်ဥ္ဖို႔ ျပင္ဆင္ ကာကြယ္မႈေတြနဲ႔ သာယာၾကတာလည္း ရွိၾကတာေပါ့။ ယဥ္ေက်းမႈစည္းရိုး အက်ိဳး အေပါက္ မ်ားလာခ်ိန္မွာ လိင္ဆိုင္ရာ လြတ္လပ္မႈကို အလြဲသံုးလာၾကတာက ထင္သာျမင္သာ အျဖစ္ဆံုးအေနအထားကို ေရာက္လာၾကပါတယ္။ ေဖ်ာ္ေျဖေရး မီဒီယာေတြဆီကေန အတုယူလာၾကတာလည္း ပါတာေပါ့။ အလြဲေခ်ာ္ဆံုး နားလည္မႈ ကေတာ့ လူေရွ႕သူေရွ႕ မေရွာင္ ခ်စ္တင္းေႏွာမႈက ေခတ္မီၿပီး ႏိုင္ငံတကာ ဆန္တယ္ ထင္လာၾကတာပါပဲ။ ပန္းၿခံ၊ ကန္ေပါင္ လူျမင္ကြင္း စည္ကားရာေတြမွာ ဖက္ရမ္းနမ္းရံႈ႕ျခင္းက ဒိမိုကေရစီ ရပိုင္ခြင့္တခုလို က်င့္သံုးလာၾကတာေတြ ကူးစက္ပ်ံ႕ပြား မ်ားျပားလာတာ သိသာလြန္းလွပါတယ္။

အေၾကာင္းရင္းခံ ေတြကို ျပန္သံုးသပ္ၾကည့္ရင္ လူ႔သဘာဝ အထိအေတြ႕ကို သာယာမက္ေမာ ၾကတာက မူလလို႔ ဆိုႏိုင္ေပမယ့္ စဥ္းစားရမယ့္ ကိစၥေတြေတာ့ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံဆိုတဲ့ အဟန္႔အတားက သိျမင္သင့္တာေတြကို ဖံုးအုပ္ပစ္လိုက္တာ မ်ိဳးေပါ့။ သဘာဝ တရားကို နားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ ရွင္းလင္းျပတာက မဆီေလ်ာ္ ဘူးလို႔ ယူဆၾကတဲ့အခါ တကယ္တမ္းလည္း ဖံုးကြယ္မရႏိုင္တာကို သိလာၾကတာက အလြဲသိနဲ႔ သိလာၾကတာေပါ့။တကယ္တမ္း ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြလို လိင္ပညာေပး ကိစၥကို အထိအရွ လြယ္ေနၾကတာကလည္း အေၾကာင္း တခုပါပဲ။ လူေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚ အမူအက်င့္ေတြရဲ႕ မူလအစ ျဖစ္တဲ့အိမ္မွာ၊ ေက်ာင္းမွာ ဒီအေၾကာင္းေတြကို ေဆြးေႏြး သင္ျပဖို႔ ေရွာင္က်ဥ္ ေနၾကတာ သိသာတဲ့ လကၡဏာပါ။

သိတတ္စ အရြယ္ကတည္းက လူရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ဆိုင္ရာ ဖြဲ ့စည္းမႈ၊ ဒါေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ၊ ျဖစ္လာတတ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းအရာ ဆိုတာေတြ နားလည္ထားရင္ စိတ္အလိုကို ဆင္ျခင္တံု တရားနဲ႔ ့ေဘာင္ကြပ္ ထားႏိုင္ၾကမွာပါ။ အရြယ္နဲ႔အမွ် ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာ ဖြဲ ့စည္းမႈ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခံစားမႈ၊ ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကို စိတ္ဝင္စား သာယာမႈ ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲဆိုင္ရာေတြ နားလည္ထားၾကရင္ ကိုယ္ျဖစ္ေနတဲ့ စိတ္ခံစားမႈအေပၚ ခြဲျခမ္း စိတ္ျဖာႏိုင္ၾကမွာပါ။ ေနာက္ဆံုး အမွားအယြင္း ျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာင္ အသိတရားေလးနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြ ေရွာင္ရွား ႏိုင္ၾကမွာပါ။

အမူအက်င့္ ေျပာင္းလဲေရး ဆိုတာကလည္း အလြန္မလြယ္တဲ့ လုပ္ငန္းပါ။ လူမႈေရး အဖြဲ ့အစည္းေတြကလည္း မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရး ပညာေပး အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ဝိုင္းၾကဝန္းၾကေပမယ့္ ထိေရာက္မႈက အားနည္းပါေသးတယ္။ တခုပိုဆိုးတာက လိင္ဆိုင္ရာ သာယာျခင္းက တျခား မူးယစ္ေသာက္စား၊ ေလာင္းကစားေတြနဲ႔ မတူတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ တခုအျဖစ္ အခ်စ္ ဆိုတဲ့ အရာနဲ႔ ႏႊယ္ယွက္ ေနလိုက္ေသးတာေၾကာင့္ပါ။ အေျခအေနေတြ ေပးလာၾကပါတယ္ (အခ်ိန္ပိုင္းနဲ႔ တည္းခိုစရာေတြ)၊ လံႈ႔ေဆာ္ႏႈိးဆြမႈေတြ ပိုလာပါတယ္ (အရက္နဲ႔ မူးယစ္ေဆးဝါးေတြ ေပါေပါေလာေလာ သံုးႏိုင္ၾကတာေတြ၊ အျပာ ဇာတ္လမ္း ေတြကို အလြယ္တကူ ၾကည့္ႏိုင္လာၾကတာေတြ)၊ လိင္အရ တက္ႂကြတဲ့ အရြယ္ေတြမွာ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ ပညာအတြက္ အုပ္ထိန္းသူ အသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ အေဝးမွာ လြတ္လပ္တဲ့ ေနထိုင္မႈပံုစံေတြ ေပၚေပါက္လာၾကတယ္ (တိုက္ခန္း ငွားၿပီး ေနထိုင္ ၾကတာေတြ)၊ ဒါတြင္မက အညီႇရွိရာ ယင္အံုစရာ ေမာ္ဒယ္လ္ေလာကတို႔၊ စပြန္ဆာတို႔ေတြ ေပၚေပါက္ လာၾကတာေတြေရာေပါ့။

ဆိုလိုတာက လိင္ဆိုင္ရာ အတုယူမွားမႈေတြ၊ အလြဲသံုးစားမႈ ျပဳစရာေတြ ပြားမ်ား လာေနၾကတာပါ။ အထူးသျဖင့္ သိပ္ငယ္ၾကေသးတဲ့ လူငယ္ေလးေတြ၊ ဆယ္ေက်ာ္သက္၊ ၿမီးေကာင္ေပါက္ ေတြမွာ အမွားအယြင္းေတြ မ်ားလာၿပီ ဆိုရင္ မ်ိဳးဆက္ေရာ၊ အနာဂတ္ပါ ထိခိုက္လာၾကေတာ့မွာပါ။ ဒီအခ်ိန္မွာ သိသင့္သိထိုက္ တာေတြကို သိေအာင္ လုပ္ေပးဖို႔ တာဝန္ရွိလာၾကပါၿပီ။ အိမ္က မိဘ၊ ေက်ာင္းက သင္ရိုး၊ မီဒီယာေတြက ပညာေပး အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ဘဝဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္စရာေတြ သင္ျပေပးမႈမွာ လိင္ပညာေပး က႑က ေနရာယူသင့္ လာပါၿပီ။

အရင္ဆံုးေတာ့ လိင္ဆိုင္ရာ အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြ ဖြဲ ့စည္းပံု၊ အရြယ္ေရာက္ အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔ စတင္ေပးၿပီး ေသြးသား ႏွီးေႏွာျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြ၊ အႏၱရာယ္ေတြကို သိေစတာက အမူအက်င့္ ေျပာင္းလဲေရးဆီ ဦးတည္ေပၚႏုိင္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အရြယ္မတိုင္မီ လိင္မႈကိစၥေတြ ေပၚေပါက္တဲ့အခါ ေနာက္ဆက္တြဲေတြက အဆံုးမဲ့ပါပဲ။

စနစ္တက် စီစဥ္ထားတဲ့ ခ်စ္ျခင္းကို အိမ္ေထာင္ျပဳျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ၾကတဲ့ သူေတြမွာက ဘာအေၾကာင္းနဲ႔မွ ေျပာစရာမရွိေပမယ့္ မရည္ရြယ္ထားေသးဘဲ သာယာမႈေနာက္ စိတ္အလို လိုက္ၾကရင္ျဖင့္ ျပႆနာေတြ တန္းစီေနေတာ့မွာပါ။

လူမႈေရးျပႆနာမ်ား

အမွတ္တမဲ့ ကိုယ္ဝန္ရွိသြားတာကေန စတင္ရပါလိမ့္မယ္။ အိမ္ေထာင္တခု တည္ေဆာက္ဖို႔ အသင့္မျဖစ္ေသးသူေတြ၊ႏွစ္ဘက္ အသိုင္းအဝိုင္းအၾကား ညိႇႏိႈင္းဖို႔ ခက္ခဲေနတဲ့ သူေတြအတြက္ အေရးေပၚ အိမ္ေထာင္ ျပဳလိုက္ၾကရတာဟာ ဘဝမွာ အေတာ္ ကသီလင္တ ႏုိင္မွာပါ။ ျပည့္စံုဖူလံုမွရယ္ မဟုတ္ေပမယ့္ ျပင္ဆင္ထားၾကၿပီးမွ အိမ္ေထာင္သည္ ဘဝကို တည္ေဆာက္ရတာ အဆင္ေျပမွာပါ။ စားဝတ္ေနေရးက အစ ေမြးဖြားဖို႔၊ ကေလးကို ပ်ိဳးေထာင္ဖို႔ ဆိုတာေတြနဲ႔ လံုးလည္ခ်ာလည္ လိုက္ၿပီး အနာဂတ္က မလွႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ပညာတပိုင္းတစတို႔၊ ဘဝတက္လမ္း ရွာေဖြေနခ်ိန္တို႔ ဆိုရင္ ပိုဆိုးတာေပါ့။

အဲဒီထက္ဆိုးတာက အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ မေပါင္းသင္းျဖစ္ခဲ့ရင္ အဲဒီ ကိုယ္ဝန္ တလံုးနဲ႔ ကိုယ္ေနထိုင္ရာ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းရဲ႕ တင္းက်ပ္တဲ့ စည္းေဘာင္ေတြၾကားမွာ စိတ္ဒုကၡေပါင္း မ်ားစြာ ခံရမွာက မေတြးရဲစရာပါ။ အရြယ္မတိုင္မီ အိမ္ေထာင္ျပဳလိုက္ ၾကရတာက ဆင္းရဲျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းထဲမွာ တခ်က္ ပါဝင္ေနတာကိုလည္း သတိျပဳရမွာပါပဲ။

က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား

အသက္ (၁၈) ႏွစ္ေအာက္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဆိုတာ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ထဲမွာ အက်ံဳးဝင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး စိတ္အလိုလိုက္မႈေၾကာင့္၊ ေၾကးစားဘဝေၾကာင့္ ရလာတဲ့ ကိုယ္ဝန္ကို မလိုအပ္တဲ့ ကိုယ္ဝန္အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ကိုယ္ဝန္ ဖ်က္ခ်ဖို႔ ႀကိဳးစားၾကေတာ့တာပါပဲ။ အဲဒီလို တိ္တ္တိတ္ပုန္း ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်မႈေတြက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ ေသဆံုးမႈေတြထဲမွာ ေတြ႕ရမ်ားတဲ့ ေရာဂါပါပဲ။

ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေသြးသားႏွီးေႏွာမႈေတြမွာ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြက အလြယ္တကူ ဝင္ေရာက္လာၾကမွာပါ။ သာမန္အားျဖင္ မ်ိဳးပြားအဂၤါမွာ ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ အနာလိုမ်ိဳးကအစ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊မ်ိဳးပြားအဂၤါ လမ္းေၾကာင္း ေတြမွာ ပိုးဝင္တတ္တဲ့ ကာလသားေရာဂါ ေပါင္းစံု (ဘက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္၊ မိႈ)၊ ေနာက္ေတာ့ အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီ၊စီ အစရွိတာေတြက က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕တဲ့မႈ အေသးစားကေန အသက္အႏၱရာယ္ အထိ ျဖစ္ေစတာပါ။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ အခုေခတ္ လူတိုင္းေၾကာက္ရြံ႕ၾကရတဲ့ HIV/ AIDS လို ေသမိန္႔က် ေရာဂါကလည္း လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေစတာပါပဲ။

ကာကြယ္တားဆီးမႈ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ

အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ေရွာင္က်ဥ္နိုင္သမွ် ေရွာင္က်ဥ္ၾကဖို႔၊ စိတ္ကိုထိန္းခ်ဳပ္ ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကတာပဲ ျဖစ္မွာပါ။ လိင္ကိစၥ သာယာမႈကို တျခား အက်ိဳးရွိ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေတြဆီ အာရံုေျပာင္းႏုိင္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးေပါ့။ဒါေပမယ့္လည္း အထက္က ဆိုခဲ့သလို ပုထုဇဥ္ လိုင္စင္ရထားသူေတြမို႔ ေသြးနဲ႔ကိုယ္ သားနဲ႔ကိုယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ နဲ႔ စိတ္အလို လိုက္ေနၾကတာေတြ ရွိေနဦးမွာပါ။ တဒဂၤ အေတြ႕အထိ မလြန္ဆန္ႏိုင္တာက အစ ဝါသနာပါလို႔ လိုက္စားတဲ့ အထိ ျဖစ္စဥ္ေတြက ရွိေနၾကမွာပါ။

ဒီေတာ့လည္း ဆိုးရြားတဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြ မျဖစ္ေအာင္ တကိုယ္ေရ ေျဖေဖ်ာက္နည္းေတြနဲ႔ အႏၱရာယ္ကင္းတာကို အခ်က္အလက္ ေပးရပါလိမ့္မယ္။ မေအာင့္အည္း မေစာင့္စည္း ႏိုင္ၾကၿပီဆိုရင္လည္း ဒီကိစၥအတြက္ ထင္ထင္ေပၚေပၚ ထုတ္လုပ္လာၿပီျဖစ္တဲ့ အကာအကြယ္ေတြ ေဆာင္ၿပီး အသံုးျပဳၾကဖို႔ကို တိုက္တြန္းရပါေတာ့မယ္။ ကိုယ္ဝန္ မေဆာင္ရေအာင္ တားဆီးထားတဲ့ နည္းလမ္းမ်ားစြာထဲက ေရြးခ်ယ္က်င့္သံုး ေစၾကရပါေတာ့မယ္။

ေရာဂါေတြရဲ႕ လကၡဏာေတြ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ကၽြမ္းက်င္သူနဲ႔သာ ကုသမႈခံယူဖို႔ေတြ တိုက္တြန္းရပါေတာ့မယ္။ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြး အႀကံေပးမႈေတြကို အေလးဂရုထားေစဖို႔ ဖိတ္ေခၚရပါေတာ့မယ္။ လတ္တေလာ ေျဖရွင္းနည္းအျဖစ္ ဒီလို နည္းလမ္းေတြ သံုးသလိုပဲ ေရရွည္အတြက္ လိင္မႈ ပညာေပး အစီအစဥ္ေတြကို ငယ္ရြယ္သိတတ္စ ကတည္းက စတင္ဖို႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိသူေတြကို တိုက္တြန္းၾကရပါလိမ့္မယ္။ လူမႈေရးျပႆနာေတြ ေျဖရွင္္းေပးဖို႔ရာလည္း အစီအစဥ္ေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ေဆာင္ၾကရပါလိမ့္မယ္။

တကယ္တမ္းက်ေတာ့လည္း လူတြင္ပါလို႔ ႏြားက်ားကိုက္ ျဖစ္တဲ့ လိင္ဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြအတြက္ ကိုယ္တိုင္ တာဝန္ယူမႈကသာ ကိုယ့္ကို ကာကြယ္ေပးမွာပါ။ မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရး ဗဟုသုတေတြ ျဖည့္ဆည္းပါ၊ မျဖစ္သင့္တာ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ပါ၊ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ အေကာင္းဆံုး ေျဖရွင္းဖို႔ ႏွစ္သိမ့္ေဆြေႏြး အႀကံေပးမႈေတြ ခံယူပါ။ အခ်စ္နဲ႔ ေသြးသား ႏွီးေႏွာမႈက ဆက္စပ္ေနတတ္ေပမယ့္ အခ်စ္က လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ၿပီး ေသြးသားကိစၥကေတာ့ ဆႏၵမွ်သာျဖစ္တယ္ ဆိုတာေလးကို လက္ခံသတ္မွတ္လို႔ ခ်စ္သူအားလံုး ႏွလံုးေမြ႕ေလ်ာ္စြာ ေခ်ာကလက္ကေလးေတြနဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ၾကပါေစလို႔ ခ်စ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတာင္းဆုျပဳလိုက္မိပါရဲ႕။

ဧရာဝတီ - အခ်စ္ကို အလြဲသံုးစား မလုပ္ေၾကး